درخت حوزه‌های تخصصی

دکتر توماس لیندلاف(استاددانشگاه تکزاس در سال 1980 ) استادیار و رئیس بخش مخابرات دانشگاه کنتاکی است ، تحقیقات وی بر روی ساختار اجتماعی ارتباطات با واسطه متمرکز می باشد مقاله حاضر بوسیله آقای خسرو رستمی ، دانشجوی کارشناسی ارشد جامعه شناسی و همکار مرکز تحقیقات از نشریه jornal of broadcasting & electronic media T v35 T winter 1991 ترجمه شده است .

پیاده روی اربعین در عصر حاضر مبدل به اصلی ترین آئین و مناسک شیعی شده است. همین جایگاه، لزوم مطالعه و کنکاش پیرامون آن را  از منظر های مختلف دوچندان می کند. یکی از این منظر ها، برش تحلیلی رسانه ای به آئین اربعین است. اینکه رسانه های جمعی و اجتماعی چگونه به این پدیده می پردازند و باید بپردازند؟، مسئله ای مهم و اساسی است. این مقاله در رویکردی ارتباطی و رسانه ای به مطالعه بازنمایی پیاده روی اربعین در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پرداخته است. در این جهت دو مستند از وحید چاوش به عنوان فرد رسانه ای فعال در این موضوع به نام های (شما چه کسی هستید؟ و حاشیه کوتاه بر یک متن بلند) مورد تحلیل قرار گرفته است. روش استفاده شده در این مقاله نشانه شناسی جان فیسک که با مبنا قرار دادن هر کدام از اپیزودهای دو مستند به عنوان واحد تحلیل، نشانه ها در سه سطح رمزهای اجتماعی، فنی و ایدئولوژیک مورد بررسی قرار گرفته است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که می توان نوع بازنمایی ارائه شده از اربعین در این دو مستند در چهار بعد سیاسی، فرهنگی و اجتماعی ، معنوی و تمدنی تقسیم بندی کرد. در بعد سیاسی، مؤلفه هایی همچون استکبارستیزی و حق طلبی، وحدت اسلامی مطرح می شود. در بعد فرهنگی-اجتماعی می توان به فرهنگ تواضع، تعاطی و تعامل فرهنگی، فرهنگ نذر، فرهنگ ایثار و فداکاری و کارکرد تربیتی اربعین اشاره کرد. در بعد معنوی همدردی با اسرای اهل بیت (ع) ، دعا و شفاعت طلبی در بعد معنوی نیز منجی گرایی و فرادینی بودن از جمله موارد بازنمایی شده است. نمادهای مذهبی، فرهنگی و ملی نیز در قالب غذاها ، پرچم و رسوم هر کدام از کشورها نمود بارز و عینی دارد.

با توجه به استفاده فراگیر از تلفن همراه و اینکه، این ابزار ارتباطی به عنوان یک نیاز اجتناب ناپذیر در عصر ارتباطات مورد توجه خانواده ها ست و می تواند کارکردهای متفاوت بر ساختار خانواده (روابط زوجین، روابط اعضای خانواده با یکدیگر) به دنبال داشته و باعث افزایش یا کاهش ضریب امنیت در خانواده گردد. بر این اساس دو سوال پژوهشی مطرح می گردد: آیا استفاده از تلفن همراه در تغییر مناسبات و تعاملات اجتماعی و خانوادگی اثر گذار است؟ آیا استفاده از تلفن همراه منجر به مصرف گرایی و اعتیاد در خانواده ها می شود؟ روش تحقیق در پژوهش حاضر، پیمایشی و جامعه آماری کلیه ی زنان و مردان 20- 60 ساله ساکن در منطقه6 شهرداری شهر تهران در سال 1394 می باشد. همچنین در پایان به ارائه راهکارهای اصلاحی جهت بهره گیری مناسب از تلفن همراه در میان خانواده های ایرانی براساس ارتقای سطح سواد رسانه ای شهروندان در این حوزه و توجه به کسب مهارت های لازم جهت زندگی در شهر الکترونیک پرداخته می شود.

رسانه ملی در کشور ما به عنوان دانشگاهی عمومی وظیفه خطیر اطلاع رسانی، آموزش همگانی و فرهنگ سازی را بر عهده دارد و در میان رسانه های مختلف نقشی بی بدیل ایفا می کند و همچنین در توسعه پایدار جامعه سهم به سزایی دارد. رسانه ملی، ذی نفعان متعددی از جمله نظام اسلامی و حاکمیت، مخاطبان برنامه ها، کارمندان سازمان صدا و سیما، احزاب سیاسی و دولت دارد که لازم است الگویی مناسب برای پاسخ دهی متوازن به آنها فراهم شود؛ این الگو، برگرفته از مسئولیت های اجتماعی رسانه ملی است. در این مقاله، ضمن شناسایی ذی نفعان رسانه ملی و سپس رتبه بندی آنها بر اساس روش های تصمیم گیری چند معیاره، وضعیت رسانه ملی در اغنای متوازن نیازهای ذی نفعان بر اساس مؤلفه های مسئولیت اجتماعی سازمان سنجیده شده است و برای این مهم، از آزمون های آماری، آزمون فرض میانگین و آزمون همبستگی اسپیرمن استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که عملکرد رسانه ملی در شاخص های مسئولیت اجتماعی سازمان متناسب با شأن و جایگاه ذی نفعان صورت گرفته اما رضایت برخی گروه های ذی نفع مانند احزاب سیاسی و کارکنان ضعیف سنجیده شده است. به این ترتیب، برای نیل به الگوی متوازن پاسخدهی به ذی نفعان نیاز به ارتقای عملکرد اجتماعی رسانه ملی در این حوزه هاست.

توانایی تاثیرگذاری بر دانش، نگرش، کنش و نهایتاً اقناع مخاطب، از اهداف هرسازمان رسانه ای است. تنها رسانه هایی می توانند به اهداف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی ودیگر اهداف مورد نظر خود دست یابند که در شیوه های ارتباطی توانمندی و مهارت اقناع مخاطب را به وسیله شناخت ظرفیت ها و ویژگی های انسان و تنظیم فرایند ارتباط بر اساس آن را دارا باشند. پیچیدگی و پویایی ابعاد پر رمز و راز شخصیت مخاطبان، نشانگر سختی امکان برقراری ارتباطات اقناعی اثربخش و همچنین ضرورت تدوین مطالعات گسترده در این حوزه است. پژوهش حاضر با روش مرور نظام مند منابع به معرفی و بررسی هفت مورد از این ویژگیها (انگیزه ها، ویژگی های روانی، باورهای قبلی، قضاوت های اخلاقی، خلق وخوی، الگوهای ذهنی و سواد رسانه ای) که از مهم ترین عوامل شناخته شده از شخصیت متنوع مخاطبان است، پرداخته و با تلاش برای دستیابی به تصویری چندبعدی از مخاطب شناسی، سعی بر این دارد تا با ارائه توصیه هایی کاربردی، مقدمات برقراری ارتباطات اقناعی اثربخش را مطرح و پیشنهاد کند.

بر اساس نظریه رسانه و دیدگاه های انتقادی در حوزه رسانه و ارتباطات، رسانه این قدرت را دارد که محتوای خود را تحت تأثیر خواستگاه های فرهنگی و هویتی به ویژه ماهیت سکولاری خود قرار دهد و محتواهای دینی را تغییر داده و نتیجه ای دور از روح و اندیشه محتوای رسانه ای شده ایجاد نماید. عمده این نظریات تلاش نموده اند تا قدرت تسلط فناوری بر فرهنگ را اثبات و تشریح نمایند و از همین رو، برخی در نگاهی ناامیدکننده، بین مفاهیم دین و فناوری های رسانه ای مرزی هویتی کشیده اند. ظهور شبکه های اجتماعی مجازی و در پی آن رشد استفاده از آن ها برای محتواهای دینی و آیین های مذهبی، چالشی نظری ایجاد نموده است که آیا این رسانه ها نیز قابلیت تسلط فرهنگی در بازتاب موضوعات دینی را دارند و اگر این چنین است، چگونه می توان از عدم تطابق و ناسازگاری هویتی آیین های دینی رسانه ای شده با موجودیت اصلی خود جلوگیری نمود؟ برای پاسخ به این سؤالات، آیین زیارت در دین اسلام به عنوان یکی از این موضوعات دینی انتخاب شد و تلاش نمودیم تا رسانه گری این آیین در فضای شبکه های اجتماعی سازگار با هویت اسلامی در قالب مدلی ارائه شود. بدین منظور، بر اساس مدل پارادایمی نظریه برخواسته از داده، تعداد 14 مصاحبه با مطّلعان این حوزه شامل صاحب نظران و اساتید دانشگاهی، رسانه گران برتر در حوزه رسانه های دیجیتال به ویژه افراد باتجربه در رسانه گری دینی در فضای مجازی و همچنین، استفاده کنندگان از رسانه های دیجیتال به ویژه شبکه های اجتماعی با موضوع زیارت انجام شد. در نهایت بر اساس تعداد 31 مقوله استخراج شده، مدل پارادایمی ارائه شد. محور اصلی این مدل مبتنی بر فطری گرایی رسانه گری زیارت قرار دارد که بر چرخش معنایی از مفهوم کاربر و مخاطب به سمت معنای زائر و از معنای رسانه گری به معنای خادمیت تأکید دارد. برای تحقق این موضوع چهار راهبرد ارائه شد.

با استفاده از روشهای مشاهده مشارکتی و مشاهده مستقیم به مطالعه اظهار نظرهای کاربران در صفحه خصوصی محققان مقاله و 22 صفحه عمومی با موضوعهای سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، سرگرمی و ورزشی در فیسبوک پرداختیم. بر اساس نظریه هابرماس و داده های تحقیق مفاهیم گفتگوی بی قید و بند، عقلانیت ارتباطی و انواع کنش گفتارها در فیسبوک مفهوم سازی و عملیاتی شدند. نتایج تحقیق نشان می دهد که انواع کنش-گفتارهای نمایشنامه ای، گفتگو و راهبردی در بین کاربران ایرانی در فیسبوک صورت می گیرد. اما کنش-گفتارهای نمایشنامه ای(خودافشایی) در صفحه های خصوصی بیشتر از صفحه های عمومی انجام می پذیرد. همچنین اکثر کاربران به گفتگوی بی قید و شرط در فیسبوک معتقدند و عقلانیت ارتباطی لازم برای تعامل و گفتگو را دارند. بنابر این امکان تشکیل حوزه های عمومی در فیسبوک وجود دارد. البته بعضی از کاربران که بردباری اجتماعی نداشتند در پاسخ به اظهار نظرهایی که با عقاید آنها مغایرت داشت به جای بیان استدلال به فحاشی و ناسزاگویی متوسل می شدند که نشان می دهد آنها هنوز به عقلانیت ارتباطی لازم برای تعامل و گفتگو نرسیده اند.

در این مقاله چگونگی ارتباط بین استفاده از وسایل ارتباط جمعی و سبک زندگی بررسی و تحلیل شده است. روش پژوهش پیمایشی و جامعه آماری کلیه دانشجویان از تمامی رشته های تحصیلی دانشگاه اصفهان در سال تحصیلی 91 1390 بوده که از این میان نمونه ای به حجم 138نفر انتخاب شده است. یافته ها نشان می دهد، رابطه مصرف رسانه های چاپی با ابعاد مصرف فرهنگی، رفتارهای انحرافی، رفتار سیاسی و دینداری معنادار است. همچنین نتایج نشان می دهد که ارتباط مصرف رسانه های چاپی با ابعاد سبک زندگی به غیر از رفتارهای انحرافی همبستگی مثبت دارد. همچنین رابطه مصرف رسانه های الکترونیک با ابعاد سبک زندگی معنا دار و مثبت (به جز بعد رفتارهای انحرافی) است. رابطه مصرف رسانه های دیجیتال با ابعاد مصرف فرهنگی و رفتار سیاسی معنا دار است. از سوی دیگر، ارتباط مصرف رسانه های دیجیتال با بعد دینداری همبستگی منفی ولی با ابعاد دیگر سبک زندگی همبستگی مثبت دارد.