اعجاز عددی و نظم ریاضی قرآن
حوزه های تخصصی:
فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۳۲ مورد.
نگاهى به پیشگوئیهاى قرآن (1)
منبع:
معرفت ۱۳۷۱ شماره ۳
حوزه های تخصصی:
پژوهشى در نظریه «اعجاز عددى و ریاضى قرآن»(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
قرآن کریم برخوردار از وجوه مختلف اعجاز بیانى، تشریعى، علمى اخبار غیبى، آفرینشهاى هنرى و... مىباشد. اما در عین حال عالمان و اندیشمندان قرآنى بر این باورند که وجوه اعجاز قرآن تنها منحصر به این وجوه نمىباشد و این راه به روى همه انسانها گشوده است تا با تدبر و تأمل بیشتر در قرآن وجوه دیگرى از اعجاز آن را آشکار سازند. یکى از مباحثى که در قرن اخیر از سوى بعضى قرآن پژوهان مطرح شده است، نظریه «اعجاز عددى و نظم ریاضى» است. این نظریه که بیانگر نظم اعجاز گونه عددى و ریاضى قرآن است، براى اولین بار توسط دکتر رشاد خلیفه در سال 1972 (1351 ش) مطرح گردید. طرح این نظریه مورد توجه و استقبال قرآن پژوهان قرار گرفت. به گونهاى که موارد بسیارى بر تحقیقات او افزوده شد. تا جایى که امروزه دهها کتاب و مقاله در این زمینه نوشته شده است. در این نوشتار بر آنیم تا این نظریه را در سه بخش: اعجاز عدد 19، حروف مقطعه و ارتباط با عدد 19 و تناسب در تکرار الفاظ قرآن مورد بررسى قرار داده و دیدگاه موافقان و مخالفان و نظر نهایى در این زمینه را بیان نماییم.
اعجاز قرآن از نگاه قرآن
حوزه های تخصصی:
از زمانى که قرآن کریم بر پیامبر گرامى اسلام صلىاللهعلیهوآله نازل شده است، مخالفت با این کتاب آسمانى هم آغاز شد. قرآن کریم هم بارها مخالفانش را به مبارزه طلبید. در این نوشتار، اشارهاى خواهیم داشت به اعجاز قرآن و ناتوانى همه از آوردن مثل قرآن و حتى سورهاى یا آیهاى مثل قرآن.
قرآن و حقایق علمى(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
در این مقاله با نیم نگاهى به تاریخ و سیر پیشرفت علم و دانش هاى تجربى این گونه نتیجه گیرى مى شود که با توجه به این نکته مهم که رشد علم و تکنولوژى در غرب مبتنى بر حذف دین بوده است. در طول تاریخ خود همواره داراى اثرات مخربى بوده است و در نقطه مقابل آن به جامعه درخشان و پیشرفته مسلمانان در دورانى که اروپا غرق در بدبختى و سیاهى بوده اشاره مى شود و علل آن پیشرفت علمى سودمند را، داشتن پشتوانه اى نظیر دین اسلام مى داند. مقاله با طرح آیاتى از قرآن مجید نشان مى دهد که این کتاب آسمانى چگونه به صورتى دقیق حقایق مسلم علمى را بیان کرده آن هم در عصرى که مردم کوچکترین آگاهى و اطلاعاتى از این حقایق نداشتند و این خود دلیل محکمى بر الاهى بودن نگارش این کتاب مى باشد. امروزه نیز که به واسطه کشفیات فیزیک مدرن و متلاشى شدن بنیان تئورى ورافیزیک کلاسیک و جاى گیرى اصل عدم قطعیت در مقابل دانشمندانى که ادعا داشتند با یافتن علت و قانون علمى، هر پدیده اى را مى توانند توضیح بدهند، بیش از پیش نقش قدرت علمى نهفته در دین، اسلام و قرآن آشکار مى گردد. دین همواره راهى میانى را ارایه داده است: نه رویکرد علمى مدرن را رد و محکوم مى کند و نه مجبور مى شود که براى آن مقام الوهیت و یزدانى قایل شود.
فنون و صنایع ادبی در قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
متن پیش‌رو، ترجمه مقاله‌ای است پیرامون برخی فنون و صنایع ادبی به کار رفته در قرآن. فنون و صنایع ادبی عموماً به دو دسته تقسیم می‌شوند. شگردهایی که به واسطه آرایش چشمگیر واژگان (موسوم به تمهیدات) معنا را پررنگ می‌کنند و شگردهایی که به واسطة به کارگیری واژگان در معنایی غیرمتعارف (موسوم به مجازها) معنا را تقویت می‌کنند. در پرتو این تمایز، می‌توان فصل و وصل بلاغی، مراعات نظیر، مراعات نظیر معکوس و اختمام را جزء تمهیدات و جان‌بخشی، و مجاز جایگزینی، مجاز جزء به کل و بالعکس، استخدام و هم‌بندی نحوی را جزء مجازها قلمداد کرد. با این حال، این تقسیم‌بندی در سطح دانشگاهی حائز اهمیت است. آنچه به واقع اهمیت دارد، هدفی است که از به کارگیری این شگردها مستفاد می‌شود و تأثیری است که این شگردها ایجاد می‌کنند. نویسنده در این جستار نشان داده است که استفادة قرآن از فنون و صنایع ادبی حائز اهمیت است و این مقاله به برخی از توانمندی‌های زبان قرآن که جای بحث و بررسی دارد، اشاره کرده است.
اعجاز بیانی قرآن
حوزه های تخصصی:
اعجاز علمی قرآن
وحدت موضوعی سوره‌ها در «تفسیر تسنیم»(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
یکی از امتیازات تفسیرتسنیم، توجه ویژه به هدفمندی سوره‌ها و اختصاص فصلی با عنوان «تناسب آیات» در خلال مباحث تفسیری است. آیت الله جوادی آملی با نگاهی ژرف، نظریه وحدت موضوعی سوره‌ها را دنبال کرده و نکات ارزشمندی در حوزه‌های مختلف، از جمله پیش‌فرض‌ها، مبانی، اصول و ضوابط نظریه افزوده است.
در این نوشتار دیدگاه‌های مفسر گرانقدر تفسیر تسنیم در سه زمینه پیش‌فرض‌های نظریه وحدت موضوعی سوره‌ها، اصول تبیین نظریه وحدت موضوعی و روش کشف موضوع اصلی هر سوره بررسی می‌گردد.
سیر تاریخی اندیشه اعجاز قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
نوشتار حاضر ترجمه است از مدخل «Inimitability» (همتاپذیری) به قلم پروفسور ریچارد مارتین از دایره المعارف قرآن (EQ=enyclopeadia of the quran).
نگارنده پس از گزارشی از اشتقاقات گوناگون واژة «أَعْجَز» در قرآن کریم، به زمینة بحث اعجاز در آیات قرآن و عصر نزول پرداخته و گزارشی از تاریخ تلاشهای مسلمانان در حوزة اعجاز قرآن کریم ارائه کرده است. آراء و نظریات نظّام، جاحظ، باقلانی، رُمّانی، عبدالجبار، جرجانی، و معاصرین را بیان، و تأثیر و تأثّرات دیدگاه های آنان را بر یکدیگر گوشزد کرده است.
هدفمندی سوره‌های قرآن در تفسیر مراغی(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
احمد مصطفی مراغی یکی از تفسیر نویسان برجسته اهل سنت به شمار می‌آید. او در جای جای تفسیر گران‌سنگ خویش از هدفمندی سوره‌ها می گوید و در این راستا آیات سوره را به یکدیگر پیوند می دهد. مراغی در ارتباط میان آیاتِ یک سوره، گاه میان صدر یک سوره و پایان آن ارتباط برقرار می کند و گاه میان آیات هم سیاق.
در ارتباط میان آیات هم سیاق، انواع گوناگونی از ارتباط در تفسیر مراغی دیده می-شود: ارتباط میان دو مجموعه در کنار هم، ارتباط میان یک مجموعه با آخرین آیه مجموعه قبل، ارتباط میان یک مجموعه با بخش میانی مجموعه قبل، ارتباط میان دو مجموعه از یگدیگر جدا، ارتباط میان یک مجموعه با چند مجموعه پیشین و ...
ارتباط واژگانی، سبب و مسبب، اجمال و تفصیل، دلیل و مدلول، توصیفی، غرضی، مفهومی‌و تبیینی برخی از روش شناسی مراغی در ارتباط میان آیات است.
در کشف غرض سوره، مرحوم مراغی از اسامی سوره‌ها و مکی و مدنی بودن آنها بهره می برد.
هم ایشان شناخت سوره‌های مکی و مدنی و فهم بهینه آیات را از نتایج بحث هدفمندی سوره‌ها می بیند و ترتیب آیات و تدریجی بودن نزول قرآن را از مبانی بحث می خواند.
یکی از نشانه های روشن اعتقاد مراغی به هدفمندی سوره‌های قرآن، اعتقاد ایشان به هدفمندی قرآن و آیات و بهره گیری از روش هایی تقریباً مشابه برای رسیدن به هدف است.
شناخت قرآن/ابعاد اعجاز قرآن
منبع:
بشارت ۱۳۸۸ شماره ۷۲
حوزه های تخصصی:
ثلاث رسائل فی اعجاز القرآن
حوزه های تخصصی:
قرآن و آن قوم دیگر…
منبع:
معرفت ۱۳۸۲ شماره ۷۳
حوزه های تخصصی:
وحدت موضوعی سوره‌ها در تفاسیر المنار و المیزان(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
این نوشتار، وحدت موضوعی در نگاه علامه طباطبایی و محمد رشید رضا در تفسیر المیزان و المنار را به بحث نشسته است، طرح پرسش‌های سه گانه در تناسب آیات و سوره های قرآن، گذار شتاب آلود به پیشینه دیدگاه مفسران و قرآن پژوهان در وحدت موضوعی و تعریف سوره های قرآن ورودی مطلب را فراهم آورده است. لایه‌های شش گانه وحدت موضوعی در قرآن از نگاه المنار و المیزان اسلوب و شیوه المیزان و المنار در موضوع یابی سوره‌ها، ساحت‌های اختلاف المیزان و المنار در موضوع یابی، ساختار بندی مطالب، پیوست مفهومی سوره‌های پیاپی، بر شماری خلأها و کاستی‌های تصویر وحدت موضوعی سوره های قرآن از منظر علامه طباطبایی و رشیدرضا مباحث محوری و عناصر اصلی این پـژوهش را سامان داده است.
نظریه هندسه چند وجهی سوره‌های قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
وجود انسجام حاکم بر اجزای سوره، چندی است مورد توجه قرآن پژوهان مسلمان در بین شیعه و اهل تسنن قرار گرفته است. از این نظریه به وحدت موضوعی سوره و یا هندسه سوره تعبیر می‌شود و نسبت به آن فواید و ثمراتی نیز شمرده شده است.
با رجوع به قرآن و باز خوانی مجدد دیدگاه قرآن نسبت به خود می‌توان به نظریه ساختار چند بعدی سوره‌های قرآن رسید. قرآن خود را پیچیده‌تر از این می‌داند که در سوره‌های آن تنها یک موضوع محوری وجود داشته باشد. به بیان دیگر سوره‌های قرآن هر یک دارای موضوعات محوری در طول هم هستند که هندسه وار، یکپارچه و منسجم در یک سوره به هم تنیده و پیچیده شده‌اند.
قرآن خود را دارای حقیقتی ملکوتی می‌داند که ارتباط و اتصال بین منبع ملکوتی که ام الکتاب است با متن عربی، به صورت کامل و حداکثری برقرار است و هر دو به صورت اجمال و تفصیل با هم متحدند و چون حقیقت ملکوتی دارای ابعاد مختلف است، این قرآن عربی نیز دارای وجوه متعدد معنایی و هندسه‌های مختلف در یک سوره می‌باشد.
وحدت موضوعی سوره های قرآن در ترازوی نقد(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
به رغم وجود تنوع و تعدد موضوعات در بسیارى از سوره هاى قرآن که در نگاه ابتدایی، بدیهى می نماید؛ برخى قرآن پژوهان معاصر، معتقدند آن سوى این کثرت و تنوع ظاهرى، غرض و موضوع واحدى نهفته است و میان تمامى آیه هاى یک سوره و موضوعات به ظاهر پراکندة آن، پیوندى اجتناب ناپذیر و ناگسستنى با موضوع و غرض اصلى سوره برقرار است؛ آنان این ویژگى - وحدت موضوعى - را از معجزات برتر و مقتضاى بلاغت و حکمت الهى مى دانند.
هرچند از سوی طرفداران این نظریه، تلاش هایی گسترده برای اثبات «وحدت موضوعی سوره های قرآن» انجام گرفته است، اما ضعف ها و کاستی هایی در دلایل ارائه شده وجود دارد که مانع از پذیرش این نظریه خواهد شد. در این نگاشته دلایل و شواهد این نظریه نقد و بررسی می شود.
افزون بر کاستی های موجود در دلایل این نظریه؛ ناسازگارى نظریه با تنوع آشکار موضوعات در بسیارى از سوره ها؛ فقدان معیاری اطمینان بخش؛ خطر تفسیر به رأى؛ دشوارى دست یابى به موضوع اصلى در هر سوره، فقدان اشارتى در قرآن و کلام معصوم، تشتت و اختلاف فراوان در موضوعاتی که از سوی طرفداران این نظریه برای هر سوره معرفی شده است، به مثابة دلایلی هستند که به نفی و انکار نظریة وحدت موضوعی می انجامد.