در دوران سلطه تمدنی که آن را به نام تمدن غرب می شناسیم، ارتباطات و رسانه ها نقش و کارکرد بسیار مهمی در تثبیت این سلطه جهانی دارند. آنچه در این میان شایان توجه است، استفاده از توان باور نکردنی رسانه های توده خلق تصاویر دستکاری شده از تمدن غربی و همچنین از ویژگی های تمدن ها و فرهنگ های متقابل آن است. با نگاهی دقیق تر به تاریخ شکل گیری این سلطه در می یابیم که تمدن غربی در راه تحکیم خویش، همزمان با به کارگیری رسانه های جمعی از دیگر فرایندهای ارتباطی نیز بهره جسته است.
نقد و ارزیابی ماهیت فناوری به ویژه فناوری رسانهای با دیدگاهی فلسفی و تاریخی و بررسی جایگاه آن در روزگار ما که عصر اطلاعات و ارتباطات نامیده شده است، ضرورتی حیاتی است، بیشتر از آن جهت که چنین تحلیلی امکان شناخت درست این پدیده را فراهم میآورد و از افراط و تفریطهای احتمالی در برآورد اثرات سازنده یا مخرب آن جلوگیری میکند. این شیوة ارزیابی به ویژه در جامعه ما که در شرایط مواجهه سنت و مدرنیزم دچار بحرانها و اختلالاتی در سطوح فردی و اجتماعی است، اهمیتی مضاعف دارد. از این رو پژوهش و سنجش از جناب آقای دکتر مددپور مدیر دفتر مطالعات دینی و هنر حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی و عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد که ضمن برخورداری از دانش عمیق و وثیق نسبت به فرهنگ ولایی شیعی از اساتید نام آشنای فلسفه شمرده میشوند، دعوت کرد که این موضوع را در گفتگویی با ایشان به بحث بگذارد.
از جناب آقای دکتر مددپور به خاطر اختصاص فرصتی موسع به این گفتگو سپاسگزاریم و اطمینان داریم آنچه پیش روست مورد استفاده کارشناسان و علاقهمندان قرار خواهد گرفت
جنگ دوم خلیج فارس(عراق- کویت+ ائتلاف امریکایی) برای بررسی رابطه سانسور و لحن احساسی و انتقادی موجود در اخبار تلویزیون، فرصت منحصر به فردی را فراهم آورد. پخش اخبار تلویزیونی مربوط به این جنگ، نه ازجهت اعمال سانسور، که از جهت مزین بودن مطالب و تصاویر خبری به برچسب یا زیرنویس «سانسورشده»، منحصر به فرد و بیهمتا بود. در مجموع، 424 مطلب خبری تلویزیونی در طول جنگ دوم خلیج فارس مورد تحلیل محتوایی قرار گرفت. وجود یا فقدان برچسب یا زیرنویس «سانسور شده»، منبع اعمال سانسور و شبکه تولیدکننده از جمله سر مولفههایی بودند که در این تحلیل محتوایی مدنظر قرار داشتند. مطالب خبری همچنین براساس ظرفیت احساسی، میزان غلظت احساسی
(Emotional Intensity)و نیز لحن انتقادی مطلب در قبال منبع، درجهبندی شدند. نتایج بهدست آمده برحسب تفاوتهای بیننده محور و تولید کننده محور
(Production and Viewer-based differences)،مورد بحث قرار گرفتند. بحث اینکه آیا سانسور«کارآمد» است، مستلزم لحاظ کردن مولفههای مختلفی از جمله جنبه منفی خبر و غلظت و نحوه نگاه انتقادی به منابع است که با نوعی نتایج پیشبینی نشده همراه است.
امروزه رسانههای گروهی نقش اساسی و مهمی را در شکل دادن به حیات ملتها ایفا میکنند و ازجمله عوامل موثر در توسعه اقتصادی و اجتماعی جوامع و مخصوصا کشورهای درحال توسعه بهشمار میآیند.
اما به رغم کارکردهای مثبت رسانهها، متاسفانه امروزه کشورهای سلطهجو با نفوذ در عرصه های گوناگون نظام ارتباطی و رسانهای، تمایلات و خواستههای نامشروع خود را به مخاطبان جهان سوم تحمیل میکنند.
از یکسو شبکههای وسیع خبررسانی که عمدتا در اختیار مجموعههای سیاسی و اقتصادی غرب قرار دارند با ارسال اخبار و اطلاعات تحریف شده و مغرضانه، افکارعمومی جهان سوم را گمراه میکنند و از سوی دیگر با برنامههای تلویزیونی و سینمایی جذاب به القاء اطلاعات و باورهای نادرست درباره مسائل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، به مخاطبان جهان سوم میپردازند.
در مقاله حاضر تلاش شده است جنبههای مختلف این جریان و علل آن بررسی شود.
امروزه رسانههای گروهی نقش اساسی و مهمی را در شکل دادن به حیات ملتها ایفا میکنند و ازجمله عوامل موثر در توسعه اقتصادی و اجتماعی جوامع و مخصوصا کشورهای درحال توسعه بهشمار میآیند.
اما به رغم کارکردهای مثبت رسانهها، متاسفانه امروزه کشورهای سلطهجو با نفوذ در عرصههای گوناگون نظام ارتباطی و رسانهای، تمایلات و خواستههای نامشروع خود را به مخاطبان جهان سوم تحمیل میکنند.
از یک سو شبکههای وسیع خبررسانی که عمدتا در اختیار مجموعههای سیاسی و اقتصادی غرب قرار دارند با ارسال اخبار و اطلاعات تحریف شده و مغرضانه، افکار عمومی جهان سوم را گمراه میکننند و ازسوی دیگر، با برنامههای تلویزیونی و سینمایی جذاب، به القاء اطلاعات و باورهای نادرست درباره مسائل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی به مخاطبان جهان سوم میپردازند.
در مقاله حاضر تلاش شده است جنبههای مختلف این جریان و علل آن بررسی شود.
مجموعهای از فرایندهای پیچیده در دنیای معاصر پدیدار شدهاند که دولتهای ملی را به نحو فزایندهای به یکدیگر مرتبط و وابسته کردهاند. از این فرایندهای پیچیده با عنوان «جهانی شدن» یاد میشود. در واقع، جهانی شدن ادامه مرحله رشد و گسترش نظام سرمایهداری است و امروزه به ابعاد سیاسی، فرهنگی و اجتماعی توسعه سرمایهداری اطلاق میشود.اجزای اصلی فرایند جهانی شدن عبارتاند از: گسترش ارتباطات جهانی از راه پیشرفتهای فناورانه، افزایش اهمیت نهادهای سیاسی، اقتصادی و تجارتی بینالمللی، پیدایش سازمانهای صنعتی و مالی چند ملیتی و افزایش قدرت بازارهای ارزی. آنچه دراین مقاله مطرح میشود تاثیر «گسترش ارتباطات جمعی»(به منزله یکی از اجزای اصلی فرایند جهانی شدن) در «ارتباطات بینالملل»،یا به تعبیر قدیمیتر «روابط بینالملل» به منزله یکی از حوزههای اصلی علوم سیاسی است. در مقاله حاضر، از دیپلماسی عمومی دولتها به مثابه رکن اصلی ارتباطات بینالملل، باسوی گیری منافع ملی یاد میشود و به استفاده برنامهریزی شده دولتها از وسایل ارتباطی نوین برای دیپلماسی عمومی و تاثیر در افکار عمومی جهانی اشاره میشود.