درخت حوزه‌های تخصصی

کلام

ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
فلسفه اسلامی کلام منطق
امام شناسی پیامبرشناسی خداشناسی دین پژوهی فرق و مذاهب کلام جدید کلیات معادشناسی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۸۱ تا ۳۰۰ مورد از کل ۱۰٬۷۸۴ مورد.
۲۸۱.

واکاوی عملکرد امام مهدی(عج) در مانایی مذهب تشیع در دوران غیبت صغری(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال پانزدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۵۹ 69 - 88

کلید واژه ها: امام مهدی (عج) شیعیان امامی عملکرد غیبت صغری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۵ تعداد دانلود : ۹۲
دوران غیبت صغری یکی از مهم ترین ادوار تاریخ تشیع امامی می باشد که با غیبت امام دوازدهم؟عج؟ مشکلات نوپیدایی برای شیعیان پدیدار شد، در این دوره که شیعیان به نهایت گستردگی خود رسیده بودند غیبت امام مهدی ؟عج؟ که پیش از این بارها توسط اولیا معصوم واگویی شده بود، به جهت شرایط ویژه سیاسی اجتماعی در آن دوره رخ داد و مشکلاتی فراوانی را به وجود آورد و شیعیان را در حیرت فرو برد، اما با آغاز دوره امامت امام دوازدهم؟عج؟ و آغاز عملکرد مخفیانه ایشان در آن دوره اوضاع شیعیان امامی به تدریج تغییر کرد، دسته بندی رفتار امام در این دوره به گونه های مختلف همچون سامان دادن به نهاد وکالت و تعیین افراد اصلی و فرعی وکلا، برخورد با غالیان و مدعیان وکالت، تبیین راهبرد اصلی امامیه برای آغاز فرآیند غیبت کبری، تبیین امامت و دوری از افراط و تفریط پیرامون مقام اهل بیت، برخورد با مدعیان امامت از جمله جریان جعفر و... صورت گرفت به طوری که رفتارشناسی امام در این دوره آن مقدار کارآمد بود که توانست وضعیت نابه سامان شیعیان امامی را در نیمه دوم غیبت صغری تا آن اندازه به سامان کند که با غیبت کبری و غیبت مطلق امام مهدی؟عج؟ بتوانند به بقای خود تا روزگاران ظهور ادامه دهند.
۲۸۲.

معجزات و امدادهای غیبی در عصر ظهور

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه موعود سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳ 71-101

کلید واژه ها: امام مهدی معجزه امداد غیبی عصر ظهور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۳ تعداد دانلود : ۱۳۸
امدادهای الهی به حجت های آسمانی گذشته و نیز معجزاتی را که از سوی پیشوایان دینی انجام پذیرفته است می توان از مهم ترین سنت های خداوند در جامعه انسانی دانست. بی گمان تقابل با شیاطین و دشمنان دین که با همه توان درصدد خاموش کردن نور الهی هستند، بدون عنایات خاص پروردگار امکان ندارد. بر پایه متون مقدس دینی امام مهدی؟عج؟ به عنوان آخرین وصی و جانشین پیامبر خاتم؟صل؟، قیام و انقلاب جهانی و تشکیل حکومت دینی عدالت گستر جهان شمول را عهده دار است. بر این اساس، معجزات و امدادهای غیبی الهی در عصر ظهور برای امام زمان چه خواهد بود؟ در این مقاله با بررسی روایاتی که در این زمینه وارد شده است، نقش امدادهای الهی مانند لشکر رعب، همراهی فرشتگان، نصرت ویژه، نیروهای طبیعت، اصلاح امور و نزول حضرت عیسی؟ع؟ و نیز معجزاتی که به دست امام مهدی؟عج؟ انجام می شود -همچون آوردن کتب آسمانی گذشته، احیای اموات، پرچم فتح و میراث پیامبران قبل- تحلیل و ارزیابی می شود.
۲۸۳.

بررسی رویکرد اندیشمندان فریقین پیرامون دجال (بررسی موردی تحلیل دیدگاه رشید رضا)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال چهاردهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۵۵ 147 - 168

کلید واژه ها: دجال آخرالزمان شیعه اهلسنت رشید رضا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۱ تعداد دانلود : ۲۵۰
دجّال به عنوان یکی از شخصیتهای آخرالزمانیِ نمایانگر شر در مقابل منجی عدالتگستر، از مفاهیم مشترک و پرچالش در الهیات اسلامی و مسیحی محسوب میشود. با این تفاوت که در اناجیل از آن با صراحت سخن به میان آمده در حالیکه در قرآن، اشارهای به آن نشده است؛ شاید همین نخستین دلیل بروز اختلافنظرها و چالشها پیرامون دجال و مسائل مرتبط با آن باشد. در این میان، در منابع روایی بهویژه جوامع حدیثی اهلسنت، جزئیات فراوانی درباره دجال نقل شده است. اندیشمندان مسلمان با توجه مبانی فقه الحدیثی، پیرامون شخصیت و ویژگیهای ظاهری دجال، زمان و مکان خروج او و وقایع مرتبط با آن دیدگاههای یکسانی ندارند. در این میان، رشید رضا با وجود دلبستگی به مبانی فکری سلفیه، رویکردی انتقادی به حدیث داشته و عقلگرایی را به عنوان مهمترین مؤلفه سنجهی روایات مطرح میکند. او احادیث دجال را به دلیل تعارض با سایر روایات، مخالفت با قرآن و ادله عقلی، دارای اشکال و در نهایت جعلی میداند. پژوهش پیشرو به شیوه تحلیل محتوا سعی دارد ابتدا یک تصویر کلی از موضوع دجال در میان اندیشمندان امامیه و اهلسنت به تصویر کشیده و سپس ضمن انتقال دقیق دیدگاه رشید رضا به نقد آن بپردازد.
۲۸۴.

واکاوی نقّادانه دلایل برقعی پیرامون نفی توسّل به اهل بیت علیهم السلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۲ 47 - 74

کلید واژه ها: اهل بیت علیهم السلام آیه 35 سوره مائده برقعی توسل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۸ تعداد دانلود : ۱۲۴
برقعی از جمله افرادی است که با برداشت های ظاهری از قرآن، از عقاید شیعی فاصله زیادی گرفت و با رویکردی وهابی گونه، به نقد عقاید شیعی به صورت افراطی پرداخت. پژوهش حاضر با روش توصیفی، تحلیلی، به واکاوی نقّادانه دلایل برقعی پیرامون نفی توسّل به اهل بیت: پرداخته است. وی با محور قرار دادن تعدادی از آیات قرآن و سیره، با دلایل «مشرکانه بودن هر گونه درخواست و توجه به غیر خداوند»، «عدم نیاز خداوند به وزیر»، «بی اطلاعی انبیاء و امامان: از اهل دنیا پس از مرگ خود»، «عدم دستور قرآن و اهل بیت: برای توسل»، «عدم ارتباط مصادیق و معانی «وسیله» در آیه 35 مائده به اشخاص» و «غیرقابل تجربه و آزمایش بودن توسل»، توسل را بدعتی آشکار و فاقد مبنا می داند. اما اشکالات روشی متعدد وی مانند «عدم جامع نگری و عدم تتبع کامل آراء»، «عدم دقت در سیاق مطالب» و «عدم دقت در معنای دقیق واژگان و یکسان انگاری های فاقد مبنا»، نظرات وی را از منظر عقل و نقل، غیرقابل پذیرش می نمایاند.  
۲۸۵.

بررسی سندی و دلالی حدیث «علی ولی کل مؤمن بعدی» در منابع فریقین(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال چهاردهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۵۵ 109 - 130

کلید واژه ها: حدیث ولایت ولی امامت علی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۱ تعداد دانلود : ۱۵۱
یکی از روایات متواتر رسول خدا6 که بر امامت بلافصل علی بن ابیطالب7 دلالت دارد، حدیث «علیّ ولیّ کل مؤمن بعدی» است. این حدیث را که رسول خدا6 در جریان سپاهیان یمن بیان داشتهاند، بیش از ده نفر از صحابه از آن حضرت نقل کردهاند، و در منابع دست اول امت اسلامی ثبت شده است. قید «بعدی» یا «من بعدی» در این حدیث موجب شده تا دانشمندان اهلسنت نتوانند کلمه «ولیّ» را در این حدیث بر معنای محبت و نصرت حمل کنند. از آنجا که سایر معانی «ولیّ» نیز با این حدیث تناسب ندارد، تنها راه باقی مانده آن است که کلمه «ولیّ» را در این حدیث بر معنای سرپرستی، تصرف در امور، و امامت حمل کرده، و روایت را دلیل امامت بلافصل امام علی بن ابیطالب7 قرار دهیم، و این حقیقتی است که برخی از عالمان اهلسنت نیز به آن اذعان کردهاند
۲۸۶.

آسیب های فرهنگی موجود در جهان اسلام و نقش آموزه مهدویت در حل آن ها

نویسنده:
منبع: مطالعات مهدوی سال یازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۴۷ 33-61

کلید واژه ها: فرهنگ فرهنگ اسلامی آسیب آسیب شناسی امام مهدی (عج) انتظار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۲ تعداد دانلود : ۱۴۱
شریعت مقدس اسلام نقشه راه زندگی انسانی در عرصه های مختلف و ابعاد گوناگون وجودی آن به ویژه فرهنگ انسان زیستی را دربر دارد. اگرچه عصر دوری امامان اهل بیت% از حکومت و دوران آخرالزمان که دوره نبود ظاهری جانشین پیامبر بوده، امت اسلامی را دچار آسیب های مختلف به خصوص در عرصه فرهنگ کرده است. حقیقتی که توجه بیشتر و جدّی تر محققان را برای بازکاوی این مشکل و یافتن راه برون رفت از آن می طلبد. بر این اساس، ما با این پرسش مواجه هستیم که آسیب های فرهنگی جهان اسلام چیست و چگونه می توان با آن ها برخورد کرد. به نظر می رسد مهدویت و آموزه انتظار موعود می تواند به عنوان کارآمدترین راه حل مطرح شود. هدف این نوشتار آن است که نسخه شفابخش آلام جوامع اسلامی را در پرتو کالبدشکافی عنصر انتظار نشان دهد. این نوشتار برای نیل به چنین هدفی روش توصیفی - تحلیلی را دنبال می کند. ارائه تعریف درست از انتظار و تبیین دو عنصر کلیدی آن: 1. آینده معلوم و حتمی؛ 2. وظایف و برنامه ها و نیز معرفی امام مهدی4 به عنوان محور وحدت امت اسلامی و همچنین، اشاره به وظایف مردم و جوامع اسلامی در راستای فرهنگ انتظار از نتایج این مقاله است.
۲۸۷.

بازشناسی مؤلفه ها و عوامل معناداری زندگی در حکومت مهدوی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال چهاردهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۵۶ 59 - 77

کلید واژه ها: معنای زندگی عصر ظهور حکومت موعود وابستگی جهان به حجت پیوند وجودی با امام مهدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۵ تعداد دانلود : ۲۳۷
با ظهور مدرنیته، بحران معنا گریبانگیر انسان آخرالزمانی گشته است. نگرش انسان گرا، معناداری زندگی را عمدتاً در گرو خودمختاری و استقلال آدمی می داند و ارزش های دینی را نفی می کند. از سویی رنج و درد در حیات انسانی، پناهگاهی برای ادعاهایی مبنی بر گزاف دانستن جهان، بی معنایی زندگی و حتی الحاد بوده است. با عطف نظر به این مسئله که حکومت موعود، تحقق اراده الهی و وعده خداوند به همه امت های پیشین است این پرسش مطرح می گردد که معنای زندگی در عصر ظهور چیست و با چه مؤلفه هایی از دوران دیگر حکومت های الهی متمایز است. یافته های پژوهش نشان داد معنای دینی زندگی در آن عصر، در مقایسه با دیگر دوره های تاریخی حاکمیت دین، از رشد کمی و کیفی همه شاخصه ها برخوردار است و تابعی از تحول معرفتی، جامعه شناختی، تکوینی و روان شناختی است که برآیند آنها به پیوند وجودی انسان با امام می انجامد. شبکه هایی از غایات جزیی در فرآیندی معنادار به تولید معنای نهایی دست می زنند و معنای زندگی از وجود یک شخص انسانی برتر، نشات می گیرد، پرسش «معنا چیست؟» جای خود را به «معنا کیست؟» می دهد و با تامین شاخص های وجودی معناداری، حیات طیبه در پناه جویی و ارتباط با امام در حکومت مهدوی تحقق می یابد.
۲۸۸.

تمایز میان غیلانیِ فیلسوف از غیلانیِ متکلم؛ کوششی مقدماتی بر پایه شواهد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۳ 203 - 220

کلید واژه ها: افضل الدین غیلانی فریدالدین غیلانی مخالفان فلسفه فیلسوف متکلم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۱ تعداد دانلود : ۱۱۳
افضل الدین غیلانی یکی از شاگردان برجسته حکیم ابوالعباس لوکری است که با واسطه بهمنیار از شاگردان ابن سینا به شمار می رود. او فلاسفه بزرگی را تربیت نموده که سلسله شاگردانش با دو واسطه به خواجه نصیرالدین طوسی می رسد. در مقابل فریدالدین غیلانی معاصر با افضل الدین غیلانی از همفکران و هم مسلکان غزالی است که مخالفت و اعتراض خود نسبت به فلسفه و فلاسفه را در کتابی با عنوان حدوث العالم   منعکس نموده است. برخی از اصحاب قلم، این دو شخصیت متفاوت و متمایز را یکی دانسته و به دنبال آن، قضاوت های نادرستی کرده اند. در این نوشتار که به شیوه اسنادی و با تحلیل منطقی به تحریر درآمده است، با شواهدی چند، تمایز شخصیت علمی و فردی افضل الدین و فریدالدین غیلانی تبیین می گردد. از جمله این شواهد مبتنی بر سال های عمر فریدالدین که در آثار خود به مناسبت ذکر کرده و نیز شواهدی از محتوای کتاب حدوث العالم است که می تواند احتمال دوگانگی غیلانی فیلسوف از غیلانی متکلم را قوت ببخشد.
۲۸۹.

سیر تطور منجی باوری در عهدین با تکیه بر عنوان پسر انسان

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه موعود سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳ 21-44

کلید واژه ها: منجی عهد عتیق عهد جدید پسر انسان ماشیح مسیحا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۶ تعداد دانلود : ۱۰۸
در طول تاریخ همواره اعتقاد به منجی، دستخوش حوادث و القائات خاصی بوده است. اعتقاد به این آموزه بسته به شرایط جامعه متفاوت بوده، گاهی دارای شدت و گاهی دارای رخوت بوده است. گاهی منجی را با رسالتی قومی و این جهانی و گاهی او را فراقومی و فراکیهانی تصور میکردند. در هرصورت، این آموزه در طول تاریخ همواره در حال تغییر و تحول بوده است. عناوین مختلفی برای مفهوم منجی آخرالزمان در کتابهای عهد عتیق و عهد جدید ذکرشده است؛ یکی از این عناوین که مخصوصاً در عهد جدید، مکرر برای منجی آخرالزمان ذکرشده، عنوان «پسر انسان» است. این واژه، معنا و رسالتی فراتر ازآنچه برای ماشیح در یهود ذکر شده را برای منجی آخرالزمان ارائه میدهد. نوشتار حاضر با رویکرد توصیفی–تحلیلی، سیر تطورات و تحولات منجی باوری با تکیه بر عنوان «پسر انسان» و بسترهای شکلگیری اعتقاد به «پسر انسان» به عنوان منجی آخرالزمان را کنکاش نموده و سیری را که در معنا و مفهوم منجی آخرالزمان در هریک از کتابهای عهد عتیق و جدید رخ داده، بررسی کرده است.
۲۹۰.

کاوش رویکردشناسانه دیدگاه اندیشمندان فریقین پیرامون تبیین «لا اله الا الله»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۳ 221 - 248

کلید واژه ها: کلمه توحید اعراب «لا اله الا الله» حق واجب الوجود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۳ تعداد دانلود : ۶۱
تا قرن پنجم هجری برای تقدیر گرفتن خبر «لا» نفی جنس در عبارت «لا اله الا الله»، واژه «موجود» را در نظر می گرفتند، اما بروز اشکالی از سوی متکلمان که این تقدیر را ناسازگار با واقعیت تاریخی قلمداد کردند، باعث سربرآوردن ترکیب های ناهمگونی در حوزه های مختلف علوم اسلامی شد که حتی باعث به وجود آمدن تعارض های تاریخی، عقیدتی شده است. دستیابی به ترکیب صحیح و رهیافت از این دشواره عقیدتی، مهم ترین هدف به سامان رسیدن این پژوهش است. ضرورت این تحقیق را می توان ناکارآمد کردن شبهه ناسازگاری میان تاریخ با فهم مسلمانان از کلمه توحید توصیف کرد. با مراجعه به منابع معتبر فریقین و به شیوه تحلیل انتقادی و مقایسه تطبیقی میان این آرا، به دست آمد که عالمان اهل سنت دست کم شش پاسخ و اندیشمندان شیعه نُه پاسخ برای این اشکال فراهم کرده اند. تصحیح، توسعه و تضییق معانی واژگانی مانند «اله» و «موجود»، و تغییر ترکیب نحوی از رویکردهای ارائه شده است که در مخالفت با قواعد لغوی و نحوی به سر می برند. با چشم پوشی از قواعد نحوی، این پاسخ اهل سنت که «حق» در تقدیر گرفته شود، از سایر رویکردها به درستی نزدیک تر است. همچنین تفسیر «اله» به واجب الوجود از سوی عالمان شیعه، راه را برای اشکال متکلمین مسدود می سازد؛ البته توجه به این نکته که درک مفاهیم فلسفی واجب و ممکن از توان همگان خارج است، این پاسخ را با چالش مواجه می سازد.
۲۹۱.

حدیث ابن مسعود و امامان اثناعشر(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال چهاردهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۵۳ 9 - 44

کلید واژه ها: امامان اثناعشر امت خلیفه نقیب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۷ تعداد دانلود : ۱۳۹
ابن مسعود که از بزرگان صحابه و از راویان برجسته روایات پیامبر6 است، از رسول خدا6 روایات متعددی نقل کرده است، چنانکه برخی از محدثان بزرگ اهلسنت قریب نهصد روایت از طریق وی از رسول خدا6 نقل کردهاند. یکی از این روایات، حدیث صحیحی است که در آن از جانشینان دوازدهگانه پیامبر6 سخن به میان آمده است. رسول خدا6 در این حدیث که در منابع دست اول اهلسنت ثبت شده، و مورد قبول محدثان و دیگر دانشمندان فریقین قرار دارد، تعداد جانشینان خود، و رهبران امت اسلامی را پس از خود، دوازده نفر اعلام داشته و آنان را به نقبای بنیاسرائیل تشبیه کردهاند. روایت یاد شده با ویژگیهایی که در آن ذکر شده، جز بر امامان اهلبیت پیامبر6 بر کس دیگری قابل تطبیق نیست.
۲۹۲.

چشم انداز جامعه منتظر در اندیشه حضرت آیت الله خامنه ای

نویسنده:
منبع: جامعه مهدوی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 61 - 85

کلید واژه ها: چشم انداز جامعه منتظر اهداف بنیادین اهداف متهوارانه ارزش های اصلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۷ تعداد دانلود : ۱۵۶
این مقاله با عنوان چشم انداز جامعه منتظر در اندیشه حضرت آیت الله خامنه ای به بررسی و تحلیل آرا و اندیشه رهبر معظم انقلاب در مورد آینده مطلوب جامعه منتظر و دورنما و چشم انداز آن پرداخته است. در این مقاله با بهره مندی از روش تدوین چشم انداز و گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای، به توصیف و تحلیل نقلی-عقلی داده ها پرداخته و الگوی مطلوب از جامعه منتظر را به دست داده است. برای دست یابی به چشم انداز جامعه مطلوب در اندیشه ایشان، داده ها در دو بخش مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند؛ بخش اول، ایدئولوژی بنیادی که شامل ارزش های بنیادی و اهداف بنیادی (دلیل وجودی) است؛ بخش دوم، آینده چشم اندازی که شامل بی هگ ها (= اهداف جسورانه) و توصیف زنده آینده است. در اندیشه رهبر معظم انقلاب، چشم انداز جامعه منتظر، عبارت است از: جامعه و دولت اسلامی در حال حرکت به سمت صلاح و عدالت و توانمندی؛ با امید و آمادگی و پویایی بسیار بالا برای نزدیک کردن زمینه های ظهور و نصرت امام زمان عج و ایفای نقش مهم در تحولات جهانی و شکل گیری تمدن نوین اسلامی.
۲۹۳.

رابطه آینده پژوهی و مهدویت پژوهی و کاربست روش پانل در مهدویت

نویسنده:
منبع: مطالعات مهدوی سال یازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۵۰ 85-96

کلید واژه ها: مهدویت پژوهی آینده پژوهی پانل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۰ تعداد دانلود : ۱۲۷
آینده پژوهی هنر شکل دادن به آینده بوده و به شناخت و مطالعه آینده های گوناگون از جمله ممکن، محتمل، مرجح و مطلوب می پردازد. از طرفی مهدویت پژوهی براساس آموزه های دینی، ساحتی برای حرکت به آینده ای پویا و مطلوب و حرکتی به سمت آینده قطعی بشری است. مسئله ای که در این نوشتار بدان پرداخته خواهد شد، تبیین رابطه آینده پژوهی و مهدویت پژوهی و تحلیل و کاربست روش پانل در ساحت های مهدویت پژوهی است؛ از این رو این نوشتار با روش توصیفی و تحلیلی به تبیین رابطه آینده پژوهی و مهدویت پژوهی و کاربست روش پانل در مهدویت پژوهی می پردازد. تشابهات و همگرایی موضوعات مهدویت در ساحت آینده پژوهی، تمایزات اجمالی این دو گرایش پژوهشی و همچنین قابلیت عملیاتی روش پانل در ساحت های مهدویت پژوهی و مواجه شدن به آینده مطلوب و مرجح مهم ترین دستاورد تحقیق پیش رو خواهد بود.
۲۹۴.

ظهور منجى ، باور مشترک ادیان و مکاتب

نویسنده:
منبع: موعودپژوهی سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳ 9 - 27

کلید واژه ها: منجی ادیان ابراهیمی ادیان غیر ابراهیمی مکاتب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۰ تعداد دانلود : ۲۹۶
عقیده به ظهور منجى، یک عقیده مشترک جهانى و یکى از حسّاس ترین فرازهاى عقیدتى ادیان و مذاهب و مکاتب و نیز از آرزوهاى دیرین بشریّت است.ادیان و مذاهب گوناگون از کسى که نجات دهنده بشریت است، سخن به میان آورده اند؛ اگر چه در برخی موارد با یکدیگر اختلاف نظر دارند، با این حال عموماً ظهور او را نوید داده اند، تا حدّى که حتّى شعاع آن در بین مکاتب و اقوام مختلف بشری نیز دیده مى شود.این پژوهش که با روش توصیفی تحلیلی تنظیم شده است، ظهور منجى ، را به عنوان باور مشترک ادیان و مکاتب مورد بررسی قرار داده و به این نتیحه رسیده است که یهودیان با امید به ظهور ماشیح، روزگار مى گذرانند. مسیحیان نیز بر این باورند که عاقبت، عیسى به زمین باز خواهد گشت و آسایش و بهره مندى را به ارمغان خواهد آورد. در اسلام نیز عقیده به ظهور منجى بزرگ آسمانى، به صورت گسترده اى عنوان گردیده است.
۲۹۵.

واکاوی ادلّه اثبات امامت در قصائد ابن یمین با تأکید بر منابع اهل سنّت

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام تطبیقی شیعه سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳ 79-103

کلید واژه ها: امیرمؤمنان (ع) ابن یمین امامت قرآن حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۷ تعداد دانلود : ۱۰۴
ابن یمین شاعر شیعی قرن هشتم در اشعار خود نه تنها به ساحت اهل بیت (علیهم السلام) اظهار ارادت می نماید، بلکه همچون فردی مسلّط به مسائل کلامی به دلائل اثبات امامت امیرمؤمنان (ع) و فرزندان معصوم ایشان می پردازد. وی در سروده های خویش آیات ولایت و هادی امّت؛ احادیث ردّ الشمس، غدیر و منزلت؛ صفات متعدّدی مانند حکمت، عصمت، سخاوت، فتوّت، علم، قدرت و غیره را در اثبات امامت امیرمؤمنان (ع) مورد توجّه قرار داده است. ابن یمین توانسته است با به خدمت گرفتن همزمان دو بعد مهم احساس و شناخت، ضمن خلق تصاویر بدیعی ا ز مقام معنوی ائمّه (علیهم السلام)، معارف بلند شیعی را نیز به طرز ماهرانه ای در شعر خود به کار گیرد و از همین رو می توان قصائد وی درباره ائمّه شیعه (علیهم السلام) را جزو آثار تعلیمی محسوب داشت که به تعلیم بُعد کلامیِ امامت از منظر شیعی می پردازند. در این تحقیق از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است.
۲۹۶.

طرح بازنگری و اصلاح سرفصل های رشته ”کلام اسلامی“ در مقطع کارشناسی ارشد

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام تطبیقی شیعه سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳ 127-146

کلید واژه ها: سرفصل های کلام اسلامی بازنگری رشته کلام اسلامی کارشناسی ارشد کلام شیعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۴ تعداد دانلود : ۹۸
سرفصل های رشته کلام اسلامی در مقطع کارشناسی ارشد مصوب سال 1384 (در جلسه 546 شورای گسترش آموزش عالی) است و با گذشت بیش از 16 سال از تصویب آنها سرفصل ها و دروس این رشته با گرایش های گوناگون آن نیاز به اصلاح و تغییر و بازنگری دارد. با نگاهی به این سرفصل ها و دروس متوجه می شویم اصلاح و تغییراتی به چهار صورت حذف ، اضافه و تغییر کلی یا جزئی برخی دروس و سرفصل ها لازم است. در این مقاله با مطالعه و مقایسه تجربه های آموزشی نویسنده و اساتید گرایش های کلام اسلامی برآنیم تا ساختارجدید و دقیق تر و جامع تری را در اصلاحیه خود لحاظ کنیم. در طرح پیشنهادی به نظر می رسید بسیاری از واحدهای جبرانی زائد و نامرتبط باید حذف شده و دروس ضروری تری برای دانشجویان و نیازهای تخصصی آنها در این رشته جایگزین شود. برخی عناوین نیز تغییرشان لازم است تا دقیق تر محتوای درس نمایان شود. در طرح و برنامه بازنگری، سرفصل های تک تک دروس نیز تدقیق و تکمیل شده و منابع پیشنهادی هر درس تکمیل و بروز رسانی شده است. در این مقاله با گزارشی از وضع موجود، و نقد و بررسی آن در زمینه عناوین و سرفصل ها، وضع مطلوبی در قالب عناوین و سرفصل های جدید را پیشنهاد می کنیم که همچون هر برنامه و طرحی بشری اولاً جایز الخطاست وثانیاً همچون هر امر زمینی و حادثی در معرض و غبار کهنگی و نیاز به تجدیدنظر در آینده ای شاید نزدیک. اما آنچه بدیهی است خطابودن و کهنه شدن و لزوم تجیدی نظر در طرح موجود.
۲۹۷.

واکاوی مسئله وصایت در اندیشه شیعیان (امامیه، زیدیه، اسماعیلیه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام تطبیقی شیعه سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳ 169-193

کلید واژه ها: وصی شیعه امامیه زیدیه اسماعیلیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۸ تعداد دانلود : ۹۳
مسئله وصایت در اندیشه اعتقادی دانشمندان شیعی، از جایگاه ویژه ای برخوردار است و عالمان شیعی وجود وصی بعد از نبی را جهت هدایت انسان از گمراهی به سوی سعادت لازم می دانند مقاله حاضر به روش توصیفی تحلیلی و با هدف بررسی مسئله وصایت از دیدگاه عالمان شیعی و با تاکید بر سه مذهب، امامیه، زیدیه و اسماعیلیه، دیدگاه عالمان شیعه را مورد واکاوی و مداقه قرار می دهد. و به این پرسش پاسخ می دهد که دیدگاه عالمان شیعه در مسئله وصایت چیست؟ پس از بررسی دیدگاه ها مشخص شد هر سه مذهب (امامیه، زیدیه، اسماعیلیه) با تاکید بر آیات و روایات اعتقاد دارند که پیامبر(ص) قبل از رحلت جانشین خود را تعیین نموده است، با این تفاوت که از دیدگاه امامیه، مقام وصی از حضرت علی (ع) شروع و به حضرت مهدی (عج) ختم می شود، در حالی که اسماعیلیه و زیدیه وصایت را مختص حضرت علی (ع) می دانند.
۲۹۸.

حل اختلافات شیعیان درباره اسماء و صفات الهی بر پایه روایات الکافی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام تطبیقی شیعه سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳ 233-261

کلید واژه ها: اسماء و صفات الهی شیخ کلینی الکافی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۰ تعداد دانلود : ۸۰
شیخ کلینی در عصر غیبت صغری و همزمان با اوج گیری شبهات علیه امامیه به نگارش کتاب کافی اقدام کرد. بسیاری از شبهات مطرح شده علیه امامیه مربوط به اسماء و صفات الهی بود. شیخ کلینی با گزینش روایات و درج آنها در کتاب کافی علاوه بر ارائه تصویری از باورهای شیعیان تلاش کرد به اختلافات موجود در بین امامیه پایان داده و شبهات مخالفان را نیز پاسخ گوید. بررسی روایات کافی نشان می دهد شیخ کلینی قائل به تفکیک بین اسم و مسمی، توقیفی بودن اسماء الهی و جواز شیء نامیدن خدا است. او معیاری برای تفکیک صفات ذات از فعل ارائه کرده و اراده را در زمره صفات فعل الهی جای داده است. به شدت با نظریه تشبیه و تجسیم مخالفت ورزیده و همزمان با تاکید بر اشتراک معنوی صفات الهی و صفات مخلوقین به تفاوت های کاربرد این صفات در باره خدا و مخلوقات توجه کرده است. در پاره ای از صفات الهی مانند صفات خبری نیز از نظریه تاویل حمایت کرده و معنای ظاهری آیات را رد کرده است.
۲۹۹.

نقدی بر معرفی فرقه «غلات» در دایره المعارف اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۲ 201 - 223

کلید واژه ها: غلات مستشرقان مارشال هاجسن دایره المعارف اسلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۹ تعداد دانلود : ۸۶
از نگاه مستشرقان، پژوهش های تاریخی مارشال هاجسن از اسلام پژوهان و تاریخ دانان سالهای میانی سده 1900 میلادی سبب پدید آمدن نگاه و روشی نوین در مطالعات تاریخی خاورشناسان شده است. مدخل «غلات» یکی از بیست مدخلی است که به قلم او در دایره المعارف اسلام (EI) در حجمی قریب به یک صفحه(دو ستون) نوشته شده است. از آنجا که یکی از بنیادین ترین مقدمات در مباحث تاریخی، شناخت درست فرقه هاست لازم است اندیشه ها و عملکردهای هر فرقه به درستی شناسایی و معرفی گردد. بررسی مدخل غلات نشان می دهد که اطلاعات نادرستی درباره این فرقه در این مدخل ارائه شده است و نقد های گوناگونی بر محتوای آن وارد است. از آن جمله اشکال در دسته بندی فِرَق شیعه، انتسابِ آغازگری اندیشه مهدویّت به غلات، برشمردن اعتقاد به عالم ذَرّ در زمره عقاید غلات و ... است. به نظر می رسد همه این اشکالات ناشی از عدم مراجعه نویسنده به منابع عربی است.  
۳۰۰.

جایگاه امامت و مهدویت از نظر قرمطیان(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال چهاردهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۵۳ 185 - 204

کلید واژه ها: قرمطیان مهدویت محمدبن اسماعیل احمدبن محمدبن حنفیه مهدی اصفهانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۲ تعداد دانلود : ۱۶۳
فرقه قرامطه در نیمه دوم قرن دوم هجری، و براساس اعتقاد به امامت و مهدویت محمدبن اسماعیل، نواده امام جعفر صادق7، شکل گرفت. قرمطیان در خصوص مهدویت عقاید خاصی را مطرح کردند. آنان در آغاز به مهدویت محمدبن اسماعیل معتقد شدند و او را امام هفتم و پایاندهنده دور ششم و قائمالقیامه دانسته و تفسیرهای باطنی بسیاری را برای قائمالقیامه در نظام دور مطرح نموده و معتقد شدند که محمد زنده است و عبدالله بن میمون، باب اوست و او آخرین فردی است که مقام امامت و نبوت را همزمان داراست. به این ترتیب، غیبت و مهدویت محمدبن اسماعیل مورد توجه بسیاری از اسماعیلیان قرار گرفت و به صورت گستردهای تبلیغ شد و پایههای اعتقادی قرمطیان بر این عقیده استوار گردید. آنان پس از چندی و برای مدت کوتاهی به مهدویت احمدبن محمدبن حنفیه گرویدند و نام او را در کنار سایر انبیاء الوالعزم و نیز در شهادت اذان با عنوان یکی از رسولان پروردگار آوردند. این اعتقادات با تردیدهای بسیاری روبرو شد به ویژه اینکه وعده ظهور او نیز محقق نشد، از این رو پس از گذشت مدت کوتاهی مهدویت محمدبن اسماعیل مورد توجه جدی و پذیرش گسترده قرمطیان قرار گرفت. در آغاز قرن چهارم قرمطیان بحرین به رهبری ابوطاهر جنابی معتقد به مهدویت مهدی اصفهانی شدند. این اعتقاد تنها 80 روز دوام آورد، اما تأثیر مخرب آن بر تضعیف اعتقادی قرمطیان کاملاً آشکار بود. پس از گذشت مدتی قرمطیان بحرین نیز همانند سایر قرامطه به مهدویت محمدبن اسماعیل بازگشتند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان