فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶۰۱ تا ۶۲۰ مورد از کل ۱٬۶۹۶ مورد.
۶۰۱.

تمظهرات التشظی فی روایه أحیاء فی البحر المیت لمؤنس الرزاز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: التشظی أحیاء فی البحر المیت مؤنس الرزاز السردانیه العربیه البناء الزمکانی المتشظی تداخل الفضاءات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۷ تعداد دانلود : ۹۸
تناولت هذه المقاله ظاهره التشظی فی روایه أحیاء فی البحر المیت التی هی ولیده مجتمع متبعثر ومتخلخل والتی یظهر عبرها تداخل الفضاءات والحلقات السردیه والتشظی فی الزمان والمکان والتشظی فی الشخصیات والحبکه وکأن الکاتب مؤنس الرزاز یهدف إلى تجسید رؤیه لا یقینیه ولا منطقیه لیکسر الجمود فی النص السردی ویقدمه عاریا کعمل متخیل، مُسقِطاً القناع الواقعی الذی بنیت علیه الروایه الکلاسیکیه؛ فلیست روایته إلا ممارسه لدیمقراطیه التعبیر تستهدف عکس اللاائتلافات وتجاوز کل ما هو منطقی وواقعی إلى حریه لا نهایه لها فی التشکیل تصل إلى درجه التشظی والتبعثر فی النص الروائی لیبتدع شکلا روائیا جدیدا. تهدف المقاله إلى عرض تمظهرات التشظی فی روایه أحیاء فی البحر المیت بالاعتماد على المنهج الوصفی- التحلیلی، حیث تمثل الروایه تجربه جدیده مشظاه ومتکسره للتعبیر عن تجربه عدمیه وأجواء کابوسیه قد ترافق الإنسان المعاصر. ویسعى الروائی إلى إبراز التخلخل وعدم الانتظام داخل أعماله الروائیه عبر بعض التقنیات الحداثیه کتداخل الفضاءات والحلقات السردیه وبناء الزمکانی المتشظی والمتفکک فی الشخصیات والحبکه داخل مسار الروایه الأصلیه، وهو ما درسناه خلال هذه المقاله. وأهم ما توصل له البحث أنّ هذا التشظی یعبر عن مرحله الانهیار فی المجتمع العربی التی امتدت منذ هزیمه حزیران وبلغت ذروتها فی الاجتیاح الإسرائیلی للبنان، کما یعکس تفککاً عربیا بشعا ومرعبا ویصبح صدى لواقع التکسر الاجتماعی العربی ووعاءً للواقع وانکساراته، وهو لیس انعکاسا تلقائیا أو عفویاً، بل هو مدبر ومتعمد.
۶۰۲.

وظیفه السارد فی الروایه على ضوء نظریه جیرار جینت السردیه(روایه الطنطوریه لرضوى عاشور نموذجاً)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: السردانیه العربیه رضوى عاشور جینت الطنطوریه السارد داخل القصه المعرفه الناقصه للسارد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۵ تعداد دانلود : ۱۰۲
تُعد دراسه السارد وتحلیله مؤشراً هاماً لفهم طریقه تقدیم وشکله الأحداث السردیه بطریقه تؤدی إلى إنشاء معنى جدید للمخاطب. یمثّل جیرار جینت من المنظّرین البنیویین حیث درس السارد وأنواعه علمیاً وهادفاً.تعتبر روایه الطنطوریه التاریخیه للکاتبه المصریه المعاصره رضوی عاشور اختیارًا جیدًا للدراسات السردیه بسبب اختیارها لشتّی التقنیات السردیه. تستخدم الکاتبه مجموعه متنوعه من الساردین داخل القصه (السارده المراقبه ، الأنا البطله ، الأنا الشاهده، السارد الضمنی والسارد بضمیر الخطاب).وتتخذ الکاتبه فی هذه الروایه السارده المراقبه لأن تسدّ الفراغ المعرفی بدلاً من الأنا المرویه بسبب معرفتها المحدودهأیضاً، فإنّ الفجوه الزمنیه فی التعامل مع الأحداث والقیود المفروضه على تصور السارد (السارد بضمیر المتکلم/ الأنا المرویه) جعلتا أن یسرد الروایه الساردون المختلفون؛منهم الأنا الشاهده والسارد بضمیر الخطاب یمارسان بسرد أحداث الروایه من منظورهما، کما یسرد الروایه السارد الضمنی فی غیاب بطل الروایه..نظراً لأنّ المونولوج فی هذه الروایه یحتوی على المروی له داخل القصه، بناءً علی هذا یتجسّد المونولوج بصوره المنولوج المسرحی. یستهدف البحث متخذاً منهج الوصفی التحلیلی علی ضوء نظریه جیرارجینت إلی دراسه الأبعاد والوضع المعرفی للسارد فی روایه الطنطوریه للوصول إلی توفیر فهمٍ لعناصرها، وساحه للاکتشاف والحدس، وطریقه لإنتاج المعنى من نصه.
۶۰۳.

فصام الهویه بین أنوثه قاهره ورجوله مقهوره: قراءه ما بعد کولونیالیه فی روایه "العطر الفرنسی" لأمیر تاج السر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الهویه رجوله/أنوثه ما بعد الکولونیالیه أمیر تاج السر العطر الفرنسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۰ تعداد دانلود : ۳۷۹
الغزو الفکری والثقافی أو ما یعرف بالاستعمار الحدیث یمکن الغرب من إذابه ملامح هویات الشعوب دون الحاجه إلی العنف العسکری. وقد تنعکس تأثیراته علی هویات المستعمَرین بظهور أعراض مشابهه لأعراض مَرضی الفصام/الشیزوفرینیا، حیث یعیشون حاله من الانفصام والاغتراب الذاتی والابتعاد عن الواقع والسیر فی عالم الأوهام والخیالات. وقد تطرّقَ الأدب ما بعد الکولونیالی، خاصه الروائی منه، لقضیه الهویه والصراع النفسی بشکل واسع. إذ تُعدّ إشکالیه الهویه وقضایاها الشائکه کجدلیه الأنا والآخر المتمثله ب (الشرق/الغرب)، من أهم مفاهیم النقد ما بعد الکولونیالی. وقد تناول الکاتب العربی لقاء الشرق بالغرب فی نتاجه الأدبی بکثره لرصد تبعاته وتأثیراته علی الهویات فی حقبه ما بعد الاستعمار. وفی هذا الصدد عالجت روایه "العطر الفرنسی" للأدیب السودانی أمیر تاج السر، تأزم هویات الشخصیات الروائیه مستخدمه جدلیه الأنا الشرقی والآخر الغربی فی إطار علاقه الرجل بالمرأه، لکن بمعادله مغایره لما جاء فی الروایات السابقه؛ المرأه الغربیه -بالأحری طیفها- هی التی تقصد الشرق، وتحدیدا السودان، وتغزو الشرقی فی عقر داره وتؤدی إلی تأزمه. کما کشفت عن تبعات هذا اللقاء الوهمی مما یحذر من استعمار غربی جدید یتمّ فی الشرق بآلیات حدیثه. یرصد هذا البحث وفقا لمفاهیم النقد ما بعد الکولونیالی والمنهج التحلیلی –الوصفی توظیف الروایه الخاص لثنائیه الرجوله/الأنوثه ودلالتها علی تأثیر الغرب علی البعد الهویاتی للشعوب فی حقبه ما بعد الاستعمار. ووجدنا أن الروایه بدءا بعنوانها تدلّ علی الغیاب الکبیر للشعور بالقهر الاستعماری عند المستعمَر وأشکال الضغینه التی کانت تمیز علاقات المستعمَر والمستعمِر السابقین، وأن فصام هویه البطل وعجزه عن امتلاک محبوبته رمز دالّ علی عجز الشرق عن امتلاک الغرب وإصابته بما یشبه أعراض مَرضی الفصام.
۶۰۴.

بررسی محتوایی رمان فلسطین ازآغاز قرن بیستم تا 1948(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: رمان فلسطین مقاومت نکبه سال 1948

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۱ تعداد دانلود : ۲۲۶
رمان فلسطین همچون رمان سایر کشورهای عربی، زاییده نهضت ادبی است. در این بررسی تلاش شده است تا با شیوه توصیفی- تحلیلی و لحاظ کردن شرایط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی فلسطین، محتوای رمان این سرزمین، از آغاز قرن بیستم تا 1948 مورد بررسی قرار داده شود. در ادبیات فلسطین، عوامل نهضت ادبی نیرو محرکه رمان فلسطین گردید. رمان های غربی، ترجمه و در روزنامه ها و مجلاتی که در چاپخانه هایی که در فلسطین تأسیس شده بودند، چاپ می شدند. با توجه به گسترش تأسیس مدارس و افزایش سطح سواد عمومی تمایل به خواندن مطبوعات و آثار ترجمه شده نیز افزایش یافت و همین امر مترجمان را ترغیب به ترجمه آثار بیشتری می کرد. وقتی برخی مترجمان به سطحی از مهارت و آگاهی رسیدند، دست به تألیف زدند و آثاری را خلق نمودند که سنگ بنای رمان فلسطین به شمار می رود. گرچه بسیاری از آثار از میان رفته اند و نمی توان به شکلی دقیق در محتوای آن وارد شد، اما بررسی ها نشان می دهد که موضوع مقاومت مردم علیه مهاجران یهودی، موضوع فروش زمین ها و تلاش یهود برای سیطره بر فلسطین از موضوعات اصلی اغلب این آثار به شمار می رود. بررسی محتوایی رمان این دوره نشان می دهد موضوع فلسطین و مهاجرت یهودیان به این سرزمین و مشکلات ناشی از آن، تا پیش از 1948 نیز وجود داشته، اما چندان جدی و مهم نبوده است. حتی از لحاظ کمّی نیز، رمان های چندانی نوشته نشد که بتواند بیانگر آلام و آمال مردم فلسطین باشد.
۶۰۵.

مجلة بحوث فی اللغة العربیة المحکمة فی میزان النقد التحلیلی والاقتباسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحلیل المحتوى الاقتباس الاشکالیه المصادر مجله بحوث فی اللغه العربیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۶ تعداد دانلود : ۴۴۵
تعتبر المجلات العلمیة المحکمة الیوم إحدی الوثائق والمصادر العلمیة الأکثر استعمالا، والتی باتت موضع اهتمام الباحثین والکتاب واستعمالهم فی نطاق واسع. لذلک أصبحت دراسة المنشورات العلمیة وتحلیلها ذات أهمیة بالغة. ففی هذه المقالة تطرقنا إلى دارسة تحلیلیة واقتباسیة لمقالات مجلة بحوث فی اللغة العربیة العلمیة المحکمة. تعتبر هذه المجلة إحدی المجلات المهمة فی مجال اللغة العربیة وآدابها فی إیران، والتی نشرت حتى الآن 15 عدداً منها تحوی 100 مقالة منشورة عن 191 کاتباً لهم مؤهلات جامعیة علیا یشتغلون فی 36 جامعة ومؤسسة تعلیمیة. تهدف هذه المقالة إلى دراسة إحصائیة تحلیلیة لمقالات المجلة فی مختلف المجالات. فمن هذا المنطلق، حصلت النتائج التالیة: نشرت 22 مقالة بصورة انفرادیة و77 مقالة بصورة مشترکة، تم تألیف 55 مقالة منها من جانب الزملاء الجامعیین فی جامعة واحدة و23 مقالة من جامعات مختلفة. ألفت22 مقالة بمشارکة أعضاء هیئة التحریر للمجلة تشمل نسبة22/22 % تعادل خُمسا من إجمالی المقالات. والأسلوبیة وتحلیل النصوص تغطی موضوع ثلث المقالات تقریباً وتم الإرجاع فیها إلى 2407 مصادر ویصل معدل المصادر لکل مقالة 31/24 مصدراً حیث یعتبر معدلاً مقبولاً ومن بین هذه المصادر 1863 مصدرا ًبنسبة 39/77% مضى أکثر من 14 سنة عن إصدارها.
۶۰۶.

روایت شنو و موقعیت آن در رمان «الطنطوریه» اثر رضوی عاشور(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رمان روایت شنو جهان بینی رضوی عاشور الطنطوریه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۸ تعداد دانلود : ۴۲۲
بررسی و تحلیل روایت شنو شالوده ای است برای شناخت فرم و چگونگی ارائه حوادث داستانی به نحوی که مفهوم تازه ای را به مخاطب القا کند. این حوزه از دانش تا جائی پیشرفت نموده که می توان آن را به عنوان یک شاخه علمی از روایت، بررسی نمود. رمان الطنطوریه، اثر رضوی عاشور، نویسنده ی معاصر مصری به دلیل ظرفیت، پتانسیل و تکنیک های خاص روائی، گزینه ای مناسب برای مطالعات روایت شناسی محسوب می شود. نویسنده در این رمان نشان داده است که راوی برای آفرینش جهان روایی خود، روایت شنو خاص خود را مخاطب قرار داده است. روایت شنو در این داستان ضروری است؛ طوری که نبود آن به معنای نیستی روایت است. روایت شنو در این رمان، جزو شخصیت ها(حسن) و درون داستانی است و در کنش بخش های مختلف روایت، دخیل است. نگرش او همسو با جهان بینی راوی است. علاوه بر روایت شنو اصلی، شخصیت های دیگر و از جمله راوی در موقعیت های کوتاه برای واقعی و ملموس نشان دادن حوادث، درجایگاه روایت شنو نقش ایفاکرده اند و همچنین در برش های کوتاهی از رمان، روایت شنو در مقام راوی جلوگرشده است. نویسنده در این رمان، نکاتی را بیان نموده که متوجه روایت شنو برون داستانی(خواننده) نیز می شود. این پژوهش با روش توصیفی -تحلیلی به بررسی ابعاد و موقعیت شناختی روایت شنو پرداخته تا با درک و فهم آن عناصر، عرصه برای کشف، شهود، درک عمیق و روش تولید معنا از متن رضوی عاشور فراهم کند.
۶۰۷.

بررسی و نقد تأثیر و تأثر امام فخر رازی در مباحث بیان با رویکرد کتاب نهایه الایجاز فی درایه الاعجاز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تأثیر تأثر نهایه الایجاز فی درایه الاعجاز فخر رازی عبدالقاهر جرجانی علم بیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۹ تعداد دانلود : ۳۹۵
کتاب نهایه الایجاز فی درایه الاعجاز از امام فخر رازی (606 ه.ق) یکی از کتابهای مهم و قابل توجه در حوزه مباحث بلاغی است. این کتاب که در واقع تلخیصی از دو کتاب اسرار البلاغه و دلائل الاعجاز عبد القاهر الجرجانی است، متضمن برخی آرا و دیدگاه های امام فخر رازی نیز می باشد. این مقاله به روش توصیفی و تحلیلی و با بهره گیری از روش مقایسه ای، تأثیرپذیری و تأثیرگذاری فخر رازی در مباحث علم بیان را از کتاب نهایه الایجاز فی درایه الاعجاز، مورد بررسی و نقد قرار داده و اختلافات و اشتراکات آنها را ارزیابی می نماید. برخی نتایج مقاله حاکی از آن است که فخر رازی در کتاب خود آرای عبدالقاهر را مورد تحلیل قرار داده و در اغلب موارد همراه با استدلال لغوی و منطقی بر آن صحه می گذارد و در برخی موارد نیز با استاد خود با سبکی منطقی که با مسائل بلاغی سازگار نیست، به گفت و گو می پردازد. فخر رازی نظرات و دیدگاه-های فشرده عبدالقاهر جرجانی را به گونه ای مبسوط بیان می کند و خود نیز تحلیل هایی دیگری به آن می افزاید. و در عین حال خود نیز بر برخی از صاحب نظران و دانشمندان بعدی تأثیر گذاشته است.
۶۰۸.

بررسی هنجارگریزی نوشتاری در شعر محمود درویش(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۷ تعداد دانلود : ۷۱۹
فرمالیسم یکی از مهم ترین نظریه های نقد ادبی معاصر است. بنیان گذاران این نظریه در اوایل قرن بیستم، گامی مهم در زمینه عدول از زبان هنجار برداشتند و با طرح مباحث و اصطلاحاتی مهم، به بررسی و طبقه بندی عوامل قابل شناسایی ایجاد زبان ادبی و به خصوص شعر در قالب مباحثی مانند هنجارگریزی، آشنایی زدایی و ... مبادرت ورزیدند. یکی از عوامل مهم در گسترش هنجارگریزی در آثار شاعران دهه های اخیر، نوگرایی و تلاش برای دست یافتن به آزادی اندیشه و نشان دادن جریان های فکری است. محمود درویش یکی از شاعرانی است که انواع هنجارگریزی در اشعار وی به چشم می خورد که یکی از بارزترین آنها، هنجارگریزی نوشتاری است. پژوهش حاضر بر آن است تا با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی و بررسی شعر درویش، به بررسی روش های هنجارگریزی نوشتاری در ساختار ظاهری شعرش و تبیین دلالت ها و اهداف آن بپردازد. نتایج پژوهش حاکی از این است که ازجمله شیوه های هنجارگریزی نوشتاری در شعر او می توان به موارد زیر اشاره کرد: کاربرد نقطه چین در آغاز مصراع شعر برای پردازش واژگان شعری، کاربرد نقطه چین به جای مصراع کامل با هدف جلوگیری از ضعف خود و نیز خستگی خواننده، به کاربردن برخی علائم نگارشی همچون مربع، قلاب، خط تیره و خط مورب برای نوسازیِ ظاهر شعر و نیز تأکید بر یک مسئله خاص و همچنین شکستن مصراع ها و کوتاه و بلندکردن آن ها و آوردن یک بیت شعری به صورت افقی و تکرار آن به صورت عمودی و کلمه به کلمه با هدف تأکید و جلب توجه خواننده به آن مسئله است.
۶۰۹.

الذات الشاعره فی شعر بشر بن أبی خازم (دراسه نصِّیه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: الأنا الذات الشاعره بشر بن أبی حازم التجربه الشعریّه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۴ تعداد دانلود : ۲۲۵
یقوم البحث بدراسه الذات الشاعره فی شعر بشر بن أبی خازم، وهی الذات الحاضره فی التجربه الشعریه، الذات التی تعالت على أناها الواقعیه فی معایشتها واقعاً نفسیاً وموضوعیاً. ویسعى البحث إلى إبراز ما تستبطنه صور الذات الفنیه من أبعاد ودلالات تؤکد ثقافتها المقدَّمه فی نسق یلخص صراعها مع مکونات الوجود.    تعتمد الدراسه –فی بعض جوانبها-العلاقه الجدلیه بین الذات الشاعره والآخر، واستجلاء مدى أثر الآخر فی الذات. فالحدیث عن الذات یشکل  جزءًا من حدیث الشاعر ونظرته إلى الآخر، وهذا ما اتضح من خلال الوقوف على صورتی: الذات المستَلبه فی حالات الفقد والعجز، والشعور بالفناء المحیط، والذات الموجوده فی حالتی القوه والتخطی.
۶۱۰.

تجلیات الثوره والمقاومه فی شعر عبدالعزیز المقالح(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: المقاومه الوطن القومیه النضال الشهید عبدالعزیز المقالح

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۱ تعداد دانلود : ۳۱۲
یعتبر عبدالعزیز المقالح بصفته شاعراً وناقداً آکادیمیاً وأحد رموز الشعر الیمنی المعاصر خاصه والشعر العربی المعاصر عامهً حیث تولی مسؤولیه بارزه ونشیطه فی حرکه الأدب والنقد وقام بدور فعال فی الثوره الیمنیه والمقاومه الشعبیه وأخذ الشعر سلاحاً للدفاع عن شعبه ووسیلهً للتعبیر عن معاناته وآلامه بقیم جمالیه وشعریه رفیعه المستوی سواءً کان یعیش فی الیمن وصنعاء أو کان مغترباً فی العواصم العربیه کالقاهره حیث تتسم قصائده بالصراحه والمباشره وقلیل من الغموض. دخل المقالح فی قضایا الوطن الیمنی والأمه العربیه وعاش کثیراً من مصائبهم وله دور کبیر ونشیط وفعال فی شحذ الهمم وتحفیز النفوس علی النضال فی وجه الأعداء والمحتلین مستشرفاً مستقبلاً رائعاً وقریناً بالحریه والأمان لأبناء شعبه. فالقارئ لشعره یجده کأنه تنبّأ فی دواوینه الشعریه ما یعانیه الشعب الیمنی من اختناق وعدوان وحرمان وتخلّف وأمیه وجهل. تسعی هذه الدراسه إلی إلقاء الضوء علی شعر المقالح المقاوم والترکیز علی أهم محاور المقاومه والثوره وعناصرها فی شعره وفقاً للمنهج الوصفی التحلیلی ومن أبرز ما توصل إلیه المقال أنه المقالح له تواجد فی الأوساط الیمنیه إذ یهتم بقضایا اجتماعیه کالفقر والحرمان مؤکّداً علی القضیه الفلسطینیه وله نظره قومیه تحاول فی توحید کلمه الشعب الیمنی والأمه العربیه وفی هذا الصدد کثیراً ما یلاحَظ علی أنه قام بتوظیف التراث والشخصیات الأسطوریه والشعبیه کما یتجلی الترکیز علی کثیر من الأمکنه فی شعره.
۶۱۱.

چهره ناخودی در سروده های شاعرانِ عربِ دوره عباسی (برای نمونه: چهره های ایرانی پیشااسلامی)(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۰ تعداد دانلود : ۴۲۰
پیوند دینی، تاریخی و سیاسی میان ایرانی ها و عرب ها را از زوایای گوناگون می توان تماشا و غوررسی کرد؛ و کم نیست آنچه در این زمینه، به رشتة تحریر درآمده است. این پیوند و اثرگذاری دوسویه را در بسیاری از زمینه های به ویژه ادبی و دینی به روشنی می بینیم. تصویر ایرانِ تاریخی و افسانه ای در ادبیات عربی، چه در شعر و چه در نثر، یکی از این نشانه هاست. اگر به سروده های شاعران عرب نژاد در دورة عباسی نگاه کنیم، پیوسته با نام شخصیت های ایرانی روبه رو می شویم؛ طبیعی است که در سروده های شاعران وطن پرست ایرانی، چهره ای مثبت از این کسان ارائه شود اما وقتی می بینیم بیش تر شاعران عرب نژادی نیز که هیچ حس وطن پرستی ایرانی ندارند، همواره به نیک نامی از آن ها یاد می کنند، موضوع، متفاوت و ریشه یابی ریزبینانه تری احساس می شود. ازآنجاکه شاعر عرب زبان و به ویژه کسی که ریشه ایرانی ندارد، هرازگاهی این نام های ایرانی را که از لحاظ دینی و ملیت با او هم ساز نبوده فراخوانی می کند، بایسته است بررسی شود که او چگونه این افراد ناخودی را به تصویر می کشد. آنچه در این جستار می آید از یک سو نشان می دهد که تا چه اندازه میراث ایران پیش از اسلام برای عرب ها و مسلمانان دوره عباسی، شناخته شده بوده است و از دیگر سو، به اهمیت و ارزش این میراث در سده های نخستین اسلامی اشاره دارد. تصویر ایرانیان در شعر عربی دوره عباسی، برخلاف متونی که از روی جانبداری از سوی ایرانیان و عرب ها نوشته شده، نه تنها پاک نگشته بلکه چه بسا نیکو و مثبت ارائه شده است.
۶۱۲.

جدلیه المثقّف والعنف وتجلیاتها فی روایه "ذاکره الماء" لواسینی الأعرج(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الروایه الجزائریه واسینی الأعرج ذاکره الماء العنف المثقّف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۵ تعداد دانلود : ۳۰۱
شهدتْ الجزائر فی فتره مابعد الاستعمار، عنفاً حصد أرواح الآلاف من الجزائریین نتیجه للظروف السیاسیه والدینیه والإجتماعیه. وقد کان المثقفون آنذاک فی مرکز العنف فانعکس هذا الأمر فی الروایه. تهدف هذه الدراسه إلی دراسه العنف وتجلیاته وجدلیّه العنف مع المثقّف فی خطاب واسینی الأعرج، الروائی الجزائری المعاصر من خلال روایته «ذاکره الماء». تعتمد الدراسه علی المنهج الوصفی- التحلیلی والنتائج تشیر إلی أنّ أنماط العنف الذی یواجهه المثقّف فی هذه الروایه هی: العنف السیاسی، العنف الدینی والعنف الجنسی. وتتمثل أشکال العنف السیاسی فی: الاعتقال، الاتهام بالجنون، السجن، التعذیب لکنّ هذه الأمور لاتمنع المثقفین من النضال ضد العنف. أمَّا أشکال عنف المتطرفین ضدّ المثقّف فتتمثل فی: الملاحقه، ارسال الرسائل العنیفه، الاغتیال، الإنذارات والشعور بفقدان الأمن. وقد جاءت ردود فعل المثقفین إزاء العنف بطرق مختلفه، إذ یظهر الاختلاف الایدیولوجی بینهم: الالتزام، الانتهازیه، الصمت والمحایده أو المهاجره. ویتجلّی العنف فی الفضاء الروائی، من خلال اللغه والذاکره والأحلام والإعلام.
۶۱۳.

دور التأویل فی إدراک المعنى عند حازم القرطاجنیّ فی کتابه المنهاج(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: التأویل صحّه المعانی وکمالها الغموض فی المعنى الإشکالی غموض الدّال و المدلول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۸ تعداد دانلود : ۲۰۸
إنّ ظاهره التّأویل عند حازم القرطاجنی ترتبط ارتباطاً وثیقاً بإنتاج المعنى الذی یُعدّ نتیجه طبیعیه لعملیّه الإنشاء الأدبی.    فالبلاغه عند حازم هی العلم الکلّی الذی تندرج تحت تفاصیل کلّیاته ضروب التّناسب والوضع، ولهذا کانت قراءته فی مجملها تمثیلاً لهذا الإطار البلاغی، وهذا ما تبیّن لنا من خلال معالجه حازم لقضیّه الغموض النّاتجه عن المعنى الإشکالی القابل لتأویلات متعدده.    ویأتی الغموض عنده فی المنهج الرّابع تحت عنوان (الإبانه) التی تتجلّى فی مسألتین مهمّتین هما: صحّه المعانی وکمالها. وهذا ما جعل حازماً یصنّف قول شاعر ما، إذا أراد المدح أو الذم، فهو یعمد إلى الوصف وفق اتّجاهات مختلفه منها: وصف واجب، وهو الذی لا یتمّ الغرض إلاّ به، أو ممکن أو معتاد الوقوع، وکلّما توافّرت دواعی الإمکان فیه کان الوصف أوقع فی النّفس ویدخل فی حیّز الصحّه، أو ممتنع، وهو الذی یُتصوَّر وإن لم یقع، وهذا غیر مُستساغ إلاّ على جهه من المجاز، أو مستحیل، وهو الذی لا یمکن وقوعه ولا تصوّره، وهذا أفحش ما یمکن أن یقع فیه جاهل بصناعه الشّعر.
۶۱۴.

دراسة أخطاء الترجمة لدی متعلمی اللغة العربیة فی المدارس الإیرانیة (طلاب المرحلة الثالثة الثانویة الثانیة بمحافظة فارس نموذجاً)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اخطاء الترجمه تحلیل الخطا التداخل اللغوی تداخل اللغه اللهدف نفسها نسج التعلم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۸ تعداد دانلود : ۴۹۱
لعملیة تعلیم اللغة وتعلمها ظروفٌ خاصة تتمثل فیها إمکانیاتها وتحدیاتها. وتکاد ظاهرة الخطأ تعم کل نشاط لغوی تجعل الدارس یحتاج إلى تزوید نفسه وقدراته بمهارة تحلیل الأخطاء بغیة الوقوف علیها. إذن وتماشیاً مع تطبیق المناهج المستحدثة لتعلیم اللغة الأجنبیة على المستوی العالمی وتطویراً لمهارة الترجمة لدی المتعلمین، لقد عالجت الدراسة الراهنة أخطاء الترجمة عند الطلبة الإیرانیین من الدراسین بالمرحلة الثانویة الثانیة، حیث یتعرض الباحثون للکشف عن أنماط الأخطاء ثم إلى تحلیل الأسباب الکامنة وراء کل منها ترکیزاً على منهج وصفی تحلیلی؛ یشمل المجتمع الأصلی للدراسة طلابَ المرحلة الثالثة الثانویة الثانیة الدارسین بالمدارس الإیرانیة وقد تکونت عینة البحث بطریقة عشوائیة من أربعین دارساً من طلبة مرحلة الثالثة الثانویة القاطنین فی ماالی حاافظة فارس؛ فقد قام الباحثون بتدوین اختبارات ثلاثة واستخدموها طیلة العام الدراسی وفی نهایته باعتبارها أداةً لاستخراج أخطاء الترجمة ثم تحلیلها. من أهم النتائج التی تمخض البحث عنها هی أن أخطاء الترجمة عند مجتمع الدراسة متمثلة فی حذف عنصر أو إضافة عنصر أو اختیار عنصر غیر صحیح أو ترتیب العناصر ترتیباً غیر صحیح. وهذه الأخطاء إما تنجم عن تداخل العربیة والفارسیة أو عن تداخل عناصر اللغة العربیة نفسها وإما عن نسج التعلم الخاطئ الذی یشمل حاتوی کتاب العربیة المدرسی، واخااذ رؤیة تسطیحیة فی تقویم تراجم الطلاب، واتجاه التعلم الببغاوی فی ترجمة النصوص، وقلة اهتمام المعلم بالمحادثة باللغة العربیة فی قاعة الدراسة.
۶۱۵.

أثر العدول فی توجیه المعنى فی شرح ابن هشام "بانت سُعاد"(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: القاعده المعنى التوجیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۸ تعداد دانلود : ۳۳۶
 تتناول هذه الدّراسه قراءه نصیّه نحویّه جدیده للبرده، تتمثّل فی ظاهره العدول أو الانزیاح التی وظّفها الشّاعر کعب فی إبداعه الصّلد، فأفرزت غنىً فنیّاً، ودلالیّاً، من خلال لغته الشّعریّه التی تحمل طاقات إیحائیه، وإمکانات تعبیریّه، تمثّلت فی أنماط متعدّده من العدول: النّحویّ والصّرفیّ؛ ذلک العدول الذی کشف عن بواطنها، وفتّق أسرارها ابن هشام الأنصاری فی شرحه قصیده "بانت سعاد"، فدلّت الدّراسه على قدره ابن هشام العقلیّه على استنباط الوجوه النّحویّه المتعدده،من مثل:النّقل، والقلب، والتناوب، وغیرها، وربطها بالمعنى؛ إذ یرجع تعدد المعنى إلى القراءات المتنوّعه للبیت الشّعری، فحاولت فی دراستی هذه إعاده إنتاج المعنى اعتماداً على ربط النّحو بالدلاله.  وهذا العدول عن الصیغ الأصلیّه فی السّیاق النّصّی له أبعاد بلاغیّه، ومقاصد بیانیّه، یعمد إلیه النّاظم، فیکشف عن وجه من وجوه البیان الدّلالی الّذی یفاجِئ المتلقی، ویثیر دهشته، لمخالفته القواعد المألوفه فی العرف اللغوی؛ ممّا یؤدّی إلى کسر النّظام النّحوی، والانحراف باللغه من مسار الجمود إلى التّطوّر حیث الإبداع، والتّوجّه نحو البؤر ذات الدّلالات المرکّزه التی تسهم فی تقویه المعنى بسبب التّوسّع الدّلالی فی الصّیغ والبنى التی تشتمل علیها النّصوص المدروسه.
۶۱۶.

التحلیل التقابلی لبعض المفردات المشترکه بین اللغتین الفارسیّه والعربیّه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: التحلیل التقابلی التداخل اللغوی اللغه العربیه اللغه الفارسیه المفردات المشترکه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۰ تعداد دانلود : ۲۸۷
تعتبر قدره تمییز أوجه الشبه والاختلاف بین المفردات فی اللغتین العربیّه والفارسیّه من حیث البناء والمعنى واستخدام هذه المفردات، بغیه التنبؤ بمشاکل متعلمی اللغه العربیّه من الناطقین بالفارسیّه فی تعلّم هذه المفردات، عاملاً مهماً فی تعلّم اللغه، ویترتب على ذلک تحسّن عملیّه التعلّم وتطوّرها. تهدف هذه الدراسه إلى معرفه أهم هذه المفردات التی یکثر احتمال وقوع الطلاب فی التداخل اللغوی عند استعمالها. تکوّنت عیّنه الدراسه من 17 مفرده، وجاء هذا الاختیار اعتماداً على وجهه نظر 7 أساتذه فی الجامعات الحکومیّه. دلّت نتائج الدراسه على أن الکلمات العربیّه الداخله إلى الفارسیّه والتی تستخدم حالیاً فی کلتا اللغتین لم یعد معناها واحداً فی اللغتین العربیّه والفارسیّه وهذا ما یخلق الأخطاء للمتعلمین، ومما توصلت إلیه الدراسه هو أنّ التغییرات التی طرأت على المفردات المستخدمه فی الفارسیّه من نوع التغییر فی "التخصص المعنائی". فالکلمه المشترکه فی الفارسیه لها معنى محدود مقارنه مع نفس المفرده فی العربیه أو الاستخدام القدیم للمفرده فی الفارسیه؛ بحیث ذکرت المعاجم الفارسیه معظم المعانی الموجوده فی العربیه حالیاً، لکنّ الاستخدام الحدیث للمفرده فی الفارسیه أصبح محدوداً على بعض المعانی والدلالات، کما أیدّت نتائج الدراسه الفرضیه الوسطى للتحلیل التقابلی والتی تقول إنّ الفروق الدقیقه فی المستویات اللغویه المتشابهه تؤدی إلى وقوع المتعلمین فی الأخطاء.
۶۱۷.

أنماط القافیه فی دیوان (البکاء بین یدی زرقاء الیمامه) لأمل دنقل(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قصیده التفعیله القافیه أمل دنقل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۶ تعداد دانلود : ۲۶۱
القافیه رکن أساسیّ من أرکان الشّعر العمودیّ؛ عدّها النّقّاد شرطاً لازماً فی الشّعر؛ فالشّعر قول موزون مقفّى یدلّ على معنى وفقاً لتعریف قدامه بن جعفر.  غیر أنّ القافیه کغیرها من أدوات الشعر تطورت لتواکب التّطور الحاصل فیه الذی وصل إلى ما بات یعرف الیوم بقصیده التّفعیله، إذ نحت هذه القصیده منحى جدیداً فی التّعامل مع القافیه؛ فأعادت إنتاجها دلالیّاً وکسرت رتابه مکانها المحدّد فی آخر کلّ بیت لتصبح فی آخر السّطر الشّعریّ أو الجمله الشّعریّه أو المقطع. إنّ اختلاف البناء بین القصیده القدیمه وقصیده التّفعیله فرض على القافیه أشکالاً مختلفه ومستویات متعدّده؛ فقد یستخدم الشّاعر الیوم أکثر من قافیه، ولا یطلب منها الحضور القسری المتتابع، بل تأتی فقط حین الحاجه إلیها لتأکید دورها الدّلالی، ولا تجمّد القافیه بشکل واحد فی القصیده الواحده بل یغیّر الشّاعر فیها بحسب الحاله الشّعوریه. والقافیه عند أمل دنقل إحدى أدوات النّضج الفنّیّ، وقد استخدم أنماطاً متعدّده لها بشکل ینسجم مع تعقید التّجربه والحاله الشّعوریّه والتّطوّر الذی وصلت إلیه قصیده التّفعیله من حیث الشّکل والمضمون.
۶۱۸.

جمالیة الملامح الأسلوبیة فی قصیدة مدینة بلا مطر لبدر شاکر السیاب(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الشعر العربی بدر شاکر السیاب الاسلوبیه مدینه بلا مطر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۲ تعداد دانلود : ۴۷۶
إن الأسلوبیة منهج لسانی یتناول دراسة النصوص الأدبیة، ومن أهم سماتها استکشاف العلاقات اللغویة القائمة فی النص، وکذلک البحث عن الخصائص الفنیة التی تمیز النص عن الآخر. لذلک، قمنا فی هذا المقال بدراسة مدی التلاؤم بین الشکل والمعنى وعالجنا بالاعتماد على المنهج الوصفی التحلیلی أبرز الملامح الأسلوبیة فی قصیدة مدینة بلا مطر، وهی قصیدة سیاسیة رمزیة تمتاز بالتفرد والخصوصیة. قد وضع السیاب شکل القصیدة وصورتها على الجو الأسطوری. وبسبب هیمنة المناخ الأسطوری على جسد النص، نری أن الشاعر لجأ إلى الانزیاح الأسطوری لیعبر عن الفجیعة التی یعانی منها. فهو استخدم أیضاً المفردات الوظیفیة فی هذه القصیدة لإلقا المفهوم الکلی للقصیدة. من جهة أخری، توظیف الصور الفنیة بالاعتماد على الاستعارة المکنیة والصور التشبیهیة التی لا یکون بینها وجه الشبه المنطقی، وکذلک الاستمداد من مفاهیم الشعرا السابقین، یعدان من تقنیات الشاعر الرئیسة فی التعبیر عن مشاعره وأحاسیسه.
۶۱۹.

ویژگی های ترجمه متون نمایشی از عربی به فارسی بر پایه ساختار، بافتار و گونه های زبانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۳ تعداد دانلود : ۲۵۸
مسأله ترجمه متون نمایشی، در میان منتقدین،کمتر مورد بررسی و موشکافی قرار گرفته است. برای نمونه در این که در ترجمه این متون، چه راهکارهایی کاربرد بیشتری دارد، چیز بسیاری نمی دانیم. تفاوت ساختارهای نحوی زبان ها سبب می شود که پس از گزینش برابر مناسب و نزدیک واژه، معیارها و پیمانه های مشخصی در انتقال این ساختارها وجود نداشته باشد. گاهی ساختار زبان مبدأ با توجه به کاربرد درست آن در زبان مقصد، درست آرایش داده نمی شود؛ مانند اشتباه در زمان فعل (مانند ترجمه فعل ماضی ساده به جای استمرار و مضارع و...)، اشتباه در ترجمه جمله خبری به جای انشایی و.... از آنجا که ساختارهای دو زبان مبدأ و مقصد با هم متفاوتند، طبیعی است که ترجمه نیز باید بر پایه ساختار زبان مقصد باشد. از سوی دیگر، توجه به سبک و رسایی نگارش جمله زبان مبدأ، یکی از محدودیت های مترجم در گزینش جمله برابر به شمار می رود، مانند تفاوتی که می تواند میان نگارش یک متن تاریخی و یا یک متن عاشقانه و خودمانی باشد. این مقاله در پی نشان دادن راهکارهای مترجم در ترجمه متون نمایشی است و نکته های مورد توجه در ترجمه نمایشنامه را در بخش 1-ساختار (ارزش پیامی ساختار زبان مبدأ، ترجمه ساختار به ساختار، بینامتنیت و اشتباه در درک معنا)؛ 2-بافتار (انسجام متنی و عوامل حاکم بر آن، نشانه های سجاوندی، عوامل تأثیرگذار بر معنا)؛ 3- گونه های زبانی (تفاوت سبک و یا شیوه بیان) بررسی کرده و نمونه های آن را در چهار نمایشنامه گزینشی مورد واکاوی قرار می دهد و در پایان ترجمه پیشنهادی خود را در برابر هر یک از جمله های نمایشی بیان می کند. نتایج بررسی، نشان دهنده وجود روش های گوناگونی در ترجمه متون نمایشی است که برای نمونه، توجه به ساخت و بافت و سبک جمله و... ترجمه را از گزینش زبان اشتباه رهایی می بخشد.
۶۲۰.

نقد و بررسی نظرات نحوی عبدالعزیز کاشی در نسخه خطی« شرح المفصل»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نحو نسخه خطی شرح المفصل عبدالعزیز کاشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۸ تعداد دانلود : ۳۲۳
نسخه ی« شرح المفصل» عبدالعزیز کاشی برجای مانده از قرن هفتم و هشتم هجری است که در آن نویسنده با نثری روان و علمی به شرح کتاب «المفصل» زمخشری پرداخته است. با بررسی نظرات و موضع گیری های وی می توان دریافت که پیرو مکتب بصره بوده است. این نویسنده ی ایرانی مسلّط به زبان عربی تنها به ذکر نظرات علمای نحو بسنده نمی کند بلکه در موارد بسیاری با تکیه بر استدلال های سماعی و قیاسی به اظهارنظر می پردازد. ابن حاجب از جمله نحویانی است که کاشی بسیار به نظرات وی اشاره می کند؛ گاهی در تأیید و گاهی در نقد و رد نظرات وی. این جستار با روش توصیفی تحلیلی به بررسی انتقادهای کاشی نسبت به نظرات ابن حاجب پرداخته و به این نتیجه رسیده است که انتقادهای کاشی در بسیاری موارد به جاست. او با شیوه ای روشن و به دور از تکلّف و اصطلاحات پیچیده ی منطقی و با به کارگیری دلایل علمی استوار به اثبات مدّعای خود پرداخته است. کاشی در اکثر موارد با زمخشری هم عقیده است و توانسته درستی کلام زمخشری را به اثبات برساند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان