درخت حوزه‌های تخصصی

به کارگیری عبارت « فضای شخصی » تعمیم نوعی احساس مالکانه بر فضا را به دنبال داشته است . حال آنکه مطابقت آن با مفهوم « قلمرو » ، نشان دهنده ی وجود خصایصی به کلی متفاوت در آنها خواهد بود . این مقاله با طرح انگاره های « فضای فردی » و تأکید بر مفهوم مشارکت در فضا در تقابل با احساس مالکانه بر آن ، سعی در ارائه روشنتر وجوه و حدود مفهوم فضا و نحوه ی وجود انسان در آن خواهد داشت ...

گسترش شهر نشینی، توسعه شهر های موجود، ظهور شهرهای جدید و وقوع تحولات عمیق در سیما و کالبد شهرها از جمله مهمترین رویدادهای دو قرن اخیر محسوب می شوند. نتیجه آشکار انقلاب صنعتی و رشد اقتصادی مبتنی بر سرمایه در کشور های غربی، وقوع چنین رویدادی بوده و این رخداد پس از رواج صنعت و توسعه شیوه سرمایه داری به سایر سرزمین ها از جمله کشورهای توسعه نیافته نیز راه یافت. بدون تردید پدید آمدن تراکم جمیعتی ناشی از شیوه جدید زندگی، بر کلیه جنبه های حیات فردی و اجتماعی مردمان تأثیرات شگرفی داشته و دست اندرکاران امر را در حوزه های عمل و تئوری مشغول خویش ساخته است.همایش ها و سمینار های مختلفی که در این زمینه برگزار شده و می شوند، شاهدی بر اهمیت مسأله و تلاشی در جهت ارائه راهکارهای جدید و حتی اصلاحاتی کلی در امر شهرسازی و شهرهای جدید است. این مقاله با مطالعه و آنالیز مسایل و مشکلات شهرهای جدید و بویژه بررسی موردی شهر جدید رامشار در مجاورت شهر زابل به کنکاش در زمینه تنگناهای شهرهای جدید و وضیعت این شهر و ارایه راهکارهای لازم پرداخته است

خوی از دیرباز، یکی از شهرهای مهم ایران بوده و با توجه به جایگاه ویژه سیاسی و آب و هوای مطبوع آن زمینه مناسب برای ایجاد باغ همواره فراهم بوده است. با وجود این، داغ باغی، تنها باغ قدیمی شهر است که از آن آثار و نشانه هایی اندک در دامنه تپه هایی با نام قلاّبی و همچنین خاطره مردم شهر برجای مانده است. باغ در جنوب شهر واقع شده و فضای نسبتاً وسیعی را به خود اختصاص داده است. تصاویر هواییِ منطقه، محدوده و تا حدودی شکل باغ را نمایش می دهند. داغ باغیِ فعلی، مرتع وسیعی است که تعداد کمی درخت میوه در آن قابل مشاهده است؛ با وجود این مردم منطقه توصیفات زیبایی از آن ارائه می دهند و از جایی هم ردیف با باغ های تاریخی ایران یاد می کنند. این پژوهش با بررسی وضعیت موجود و مرور اسناد و تصاویر مختلف، به شناسایی ساختار معماری، گیاهی و آبی باغ می پردازد و تلاش می کند شکل کلی آنرا بازیابی کند. برای نیل به این مقصود، متون و اسناد تصویری مطالعه می شوند و نتایج با آثار برجای مانده موجود مطابقت داده می شوند. مجموع بررسی های صورت گرفته شکل باغ را آشکار ساخته و چگونگی شکل گیری و سیر تاریخی و تحول آن را روشن می کند. باغ در دوره زندیه و به دست احمدخان دُنبُلی، امیرِ خوی و سلماس، ساخته شده است. شکل و ترکیب فضای باقی-مانده، نشان از باغی طرح اندازی شده دارد که بخش ها و زیرمجموعه های آن همچون سایر باغ های تاریخی ایران، با طراحی شکل گرفته است. درون باغ از 6 تخت یا طبقه شکل گرفته و در گذشته هر یک از این تخت ها دربردارنده درختان میوه مختلف بوده است. دو ردیف درخت چنار از ورودی تا انتهای باغ ادامه داشته و در نهایت به کوشکی زیبا با حوضی در مقابل آن می رسیده اند. آب از تپه پشت بنا از این حوض سرازیر شده و تمام این تخت ها را به سمت پایین می پیموده است. دسترسی به هر تخت نیز با دو ردیفِ 9 پله ای صورت می گرفته است.

با نگاهی به شهرسازی ایران، با مفهومی به نام توسعه شهری به معنی تغییرات در کاربری زمین و سطوح تراکم، جهت رفع نیازهای ساکنان شهر مواجه می شویم که در برخی از شهرها شباهت زیادی با باغشهر در معنای امروزی دارد. امروزه، عدم الگوگیری از ارزش های موجود در معماری و شهرسازی گذشته کشور، سبب بروز مشکلاتی در معماری و شهرسازی شده است. این در حالیست که با تأمل در معماری و شهرسازی سنتی ایران، می توان چنین الگوگیری هایی را در اعصار مختلف به وضوح مشاهده کرد. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که توسعه باغشهر طبس در دوره زندیه و اصفهان در دوره صفویه از چه الگوی مشترکی تبعیت کرده است. برای دستیابی به این هدف، با بهره گیری از منابع مکتوب و مصور و استفاده از روش توصیفی -تحلیلی به مقایسه تطبیقی این دو باغشهر پرداخته شده است. یافته های حاصل از این تحقیق مهمترین تشابهات باغشهر طبس و اصفهان را نشان داده که به صورت: 1- الگوی توسعه شهر 2- نقاط ابتدایی و انتهایی محور توسعه 3- کاربری های همجوار محور توسعه 4- الگوی کلی پلان باغ های انتهایی محور توسعه 5- الگوی کلی ورود آب به شهر، است. به نظر می رسد با توجه به وجود چنین تشابهات و تأخر زمانی باغشهر طبس نسبت به باغشهر اصفهان، الگوی توسعه شهر طبس در دوره زندیه ملهم از اصفهان در دوره صفویه بوده است.

باغ صاحب آباد تبریز یکی از مهمترین ابنیه معماری دوره آق قویونلو ها(908-780 ه.ق.) است. مجموعه باغ و میدان صاحب آباد در یک دوره مشخص و با طرحی از پیش اندیشیده شده، با توجه به شرایط خاص اجتماعی- سیاسی شکل گرفته است. تطبیق منابع به جای مانده اعم از یادداشت های روزانه جهانگردان و کروکی های ترسیم شده با قدیمی ترین نقشه موجود شهر تبریز (نقشه مطرق چی، 944 ه.ق.) وبا بررسی نقشه بازسازی شده مجموعه، بیانگر این است که به احتمال زیاد این مجموعه اولین نمونه توسعه شهری در ایران به صورت غیر ارگانیک است.

پایگاه میراث فرهنگی و گردشگری مستقر در روستای میمند در طول فعالیت 5 ساله خود در این روستا، در کنار مرمت و حفاظت از کالبد روستا، در زمینه های مختلف پژوهشی، همچنین پرورش استعدادهای کارشناسان بومی و غیر بومی در زمینه های مختلف پژوهشی و اجرایی نیز فعالیت های عمده ای داشته است. سیاست های مدیریتی در زمینه احیاء بافت میمند که به واسطه دستکند بودن آن، در ردیف بافت های خاص قرار می گیرد، تأثیر بسزایی در معرفی بهتر روستا و خدمات رسانی بهتر به گردشگر و در نهایت رونق زندگی بومی در این روستا دارد. سیاست های خاصی که پایگاه میراث فرهنگی (که نگارنده نیز عضوی از آن بوده) در این زمینه در پیش گرفته، به الگویی برای طراحی در بافت روستا و همچنین استفاده بهینه از فضاهای دستکند متروکه روستا گردیده است. این نتایج و مقاله پیش رو نتیجه پژوهش های میدانی و روش آزمون و خطا، طی سال های گذشته به دست آمده است و در نهایت گویای این مسئله است که با در نظر گرفتن الگوهای اصیل و بومی منطقه میمند، گام های موثری در راه احیاء این روستای تاریخی برداشته شده است؛ و می توان در بافت های روستایی دیگر نیز از این الگوهای بومی الهام گرفت.

گیوه یکی از مهم ترین صنایع دستی استان کرمانشاه است که می تواند با رونق بخشی به اشتغال مولد و پایدار جوانان منطقه، به پیشرفت اقتصادی جامعه کمک کند. اما هم اکنون شاهد ورود گیوه هایی در بازار هستیم که از نظر استادان این هنر دستی، هیچ کدام از جنبه های تکنیک بافت گیوه و نیز هنر گیوه بافی را- که نمادی از صنعت دستی استان کرمانشاه است- به لحاظ کیفیت لازم ندارد. به منظور بررسی این معضل، هدف از تحقیق حاضر این است که به شناسایی استانداردهای لازم گیوه بافی جهت استفاده در ارزیابی کیفیت گیوه های تولید و عرضه شده به بازار بپردازد. این تحقیق با استفاده از تکنیک دلفی انجام شده و جامعة مورد مطالعه، تمام متخصصان و افراد صاحب تجربة صنعت گیوه بافی استان کرمانشاه در نظر گرفته شد که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. براساس یافته های پژوهش، استفاده از چرم مرغوب، بافت ریزرویه، تازه بودن مواد اولیه و محکم بودن پاشنه و دماغه گیوه مهم ترین معیارهای کیفیت گیوه بافی استان شناسایی شدند.