درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ایران اسلامی ایران باستان ایران پیش از تاریخ تاریخ جهان فلسفه تاریخ گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۹۰۱ تا ۱٬۹۲۰ مورد از کل ۲۷٬۴۲۶ مورد.
۱۹۰۱.

آگاهی و تصوّر نقشه نگاران اروپاییِ قرن 16 تا 18م از محدوده سرزمینی ایران با هند (با تکیه بر نقشه های ایرانِ صفوی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی سال ۵۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 501 - 523

کلید واژه ها: ایران هند محدوده سرزمینی صفویه نقشه نگاران اروپایی نقشه های تاریخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۰ تعداد دانلود : ۱۱۸
یکی از منابع قابل توجه از ایران دوره صفویه، نقشه های تاریخی است که اروپایی ها در قرون 16 تا 18م ترسیم کرده اند. این نقشه ها، اطلاعات قابل توجهی از محدوده سرزمینی ایران را با همسایگان به ویژه هند نمایان می کنند. در پژوهش پیش رو کوشش شده است تا با استناد به داده های نقشه های صفوی و روش توصیفی تحلیلی، محدوده سرزمینی ایران با هند را بررسی کنیم. پرسش اصلی پژوهش این است که نقشه نگاران اروپایی چه تصوّر و آگاهی از محدوده سرزمینی ایران با هند در دوره صفویه داشته اند؟ یافته های پژوهش حاکی است که تصوری باستانی و کهن از محدوده ایران با هند بر ذهنِ نقشه نگاران قرن 16/10 حاکم بود، اما در نقشه های قرن 17/11، این تصوّر دگرگون و به واقعیتِ موجود در دوره صفویه نزدیک شد. علاوه بر این، ضمن تثبیت این تصوّرِ نزدیک به واقعیت در نقشه های قرن 18/12، نقشه نگاران به ضبط جزئیات جدید از جمله راه ها و گروه های جمعیتی در امتداد محدوده سرزمینی ایران با هند نیز روی آوردند.
۱۹۰۲.

زنان خاندان سلطنتی در دوره سلوکی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۹ 27-53

کلید واژه ها: سلوکی زن ملکه سکه خاندان سلطنتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۸ تعداد دانلود : ۳۰۲
زنان خاندان سلطنتی در دوره سلوکی مژگان خانمرادی[1] چکیده دانسته های موجود درباره زنان جامعه سلوکی، ناقص و پراکنده است و حتی در خصوص زنان سطوح مختلف این جامعه به یک اندازه نیست. با این حال، به نظر می رسد که زنان خاندان سلطنتی در این دوره شناخته ترند و آثار برجای مانده، آگاهی هایی درباره آنان ارائه می دهد. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و استفاده از منابع تاریخی و شواهد باستان شناختی موجود از جمله سکه، کتیبه، مهر و اثر مهر، به بررسی جایگاه و وضعیت زنان خاندان سلطنتی در دوره سلوکیان پرداخته است. هدف از این پژوهش، بررسی جایگاه زنان سلطنتی در دوره سلوکیان و حضور آنان در عرصه های سیاسی، اقتصادی، مذهبی و اجتماعی است. مطالعات انجام شده نشان داد که تعدادی از زنان خاندان سلطنتی در عرصه های مختلف بسیار قدرتمند ظاهر شده اند. تجهیز و هدایت سپاه در مواقع ضروری، اداره کشور در کنار فرزند در مقام نایب السلطنه و، یا تکیه زدن بر تخت سلطنت، برخی از فعالیت های آنان در این دوره است. پرستش و نام گذاری شهرها به نام زنان نامدار این دوره همچون آپامه، استراتونیکه و لائودیسه و درج تصویر آنان به تنهایی و، یا در کنار شاهان بر روی سکه و مهرها، نشان دهنده جایگاه زن درباری در این دوره است. کلیدواژگان: سلوکیان، زنان درباری، نایب السلطنه، شواهد باستان شناختی، منابع تاریخی. [1]. استادیار گروه باستان شناسی، دانشگاه تهران mkhanmoradi@ut.ac.ir
۱۹۰۳.

بازشناسی شهر ساسانی- اسلامی سیروان بر پایه متون تاریخی و شواهد باستان شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی سال پنجاه و چهارم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ 259 - 283

کلید واژه ها: مکان یابی جغرافیای تاریخی شواهد باستان شناسی ماسبذان سیروان سراب کلان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۵ تعداد دانلود : ۲۳۷
براساس متون تاریخی و جغرافیایی، سابقه سیروان/ شیروان، یکی از شهرهای مهم منطقه جبال، به دوره حکومت ساسانی باز می گردد. این شهر در قرون نخستین اسلامی رونق بسیار داشت و متون تاریخی از آنجا به عنوان کرسی ولایت ماسبذان و یکی از شهرهای مهم ایالت جبال نام برده اند، اما پس از دوره ای حیات پررونق، از میانه سده چهارم ق از رونق آن کاسته شد. علی رغم اهمیت شهر سیروان، تاکنون پژوهشی برای شناخت موقعیت مکانی ، عوامل رشد و گسترش این شهر و سپس افول آن صورت نگرفته است. در پژوهش پیش رو، با مطالعه متون تاریخی و شواهد باستان شناسی، ضمن بازشناسی شهر سیروان، عوامل تأثیرگذار در مکان گزینی، رشد و گسترش و همچنین انقراض آن بررسی خواهد شد. رویکرد تحقیق، تاریخی است و یافته ها با مطالعات اسنادی و مشاهدات میدانی جمع آوری شده است. بنابر نتایج، موقعیت مکانی شهر ساسانی اسلامی سیروان با محوطه باستانی واقع در روستای کنونی سَرابکَلان شهرستان سیروان استان ایلام منطبق است. در کنار عوامل طبیعی (همچون زلزله) و کاهش اهمیت سیاسی منطقه، راه های ارتباطی نیز در پی انقراض حکومت آل حسنویه از سده چهارم ق به بعد از رونق افتاد و در مجموع، این عوامل بیشترین نقش را در انقراض شهر سیروان داشت.
۱۹۰۴.

تحلیلی بر نقش عوامل جغرافیایی در جنگ های ایران و یونان در دوران هخامنشی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران سال ۳۱ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۵۰ (پیاپی ۱۴۰) 165 - 187

کلید واژه ها: هخامنشیان جنگ جغرافیا یونانیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۲ تعداد دانلود : ۳۰۴
جنگ های ایران و یونان در دوران هخامنشی که در زمان پادشاهی داریوش بزرگ و جانشینش خشایارشا اتفاق افتاد، از جمله مباحث بسیار مهم تاریخی است که بنا به دلایلی پارسیان در این جنگ ها ناکام ماندند. از جمله عوامل بسیار تأثیرگذار در هر جنگی مباحث جغرافیایی منطقه نبرد است. در پژوهش پیش رو نقش عوامل جغرافیایی در عملکرد هخامنشیان در مقابل یونانیان مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. هدف از انجام این پژوهش تحلیل چگونگی تأثیر عوامل جغرافیایی اعم از نظامی و طبیعی در جنگ های ایران و یونان و نتایج تصمیم گیری های فرماندهان نظامی هخامنشی بدون توجه به این عوامل در این جنگ ها است. در این مقاله تلاش شده است به این پرسش پاسخ داده شود که هخامنشیان در حملات خود به یونان در چه دام های جغرافیایی گرفتار شدند که بر نتیجه نبرد تأثیرگذار بود. نتایج بررسی حاکی از آن است که با وجود آنکه هخامنشیان در حملات خود بسیاری از جوانب را در نظر گرفته بودند، اما در چندین موقعیت در رابطه با در نظر گرفتن و شناسایی موانع جغرافیایی سهل انگاری کردند که بر نتیجه نبرد تأثیر گذاشت. نگارندگان مقاله حاضر گردآوری داده ها را از طریق مطالعات کتابخانه ای به سرانجام رسانده و نتایج را از طریق تحلیل توصیف تاریخی ارائه داده اند. 
۱۹۰۵.

بررسی پدیده گرانی و راه های مقابله با آن در مصر دوره ممالیک بحری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی سال پنجاه و سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 491 - 511

کلید واژه ها: تاریخ اقتصادی مصر ممالیک بحری گرانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۴ تعداد دانلود : ۲۶۴
گرانی از جمله معضلاتی بود که مصری ها در بیشتر سال های حاکمیت ممالیک بحری، با آن مواجه بودند. علل مختلفی در بروز پدیده گرانی در این دوره تاثیر داشت که در نگاهی کلی می توان آن ها را به دو دسته عوامل طبیعی و عوامل انسانی تقسیم بندی کرد. بررسی گرانی و علل بروز آن و نیز تحلیل و ارزیابی سیاست های اقتصادی ممالیک بحری برای راه های رهایی از آن و میزان کارایی این سیاست ها از اهداف اصلی این مقاله است. بررسی گزارش های تاریخی نشان می دهد که سیاست های اقتصادی دولت ممالیک بحری با توجه به وسعت و گستردگی گرانی و پیامدهای اجتماعی و سیاسی ناشی از آن، اغلب  فاقد برنامه ریزی، ثبات و آینده نگری بود. سیاست های آنان اغلب گذرا و موقت بود وگاه به سبب دخالت و سوءاستفاده افراد و گروه های سودجو و وابسته به کانون های قدرت، به نتایج مطلوب و دلخواه نمی رسید. بنابر یافته های تحقیق، سیاست های مذکور به سبب فقدان بینش راهبردی و بلندمدت و اجرای نادرست مجریان و صاحبان قدرت، نقش مؤثری در زوال و فروپاشی سیاسی و در نهایت انتقال قدرت به ممالیک برجی داشت.
۱۹۰۶.

پیامبری در جامه زندیقان (تأملی در خوانش های چندگانه از جنبش مانی در تاریخ نگاری قرون نخستین)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران سال سی ام پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴۷ (پیاپی ۱۳۷) 87 - 108

کلید واژه ها: مانی تاریخ نگاری قرون نخستین روایت بازخوانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۱ تعداد دانلود : ۲۹۷
در بازنمایی و روایت مجدد نهضت دینی مانی در تاریخ نگاری قرون نخستین، سه رویکرد عمده قابل شناسایی ا ست که جز در برخی روایت های معدود، این بازنمایی (دست کم در دو رویکرد) با مفهومی کانونی، یعنی مفهوم «زندیق» صورت بندی شده است. این سه رویکرد عبارت است از: نخست رویکرد گذار آگاهانه و مختصرگویی، مبتنی بر نگرش ها و روایت هایی با محتوای ضد زندیقی گری، با نمایندگان برجسته ای چون طبری، ابوحنیفه دینوری، مسکویه و ابن اثیر؛ دوم رویکردی تاریخی- کلامیو مبتنی بر خوانشی بدعت گرایانه از جنبش مانیبا عالم- مورخان تأثیرگذاری چون ابوریحان بیرونی، مقدسی، ثعالبی، یعقوبی و خواجه نظام الملک طوسی؛ سوم رویکردی نسبتاً توصیفی-تاریخی با میزان به نسبت کمتری از ارزش داوری ها با مورخانی چون مسعودی و گردیزی. این سه رویکرد، در یک درهم تنیدگی عمیق با فضای گفتمانی این عصر، مجموعه ای از گزاره ها و روایت ها را حول محور مسئله مانی می آفرینند که این شخصیت و جنبش دینی او، نقطه کانونی آنها به شمار می رود. مسئله این پژوهش تبیین چرایی و چگونگی بازنمایی جنبش دینی مانی در تاریخ نگاری قرون نخستین است؛ با این فرضیه که وجوه مختلف این بازخوانی، محصول فضای سیاسی، کلامی و فرهنگی این دوره و همچنین انگاره ها، روش ها و بینش های مورخان این دوره بوده است.
۱۹۰۷.

بررسی علل بحران های اجتماعی ایران در جنگ جهانی اول با نگاه به مطبوعات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال چهارم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۱) 115 - 137

کلید واژه ها: ایران جنگ جهانی اول بحران های اجتماعی متفقین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۹ تعداد دانلود : ۵۱۰
جنگ جهانی اول برای مردم ایران گرفتاری های بی شماری را در پی داشت؛ مناطق وسیعی از کشور در اثر جنگ تخریب شد، ده ها هزار نفر دچار قحطی شدند و یا بر اثر بیماری از بین رفتند. در پی این شرایط، ناامنی و قتل و غارت های روزانه در همه مناطق کشور به امری عادی در طول جنگ تبدیل شد. این بحران های اجتماعی از علل داخلی و خارجی نشأت گرفته بود. در این پژوهش، با بررسی بحران های اجتماعی ایران در دوره مورد بحث و براساس روش توصیفی   تحلیلی، ریشه ها و علل واقعی این بحران ها بر پایه بررسی مطبوعات و روزنامه های آن روزگار، واکاوی و مورد مدّاقه قرارگرفته است. بر این اساس، نگارندگان در پی پاسخ به این سؤال هستند که چه عواملی در شکل گیری بحران های اجتماعی ایران، در جنگ جهانی اول نقش داشته است؟ نتایج حاکی است برخلاف دیدگاه برخی از محقّقان، عوامل داخلی ازجمله دولت، محتکران و خبّازخانه ها در شکل گیری و تشدید بحران های اجتماعی ایران در جنگ جهانی اول، نقش مهم تر و مخرّب تری داشتند؛ هرچند که نمی توان نقش دول متجاوز خارجی را در این بحران ها نادیده گرفت.
۱۹۰۸.

تحلیلی بر نقش و جایگاه ساروتقی در رقابتهای درباری عصر شاه عباس دوم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی ایران و اسلام پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۷ 247-270

کلید واژه ها: ساروتقی تاریخ ایران دوره اسلامی شاه عباس دوم جانی خان شاملو رقابتهای درباری صفویه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۱ تعداد دانلود : ۳۳۷
پژوهش حاضر در پی بازیابی و واکاوی وقایع تاریخی دوره کوتاه سه ساله ای از تاریخ ایران در فاصله سال های: ۱۰۵۲ تا ۱۰۵۵ ق/۱۶۴۲ تا ۱۶۴۵ م است. این پژوهش باهدف بررسی و تبیین نقش ساروتقی در رقابت های درباری سال های اول سلطنت شاه عباس دوم به انجام رسیده است. روش تحقیق در این پژوهش، تاریخی- تحلیلی و جمع آوری اطلاعات به روش کتابخانه ای انجام شده است. ابزار اصلی پژوهش استناد به منابع آن دوره هست که درنهایت بر پایه ی یافته های حاصل از منابع استنتاج، تبیین و تحلیل به عمل آمده است. یافته های این پژوهش بیانگر آن است که در ابتدای سلطنت شاه عباس دوم به دلیل صغر سن شاه رقابت های شدید درباری جهت تصدی مقامات مهم و تسلط بیشتر بر امور از سوی افراد صاحب نفوذ و مدعی صورت گرفت. در این میان ساروتقی به عنوان صدراعظم در پی حفظ قدرت و همچنین گسترش سلطه ی خود بر تمامی امور اعم از دیوانی، نظامی و اقتصادی برآمد. ساروتقی ازجمله افراد باذکاوت دوره صفویه بوده که به خوبی پله های ترقی را در زمان شاه عباس اول و شاه صفی طی نموده و در زمان شاه صفی به بالاترین مقام دیوانی رسید. در زمان شاه عباس دوم ساروتقی نمی خواست قدرت پیشین را از دست دهد و درراه این هدف، چند صاحب منصب مهم ازجمله رستم خان، سپه سالار بانفوذ دوره شاه صفی، را قربانی نمود. ساروتقی برای حذف رقبا از حمایت مادر شاه و شبکه ای از جاسوسان بهره می برد و جناح رقیب نیز از قدرت نظامی و ایلی استفاده می نمود. درنهایت ساروتقی قربانی سیاست های خصمانه خود، سختگیری ها مالیاتی و میل پنهان شاه برای حذف وی، گردید.
۱۹۰۹.

ارزیابی یکپارچگی عملیات رقمی سازی منابع دیداری-شنیداری در آرشیو سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال سی ام پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۱۱۹) 104 - 128

کلید واژه ها: آرشیو دیجیتال آرشیو رقمی رقمی سازی دیداری - شنیداری صداوسیما

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۸ تعداد دانلود : ۲۸۵
هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی وضعیت آرشیوهای دیداری-شنیداری سازمان صداوسیمای ایران ازلحاظ زیرساخت ها و نیز مقایسه میزان یکپارچگی عملیات رقمی سازی آن ها با آرشیوهای مطرح دنیاست. روش/ رویکرد پژوهش: نظرات 52 کارشناس به نمایندگی از 52 آرشیو از زیرمجموعه سازمان صداوسیمای ایران است. ابزار اندازه گیری پژوهش پرسش نامه محقق ساخته است. داده ها با استفاده از آزمون t تک نمونه ای و آزمون کولموگروف-اسمیرنوف تحلیل شده اند. یافته ها و نتیجه گیری: تحلیل یافته ها نشان داد که درمجموع، آرشیوهای دیداری-شنیداری سازمان صداوسیمای ایران در روند رقمی سازی و در مؤلفه های تبدیل و دریافت و ذخیره سازی منابع در آرشیوهای دیداری-شنیداری دارای وضعیت مناسب و مطلوبی هستند. در بخش زیرساخت ها، مؤلفه های نرم افزار، سخت افزار، امنیت، و حفاظت در وضعیت مناسبی اند؛ ولی شبکه های ارتباطی در وضعیت مناسبی نیستند. مدیریت منابع رقمی وضعیتی مطلوب و مناسب دارد و وضعیت درزمینه یکپارچگی مناسب است. نتایج نشان داد که گرچه آرشیوهای دیداری-شنیداری سازمان صداوسیما با 95 درصد اطمینان با میانگین 25/1، از یکپارچگی نسبی برخوردارند، ولی ضروری است تا مدیران سازمان، به منظور هم سوشدن با آرشیوهای مطرح دنیا، ضمن بررسی وضع موجود و شناسایی نقاط قوت و ضعف در فرایند یکپارچگی آرشیو سازمان، تصمیماتی کاربردی و عملیاتی اتخاذ کنند.
۱۹۱۱.

بررسی فعالیت های تجاری بازرگانان ارمنی در بوشهر در دوره قاجاریه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال دوازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۷ ۷۵-۹۶

کلید واژه ها: ارامنی ها فعالیتهای تجاری بوشهر قاجاریه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۳ تعداد دانلود : ۵۲۱
بندر بوشهر در دوره قاجار بواسطه عوامل مختلف بویژه حجم صادرات و واردات مهمترین بندر تجاری ایران بود. وجود عواملی چون حاکمیت خاندان آل مذکور و توجه آنان در ایجاد امنیت این بندر،همچنین حضور نمایندگی ها و تجارت خانه های خارجی در کنار حضور فعال تجار بویژه تجار ارمنی موجبات رونق تجاری بندر بوشهر در این برهه را فراهم آورده بود. این پژوهش به شیوه کتابخانه ای و به روش توصیفی و تحلیلی در پی پاسخگویی به این سوال اصلی است که ارامنه بوشهر چه نقشی در فعالیتهای تجاری این بندر در دوره قاجاریه ایفاء کردند؟ بررسی های اجمالی موید آن است که بازرگانان ارمنی به شکل انفرادی و یا از طریق تشکیل تجارت خانه های متعدد از طرق مختلفی همچون صادرات و واردات کالاهای مختلف و پذیرش نمایندگی شرکتهای خارجی و تعامل با سایر گروههای تجار ایرانی نقش فعالی در رونق تجارتی بندر بوشهر در دوره قاجاریه ایفاء کردند.
۱۹۱۳.

نخ ریسی، نمودی از مؤلفه های اقتصاد معیشتی درونزای جوامع نیمه یکجانشین رمه دار (مطالعۀ موردی: سردوک های مکشوف از کاوش تپۀ پشت فرودگاه)

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال چهارم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱۱ ۷-۲۶

کلید واژه ها: نوسنگی جدید مس وسنگ تپۀ پشت فرودگاه گونه شناسی سردوک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۷ تعداد دانلود : ۳۴۷
«سردوک» ها در زمرۀ مواد فرهنگی موردتوجه و نیاز اصلی جوامع رمه دار و نیمه یکجانشین و ازجمله آثاری هستند که ارتباط مستقیم با الگوی معیشت و تولیدات داخلی درونزای البسه و الیاف جوامع اولیه دارند که در تحلیل یافته های محوطه های باستانی تفسیر می شوند. محوطۀ پشت فرودگاه دشت ملایر نیز از این خصیصه مستثنی نبوده و تعداد 123 سردوک به دست آمده در بین یافته های کاوش باستان شناختی آن، ازلحاظ گونه و فراوانی، حضور چشمگیری دارند؛ سردوک های این محوطه را می توان در دو گروه اصلی محدب و مخروطی تقسیم کرد که هر گروه به دو زیرشاخۀ منقوش و ساده، و ازنظر کیفیت ساخت نیز در دو گروه متوسط و خشن قابل تفکیک و گونه شناسی هستند. تمامی سردوک ها از جنس گِل پخته (سفالی) با آمیزۀ گیاهی و در اندازۀ مختلف ساخته شده است؛ برخی از سردوک ها داری نقوش گود هستند که به واسطۀ وسیله ای نوک تیز ایجاد شده است. هدف این پژوهش در وهلۀ اول، گونه شناسی و مطالعۀ سردوک ها، و در وهلۀ دوم، تحلیل الگوی معیشت وابسته به تولید منسوجات تپۀ پشت فرودگاه خواهد بود. تعداد قابل توجه سردوک های تپۀ پشت فرودگاه و کاربرد آن در تولید نخ می تواند با تحلیل آن بر الیاف تولیدشده و چگونگی سازماندهی این تولید، کمک شایان نماید. روش پژوهش حاضر، مبتنی بر مطالعات تطبیقی و با رویکرد توصیفی-تحلیلی، در پی پاسخ به این پرسش هاست: سردوک های مکشوف تپۀ پشت فرودگاه از چه گونه و فرم هایی تشکیل شده و باتوجه به نوع فرم و اندازه ها در تولید چه نوع نخ هایی مورد استفاده بوده است؟ با توجه به نوع نیمه یکجانشینی جوامع تپۀ پشت فرودگاه و فراوانی سردوک ها، تولید منسوجات در این محوطه برای مصارف محلی و داخلی و یا برونزا و دادوستد فرامنطقه ای بوده است؟ باتوجه به نوع استقرار نیمه یکجانشین و کوچ رویی و شیوۀ تولید اقتصادی متکی بر گلّه داری جوامع اولیۀ زاگرس مرکزی و نیز مشخصاً محوطۀ تپه پشت فرودگاه، به نظر می رسد براساس تنوع سردوک های این محوطه در نوع مواد، کیفیت ساخت، فرم و اندازۀ گونه ها، عمدتاً این سردوک ها در الیاف پشم برای مصارف محلی و دادوستد فرامنطقه ای در تأمین نیازهای اولیه بوده است.
۱۹۱۴.

بررسی آماری استنادات گزارش های تاریخی مدینةُ مَعاجز الأئمة الاثنی عَشَر درباره عاشورا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ و فرهنگ پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۰۵ 123 - 91

کلید واژه ها: هاشم بحرانی مدینهُ مَعاجز آثار زیارات و مناقب آثار تاریخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷ تعداد دانلود : ۱۰۰
برگزاری آیین سوگواری عاشورا و عاشورانگاری در دوره صفوی برای تقویت تشیع و آموزه های شیعی در ایران بسیار راهگشا بود. در میان این آثار، کتاب مدینهُ مَعاجز الائمه بحرانی نقشی مهم داشت. ازاین روی بررسی استنادات این اثر به منابع شیعی سنی ضروری می نماید. در این نوشتار، این کار با روش تلفیقی یعنی گردآوری داده ها به شیوه کتابخانه ای و ارائه آمار استنادات با جدول و نمودار صورت گرفته تا پس از بررسی میزان استناددهی این اثر به منابع شیعی و سنی، جایگاه استنادی آن روشن گردد. دستاورد پژوهش نشان می دهد، 95% استنادات این کتاب به منابع شیعی و 5% به منابع سنی بوده استدر کل این کتاب با توجه به بهره گیری از منابع نامعتبر و هم دوره خود، از جایگاه علمی بالایی برخوردار نیست. بحرانی برای نشان دادن نوعی همسویی با متون سنی برای اتمام حجت بر اهل سنت، به آن ها استناد کرده است. در میان منابع شیعی که بحرانی از آن ها سود برده است، آثار مربوط به مناسک، زیارات و مناقب بیشترند. در میان منابع اهل سنت نیز منابع تاریخی بیشتر مورد رجوع و استناد بوده اند.
۱۹۱۵.

نقش متغیرهای محیطی بر شکل گیری استقرارهای دوره باکون زاگرس مرتفع (استان چهارمحال وبختیاری)

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال چهارم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۳ ۷-۲۵

کلید واژه ها: الگوی استقرار دوره باکون زاگرس مرتفع چهارمحال وبختیاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۱ تعداد دانلود : ۲۵۶
در مطالعه چگونگی چیدمان استقرارها در یک منطقه، نقش محیط و بسترهای آن در یک چشم انداز جغرافیایی مورد توجه است. در مدل استقرار، بیشترین توجه به جغرافیای طبیعی و ارتباط انسان ها با مکان یابی و زندگی در منطقه جغرافیایی معطوف شده است. در این پژوهش از منابع باستان شناسی و جغرافیایی برای تحلیل الگوی استقرار جوامع باکون زاگرس مرتفع استفاده خواهد شد. بنابراین پرسش های پژوهش عبارتنداز: کدام عوامل بر ماهیت و نوع الگوهای مکان گزینی در محوطه های باکون زاگرس مرتفع مؤثر بوده اند؟ تأثیر این عوامل برروی تعداد محوطه ها چگونه است؟بر این اساس ابتدا با توجه به ماهیت کاربردی موضوع و مؤلفه های مورد بررسی روش پژوهش، نگارندگان بعد از طراحی نظری موضوع که شامل بررسی مبانی نظری و بازدید از محوطه ها بود، به مطالعه اسناد و مدارک حاصل از بررسی ها و کاوش های باستان شناختی خواهند پرداخت. درمجموع در این محدوده، 106 محوطه مربوط به دوره باکون شناسایی شد. از متغیرهای مهم و اساسی در ارزیابی و مطالعه استقرارها چندین متغیر مانند ارتفاع از سطح دریا، دوری یا نزدیکی محوطه ها به مسیرهای ارتباطی و منابع آبی، امکان دسترسی به زمین های زراعی، نوع پوشش گیاهی، شیب و جهت شیب به عنوان متغیرهای مستقل و مساحت محوطه های دوره باکون به عنوان متغیرهای مستقل و مساحت محوطه های دوره باکون به عنوان متغیر وابسته درنظر گرفته شده است. در ضریب همبستگی، رابطه متغیرها بین 1+ تا 1- است؛ هرچه رابطه متغیرها به 1+ نزدیک تر باشد نشان از همبستگی بالا، و هرچه به صفر نزدیک تر شود، همبستگی کمتر است و اگر منفی باشد، نتیجه آن برعکس است. نتایج نشان می دهد فاصله محوطه ها تا منابع آب، جاده ها و نوع کاربری اراضی بیش از سایر عوامل با پراکنش محوطه های باستانی در منطقه زاگرس مرتفع تأثیر گذاشته اند.
۱۹۱۶.

اهمیت آوانگاری تفصیلی در ثبت زبان مادری (مطالعه موردی: ادبیات شفاهی مازندران)

نویسنده:
منبع: مطالعات ایران شناسی سال ۶ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۸ 111 - 133

کلید واژه ها: آوانگاری تفصیلی ادبیات شفاهی داستان مازندران زبان مادری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱ تعداد دانلود : ۲۴
الفبای آوانگاری بین المللی بر پایه الفبای لاتین ساخته شده است و برای نشان دادن حالت های بیانی در زبان شفاهی مانند واج و آهنگ جمله کاربرد دارد. هر کدام از نمادهای الفبای آوانگاری بین المللی از دو عنصر اصلی حروف و تفکیک کننده ها تشکیل شده است. آوانگاری تفصیلی یکی از انواع راه های ثبت دقیق صداهاست. این نوع آوانگاری سبب می شود تا فرد بتواند آثار ادبی هر منطقه را که مکتوب نشده به زبان مادری یا گویش اصلی آن منطقه بخواند. از این روی، هدف از پژوهش حاضر بررسی کارآیی استفاده از آوانگاری تفصیلی در حفظ و ماندگاری ادبیات شفاهی مازندران است. این پژوهش از طریق پیاده سازی دو نمونه از ادبیات شفاهی مازندران از روی نوار و آوانگاری به روش تفصیلی انجام گرفته است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که آوانگاری تفصیلی از طریق ثبت زبان گفتار سبب ماندگاری گویش ها و لهجه های مناطق گوناگون در طول زمان خواهد شد.
۱۹۱۷.

واردات کالای خارجی و بروز بحران درتولیدات پیشه وری در دوره پهلوی اول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۱۸) 139-156

کلید واژه ها: واردات پهلوی اول اصناف صنعتی شدن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۷ تعداد دانلود : ۲۱۵
روابط ایران و غرب صنعتی در سده 12ق/ 18م آثار و نتایج گوناگونی درپی داشت؛ از جمله در حوزه اقتصادی، این نتایج کاملا محسوس و قابل توجه بود.از نیمه دوم قرن 13ق، اصناف تولیدی بیشترین تأثیرپذیری را از روابط اقتصادی ایران و غرب داشتند و در روند تدریجی دگرگونی ساختار اقتصاد ایران، از امکان تحول و نوسازی در سازمان و فنآوری تولیدی برخوردار نشدند.در نهایت در دوران پهلوی اول جهت گیری مناسبات اقتصادی و اجتماعی حاکم بر جامعه ایران موجب تغییر معنادار یا زوال تدریجی برخی حوزه های تولید پیشه وری را پدید آورد.در این بررسی چگونگی بروز دگرگونی ها در تولید پیشه وری، کنش های پیشه وران در انطباق یا مقابله با شرایط جدید و در نهایت پیامدهای اقدامات صورت گرفته در عرصه واردات کالا، مورد توجه است. این پژوهش از روش جمع آوری داده ها به شکل کتابخانه ای و خاصه آرشیوی سود جسته است و به تحلیل مناسبات تولید پیشه وری و تقابل آن با تولید صنعتی توجه دارد.نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که پیشه وران در برابر وضعیت دشواری که با آن روبه رو شده بودند، راهکارهایی در حوزه سیاستگذاری اقتصادی، کنش های مقابله جویانه و مقطعی درپیش گرفتند که در نهایت ناکارآمد بود و ورود کالای خارجی همچنان به عنوان یکی از چالشهای پیش روی اصناف تولیدی باقی ماند.
۱۹۱۸.

کنش متقابل دانش و قدرت در سیر تحول سیاست نامه نویسی تاریخ ایران دوره اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۲۱)

کلید واژه ها: سیاست نامه نویسی دوران اسلامی قدرت سیاسی مصلحت اقتدار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۸ تعداد دانلود : ۲۵۳
مباحث مربوط به اندیشه سیاسی در ایران، با تمرکز بر دوره اسلامی محقق را مستقیماً به مجموعه ای از آثار ارجاع می دهد که ذیل عنوان سیاست نامه در دوره های مختلف تاریخ به نگارش درآمده اند. سیاست نامه نویسی در این دوران حاصل انباشت یک دوگانگی فکری فرهنگی است که از سویی بازتابی از اندیشه سیاسی در دوران ایران باستان و از دیگر سو نیز با رگه هایی از اندیشه سیاسی اسلامی درهم آمیخته است. معتبرترین اثر در این چارچوب سیاست نامه خواجه نظام الملک طوسی در دوران سلجوقی است. پس از آن، آثار دیگری نیز که به نگارش درآمده و تحت این عنوان مورد خطاب قرار گرفته اند، به لحاظ روش و محتوا، با تغییراتی تقریباً از همان روند پیشین پیروی کرده اند. با این حال، می توان غالباً هدف از نگارش این آثار را در اصل بر حفظ قدرت حاکم دانست. حفظ قدرت حاکم، با تلاش برای مشروعیت بخشی به آن در یک درهم کنشی دانش قدرت قابل فهم است. نتایج نوشتار حاضر نیز نشان می دهد که سیاست نامه نویسی در تاریخ ایران دوره اسلامی اساساً متأثر از روابط اجتماعی قدرت، در وجه ایجابی یا سلبی و بازتاب مصالح اقتدار سیاسی بوده است. لذا این جستار با روش توصیفی تحلیلی و استفاده از منابع اسنادی و کتابخانه ای به بررسی رایطه دو سویه دانش- قدرت بر سیر تحول سیاست نامه نویسی اندیشمندان ایران دوره اسلامی می پردازد.
۱۹۱۹.

تعامل حاکمان بویه و صفویه با اقلیت های دینی با تکیه بر تقریب ادیان(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال پانزدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۶۱

کلید واژه ها: آل بویه صفویان تقریب مذاهب حکام اسلامی اقلیت های دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۰ تعداد دانلود : ۱۳۴
تعامل با اقلیت های دینی در تمامی حکومت ها امری مهم تلقی می گردد و حاکمان بویه (حک: 322-448 ق) و صفویه (حک: 907-1148 ق) نیز جهت تقریب ادیان و استفاده از علوم و دانش این مجموعه از ساکنین کشورهای اسلامی به این موضوع توجه ویژه داشتند یا خیر، پژوهش حاضر یک پژوهش تاریخی به شمار می رود به صورت توصیفی، تحلیلی بوده و موضوعات مربوط به آن از منابع معتبر تاریخی به شیوه کتابخانه ای گردآوری شده است. مقاله حاضر می کوشد چگونگی رفتار این دو دولت با اقلیت های دینی را بررسی و تصویری واقع گرایانه از رفتار بویه و صفوی با اقلیت ها ارائه نماید. نتایج حاصل از تحقیقات نشان می دهد که آل بویه و صفوی گرچه شیعه مذهب بودند و طبیعی بود که حاکمان شیعه با اقلیت های دینی رفتاری مشابه داشته باشند، اما این دولت بویهیان بود که عدالت را بین مسلمانان و اقلیت ها تحقق بخشید و در اکثر موارد در دیوان ها از آنان استفاده می کرد؛ اما صفویان در بیشتر دوره حکومت خود نه تنها از اقلیت ها در دربارشان استفاده نمی کردند، بلکه در بیشتر موارد به حقوق آنان احترام نمی گذاشتند حتی با آن ها برخورد غیرانسانی نیز داشتند.
۱۹۲۰.

بررسی و تبیین فریندها، عوامل و پیامدهای فرهنگ پذیریِ پارسیان و یونانیان در سده های ششم تا سوم پیش از میلاد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال یازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۴۳ ۱۴۳-۱۱۷

کلید واژه ها: پارسیان یونانیان آسیای صغیر فرهنگ پذیری دگرگونی فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۳ تعداد دانلود : ۲۰۹
اسماعیل سنگاری،[1] مهدی تدین (ورپشتی)[2] چکیده تسخیر آسیای صغیر آغاز یک ارتباط طولانی مدت میان پارسیان و یونانیان بود که به موازارت تحولات سیاسی، عرصه های فرهنگی را نیز تحت تأثیر قرار داد. حضور پارسیان در این منطقه، دو فرهنگ برآمده از شرق و غرب را با ماهیت های متفاوت در یک فرایند فرهنگ پذیری قرار داد. این فرایند جریانی پیوسته بود که به صورت محدود آغاز شد و سپس به طور گسترده جامعه ی پارسی و یونانی را درگیر کرد. نوشتار حاضر با تکیه بر شواهد مکتوب و باستان شناختی، در صدد بررسی و تبیین عواملی است که در فرایند فرهنگ پذیری میان سرزمین های پارس و هلاس نقش اساسی داشتند. می توان گفت در مرحله ی نخست، شاخصه های فرهنگی در پی تعامل پارسیان با قدرت های محلی و استخدام هنرمندان و صنعتگران یونانی منتقل شدند. در مرحله ی دوم پیامدهای جنگ و فعالیت های سیاسی و اقتصادی جریان فرهنگ پذیری را تکمیل کرد و سرانجام آثار دگرگونی فرهنگی در آسیای صغیر در پایان دوران هخامنشی و پساهخامنشی پدیدار شد. [1] . دانشیار دانشگاه اصفهان، دکترای تاریخ، زبان ها و تمدن های دنیای باستان، (نویسنده مسئول)، (e.sangari@ltr.ui.ac.ir) [2] . کارشناس ارشد تاریخ ایران باستان، دانشگاه اصفهان، (mahditadayon63@gmail.com) تاریخ دریافت: ۱۶/۰۳/۱۳۹۹، تاریخ تأیید: ۳۱/۰۱/۱۴۰۰

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان