درخت حوزه‌های تخصصی

سکه سندی مکتوب و معتبر،کتابی کوچک و پرمحتواست که ضرورت شناخت و اهمیت آن از جهات مختلف حائز اهمیت است. علم سکه شناسی توانسته است، بزرگ ترین خدمت را در راستای روشن شدن تاریخ گذشته از خود نشان بدهد؛ سکه، در هر دوره، در درجه اول از اهمیت اقتصادی و سیاسی برخوردار بوده و در کنار آن، نماینده عادات، آداب، خط، زبان، هنر، مذهب، تمدن، پیشرفت و  انحطاط وضع اجتماعی است و در حقیقت، منبع اطلاعات صحیح و دقیقی است از دورانی که سکه ضرب شده است. موزه ملک، یکی از گنجینه های بزرگ و پرارزش به لحاظ سکه شناسی ایران باستان می باشد که سکه های اشکانی موجود آن جایگاه خاصی در این مجموعه دارند. هدف اصلی این تحقیق، شناسایی، گردآوری و تحلیل نقوش تزیینی روی سکه های دوره اشکانی موجود در موزه ملک می باشد. این تحقیق با این پرسش آغاز گردیده است: ارتباط ساختار تصویر و محتوای سکه های اشکانی موجود در موزه ملک با هنر و تاریخ زمان ضرب سکه ها چگونه است؟ روش تحقیق، تحلیلی– توصیفی است؛ به این منظور، بعد از بازدید از موزه ملک با استفاده از منابع کتابخانه ای به جمع آوری اطلاعات مربوطه پرداخته، سپس، به معرفی سکه های اشکانی موجود در این مجموعه پرداخته و آن ها را توصیف کرده و در انتها نیز با توجه به تجمیع داده های موردبحث به پرسش مطروحه -که در ابتدای امر پایه اصلی این تحقیق را شکل داده اند- پاسخ داده می شود. به عنوان نتیجه، می توان به این نکته اشاره کرد: اشکانیان به علت علاقه و احترام خاص به بنیان گذار سلسله، در مدت نزدیک به پنج قرن تصویر ارشک اول یا اشک یکم(حدود 248-2250 ق.م.) را بر پشت درهم ها حک می نمودند. روش گردآوری اطلاعات میدانی، استفاده از منابع مکتوب، کتاب خانه ای و هم چنین، شبکه جهانی اطلاع رسانی(اینترنت) بوده است.  

اقدامات جداسازی آذربایجان از ایران، در قرن نوزدهم میلادی شکل جدی تری به خود گرفت و برخی از قدرتهای بیگانه سعی کردند با کمک تعدادی از عوامل داخلی و با تکیه بر هویت قومی نو ساخته ای که منبعث از گویش مردم آذربایجان (گویش ترکی) بود، به این فکر جامه عمل بپوشانند. جالب آنکه چالشهای سیاسی و خودمختاری خواهانه دراین منطقه، دقیقا در مقاطعی صورت گرفت که حکومت مرکزی ایران در ضعیف ترین وضعیت خود قرار داشت.با وجود آن که در هر دو مورد جداسازی آذربایجان در طی قرن نوزدهم میلادی، از طرف رهبران جدایی طلب، اقدامات عمرانی وسیعی در سطح منطقه صورت گرفت، اما اقدامات مادی و معنوی آنها نتوانست رضایت خاطر مردمی را که همواره از بی توجهی ها و ظلم و ستم عوامل حکومتی در رنج و عتاب بودند، فراهم سازد و در نهایت، افکار جدایی طلبانه برخی از رهبران مردمی در این استان، با مانع بزرگی به نام «مردم آذربایجان» روبه رو شد و به شکست انجامید.برای اینکه تصویر روشنتری از دلایل شکست جنبشهای تجزیه طلبانه در آذربایجان ارایه کرده باشیم، سعی کرده ایم با بررسی سوابق تاریخی، جغرافیایی، زبان شناسی و اعتقادات مذهبی و ناسیونالیستی مردم آذربایجان، هویت قومی و ایرانی این مردم را با نگرشی عمیق تر داوری کنیم و به این سوال پاسخ دهیم که چرا هویت ایرانی باعث شده تا مردم، به رغم تمامی نیازهای مادی منطقه، دست رد برسینه چشم اندازهای طلایی ساخته شده توسط سردمداران حرکتهای تجزیه طلبانه بزنند. دراین مقاله، سعی شده تا این هویت با تکیه بر مستندات علمی و تاریخی بیشتر و بهتر شناسایی شود؛ هویتی که بدرستی در باورهای ناسیونالیستی و مذهبی مردم این خطه ریشه دارد.

ظروفی را که جانورسان بوده و دارای روزنه ورود و خروج مایع باشند تحت عنوان ریتون طبقهبندی میکنند. ریتونها ظروف آشامیدنی هستند که در هنر ایران بسیار به چشم میخورند. موجودات مورد استفاده در ساخت این ریتونها شامل انواع حیوانات واقعی و تخیلی میشود. در دوره اشکانی با توجه به گستردگی قلمرو اشکانیان میتوان شیوهها و سبکهای متفاوتی را در ساخت این ریتونها تأثیرگذار دانست. تنوع سبکی موجود در شکل و تزیینات ریتونهای اشکانی به خوبی تنوع شیوههای هنری در قلمرو اشکانیان را به نمایش میگذارد. با دقت در جلوههای هنری ساخت ریتونها و تحلیل شکل، ساختار و تزیینات به خوبی میتوان ردپای هنری اقوام مختلف از جمله ساکنان آسیای مرکزی، هنرمندان ایرانی و هلنی را در این اشیا تشخیص داد. مهمترین شیوههای قابل شناسایی، دو سبک هلنی و ایرانی است. بازنمود فرهنگ هلنی از طریق نمایش خدایان المپی و اساطیر مرتبط با آنها، نیمتنههای برهنه زنان و نیز چهرههای خدایان تجلی یافته است. تأثیر هنر ایرانی به استفاده از نیمتنه جانوران تخیلی، حیوانات اهلی و نیز جنگ میان حیوانات مربوط میشود. پژوهش حاضر به بررسی و تحلیل ریتونهای اشکانی پرداخته و تلاش دارد با توجه به این تنوع هنری و سبکی طبقهبندی منطقی را برای ریتونهای اشکانی پیشنهاد کند.