فهرست ابن ندیم در آینه فهرست شیخ طوسی
منبع:
پژوهش های رجالی سال ششم ۱۴۰۲ شماره ۶
51 - 74
حوزه های تخصصی:
از نکات بسیار ضروری و مهم در بررسی کتاب های رجالی، توجه به مصادر آنها است؛ به گونه ای که استفاده از این کتب بدون در نظر گرفتن مصادر آنها موجب برداشت های نادرست شده است. پاسخ به گزاره هایی از قبیل دلالت سکوت صاحب کتاب رجالی بر صحت حال راوی، دلالت تعدد ذکر یک عنوان بر متعدد بودن آن و بالعکس، جایگاه طرق در اثبات کتاب و روایات یک راوی و نقش آن در تعویض سند و گزاره هایی از این دست، همگی در گروی شناخت دقیق و صحیح از منابع کتاب ها و نسبتشان با یکدیگر است؛ زیرا بسیاری از اطلاعات موجود در آثار رجالی، برگرفته از آثار پیشینی است و این تأثیرپذیری خصوصاً در آثار شیخ طوسی بسیار روشن است. بدین جهت بررسی مصادر فهرست شیخ طوسی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در همین راستا مقاله ای با عنوان «فهرست حمید در آینه فهرست شیخ طوسی» از همین قلم در شماره 4 مجله پژوهش های رجالی به چاپ رسید. مقاله پیش رو ابتدا به راه های کشف منبع در فهرست شیخ اشاره می کند و سپس به تطبیق اطلاعات فهرست شیخ با فهرست ابن ندیم به عنوان تنها مصدر باقی مانده از مصادر شیخ پرداخته شده و سعی در نشان دادن روش تعامل شیخ با این کتاب دارد، تا میزان اثرپذیری و اهمیت ابن ندیم نزد شیخ نیز تا حدودی روشن شود.