درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ایران اسلامی ایران باستان ایران پیش از تاریخ تاریخ جهان فلسفه تاریخ گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲٬۶۶۱ تا ۲٬۶۸۰ مورد از کل ۲۷٬۴۲۶ مورد.
۲۶۶۱.

وزارت تبلیغات آلمان و سازمان پرورش افکار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال دهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱۸ 57-88

کلید واژه ها: وزارت تبلیغات آلمان سازمان پرورش افکار گوبلز هیتلر رضا شاه فرهنگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۴ تعداد دانلود : ۷۷۴
در سالیان اخیر پژوهش هایی در باره الگوپذیری سازمان پرورش افکار از وزارت تبلیغات آلمان انجام شده است. با این همه در مورد تأثیر احتمالی ساختار و فعالیت های وزارت تبلیغات آلمان در زمان هیتلر بر شکل گیری و فعالیت های سازمان پرورش افکار ایران در دوره رضا شاه پهلوی، اثر مستقلی به چاپ نرسیده است. مقاله حاضر بخشی از اسناد آلمانی و ایرانی موجود در زمینه روابط دو دولت را در این دوران (1320/1304-1941/1925) مورد بررسی قرار داده و این احتمال را مورد ارزیابی قرار می دهد. این مقاله در صدد است به این سؤال پاسخ دهد که احتمال اثرپذیری و الگوگیری سازمان پرورش افکار از وزارت تبلیغات آلمان به لحاظ ساختاری و رویکردهای فرهنگی به چه میزانی است. یافته های پژوهش نشان می دهد که سازمان پرورش افکار بنا بر مقتضیات سیاسی، فرهنگی و تاریخی تا اندازه زیادی با الگوبرداری از برنامه های مشابه در وزارت تبلیغات آلمان شکل گرفته و از آن متأثر بوده است. این اثرات در دو مورد الگو برداری از سبک زندگی غربی و ترویج تمامیت خواهی سیاسی شاخص تر است.
۲۶۶۲.

تأثیر محیط جغرافیایی و فرهنگ بر شکلگیری قلاع اسماعیلی مطالعه موردی: قلعه کوهزردان - شهرستان زیرکوه

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال سوم بهار ۱۳۹۸ شماره ۷

کلید واژه ها: قهستان اسماعیلیه قلاع قلعه کوهزردان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۵ تعداد دانلود : ۷۴۲
تلاش انسان برای ایجاد تعادل بین نیازها و خواستههای وی و امکانات بالفعل و بالقوه در محیط از گذشتههای دور موردتوجه بوده است. آب، خاک، زمین، راه و... همه بهنوعی در شکلگیری و پیدایش یک مکان زیستی نقش مؤثری داشته و بسته به موقعیت و شرایط بعضی مواقع نقش یک و یا دو عامل پررنگتر نیز میشود. تعامل انسانها فرهنگ را در محیط پدید میآورد که بهطور مداوم تکامل مییابد و فعالیتهای انسان را تحتتأثیر خود قرار میدهد و با نادیدهگرفتن محیط، نمیتوان شرایط رفتاری و عوامل فرهنگی را موردبحث قرار داد. فرهنگ عامل ایجاد آثار و چشمانداز در مکان و فضاست. یکی از چشماندازهای مهم فرهنگ در محیط، معماری است. ویژگیهای طبیعی در منطقه قهستان موجب این شده است که در قرون میانی اسلامی فرقه اسماعیلی باتوجه به شرایط محیطی و گسترش مذهب خود در این منطقه دست به ساخت استحکامات دفاعی بزنند، تا خود را با شرایط طبیعی و سیاسی آنزمان هماهنگ کنند و نوعی سازگاری با محیط پیرامون بهوجود بیاورند، بهنوعی که باوجود محدودیت محیطی، از شرایط و امکانات موجود، نیازهای خود را از محیط تأمین کردهاند و نوعی سازگاری محیطی و فرهنگی در این منطقه بهوجود آوردهاند. هدف از نگارش این مقاله، معرفی معماری قلعه کوهزردان واقع در شهرستان زیرکوه استان خراسان جنوبی و تأثیر محیط و فرهنگ در معماری قلعه و چگونگی سازگاری انسان با محیط و رفع مشکلات عدیده طبیعی با بهرهگیری از تفکر است، که در اینراستا از محیط در رفع مشکلات بهره جسته و درنهایت منجر به خلق آثار و دستساختهها شده است. مقاله حاضر براساس روش توصیفی و تحلیلی بوده و دادههای آن ازطریق مطالعه منابع کتابخانهای و برداشت میدانی بهروش پیمایشی در محل با رویکرد تاریخی فرهنگی صورت گرفته است.
۲۶۶۳.

تحلیل سخنان امام حسین(ع) از مدینه تا مکه بر پایه ی کنش های گفتاری جان سرل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال یازدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۲ ۳۷-۶۹

کلید واژه ها: کنش گفتاری جان سرل جنبش عاشورا امام حسین (ع) مدینه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۴ تعداد دانلود : ۳۱۷
جنبش امام حسین (ع) در الگوسازی اندیشه ای و رفتاری شیعیان نقش بسیار بنیادی داشته و تحلیل های گوناگونی از آن شده است. با این همه چنین می نماید که بهره گیری از نظریه های زبان شناسی می تواند افق های تازه ای در تحلیل تاریخی این جریان مذهبی-اجتماعی بگشاید. این نوشتار بر پایه ی نظریه ی کنش های گفتاری جان سرل (1999) در پنج گروه اظهاری، ترغیبی، عاطفی، تعهدی و اعلامی به تحلیل سخنان امام حسین (ع) در گام آغازین جریان عاشورا از مدینه تا مکه می پردازد. نظریه ی کنش گفتاری در زمینه ی تحلیل گفتمان، بر عملکرد زبان تأکید دارد و سخن گفتن را یک کنش دانسته است. با کاربست این نظریه، ضمن بررسی لایه های زبانی یک اثر، ویژگی ها و زوایای پنهان متن را می توان بررسی و آشکار کرد. پژوهش نشان می دهد که کنش های اظهاری در سخنان امام (ع) بیش از دیگر کنش هاست و وی آنها را در عباراتی به قصد معرفی خود، بیان شرایط و قصد خویش بیان کرده است. کنش های ترغیبی، عاطفی و اعلامی با اختلاف قابل توجهی کمتر از کنش های اظهاری به کار رفته اند. در سخنان امام (ع) هیچ ترغیبی مبنی بر همراه کردن دیگران با خود دیده نمی شود و او حتی به دنبال دعوت پنهانی یا برانگیختن مردم برای حمایت از خود نیست. بررسی بافت موقعیتی و کنش های گفتاری این سخنان نشان می دهد که حسین (ع) در این مرحله از حرکت خود، قصد جنبش یا ساماندهی برای گرفتن حکومت را ندارد و عملکرد ایشان عملکردی واکنشی بوده است، نه کنشی.
۲۶۶۴.

اندیشه فقهی و عمل سیاسی کاشف الغطاء در باب مشروعیت حاکمیت سیاسی فتحعلی شاه قاجار (حک.1212-1250)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال نهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳۵ 87-109

کلید واژه ها: تاریخ تشیع فتحعلی شاه فقه سیاسی قاجاریه کاشف الغطا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۲ تعداد دانلود : ۶۱۰
شاهان شیعی مذهب قاجار تلاش می کردند تا به تشیع وفادار بمانند. به همین سبب عالمان شیعی به تحولات سیاسی اجتماعی دوره قاجار واکنش نشان می دادند. طبیعتاً عملکرد عالمان شیعی در برابر وقایع عصر قاجار برآمده از اندیشه فقهی آنان بوده است. بر این اساس در این پژوهش اندیشه فقهی و عملکرد سیاسی کاشف الغطاءدر برابر فتحعلی شاه قاجار مورد بررسی قرار خواهد گرفت تا مشخص شود حاکمیت شاهان شیعه قاجار تا چه حد دارای مشروعیت بوده است؟ یافته های پژوهش نشان می دهد کاشف الغطاءمشروعیت عَرَضی شاه قاجار را بنابر ملاحظات سیاسی و ضرورت زمان پذیرفته است؛ بنابراین اندیشه وی همچون علمای دوره های قبل در قالب مشروعیت بخشی به اقدامات سلطان عادل جای می گیرد و کاشف الغطاء با هدف تشکیل حکومت اسلامی در مسائل سیاسی دخالت می کرده است. برآیند این اندیشه موجب تعدیل ملاحظات فقهی و تمایلات شخصی کاشف الغطاء و پذیرش ضمنی مشروعیت حاکمیت شاهان قاجار و شخص فتحعلی شاه شده است.
۲۶۶۵.

بررسی تاریخیِ مسیرهای بازرگانی در قفقاز؛ قرون اول تا پنجم قمری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال یازدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۳ ۱۳۱-۱۴۸

کلید واژه ها: مسیرهای بازرگانی قفقاز تجارت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۱ تعداد دانلود : ۴۷۰
قفقاز به سبب موقعیت ویژه جغرافیایی، در ادوار گذشته، مانند پلی ارتباطی میان سرزمین های اسلامی و اروپای مسیحی از اهمیت ویژه ای برخوردار بود و بخش مهمی از مبادلات و مراودات اقتصادی و فرهنگی با اروپا، از طریق این منطقه صورت می گرفت. در این سرزمین، چهار مسیر مهم ترانزیتی کالا، بین جهان اسلام و اروپای مسیحی وجود داشت که محصولات و کالاهای شرق و غرب در آن مبادله می گردید. هدف این پژوهش، بررسی این مسیرهای بازرگانی از قرن اول تا پنجم هجری می باشد. این پژوهش به عنوان تحقیقی تاریخی با روش توصیفی و تحلیلی و بر پایه مطالعات کتابخانه ای، پس از ذکر مقدمه و کلیات به بررسی این مسیرهای بازرگانی پرداخته است و در نهایت چنین استنباط می کند که قفقاز به عنوان یکی از مسیر های مهم ارتباطی با اروپا، نقش مهمی در انتقال دستاوردهای ملل شرق و غرب با یکدیگر داشته است.
۲۶۶۶.

اهمیت نزههالقلوب در تبیین جغرافیای تاریخی و تعیین جای نام های کردستان دوره ایلخانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نگری و تاریخ نگاری دوره جدید پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۴ (پیاپی ۱۰۹) 117 - 139

کلید واژه ها: ایلخانان نزههالقلوب جغرافیای تاریخی کردستان ک‍رم‍ان‍ش‍اه‍ان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۲ تعداد دانلود : ۵۳۶
در دوران ایلخانی، بخش غربی ایالت جبال، در اسناد دیوانی، زیر عنوان کردستان قرار گرفت. نزههالقلوب نخستین متنی است که اطلاعات مشروح و بسیار گرانبها درباره جغرافیای تاریخی کردستان ارائه می دهد. در فهرستی که حمدالله مستوفی از شهرها و اماکن جغرافیاییِ این ناحیه ارائه می کند، برخی در طول قرون بعدی از میان رفته و اسامی برخی نیز در نتیجه سهو نسخه نویسان تحریف شده است. این پژوهش درصدد است تا براساس نزههالقلوب، به شیوه توصیفی تحلیلی به تعیین مکانِ برخی از شهرهای آن بپردازد. این مطالعه نشان می دهد که از هفده جای نام مذکور در نزههالقلوب، چهار مورد زیر در استان کنونی سلیمانیه در عراق قرار داشتند: قلعه خفتیان در نزدیکی رود قلعه چولان، نیمراه در حوالی حلبچه، دربند زنگی در دهانه رود سیروان و دربند تاج خاتون در دره رود زاب کوچک و در محدوده شارباژیر. شش مورد دیگر نیز به ترتیب در محدوده استان کرمانشاهان قرار داشتند: الانی در نزدیکی جوانرود و دزبیل(= دربیل) احتمالاً درتنگ در نزدیکی سرپل زهاب، خوشان در نزدیکی کرند غرب، سلطان آباد چمچمال نیز در دامنه کوه بیستون و در نزدیکی شهر کنونی بیستون، دینور نیز در نزدیکی شهر کنونی سنقر کلیایی و بسطام( احتمالاً طاق بستان) در حاشیه شهر کرمانشاه. شش مکان دیگر نیز هنوز پابرجای هستند کرند، ماهیدشت، هرسین، کنگاور، کرمانشاه و الشتر( در لرستان).
۲۶۶۷.

تأثیر تبشیر بر انگاره سازی اسلام شناسان انگلیسی زبان از پیامبر اسلام(ص)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نگری و تاریخ نگاری دوره جدید پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۴ (پیاپی ۱۰۹) 281 - 306

کلید واژه ها: تبشیر پیامبر اسلام اسلام شناسان انگلیسی زبان انگاره سازی استعمار میسیونر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۰ تعداد دانلود : ۴۶۴
پژوهش حاضر بر آن است تا تأثیر تبشیر را بر انگاره های ساخته شده اسلام شناسان انگلیسی زبان، از پیامبر اسلام در قرن نوزدهم و ابتدای قرن بیستم بررسی کند. این پژوهش سعی دارد به این سؤال پاسخ دهد که پدیده تبشیر چه تأثیری بر انگاره های تولیدشده از پیامبر اسلام در قرن نوزدهم و ابتدای قرن بیستم داشته است. واقعیت این است که هژمونی استعمار و پدیده تبشیر در قرن نوزدهم و ابتدای قرن بیستم، ارتباط تنگاتنگی با هم دارند، هم چنین تبشیر در پی ایجاد فضای اندیشگانی مناسب برای پذیرش استعمار بوده است. در همین زمان، کشورهای اسلامی نیز هدفی برای استعمار به حساب می آمدند. در نتیجه، تبشیر در کنار استعمار، مظاهر تمدنی این ملت ها، ازجمله اسلام را به چالش کشاند و ایشان را از دلبستگی به تمدن خود دور کرد و آماده پذیرش سلطه غرب کرد. پس این فرضیه مطرح است که «نویسندگان میسیونر با دیدگاه های جانبدارانه کوشیده اند پیامبر اسلام را دروغین معرفی کنند» و بدین ترتیب شالوده تمدن اسلامی را سست کرده و مسلمانان را پذیرای تمدن غرب با تمام مظاهر آن کنند.
۲۶۶۸.

بررسی اقتدار در گفتمان سردار قاسم سلیمانی با تکیه بر سازههای معناساز: نمونه سخنرانی خطاب به ترامپ

نویسنده:
منبع: تحقیقات اسنادی انقلاب اسلامی سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 54 - 76

کلید واژه ها: گفتمان کاوی سازه های معناساز هلیدی سخنرانی یادواره شهدای همدان سردار قاسم سلیمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲ تعداد دانلود : ۸۲
گفتمان سردار قاسم سلیمانی بازنمود اقتدار مردم گرایانه و اندیشه های مبارزه طلبانه روشنفکری دوراندیش است که علیه نابسامانی های سیاسی و نظامی موجود در غرب آسیا قد برافراشته است. با عنایت به اهمیت به کارگیری نظریات علمی در گفتمان کاوی، این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی بخشی از سخنرانی سردار سلیمانی در یادواره شهدای همدان -خطاب به ترامپ- با تکیه بر سازه های معناساز هلیدی پرداخته است. نتایج پژوهش نشان می دهد که سردار سلیمانی در گفتمان خویش از ظرفیت های زبانی و گزینش های گذرایی و وجهیتی به خوبی در راستای کانونی سازی فرهنگ شهادت و برجسته سازی گفتمان «خود» و کم رنگ ساختن گفتمان «دیگری» در پیوند با تروریسم بهره برده است؛ در سطح اندیشگانی شمار فراوان فرایندهای مادی، دال بر اهمیت بازخوانی کُنش های منفی و فعالیت های ددمنشانه ترامپ است. در این راستا، استفاده از بند های خبری، بر غلبه عنصر گزارشی و قطعیت دیدگاه سردار نسبت به جنگ افروزی و جنایات آمریکا در منطقه دلالت می کند. پس از جملات خبری با شمار بندهای پرسشی مواجه هستیم که از ارزش زیبایی شناختی برخوردار است، چنان که در تمامی موارد با مقوله بندی توبیخ و سرزنش، آمریکا را در پیوندی ابدی با تروریسم، ویرانی و کشتار قرار می دهد.
۲۶۶۹.

جریان شناسی تاریخ نگاری شیعی در مسئله شهادت ائمه اطهار علیهم السلام(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام در آیینه پژوهش سال شانزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۴۷) 23-41

کلید واژه ها: شهادت ائمه (ع) تاریخ نگاری شیعه شیخ صدوق شیخ مفید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۱ تعداد دانلود : ۱۸۷
مسئله شهادت ائمه اطهار علیهم السلام از مسائل بحث برانگیز در بین تاریخ نگاران و محدثان بوده است. اهمیت این مسئله به تأثیر آن در میزان نقش آفرینی های اجتماعی و سیاسیِ امامان شیعه برمی گردد. بررسیِ جریان شناسانه نگاه علمای شیعه به شهادت ائمه معصوم علیهم السلام نشان می دهد که مکتب حدیثی قم (شیخ صدوق) شهادت ائمه علیهم السلام را فراتر از یک خبر تاریخی، در شمار یکی از باورهای اعتقادی می داند (که ردّ آن معادل کفر است). اما مکتب عقلی بغداد (شیخ مفید) شهادت ائمه علیهم السلام را به عنوان یک خبر تاریخی (مثل دیگر اخبار) می داند که ارتباطی با عقاید شیعی ندارد (که تأیید و ردّ آن، تأثیری در ایمان و کفر داشته باشد). بنابراین، گزارش های شهادت برخی ائمه علیهم السلام را تأیید و بقیه را محل تردید می دانند. تاریخ نگاران شیعی بعد از شیخ مفید، تأثیرهایی از هر دو مکتب پذیرفته اند. برایند این اثرپذیری ها نشان می دهد که بیشتر تاریخ نگاران شیعه شهادت همه ائمه علیهم السلام را پذیرفته اند، اما آن را به عنوان یک باور اعتقادی قلمداد نمی کنند.
۲۶۷۰.

همکاری اقتصادی ایران و استرالیا در سال 1353 شمسی با تکیه بر اسناد

نویسنده:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال هفتم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۲۷

کلید واژه ها: ایران استرالیا همکاری روابط اقتصادی تفاهمات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۰ تعداد دانلود : ۵۰۸
یکی از شاخه های مهم تاریخ، روابط خارجی و دیپلماسی است. ایران به دلیل قرار گرفتن در چهارراه تمدنی همیشه با کشورهای گوناگون در ارتباط بوده است. عصر پهلوی آغاز روابط گسترده ی ایران با جای جای جهان است و این ارتباط با برخی از کشورها هم چون استرالیا برای نخستین بار صورت گرفت. روابط خارجی ایران در دوره ی پهلوی دوم را می توان بازتاب تبعیت از اصول سیاست خارجی آمریکا دانست. با افزایش هنگفت درآمد نفتی ایران، محمد رضا شاه در پی جلب همکاری و مشارکت با دیگر نیروهای عرصه ی جهانی، و البته هم پیمان آمریکا برآمد. یکی از این کشور ها، استرالیا بود. استرالیا که از یک سو در پی تأمین نفت مورد نیاز خود و از سوی دیگر با ملحق شدن انگلستان به اتحادیه ی اروپا، در صدد یافتن بازاری جدید برای محصولات خود بود، می توانست منافعی دو جانبه را برای خود و ایران به ارمغان آورد. این مقاله، به پاره ای تفاهمات صورت گرفته بین دو کشور با تکیه بر اسناد منتشر نشده، می پردازد.
۲۶۷۱.

دلائل عدم شکل گیری اتحاد استراتژیک میان ایران و روسیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال سوم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۷) 33 - 66

کلید واژه ها: اتحاد استراتژیک ایران روسیه همگرایی روابط نظامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶۰ تعداد دانلود : ۷۵۱
  طی سال های اخیر روابط ایران و روسیه توسعه چشمگیری را تجربه کرده است به نحوی که در برخی تحلیل ها از حرکت روابط دو کشور به سمت اتحاد استراتژیک سخن به میان آمده است. سؤال اصلی که این پژوهش به آن می پردازد این است که دلیل عدم ارتقای این روابط به سطح اتحاد استراتژیک با وجود توسعه در ابعاد نظامی و امنیتی چیست؟ برای این منظور از روش توصیفی تحلیلی و نظریه واقع گرایی با تکیه بر بحث اتحادها بهره گرفته شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که روابط ایران و روسیه بیش تر متأثّر از نیازهای اقتصادی، نظامی و سیاسی ایران بوده و عزم جدی در طرف مقابل برای ارتقاء این روابط به سطح اتحاد استراتژیک وجود نداشته است. افزون بر این، ایران هیچ گاه در اولویت امنیتی سیاست خارجی روسیه قرار نداشته و روابط نهادینه بین دو دولت و ملت که لازمه چنین اتحادی است شکل نگرفته است. بالعکس روند روابط سیاسی دو طرف شکاف بین دو ملت و ایجاد حس بی اعتمادی در میان ایرانیان نسبت به روس ها را دامن زده است.  
۲۶۷۲.

مقایسه کنش سیاسی محمد مصدق و جمال عبدالناصر در مواجهه با استعمار: شباهت ها و تفاوت ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال نهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۶ ۸۷-۱۱۲

کلید واژه ها: استعمار انگلیس جمال عبدالناصر محمد مصدق ملی شدن صنعت نفت موازنه منفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۴ تعداد دانلود : ۵۶۰
کشورهای ایران و مصر را می توان پرچم داران اصلی مبارزه با استعمار در منطقه خاورمیانه و جهان اسلام در نیمه اول قرن بیستم دانست. محمد مصدق و جمال عبدالناصر به عنوان پیشوایان استقلال خواهی با رهبری و هدایت جنبش های ضداستعماری وآزادی خواهی ملت های خود، شکل نوینی از مبارزه علیه استعمار را به ظهور رساندند که در نهایت به الگویی مناسب برای دیگر رهبران و جوامع استعمارزده تبدیل شد. مقایسه تطبیقی و بررسی نقش و جایگاه رهبران دو کشور، توجه به شیوه مبارزه و تأثیر و تأثرات آنها بریکدیگر رویکرد بنیادی تحقیق پیش رو است که با روش مقایسه تاریخی و با استفاده از منابع کتابخانه ای بدان پرداخته می شود. پژوهش حاضر در پی آن است تا به این پرسش پاسخ دهد که بارزترین وجوه تمایز و مانندگی دکتر محمد مصدق و جمال عبدالناصر در مواجهه با استعمار چه بود؟ یافته های پژوهش نشان می دهد علیرغم تفاوت در خاستگاه اجتماعی و طبقاتی رهبران دو جنبش یعنی دکتر مصدق با خاستگاه پارلمانی و جمال عبدالناصر با خاستگاه نظامی، هر دو دارای اهداف و شیوه مشترک در مبارزه با استعمار در قالب ناسیونالیسم بیگانه ستیز بوده اند؛ اما برای رسیدن به این هدف، رویکردهای متفاوتی را در برخورد با نظام سلطه در پیش گرفتند چنان که سیاست آنها در سطح منطقه ای و بین المللی به صورت اشکال مختلفی همچون موازنه منفی مصدق و بی طرفی مثبت و وحدت عربی عبدالناصر بازتاب یافته است.
۲۶۷۳.

معماری سنتی دوره قاجار در خانه اشرافی دِزک (قلعه دزک، استان چهارمحال و بختیاری)

نویسنده:
منبع: مطالعات ایران شناسی سال ۵ پاییز ۱۳۹۸ شماره ۱۴ 57 - 75

کلید واژه ها: معماری قاجار تزئینات قاجاری قلعه دزک زیباشناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵ تعداد دانلود : ۳۱
معماری دوره قاجار مبانی و الگوهای قدیم معماری ایران را ارتقاء بخشید و نوآوری هایی از نظر شکل دهی فضا به وجود آورد. هر چند این معماری صلابت پیش را ندارد، اما شکل های جدیدی وارد معماری می کند که آمیزه ای از ویژگی های معماری ایرانی - اروپایی است. در این زمان، خانه ثروتمندان بیش از بیش با سرمشق گیری از بناهای اروپایی ساخته شدند. معماری خانه اشرافی دزک، به عنوان یکی از بناهای شاخص دوره قاجار، هم به لحاظ عملکردی و هم به لحاظ زیباشناسی، از غنای اصیل معماری ایران برخوردار است. معماری این عمارت از عوامل فرهنگی، اجتماعی، تاریخی و هنری عصر خود بی نصیب نبوده و نمونه های قابل تأملی در طراحی، پلان و تزئینات هنری آن قابل مشاهده است. علی رغم ارزش این خانه، مطالعه کافی روی آن صورت نگرفته است. از این رو، این پژوهش سعی دارد تزئینات به کار رفته در این عمارت را از نظر زیباشناسی و مؤلفه های مربوطه مورد بررسی قرار دهد. عمده ترین تزئینات این عمارت شامل آجرکاری، استفاده از قالب های گچی، گچبری و آیین هکاری است. نتیجه به دست آمده نشان می دهد که با وجود تأثیر مؤلفه های هنری – تزئینی غرب، همچنان پایه اصلی تزئینات و معماری آن بر پایه اصول معماری ایرانی (سنتی) است. روش پژوهش از نوع توصیفی–تحلیلی بوده و گردآوری اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه ای و میدانی است.
۲۶۷۴.

ایران دوستی و شیعه گرایی قاضی زاده اردبیلی در تاریخنگاری عصر سلطان سلیم اول عثمانی (حک: 918-926ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی سال پنجاه و دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 203 - 221

کلید واژه ها: قاضی زاده اردبیلی غزوات سلطان سلیم خان تاریخنگاری عثمانی تاریخ تشیع تاریخ روابط صفویه و عثمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۱ تعداد دانلود : ۳۷۷
غزوات سلطان سلیم خان، نوشته قاضی زاده اردبیلی، کتابی است در باب حمله سلطان سلیم اول عثمانی به مصر و شام و سرنگونی حکومت ممالیک (حک: 648-923ق) که ضمن اطلاعات مفید و منحصر تاریخی، ابعاد شخصیتی مؤلف را نیز تا حدی بازتاب داده است. از این اثر که به نام یکی از شیعه ستیزترین و ضد ایرانی ترین سلاطین عثمانی نگاشته شده است، تنها یک نسخه در کتابخانه حاجی سلیم آغای استانبول نگهداری می شود. مؤلف که در جنگ چالدران به اسارت سپاه عثمانی در آمد، در ثبت و ضبط اخبار و اطلاعات، گرایش های ملی و مذهبی خود را به شکل غیر صریح نشان داده است. در این پژوهش، با مطالعه اثر و احوال مؤلف، به بررسی رویکرد ایران دوستی و شیعی مؤلف در فضای فکری و عقیدتی قرن 10ق در قلمرو عثمانی پرداخته شده و بازتاب این گرایش ها در چگونگی ضبط اخبار و گزارش های مربوط به ایران و جغرافیای آن، شخصیت های ایرانی معاصر مؤلف، اخبار صفویان، احادیث و اشعار مربوط به امام علی(ع) و سایر نشانه های مربوط به تشیع، شناسایی و بررسی شده است.
۲۶۷۵.

بازتاب انقلاب اسلامی ایران در کشور ارمنستان

نویسنده:
منبع: تحقیقات اسنادی انقلاب اسلامی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 127-149

کلید واژه ها: نظریه پخش انقلاب اسلامی صدور انقلاب رقابت موانع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۸ تعداد دانلود : ۹۶
وقوع انقلاب اسلامی ایران در بهمن 1357 جمهوری اسلامی ایران را به کانون پخش انقلاب تبدیل کرد. چنانچه انقلاب اسلامی توانست در مدت کوتاهی بر جنبش های اسلامی و حتی جنبش های استقلال طلبانه در منطقه و جهان به طور مستقیم و غیر مستقیم تأثیر داشته باشد. هدف این پژوهش بررسی بازتاب انقلاب اسلامی بر کشور ارمنستان بر اساس نظریه پخش است. در این مقاله سعی شده است تا با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و جمع آوری داده ها با روش اسنادی و کتابخانه ای ضمن بررسی نظریه پخش به این سؤال پرداخته شود که آیا انقلاب اسلامی به عنوان کانون و اشاعه پخش در منطقه بر جمهوری ارمنستان، تنها کشور غیر مسلمان همسایه ایران، تأثیر داشته است یا خیر؟ و اگر داشته، این تأثیر به چه شکل و به چه میزان بوده است؟ یافته های مقاله نشان می دهد انقلاب اسلامی در دهه اول انقلاب و قبل از فروپاشی شوروی سابق تأثیرات غیر مستقیم و مثبت بر افزایش روحیه استقلال طلبی ارامنه داشته است، اما بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و استقلال ارمنستان به دلیل وجود موانع مختلفی همچون غالب بودن دین مسیحیت، مشکلات داخلی، حضور و رقابت کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای در ارمنستان، از تأثیر انقلاب اسلامی بر جمهوری ارمنستان و ارامنه کاسته شده است.
۲۶۷۶.

بررسی تشکیلات و ارکان حکومتی دولت بنی رستم(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال بیستم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۷۷) 197 - 218

کلید واژه ها: بنو رستم تاهرت اباضیه تشکیلات حکومتی مغرب میانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۴ تعداد دانلود : ۸۸۱
شمال آفریقا در نیمه سده دوم هجری، شاهد شکل گیری حکومت بنی رستم در مغرب میانه به پایتختی تاهرت براساس عقاید اباضیه بود که تا پایان سده سوم هجری، حضور نیرومند خود را حفظ کرد. پژوهش حاضر با استناد به منابع تاریخی دست اول و با روشی توصیفی تحلیلی درصدد بررسی چگونگی انتخاب، ویژگی ها و وظایف ارکان دولت بنی رستم؛ یعنی امامان، قضات، اصحاب شرطه، والیان، عاملان زکات و محتسبان و چگونگی نظارت و اهتمام آنها نسبت به امور رعایا است. نتایج پژوهش نشان می دهد که در رأس نظام سیاسی رستمیان، امام قرار داشت که با داشتن ویژگی های خاصی مانند علم، عدالت، وصیت و عدم وابستگی به قبایل بزرگ به وسیله شورا انتخاب می شد. تشکیلات حکومتی و مناصب زیر نظر امامان رستمی، تفاوت زیادی با دیگر حکومت ها نداشت، اما در انتخاب متصدیان امر و نظارت بر فعالیت آنها فرایند، معیار و دقت نظرهایی وجود داشت که آنها را متمایز می ساخت و این امر از عوامل موفقیت رستمیان به شمار می رود.
۲۶۷۷.

اسلام و سکولاریسم؛ در اندیشه محمد ارکون

نویسنده: مترجم:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال هفتم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۸

کلید واژه ها: حکومت اسلامی محمد ارکون سکولاریسم العلمانیه سکولاریزاسیون ٌالعلمنه نقد عقل اسلامی حاکمیت عالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۶ تعداد دانلود : ۴۳۰
سکولاریسم جایگاهی ویژه و مرکزی در اندیشه محمد ارکون دارد. وی در مرحله آغازین پروژه خود با عنوان «اسلام شناسی کاربردی»، تاکید می کند که این پروژه بر اساس روش شناسی روژه بایستد در کتاب «مردم شناسی کاربردی» می باشد، و از آن بهره گرفته است؛ سپس اصطلاح «عقل اسلامی» که از سویی همسان و حتی نوعی برهمکنشی (رویارویی) با پروژه «عقل عربی» محمد عابد الجابری، است، را مطرح می کند. از این رو، در راستای شناخت اندیشه های ارکون در زمینه سکولاریسم، باید مؤلفه های مختلفی را مورد بررسی قرار دهیم.
۲۶۷۸.

عوامل گسترش هژمونی شیعه در عصر صفویه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال بیستم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۷۸) 225 - 258

کلید واژه ها: صفویه هژمونی فرهنگی فرهنگ شیعی نظریه گرامشی روحانیان شیعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵۶ تعداد دانلود : ۵۹۵
ابعاد فرهنگی مذهبی دوران صفویه (907 – 1187ق) و ریشه های اندیشه ای آن، کم و بیش به وسیله پژوهش گران بررسی گردیده است. با این حال، کاربست برخی نظریه ها می تواند نگاه های تحلیلی و تعلیلی را برای واکاوی دوره های تاریخی و گذارهای فرهنگی قوت بخشد. مقاله حاضر می کوشد براساس نظریه هژمونی گرامشی به عنوان یکی از مهم ترین نظریه های سیاسی _ فرهنگی قرن بیستم میلادی و با تکیه بر اسناد تاریخی  و روش توصیفی_ تحلیلی، عوامل هژمونی فرهنگی شیعه را در دوران صفویه بررسی نماید. بر اساس یافته های این مقاله، مواردی مانند توسعه سازمان روحانیت در نقش یک نهاد اندیشه محور، حمایت از فقهای برجسته به عنوان نخبگان فرهنگی برای گسترش مذهب رسمی حکومت، ترویج آیین های مذهبی برای کامیابی در رویاروی های فرهنگی و اهتمام به مقدسات شیعه با هدف یکسان سازی فرهنگ عامیانه از عوامل ایجاد این هژمونی بوده است.
۲۶۷۹.

زمین لرزه تربت حیدریه در سال1302ش:تبعات و واکنش ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 19-39

کلید واژه ها: ایران تربت حیدریه زمین لرزه پیامدها واکنش ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۰۹ تعداد دانلود : ۵۹۲
بیان مساله : در این مقاله به یکی از حوادث مخرّب و اسفناک طبیعی پرداخته خواهد شد که طی دورة معاصر در یکی از مناطق شرقی ایران اتفاق افتاد یعنی زلزله مهیبی که تربت حیدریه در شرق ایران را در بهار1302ش لرزاند. در این راستا، دو هدف اصلی مقاله، پیامدها و آثار این زلزله از منظر اجتماعی و اقتصادی، و همچنین عملکرد و عکس العمل نهادهای حکومتی و غیرحکومتی نسبت به این واقعه ناخوشایند در داخل و خارج از کشور است. روش پژوهش : با رویکرد کیفی بر مبنای داده های نشریات، اسناد و مدارک آرشیوی، و با روش توصیفی-تحلیلی به دو مبحث اصلی مقاله پرداخته خواهد شد. نتایج پژوهش : یافته ها دالِّ بر این است که این واقعه که یکی از مهیب ترین بلایای طبیعی در تاریخ معاصر ایران بود، جدای از این که مانند همة بلایای همجنس خود، پیامدهای زیانباری از منظر مر گ ومیر، آسیب های روحی و خسارات ابنیه، در پی داشته، از برخی معضلات فرهنگی در جامعه نیز پرده برداشت. با این حال، در سویی دیگر، نمی توان از نگرش های نوع دوستانه و احساس مسئولیّت در قبال زلزله زدگان در داخل و خارج از کشور ایران طی آن برهة زمانی چشم پوشی نمود.
۲۶۸۰.

شیراز عصر حافظ و چگونگی بازتولید اندیشه ایرانشهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۴) 177 - 190

کلید واژه ها: اندیشه ایرانشهری اندیشه سیاسی تاریخ اندیشه حافظ شیراز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۷ تعداد دانلود : ۵۴۸
برخلاف شاعران عرفانی، که عموماً با تحولات اجتماعی و سیاسی بیگانه اند، تاریخ سیاسی شیراز قرن هشتم در شعر حافظ بروز یافته است که می توان جوهره آن را اندیشه ایرانشهری دانست. در اواخر دوره ساسانی، مفاهیم متعددی در قالب فرهنگ و اندیشه ایرانیان شکل گرفته بود که ریشه در چندین قرن تمدن و مواجهه با تمدن های دیگر داشت. اندیشه سیاسی ایران باستان یکی از مقولاتی ا ست که در دوران اسلامی تداوم یافت و از آن به اندیشه ایرانشهری تعبیر شده است.  در این پژوهش، با استفاده از رویکرد  تاریخ اندیشه آر.جی کالینگوود (Collingwood)، فیلسوف و مورخ انگلیسی، سعی شده است تا بدین سؤال اصلی پاسخ داده شود که چرا وجوه مهم اندیشه سیاسی ایرانشهری  در اندیشه حافظ نمود یافته است و تاریخ شیراز آن دوره چگونه بر این اساس تحلیل می شود. یافته های پژوهش که به صورت تحلیلی  تاریخی به دست آمده، نشان می دهند که رویکرد سیاسی حافظ در اشعارش با اندیشه ایرانشهری پیوند داشته و مدح و ذم شاهان زمانه در راستای مؤلفه های این اندیشه صورت گرفته است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان