درخت حوزه‌های تخصصی

اخلاق اسلامی

ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
اخلاق اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی
اخلاق عملی (اخلاق دستوری) اخلاق کاربردی اخلاق نظری اخلاق نقلی و تاریخی (نمونه های رفتاری) کلیات
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲٬۷۴۱ تا ۲٬۷۶۰ مورد از کل ۲٬۹۱۷ مورد.
۲۷۴۱.

ویژگی های هویت انسانی از نگاه ملاصدرا و دلالت های غایت شناسانۀ آن در اخلاق(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۸) 5-20

کلید واژه ها: هویت انسان غایت اخلاق ملاصدرا حکمت متعالیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۶ تعداد دانلود : ۴۷۰
شناخت هویت انسانی و ویژگی های آن، نقشی انکارناپذیر در مسائل علوم انسانی دارد. هدف این مقاله، پاسخ به این مسئله است که اولاً، ملاصدرا ویژگی هویت انسانی را چه می داند؛ یعنی چه ویژگی یا ویژگی هایی لازم است تا واقعیت وجودی در جرگۀ انسانیت وارد شده و از سایر موجودات متمایز شود؟ ثانیاً، این نوع نگاه ملاصدرا، چه تأثیری در هدف اخلاق دارد. روش این پژوهش، توصیفی و تحلیلی است؛ زیرا در ابتدا باید با توجه به مبانی فلسفی و انسان شناختی ملاصدرا، نظر او را در مورد ویژگی هویت انسانی به دست آوریم. سپس، دلالت های این نگاه را در هدف اخلاق تحلیل کنیم. ملاصدرا با توجه به مبانی خاص خود، اعم از فلسفی و انسان شناختی، ویژگی خاص انسانی را «ناطقیت» می داند و طبیعتاً دلالت آن در هدف اخلاق، به این صورت است که هدف هایی همچون لذت شخصی یا آزادی به معنای الحادی آن را ردّ می کند و نهایت حرکت انسان را در آگاهی هرچه بیشتر به فقر ذاتی و عین الربط بودن خود، به خالق و درک توحید خاص و فنای فی الله می داند.
۲۷۴۲.

بازشناسی نفس لوّامه و عوامل بیداری آن از نگاه قرآن و حدیث(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۸) 51-66

کلید واژه ها: نفس نفس لوامه ضمیر وجدان بیداری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۵ تعداد دانلود : ۲۱۲
نفس، یكی از ابعاد وجودی انسان است كه دارای مراتب مختلفی و به حالات و شئون مختلفی متصف می شود. یكی از این حالات، حالت لوّامگی آن است كه پس از اتصاف به آن، «نفس لوّامه» خوانده می شود. اینكه نفس لوّامه چیست و چه عواملی در فعلیت و بیداری آن نقش دارند، مسئله ای است كه این پژوهش به دنبال پاسخ به آنها است. روش پژوهش، توصیفی تحلیلی است و در جمع آوری داده های، از منابع كتابخانه ای استفاده شده است. با مطالعه و بررسی منابع مربوطه، به دست آمد كه نفس لوّامه یكی از حالات، مراتب و شئون نفس است كه؛ هنگام ارتكاب معاصی توسط آدمی، بدان متصف می شود؛ بدین معنا كه تمامی انسان ها از برّ و فاجر، بعضی هم در دنیا و هم در قیامت و بعضی صرفاً در قیامت، بر اثر حضور و بروز عواملی بیداری آفرین، این حالت لوّامگی را در خود احساس كرده و در نتیجۀ ، به دلیل انجام فجور و یا قلت انجام كار نیك، ندامت حاصل شده و به ملامت خود می پردازند.
۲۷۴۳.

تحلیل و بررسی كنترل جمعیت از منظر اخلاق كاربردی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۸) 83-98

کلید واژه ها: کنترل جمعیت اخلاق کاربردی اخلاق اسلامی فرااخلاق اخلاق هنجاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۴ تعداد دانلود : ۲۹۳
کنترل جمعیت و راه های آن، یکی از مسائل مهم و تأثیرگذار اجتماعی، اخلاقی و حقوقی مورد بحث در جوامع بشری است. جواز یا عدم جواز آن، موضوع نزاع موافقان و مخالفان است. موافقان، به ادله ای همچون محدودیت منابع، اصول لذت گرایی، سودگرایی و آرمان گرایی، مفهوم حقوق طبیعی، مبنای تحقق عدالت اجتماعی و مدرنیته تمسک جسته که همگی قابل خدشه اند. در مقابل، مخالفان نیز ادله ای ارائه کرده اند؛ اما در این مقاله از منظر اخلاق کاربردی، با کاربست اصول، مبانی و ارزش های مکتب اخلاقی اسلام، به مسئلۀ کنترل جمعیت پرداخته و ضمن بررسی ادله موافق و مخالف، آن، با کشف قیود پنهان به حل تعارض و در نهایت، اتصاف این مسئله به خوبی یا بدی دست یافته ایم. التبه خوبی یا بدی آن، مطلق نبوده و تابع مصالح و مفاسد است که در صورت تزاحم با مصلحت برتر، تنها حکم مصلحت برتر فعلیت می یابد.
۲۷۴۴.

بازتعریف مفهوم غیبت با تحلیل تعاریف غیبت و اجزای ماهیت آن در منابع فقه و اخلاق(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۳۱) 101-117

کلید واژه ها: غیبت عیب انتقاص فقه اخلاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۲ تعداد دانلود : ۱۵۶
«غیبت» به عنوان یکی از مهم ترین گناهان زبان و دارای مفاسد فراوان فردی و اجتماعی، همچنان به لحاظ ماهیت برای اکثریت مردم ناشناخته است. گاهی هرگونه سخن درباره دیگری را مصداق غیبت معرفی می کنند و گاهی بیان عیب دیگری را به بهانه های مختلف، مصداق غیبت نمی دانند. وجود مستثنیات فراوان برای غیبت، بر ابهام آن افزوده است. سؤال این است که ارکان غیبت کدام اند؟ منظور از «عیب» چیست؟ آیا قصد فاعل غیبت در تحقق غیبت، تأثیر دارد؟ بدگویی پشت سر چه کسی یا کسانی، مصداق غیبت است؟ و مواردی از این قبیل، در این پژوهش بررسی شده است. هدف از بررسی حقیقت غیبت در این پژوهش، ارائه تعریف جامع برای غیبت و تبیین برخی ابهامات است. روش این پژوهش، تحلیلی توصیفی و روش جمع آوری اطلاعات، کتابخانه ای و همراه با بررسی تعاریف مطرح شده در منابع فقه و اخلاق، در مورد مفهوم غیبت و ارکان و ماهیت و اجزای آن است. براین اساس، غیبت عبارت است از: وارد کردن نقص معنوی و تحقیر انسان محترم، پشت سر او، با سخن گفتن، نوشتن یا اشاره کردن، به قصد کم کردن از ارزش او نزد مخاطب، بدون غرض و مصلحت بزرگ تر از مفسده تحقیر انسان محترم، اعم از اینکه دارای آن عیب باشد، یا نه و اینکه آن عیب در او پنهان باشد، یا آشکار.
۲۷۴۵.

توجیه بر مبنای بدیهیات (بدیهیات اخلاقی و غیر اخلاقی)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۱۹)

کلید واژه ها: توجیه بدیهیات بدیهیات اخلاقی بدیهیات غیراخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۷ تعداد دانلود : ۲۷۱
از بین مکاتب اخلاقی مبناگرا، برخی مکاتب معتقدند که گزاره های پایه در استدلال های اخلاقی، گزاره هایی بدیهی هستند. میان کسانی که گزاره های پایه اخلاقی را بدیهی می دانند، این اختلاف نظر وجود دارد که برخی، گزاره های پایه بدیهی را اموری اخلاقی می دانند و برخی، این گزاره ها را امور غیراخلاقی قلمداد می کنند. چگونگی تبیین بداهت گزاره های پایه اخلاقی در بین اندیشمندان معرکه آراء است. برخی جانب شهود را در این حوزه گرفته اند. برخی چون کانت، آنها را مدرَک پیشینی عقل عملی دانسته اند. برخی صرف تصور موضوع و محمول را برای حکم به بداهت آن کافی دانسته اند. برخی دیگر، با تبیین عقلانی بداهت آن را نشان داده اند. همچنین در این مورد، دو حوزه ارزش و الزام، نزد فیلسوفان اخلاقی بهره یکسانی ندارند. برخی، صرفاً حوزه ارزش را دارای گزاره های پایه بدیهی می دانند. برخی این شأن را تنها برای الزامات اخلاقی قائلند. برخی دیگر نیز، در هر دو حوزه به یکسان عمل کرده اند. در این نوشتار سعی شده تا مهمترین نظریات بداهت گرا در فرااخلاق، از جهت توجیه گزاره های اخلاقی مورد تحلیل و بررسی قرار گیرند.
۲۷۴۶.

مقایسه سعادت فردی در آثار ابن سینا و رساله ظفرنامه(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۲۷) 101-110

کلید واژه ها: سعادت فردی نیکبختی ابن سینا ظفرنامه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۷ تعداد دانلود : ۲۶۷
مفهوم سعادت به لحاظ نظری و عملی بیانگر بالاترین کمالی است که هر فرد انسانی می تواند آن را برای خویش ترسیم کند. این مفهوم، هرچند از نظر کاربرد مشترک به نظر می رسد، به لحاظ تعیین مصادیق متفاوت است و از این رو، از نظر تاریخی همواره مورد اقبال متفکران و صاحب نظران قرار گرفته است. ابن سینا با تعریف سعادت به عنوان مطلوب بالذات در مقابل مطلوب غیربالذات و غایت بالذات در مقابل غایت غیربالذات یا لغیره، با ظرافت خاصی سعادت را به دو لحاظ تقسیم می کند: نخست سعادت در قیاس با قوای مختلف نفس؛ و دیگری س عادت در ارتب اط ب ا خ ود انسان که در هر دو مورد، معرفت یافتن به سعادت و عمل بر اساس آن، طریق دستیابی به آن محسوب می شود؛ هرچند نصیحت پذیری را همواره به عنوان یکی از اصول اصلی تعلیم و تربیت مورد تصدیق قرار می دهد. رساله ارزشمند ظفرنامه به عنوان یک رساله ادبی تعلیمی که منشوری از نصایح طرق سعادتمند شدن به شمار می رود، به بررسی و نصیحت درباره سعادت فردی در سه حیطه جسمانی، نفسانی و عقلانی می پردازد و در نهایت آن را به معنای آرامش یافتن در این سه حیطه مورد توجه قرار می دهد. مقایسه وجه فردی سعادت در تفکر ابن سینا و رساله ظفرنامه، بیانگر این مهم است که هم در تلقی ابن سینا و هم نصایح ظفرنامه سعادت غایت نهایی برای هر کس و کسب فضایل راه رسیدن به آن محسوب می شود.
۲۷۴۷.

وجود اخلاق دینی؛ آری یا خیر؟(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۲۵)

کلید واژه ها: اخلاق دینی قواعد اخلاقی دینی نظام اخلاقی دینی وابستگی اخلاق به دین اخلاق سکولار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۴ تعداد دانلود : ۳۱۶
هدف این مقاله، بررسی پاسخ به این سؤال است که آیا اخلاق دینی وجود دارد، یا خیر؟ برای پاسخ به آن، سؤال به چهار نحو معنا شده و سپس به هر یک جداگانه پاسخ داده شده است: اول اینکه، آیا اخلاق دینی وجود دارد؛ یعنی آیا بخشی از دین مربوط به اخلاق است، تا آن را اخلاق دینی بنامند؟ دوم اینکه، آیا اخلاق دینی به معنای نظام اخلاقی وجود دارد؟ سوم اینکه، آیا نظریاتی اخلاقی وجود دارد که از طرف متدینان به دین نسبت داده شده باشد، تا بتوان آن را اخلاق دینی نامید؟ چهارم اینکه، آیا اخلاق وابسته به دین است و اخلاق سکولار معنا ندارد؟ معانی چهارگانه فوق، که به صورت چهار سؤال مجزا مطرح شده در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته اند. پاسخ سه سؤال اول مثبت، و پاسخ سؤال آخر منفی است. روش اصلی پژوهش، فلسفی می باشد، اما بسته به مورد، گاهی از روش نقلی نیز استفاده شده است.
۲۷۴۸.

تبیین نقش غذای حلال در دوران بارداری بر شکل گیری شخصیت اخلاقی کودک(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۹) 79-91

کلید واژه ها: غذای حلال بارداری کودک شخصیت اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۴ تعداد دانلود : ۱۹۰
غذای حلال و تأثیر آن بر تربیت انسان و داشتن نسلی پاک و صالح، همواره در آموزه های دین اسلام مورد تأکید بوده است. هدف این پژوهش، بررسی و تبیین نقش غذای حلال بر رشد جنین و شکل گیری شخصیت اخلاقی کودک است. بدین منظور، این نوشتار با رویکرد توصیفی و تحلیلی، به مطالعه و بررسی آیات قرآن کریم، روایات و آثار مرتبط و استنباط از آنها پرداخته است. نتایج تحقیق بیانگر این است که بین تغذیه و شکل گیری شخصیت اخلاقی کودک هم رابطه مستقیم و هم رابطه غیر مستقیم وجود دارد. غذای حلال یا طیبی که مادر در دوران بارداری مصرف می کند، به صورت مستقیم از طریق خون و وراثت به جنینی که از مادر تغذیه می کند، منتقل می شود. در این صورت، هم بر رشد جسمی و تکامل اندام های جنین مؤثر است و هم به دلیل تأثیر گذاری مستقیم بر رفتار و کردار مادر، در بروز رفتار آتی کودک و بینش ها و گرایش های عملی او نیز تأثیرگذار است. همچنین، غذای حلال به صورت غیر مستقیم بر خلق و خوی مادر تأثیرگذار بوده و توسط حامل های وراثت منتقل شده، در منش و رفتار آتی کودک ظهور می یابد.
۲۷۴۹.

واکاوی انتقادی ادله فمینیست های لیبرال موج دوم بر جواز سقط جنین(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۳۱) 67-82

کلید واژه ها: سقط جنین فمینیسم لیبرال آزادی فردی برابری اخلاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۹ تعداد دانلود : ۱۲۵
فمینیست هایی نظیر روبین وست، بتی فرایدن، لوکر و تامسون، با تکیه بر سه مبنای آزادی فردی زنان، حقوق فردی زن و تساوی و برابری زن و مرد، بر جواز سقط جنین استدلال کرده اند. این طیف از فمینیست ها، براساس مبانی فوق، سقط جنین را در بارداری ناخواسته مطلقاً مجاز می شمارند؛ زیرا از نظر آنان آزادی فردی زن و حق انتخاب آگاهانه او، در پذیرش نقش مادری، به عنوان یک حق فردی مهم، بسیار حائز اهمیت است. از دیدگاه ایشان، زنان باید همانند مردان از حقوق آزادی بخش برخوردار باشند. در نقد این دیدگاه، باید به تمایز قائل شدن میان بارداری حاصل از تجاوز به عنف و سایر اقسام بارداری ناخواسته اشاره کرد. به علاوه، فرار از مسئولیت پذیری به هر بهانه ای، صحیح نیست؛ افراد باید مسئولیت پیامدهای اعمالشان را بپذیرند. زمانی که آزادی و حقوق فردی مادر و حق حیات جنین با هم در تعارض باشد، اصل حفظ حیات انسانی است، و رعایت اخلاق، بر سایر اصول و خواسته ها مقدم است. در نقد تساوی و برابری فمینیستی، به بررسی تفاوت تساوی و تشابه حقوق و حق پدر در امتناع از تعهد، در صورت تساوی حقوق زن و مرد پرداخته می شود.
۲۷۵۰.

تبیین انسجام درونی ارزش های اخلاقی ناظر به مواجهه احساسی در نظام اخلاقی اسلام(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۳۱) 37-54

کلید واژه ها: اخلاق ارزش های اخلاقی انسجام درونی مواجهه احساسی خداخواهی نظام اخلاقی اسلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۵ تعداد دانلود : ۱۵۰
احساسات و عواطف، ازجمله سرمایه های وجودی آدمی است که وی را از سایر موجودات ممتاز کرده و نیروی محرک وی برای انجام رفتارهای اختیاری قلمداد می شوند. ازآنجاکه اختیار انسان در ایجاد، تقویت و تضعیف احساسات نقش مستقیم دارد، یک نظام جامع اخلاقی، نمی تواند نسبت به ارزیابی اخلاقی آنها بی تفاوت بوده، نسبت به آنها خوب و بد اخلاقی را مطرح نکند. سؤال مهمی که در این زمینه مطرح است اینکه انسان باید چه احساسی نسبت به خود، خدا، انسان های دیگر و طبیعت پیرامونی داشته باشد و از چه احساساتی باید پرهیز کند؟ سؤال مهم تر اینکه آیا میان ارزش های اخلاقی ناظر به این احساسات، ارتباطی وجود دارد یا خیر؟ پاسخ به سؤال اخیر، مسئله اصلی این تحقیق است. هنگامی در فضای آموزه های اسلامی با ارزش های اخلاقی ناظر به مواجهه احساسی در ارتباطات مختلف انسان مواجه می شویم، همه آنها را با یکدیگر و با محوریت مبنای هماهنگ کننده؛ یعنی «خداخواهی» منسجم و هماهنگ می یابیم. در این تحقیق، با روش تحلیلی توصیفی سعی شده به صورت تفصیلی تبیینی صحیح از انسجام درونی ارزش های اخلاقی ناظر به مواجهه احساسی ارائه گردد.
۲۷۵۱.

مناسبات اخلاق و حکمت عملی در اخلاق نیکوماخوس(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۱۹)

کلید واژه ها: اخلاق نیکوماخوس اخلاق فضیلت حکمت عملی ارسطو اخلاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۴ تعداد دانلود : ۳۳۴
بحث از حکمت عملی، پرداختن به اساسی ترین پرسش های فلسفی انسان است. سؤال از اینکه «چه می توان کرد؟» یا «چه باید بکنیم؟» یا «چگونه باید عمل و اقدام کرد؟»، از مهم ترین پرسش های اساسی حیات انسانی است. توضیح عناصر اساسی نظریه حکمت عملی و هویت اخلاق از دیدگاه ارسطو، تحت عنوان توده ای از تقسیم بندی های متنوع معرفتی و وجودی به نمایش گذاشته است. این تقسیم بندی ها، به نحوی توسط ارسطو به کار گفته شده اند که وجوه مختلف کارکردها و نقش هایی که ما در تهذیب اخلاق و حکمت عملی و حتی علوم انسانی با آن مواجه هستیم، در ضمن یک نظام واحد ترسیم شده اند. این نوشتار بر آن است تا با ارائه نگاهی مستند به نظریة اخلاق ارسطو و تحلیل و بررسی آن، مناسبات بین اخلاق و حکمت عملی را از دیدگاه وی مورد واکاوی قرار دهد.
۲۷۵۲.

تأثیر وصایای شهدای استان کردستان بر ارتقاء هوش معنوی و عزت نفس(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۲۶)

کلید واژه ها: وصایای شهدا فرهنگ ایثار و شهادت هوش معنوی عزت نفس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۰ تعداد دانلود : ۵۹۶
هدف این پژوهش، تأثیر وصایای شهدای استان کردستان بر ارتقاء هوش معنوی، سلامت روان و عزت نفس در دانشجویان است. این پ ژوه ش، نیمه آزمای شی از نوع پی ش آزمون پس آزمون اس ت. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان دختر و پسر عضو بسیج دانشجویی دانشگاه پیام نور واحد قروه در سال تحصیلی 96-1395 بود. حج م نم ون ه، 30 ن ف ر از دانشجویان با استف اده از روش نمونه گیری در دسترس انتخ اب ش د و به صورت تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. گروه آزمایش، 9 جلسه وصیت نامه شهدای استان کردستان به صورت گروهی بر اساس کتاب وصیت نامه کامل شهدا را دریافت کردند، اما گروه کنترل در کلاس ها و جلسات حضور نداشتند. برای جمع آوری اطلاعات، از پرسش نامه 24 سؤالی هوش معنوی کینگ و پرسش نامه 58 سؤالی عزت نفس کوپر اسمیت استفاده شد. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد. نتایج نشان داد که میانگین نمرات هوش معنوی و عزت نفس در پس آزمون گروه آزمایش به طور معناداری از میانگین نمرات پس آزمون در گروه کنترل بالاتر است. یافته ها حاکی از این است که وصایای شهدا بر بهبود و افزایش هوش معنوی و عزت نفس دانشجویان مؤثر می باشد. همچنین، وصایای شهدا می تواند در ترویج فرهنگ ایثار و شهادت و فداکاری مؤثر است.
۲۷۵۳.

نقش اعتقاد به ویژگی علم انبیاء و اهل بیت (ع) در تخلق به اخلاق اسلامی از دیدگاه آیت الله مصباح یزدی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۳۰) 97-109

کلید واژه ها: اعتقاد اخلاق اسلامی تخلق انبیا و اهل بیت (ع) علم نظارت مصباح یزدی (ره)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۹ تعداد دانلود : ۱۳۴
یکی از ضروریات دین اسلام، اعتقاد به انبیا و اهل بیت (ع) است. در قرآن و روایات، ویژگی های مختلفی برای آنها بیان شده است. یکی از این ویژگی ها، که بسیار مورد تأکید آیات و روایات اسلامی است، مسئله علم این ذوات مقدسه است. با توجه به اینکه رفتار و اعمال انسان متناسب با نوع شناخت و جهان بینی اوست؛ اعتقاد داشتن به این ویژگی، تأثیر مهمی در تخلق به اخلاق اسلامی خواهد داشت. این مقاله در صدد بررسی آثار اعتقاد به ویژگی علم انبیا و اهل بیت (ع)، در تخلق به اخلاق اسلامی است. این موضوع، با روش توصیفی و تحلیلی و ناظر به دیدگاه استاد مصباح یزدی(ره) مورد پژوهش قرار می گیرد. یافته های پژوهشی این نوشته در سه جهت قابل بیان است: اول اینکه، اعتقاد به چنین ویژگی، موجب می شود با شناخت فضائل و رذائل اخلاقی از منبع موثق، زمینه تخلق به اخلاق اسلامی فراهم شود. دوم اینکه در سایه این علم می توان مسائل بنیادی اخلاق، مانند معیار ارزشمندی رفتارهای اخلاقی را تبیین کرد. سوم اینکه اعتقاد به آگاهی آنها و نظارت بر اعمال انسان، موجب حیاء و ترک گناه می شود.
۲۷۵۴.

عوامل دستیابی به سلامتی قلب از منظر آیات و روایات(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۳۱) 55-66

کلید واژه ها: قلب سلامت قلب سلیم عوامل آیات و روایات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۸ تعداد دانلود : ۱۱۷
در قرآن کریم امکان سعادت و رستگاری انسان، بدون دارا بودن قلب سلیم نفی شده است. به همین دلیل، وجهه همت بسیاری از اندیشمندان حوزه اخلاق، بررسی عوامل دستیابی به قلب سلیم و دوری از موانع آن بوده است. هدف این پژوهش، مفهوم شناسی قلب سلیم و دست یافتن به عوامل دخیل در تحقق آن، با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از آیات قرآن کریم و روایات معصومان است. یافته های تحقیق حاکی از این است که قلب، همان روح و نفس انسانی است که سلامتی آن، به معنای دارا بودن تمام بینش ها و گرایش های بایسته و عاری بودن از تمام بینش ها و گرایش های نبایسته است. بررسی و تحلیل آیات و روایات، منتهی به یافتن عوامل مؤثر بر تحقق سلامتی قلب، همچون زهد، توکل، توبه، خوف و رجاء، خشیت، صمت، گوش دادن به موعظه، مباحثه علمی و قرائت قرآن شد.
۲۷۵۵.

ضرورت مربی در تربیت اخلاقی؛ با تأکید بر دیدگاه علامه مصباح یزدی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۳۰) 19-32

کلید واژه ها: ضرورت مربی مربی اخلاق تربیت اخلاقی مصباح یزدی (ره)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۶ تعداد دانلود : ۱۸۷
بحث ضرورت مربی اخلاق، یکی از زمینه های پرچالش در تربیت اخلاقی است. علامه مصباح یزدی(ره)، یکی از اندیشمندانی است که در این زمینه دیدگاه جامعی دارد. اما به دلیل پراکندگی این دیدگاه در آثارشان، نظر ایشان در این مسئله به روشنی تبیین نشده است. این مقاله، به روش کتابخانه ای برای پاسخ به دو سؤال زیر سامان یافته است: آیا از نظر علامه مصباح یزدی(ره)، مربی اخلاق ضرورت دارد؟ آیا فرد بدون مربی توان برنامه ریزی در این زمینه را دارد؟ ضرورت مربی، از چه مرحله ای از تربیت اخلاقی فعلیت می یابد؟ نتایج تحقیق، حاکی از این است که علامه مصباح(ره) با توجه به فساد روز افزون و تقاضای جامعه از روحانیت در درمان بیماری های اخلاقی و رشد معنوی، مربی اخلاق ضرورت می یابد. در پاسخ به سؤال دوم، فرد بدون مربی باید تلاش فراوانی کند و با تسلط به منابع دینی در زمینه تربیت اخلاقی و معنوی برنامه ریزی کند.
۲۷۵۶.

شاخص های نقد سیاسی -اجتماعی از منظر اخلاق اسلامی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۹) 19-32

کلید واژه ها: نقد سیاسی اجتماعی شاخص اخلاقی اخلاق نقد اخلاق سیاسی اخلاق اجتماعی اخلاق اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۳ تعداد دانلود : ۱۱۷
با وجود همه فواید نقد، که مهم ترین آنها از منظر اخلاق اسلامی، ایجاد زمینه اصلاح و رشد فردی و اجتماعی است، فضای سیاسی کشور و فعالیت های فعالان سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، چهره های معروف و سایر بازیگران عرصه سیاست، تفاوت محسوسی با نقطه مطلوب از نظر اخلاق اسلامی دارد. حفظ حدود اخلاقی، در کنار نقد و انتقادگری در عرصه مسائل سیاسی اجتماعی، در گرو شناخت کافی نسبت به آموزه های دینی و شاخص های اخلاقی در عرصه نقد سیاسی اجتماعی است. هدف این مقاله، توصیف شاخص های اخلاقی برای آشنایی فعالان نقد با این شاخص ها و در نتیجه، رشد فرهنگ نقد در پرتو اخلاق مداری است. این تحقیق، با روش توصیفی تحلیلی صورت گرفته و اطلاعات آن، با استفاده از منابع کتابخانه ای گردآوری شده است. نتایج به دست آمده حاکی از این است که شاخص های عام اخلاقی نقد سیاسی اجتماعی عبارت است از: اخلاص، مهار احساسات و تمایلات، حق محوری، انصاف، دین محوری و ارزش گرایی اسلامی، خیرخواهی، عدالت طلبی، رعایت وفاق و اعتماد اجتماعی، تعاون و همیاری، رعایت مصالح معنوی جامعه، ادای حقوق برادران دینی، قانون گرایی، عدم ملاحظه منافع شخصی، توجه به مواضع دشمن، نصیت و مشارکت سیاسی، مصلحت سنجی و اولویت سنجی.
۲۷۵۷.

جلوه های ظهور جرم انگاری امنیت مدار در جرائم علیه امنیت در حقوق کیفری ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال سیزدهم تابستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۵۲) 137 - 158

کلید واژه ها: جرم انگاری حقوق کیفری امنیّت مدار جرایم علیه امنیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۲ تعداد دانلود : ۱۶۹
امنیت گرایی یکی از برساخت های ناروایی است که بر پیکره ی سیاست جنایی تحمیل می گردد و به معنای روند انحرافی در تشکیل یک فرایند پاسخ دهی به پدیده ی مجرمانه است. امنیت گرایی سیاست جنایی می تواند معیاری برای تمیز یک سیاست جنایی کارآمد و مطلوب از یک سیاست جنایی ناکارآمد و نامطلوب باشد؛ در نتیجه سیاست جنایی هر جامعه می بایست برای جرم انگاری و خلاف قاعده دانستن اعمال و اقدامات افراد که تا پیش از این مباح تلقی می شدند، توجیه مناسب ارائه دهد. مقاله حاضر به روش توصیفی- تحلیلی تدوین شده است. در این مقاله سعی شده است به این پرسش مهمترین مختصات جرم انگاری امنیت مدار در حقوق کیفری ایران کدام است؟ پاسخ مناسب داده شود. بنظر می رسد مهمترین مختصات جرم انگاری امنیت مدار در حقوق کیفری ایران شامل جرم انگاری اندیشه مجرمانه ، جرم انگاری اعمال مقدماتی،ابهام سازی تقنینی و جرم انگاری های نوین نیز می باشند. هدف از مقاله حاضر تشریح جلوه های گرایش به جرم انگاری تهاجمی در حقوق کیفری ایران می باشد.
۲۷۵۸.

بررسی مدارا در سیرۀ تاریخی امام علی علیه السلام(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۸) 99-113

کلید واژه ها: امام علی علیه السلام مدارا مخالفان دین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۲ تعداد دانلود : ۲۳۷
«مدارا» به معنای لطف، تساهل، نرمی و دوری از درگیری با فرد به خاطر شّر اوست. در قرآن کریم، مدارا به عنوان برکت و رأفت یاد شده است. در خانواده و اجتماع، اگر انسان با دیگران مدرا نکند و در سختی ها و ناگواری ها با عصبانیت و خشم رفتار کند، به اعتماد اجتماعى، صحت تربیتی و اخلاقى خود ضربه خواهد زد. هدف این پژوهش، بررسی قلمروهای مختلف مدارا در سیرۀ امام علی علیه السلام است که برای جمع آوری اطلاعات، از روش کتابخانه ای استفاده شده و داده ها با استفاده از روش توصیفی و تحلیل محتوا مورد بررسی قرار گرفته است. یافته های پژوهشی حاکی از این است که در فضلیت مدارا، بسیاری از فضایل مانند خضوع و خشوع، نوع دوستی، صبر و خویشتن داری، کظم غیظ، نداشتن کینه توزی، دوری از خشم، دوری از جنگ، دوری از ناسزا گویی و سهل گیری وجود دارد. امام علی علیه السلام، متناسب با شریعت اسلام نگاهش بر آسان گیری بوده است، اما در بعضی مسائل مانند اموال عمومی، اجرای حدود الهی و برخورد با منکران دین به شدت برخورد کرده و هرگز اجازه نمی دادند کسانی به اموال عمومی و حدود الهی و دین خدشه وارد کنند. سیرۀ عملی آن حضرت نیز، اجرای دقیق حدود الهی و تقسیم مساوی بیت المال بوده است.
۲۷۵۹.

بررسی ارزش های اخلاقی در محتوای کتاب های درسی «عربی» متوسطه اول براساس روش ویلیام رومی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۳۲) 65-78

کلید واژه ها: تحلیل محتوای کمّی ضریب درگیری دانش آموزان ISI اخلاق ارزش های اخلاقی کتاب های درسی عربی متوسطه اول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۶ تعداد دانلود : ۱۲۱
با توجه به اهمیت ارزش های اخلاقی در جوامع انسانی و نقش بسزایی که در تکامل و سعادت بشر دارند، استفاده از آنها در محتوای کتاب های درسی علوم انسانی، ازجمله کتاب های درسی «عربی» ضروری است. پژوهش حاضر سعی دارد با روش «تحلیل محتوای کمّی» و با استفاده از شیوه ویلیام رومی به بررسی ارزش های اخلاقی در محتوای کتاب های درسی عربی دوره متوسطه اول، به منظور تعیین میزان ضرایب درگیری فراگیران با محتوای این کتب بپردازد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که ضریب درگیری دانش آموزان با متن کتاب عربی پایه هفتم براساس میزان برخورداری از ارزش های اخلاقی در حد نسبتاً قبول (62/0=ISI)، ولی در تمرین های آن بسیار ضعیف (0=ISI)است. در عربی پایه هشتم، ضریب درگیری دانش آموزان با متن، غیرفعال (15/0=ISI)، ولی در تمرین های آن فعال و پویا (80/1=ISI) است. ضریب درگیری با متن عربی پایه نهم غیرفعال (2/0ISI=)، اما در تمرین های آن بیش از حد استاندارد (66/3=ISI) گزارش گردیده است. در مجموع، میزان ضریب درگیری دانش آموزان با محتوای کل کتاب عربی پایه نهم (86/3ISI=) است که بیش از همان ضریب در محتوای کتاب عربی پایه هفتم (86/0ISI=) و پایه هشتم (96/1ISI=) است.
۲۷۶۰.

رهاورد نفس براساس مناجات الشاکین(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۳۱) 83-100

کلید واژه ها: هوا نفس هوای نفس مناجات مناجات الشاکین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۱ تعداد دانلود : ۷۰
خداوند برای هدایت انسان ها عقل و نیز پیامبران و امامان را برای راهنمایی آنان قرار داده است تا با شنیدن سخنان راهنمایان دین و تفکر و تأمل در آنها، راه سعادت و کمال را پیدا و طی طریق کنند. اما انسان ها از جهت انسان بودن، برخوردار از هوای نفسی هستند که همواره درصدد غلبه بر عقل و به دست آوردن امامت و امارت وجود آنهاست. هوای نفس در صورت پیروزی، به بدی امر نموده، انسان را به سوی گناهان سوق می دهد. همچنین، نسبت به معاصی حریص بوده، در صورت ارضاء خواسته های آن، عطش بیشتری پیدا کرده، با ایجاد آرزوهای پنداری و روی آوردن به لهو و لعب، زمینه غفلت و هلاکت انسان را فراهم می آورد. هوای نفس، که در انجام گناهان تعجیل دارد، با فراهم شدن شرایط توبه، با بهانه تراشی و توجیه گری، درصدد تأخیر آن است. این پژوهش با محوریت «مناجات الشاکینِ» امام سجاد (ع)، با بیان این ویژگی های هوای نفس، درصدد توضیح آنها براساس آیات و روایات است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان