درخت حوزه‌های تخصصی

جمعیت شناسی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
آینده پژوهی ارتباطات انسان شناسی جامعه شناسی جمعیت شناسی سیاست اجتماعی مفاهیم علوم اجتماعی (هویت، سرمایه اجتماعی و ...) نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۰۱ تا ۴۲۰ مورد از کل ۹۸۹ مورد.
۴۰۱.

وضعیت های متعارض و مسأله ی سیاست گذاری جمعیت در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۹۳ و ۹۴ 19-46

کلید واژه ها: باروری پایین سالخوردگی جمعیت سیاست جمعیتی گذار جمعیت شناختی باروری سطح جایگزینی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۲ تعداد دانلود : ۱۱۳۴
سیاست گذاری در زمینه جمعیت، امری مسلم در همه ی دوره ها و مراحل گذار جمعیت شناختی ست. امروزه جمعیت ایران در یک وضعیت متعارض گرفتار آمده است: از طرفی باروری پایین تر از سطح جایگزینی است، از سوی دیگر، تداوم این سطح از باروری به سالخوردگی جمعیت در چند دهه ی آینده منجر خواهد شد. هدف از این مقاله پاسخ به این پرسش است: در این وضعیت متعارض، سیاست جمعیتی مناسب برای جامعه ی ایران کدام است؟ برای این منظور، از طریق تحلیل ثانویه ی نتایج سرشماری های عمومی نفوس و مسکن ایران و برآوردها و پیش بینی های صورت گرفته توسط افراد و سازمان های مختلف، از جمله بخش جمعیت سازمان ملل متحد، سیمای جمعیت ایران، روندهای گذشته و چشم انداز آینده ی آن، در چارچوب مدل کلاسیک گذار جمعیت شناختی ترسیم شد. نتایج نشان داد که روند تغییرات جمعیت در ایران موجد فرصت ها و تهدیدهایی بالقوه برای جامعه شده است. بر این اساس، ضمن تعیین اولویت های سیاست گذاری جمعیتی دولت، مسیرهای مداخله ی دولت برای سیاست گذاری جمعیت را مشخص کردیم. بر پایه ی این بررسی، مدیریت دریچه ی جمعیتیو ارتقای باروری، دست کم تا سطح جایگزینی،به ترتیب بایددر اولویت سیاست گذاری جمعیتی دولت قرار بگیرد. بررسی مسیرهای مداخله ی دولت برای ارتقای بارورینشان داد که سیاست گذاری برایافزایش سطح باروری بدون در نظرگرفتن عوامل، شرایط و زمینه های باروری پایین محکوم به شکست خواهد بود.
۴۰۲.

بررسی پیش رسی ازدواج در استان های کشور در طی سال های1385 تا 1390(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۹۳ و ۹۴ 83-96

کلید واژه ها: ازدواج پیش رسی ازدواج سرشماری ثبت احوال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۰۶ تعداد دانلود : ۷۴۳
آمادگی جسمی، روانی، اجتماعی و فرهنگی برای ازدواج یکی از شرایط پایداری خانواده است. اگرچه پیش رسی ازدواج در ایران در دهه ی 1360 و 1370 کاهش اساسی داشته است، اما در دهه ی اخیر با نوساناتی برای هر دو جنس همراه بوده است. بنابراین در این مقاله با استفاده از داده های ثبت احوال و سرشماری درطی سالهای گذشته، وضعیت پیش رسی ازدواج به تفکیک مناطق شهری و روستایی استان های کشور، بررسی شده است. نتایج نشان داد، که پیش رسی ازدواج برای مردان از 48904 نفر در سال 1385، به 48145 نفر در سال 1390 کاهش یافته است، اما برای زنان از 33083 نفر در سال 1385، به 39831 نفر در سال 1390 افزایش یافته است. نسبت پیش رسی ازدواج بر حسب استان های کشور متفاوت بوده است. در سال 1390 نسبت پیش رسی ازدواج زنان در استان های خراسان شمالی و خراسان رضوی و برای مردان استان های سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی بیشتر از بقیه استان ها بوده است. در سال 1385 بیشترین نسبت پیش رسی ازدواج در استان های اردبیل و سیستان و بلوچستان برای زنان و خراسان رضوی و سیستان و بلوچستان برای مردان بوده است.
۴۰۳.

نظام ثبت احوال عراق و آزمونی در ناآرامی های سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۹۳ و ۹۴ 97-108

کلید واژه ها: عراق نظام ثبت احوال جنگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۰ تعداد دانلود : ۴۴۴
در سال 2011، چند سال پس از پایان عملیات نظامی 2003، یک تحلیل دقیق از وضعیت نظام ثبت احوال عراق انجام گرفت. این مطالعه با استفاده از روش های ترکیبی، شامل مصاحبه با دست اندرکاران کلیدی در نظام ثبت احوال عراق، مشاهده، مطالعه ی اسناد، نقشه برداری و تحلیل خلأ در نظام ثبت احوال عراق انجام شد. علی رغم جنگ هایی که در طی سه دهه ی گذشته در عراق تجربه شده است، این مطالعه نشان داد ، که نظام ثبت احوال عراق تا حدود زیادی دست نخورده و کارآمد است. با توجه به اینکه نظام ثبت احوال عراق در طی جنگ به طور کلی نابود شد، این مقاله دلایل برگشت پذیری و ترمیم پذیری نظام ثبت احوال عراق را مورد بررسی قرار می دهد و از این طریق آموزه هایی را به دست می دهد.
۴۰۴.

توسعه اجتماعی و سیاست های جمعیتی در ایران (بعد از انقلاب، از سال 1357 تا 1385)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه مددکاری اجتماعی پاییز ۱۳۹۴ شماره ۵
حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی توسعه جامعه شناسی توسعه
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جمعیت شناسی
تعداد بازدید : ۲۲۳۱ تعداد دانلود : ۸۷۶
هدف اصلی مقاله حاضر بررسی جامعه شناختی سیاست های جمعیتی، از طریق شناخت تحول گفتمان ها و پارادایم های توسعه، و شکل گیری گونه های مختلف توسعه اجتماعی، با توجه به تغییرات ایجاد شده در نهاد خانواده در ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و در خلال سال های 1357 تا سال 1385 می باشد. روش تحقیق در این پژوهش، کتابخانه ای بوده و متناسب با بخش های مختلف مقاله، از روش های کمی و کیفی استفاده شده است. مقاله حاضر، با بهره گیری از یک نگاه کلان، غلبه و چرخش گفتمان های توسعه (مربوط به کشورهای توسعه یافته مرکز و توسعه نیافته پیرامون)، در شکل بخشیدن به توسعه اجتماعی، سیاست های جمعیتی و در نتیجه تأثیر آن بر نهاد خانواده را به تصویر کشیده و نشان می دهد که در فاصله سال های 1357 تا 1385 در ایران بعد از انقلاب، نظام سیاسی جمهوری اسلامی و دست اندرکاران سیاسی آن، چگونه با توجه به شرایط قرارگرفته در وضعیت یک کشور درحال توسعه، منطبق با گفتمان های توسعه کلان، با اتخاذ گونه های مختلفی از توسعه اجتماعی و سیاست های جمعیتی، زمینه را برای تغییر در ساختارهای اجتماعی - فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و ... و در نتیجه ظهور انواع مختلفی از آسیب ها در نهاد خانواده، فراهم ساخته اند. واژه های کلیدی: توسعه اجتماعی، جمعیت، پارادایم، نهاد خانواده، سیاست های جمعیتی.
۴۰۵.

شناخت عوامل اجتماعی مؤثر بر مهاجرت نیروی کار به کانادا طی سال های 86 تا 91(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی شوشتر سال نهم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۲۹)

کلید واژه ها: مهاجرت نخبگان مهاجرت نیروی کار کشور مهاجر پذیر

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جمعیت شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی کار و شغل
تعداد بازدید : ۸۵۷ تعداد دانلود : ۵۰۵
پژوهش حاضر بر اساس پرسشنامه های تکمیل شده توسط افرادی که دارای شرایط اقدام برای مهاجرت از طریق دفاتر مشاوره شغلی و کاریابی بین المللی دارای مجوز از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بوده اند، انجام شده است و به همین دلیل اطلاعات استخراج شده از آن بسیار دقیق و صحیح است و این موضوع نقطه قوت و ویژگی این پژوهش است. بنابراین یافته های این پژوهش بر اساس تحلیل ثانویه اطلاعات دفاتر مشاوره شغلی و کاریابی بین المللی است که مبنای تحلیل قرار گرفته است. در پژوهش حاضر تلاش شده است با بهره گیری از روش های کتابخانه ای و پرسشنامه ای، اطلاعات مورد نیاز جمع آوری و پس از ورود داده ها توسط نرم افزار SPSS، اطلاعات به دست آمده مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفت. در تجزیه و تحلیل داده ها از روش آمار توصیفی و استنباطی و همچنین تحلیل عاملی استفاده شده است. نتایج و یافته های پژوهش نشان می دهد که مهمترین عامل مهاجرت افراد به کانادا، یافتن شغل و درآمد بیشتر بوده است و نیافتن و کمبود شغل مناسب در کنار مسایلی چون امنیت شغلی و محدودیت های اجتماعی از عوامل دافعه در ایران بوده است.
۴۰۶.

شبیه سازی جمعیتی کوچک ناحیه ها در سال پایه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱۹ 89-107

کلید واژه ها: نمونه مبنا شبیه سازی جمعیتی کوچک ناحیه جمعیت هم گذاشتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۱ تعداد دانلود : ۵۵۰
در ایران پیش بینی های جمعیتی به دلیل نبود اطلاعات کمکی، اغلب در سطح ناحیه های بزرگ همانند استان و کشور انجام می شود. اما تولید اطلاعات جمعیتی و ویژگی های آن در سطح کوچک ناحیه <strong>[1]ها (بخش، شهر، ناحیه ی شهرداری و ...)، توان پاسخ گویی به نیازهای آماری پژوهش گران، برنامه ریزان و تصمیم سازان را بالا می برد. با توجه به این که به طور عموم تمامی اطلاعات جمعیتی در کوچک ناحیه ها در دسترس نیستند و داشتن اطلاع از توزیع شمارش<strong>[2] ویژگی های افراد و خانوارها (به عنوان مثال سنی– جنسیتی، نوع خانوار و ...) برای یک کوچک ناحیه ضروری است، لذا شبیه سازی جمعیت کوچک ناحیه ها به صورت هم گذاشتی<strong>[3] با ویژگی هایی که مدنظرند، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. ازآنجاکه دسترسی به بسیاری از اطلاعات جمعیتی و ویژگی های آن در کوچک ناحیه ها از طریق سرشماری ها امکان پذیر نیست، بسیاری از محققان را بر آن داشته است تا برای دست یابی به اطلاعات مورد نیاز خود از کوچک ناحیه ها به دنبال راه کارهایی باشند. در سال های اخیر روش های مختلفی برای شبیه سازی های جمعیتی ابداع شده است، از جمله ی این روش ها می توان به روش نمونه مبنا اشاره کرد. این مقاله با ارایه راه کارهایی برای اصلاح نقاط ضعف این روش، از آن برای شبیه سازی جمعیت کوچک ناحیه های نمونه با ویژگی های متفاوت به صورت هم گذاشتی برای سال پایه، 1385، استفاده می کند. به علاوه با توجه به چند معیار عمل کرد این روش با اطلاعات سرشماری مقایسه می شود.
۴۰۷.

مطالعه تطبیقی احساس امنیت اجتماعی در بین زنان سرپرست خانوار و زنان دارای سرپرست (مطالعه ای در شهر رامهرمز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱۹ 109-142

کلید واژه ها: احساس امنیت اجتماعی زنان سرپرست خانوار حمایت اجتماعی توانمند ی زنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۷ تعداد دانلود : ۲۲۸
 هدف پژوهش حاضر مطالعه تطبیقی احساس امنیت اجتماعی در هشت بعد (امنیت جانی، مالی، فرهنگی، حقوقی، نوامیس، اخلاقی، احساسی و عاطفی) در بین زنان سرپرست خانوار و زنان دارای سرپرست در شهر رامهرمز است.  با روش نمونه گیری تصادفی ساده 222 زن سرپرست خانوار و با استفاده از نمونه گیری در دسترس202 زن دارای سرپرست (424 نفر) به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از روش پیمایش با پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد که پایایی آن با آلفای کرونباخ 876/0 تائید گردید. یافته های پژوهش بین تحصیلات، نگرش به پوشش، درآمد، حمایت اجتماعی، علت سرپرستی و احساس امنیت اجتماعی رابطه نشان می دهد. نتایج آزمون T نشان می دهد که میانگیناحساس امنیت اجتماعی بین زنان سرپرست خانوار و زنان دارای سرپرست در ابعاد مالی، جانی، احساسی، عاطفی و فرهنگی تفاوت معنی داری با هم دارند. تحلیل چندمتغیری نشان می دهد که در هر دو گروه از زنان مورد مطالعه متغیرهای حمایت اجتماعی، سواد و درآمد تغییرات احساس امنیت اجتماعی را تبیین می کنند. با پذیرش نقش این سه متغیر در توانمندی زنان، این نتیجه به دست می آید که توانمندسازى زنان (بدون در نظر گرفتن اینکه سرپرست خانوار باشند یا دارای سرپرست)، نقش مهمی در احساس امنیت اجتماعی آنان دارد و سبب بالا رفتن اعتماد به نفس، کسب یک هویت مستقل، بهبود وضعیت اجتماعى آنها و در نهایت احساس امنیت بیشتر در ایشان می شود که کل جامعه از آن منتفع خواهد شد.
۴۰۸.

تورم جوانی جمعیت در ایران: خلأهای تحقیقاتی و الزامات سیاستی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱۹ 9-43

کلید واژه ها: تورم جوانی ازدواج و تشکیل خانواده مسائل جوانان دوره فشرده جمعیت شناختی مرور نظام مند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۴ تعداد دانلود : ۳۴۹
جوانان نه تنها به عنوان منابع توسعه بلکه در عین حال منابع مهمی از مسائل و چالش ها محسوب می شوند. وضعیت پارادوکسی فرصت و تهدید جوانی جمعیت، ضرورت شناخت دقیق علمی و همه جانبه مسائل و نیازهای جوانان را مشخص می نماید. مقاله پیش رو، با استفاده از روش مرور نظام مند مطالعات و پژوهش هایی انجام گرفته در حوزه جوانان در چهار دهه اخیر (92-1350)، به بررسی وضعیت و مسائل جوانان، خلأهای تحقیقاتی و الزامات سیاستی آن در ایران می پردازد. نتایج بررسی نشان داد بیشتر مطالعات انجام گرفته در حوزه آسیب ها، انحرافات و مسایل اجتماعی جوانان بوده است. علاوه بر این، مطالعات مورد بررسی به حوزه هایی از جمله تحصیلات و اشتغال جوانان، اوقات فراغت، ازدواج و تشکیل خانواده، مشارکت اجتماعی، هویت، رفتارهای پرخطر، اینترنت، رسانه ها و دنیای مجازی، دینداری، روابط بین نسلی، مهاجرت و جابجایی، معاشرت و روابط دوستی دختر و پسر قبل از ازدواج پرداخته اند. علیرغم مطالعات صورت گرفته، هنوز شناخت مطلوب و واقع بینانه ای نسبت به زوایای مختلف جوانی جمعیت وجود ندارد و خلأهای تحقیقاتی عدیده ای در حوزه جوانان وجود دارد که در مقاله بدان ها پرداخته شده است. به طور کلی، مقاله بر این نکته تاکید دارد که تورم جوانی جمعیت نه تنها به لحاظ وزن جمعیتی، بلکه از نظر اقتصادی، اجتماعی و سیاستی نیز حائز اهمیت و سیاست گذاری است.
۴۰۹.

بررسی تمایل به فرزندآوری در آستانه ا زدواج و برخی عوامل مرتبط با آن در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۹۱ و ۹۲ 1-9

کلید واژه ها: تمایل به فرزندآوری فرزندان دلخواه باروری ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵۷
در این مقاله با استفاده از داده های ملی جمع آوری شده توسط پژوهشکده آمار در سال 1393 (تعداد 12858)، به بررسی رابطه تمایل به فرزندآوری (و میزان فرزندان دلخواه) زوج های در آستانه ازدواج با برخی عوامل اقتصادی، اجتماعی، جمعیتی و فرهنگی (بعضی باورها در مورد فرزندآوری) پرداخته می شود. جنسیت رابطه معناداری با تمایل به فرزندآوری و تعداد فرزندان دلخواه دارد و این دو به ویژه تمایل به فرزندآوری برای مردان بیشتر است. افراد با تعداد خواهر و برادر بیشتر، تمایل بیشتری به فرزندآوری دارند. در مورد سکونت، هر دو برای مناطق روستایی بیشتر است، ولی رابطه تمایل به فرزندآوری و سکونت معنادار نیست. تحصیلات و استفاده از اینترنت رابطه منفی معنی داری با تمایل به فرزندآوری و تعداد فرزندان دلخواه دارند. درآمد همسر با هر دو رابطه معنی دار دارد، ولی رابطه درآمد با تعداد فرزند دلخواه معنی دار نیست. این روابط نشان دهنده تأثیر نوسازی (و افکار مرتبط با آن) با تمایل به فرزندآوری است. در میان باورها، اهمیت راحتی فردی قوی ترین رابطه را با تمایل به فرزندآوری دارد، ولی در مورد تعداد فرزندان دلخواه پس از یک باور دینی در مورد مخارج فرزندان قرار دارد. نتایج نشان دهنده تنوع و پیچیدگی ارتباط باورهای فرهنگی با تمایل به فرزندآوری و تعداد فرزندان دلخواه است.
۴۱۰.

زمان وقوع تولد اولین فرزند و تعیین کننده های آن در استان سمنان با استفاده از مدل پارامتری بقا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱۹ 63-87

کلید واژه ها: باروری زمان وقوع اولین تولد تحلیل بقای پارامتری تأخیر در فرزندآوری سمنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۳ تعداد دانلود : ۳۵۷
یکی از ویژگی های باروری زیر سطح جایگزینی افزایش زمان وقوع اولین تولد می باشد که در سال های اخیر در ایران رخ داده است. با توجه به اهمیت بکارگیری روش آماری مناسب برای تحلیل فاصله ازدواج تا فرزندآوری، در این مقاله مدل های تحلیل بقای پارامتری معرفی و از آن ها به منظور مدل سازی و مقایسه با روش های بقای ناپارامتری برای داده های پیمایش رفتارهای باروری و ازدواج در استان سمنان استفاده شد. داده ها شامل 390 زن 49-15 ساله حداقل یکبار ازدواج کرده بود که با روش نمونه گیری طبقه بندی شده در سال 1391 جمع آوری شد. در آنالیز بقای تک متغیره از روش های ناپارامتری کاپلان- میر و آزمون رتبه- لگاریتمی و به منظور بررسی تأثیر همزمان متغیرهای پیش بین از آنالیز بقای پارامتری، مدل لگ-لجستیک، استفاده شد. برطبق نتایج میانگین فاصله ازدواج تا تولد اول 76/2 سال است و تا چهار سال پس از ازدواج بیش از 90 درصد زنان اولین فرزند خود را به دنیا آورده اند. بر اساس مدل سازی پارامتری بقا فاصله ازدواج تا فرزندآوری زنان روستایی، شاغلین و زنان با تحصیلات پایین تر به ترتیب نسبت به زنان شهری، غیر شاغلین و زنان با تحصیلات بالاتر، کوتاه تر است.
۴۱۱.

جهت گیری ارزشی مادی گرایانه - فرامادی گرایانه و زمان بندی ازدواج (مطالعه موردی: مردان و زنان در شرف ازدواج استان کهگیلویه و بویراحمد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۰ 50-71

کلید واژه ها: جهت گیری ارزشی زمان بندی ازدواج ارزش های مادی گرایانه ارزش های فرامادی گرایانه اینگلهارت کهگیلویه و بویراحمد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۱ تعداد دانلود : ۳۳۸
هدف از پژوهش حاضر، بررسی تاثیر جهت گیری ارزشی بر زمان بندی ازدواج در استان کهگیلویه و بویراحمد است. جامعه آماری در این تحقیق پیمایشی، افراد در شرف ازدواجی است که جهت انجام آزمایشات پزشکی قبل از ازدواج به مراکز بهداشتی در سطح استان کهگیلویه و بویراحمد مراجعه می کردند. چارچوب نظری این پژوهش برگرفته از نظریه تحول فرهنگی و ارزشی اینگلهارت است. نتایج نشان داد که تغییرات ارزشی اثر معناداری بر زمان بندی ازدواج هر دو جنس دارد. در بین متغیرهای زمینه ای، هر چهار متغیر یعنی تحصیلات، وضعیت اشتغال، محل سکونت و وضعیت اقتصادی- اجتماعی رابطه معناداری با زمان بندی ازدواج زنان دارند. ولی برای مردان، فقط متغیر وضعیت اشتغال رابطه معناداری با زمان بندی ازدواج دارد. نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره نشان می دهد که برای زنان، با کنترل سایر متغیرها، متغیرهای تحصیلات، وضعیت اشتغال و جهت گیری ارزشی، و برای مردان، متغیرهای جهت گیری ارزشی و وضعیت اشتغال، همچنان اثر معنادار خود را حفظ کرده اند. برای حل مساله ازدواج و تغییر زمان بندی آن، سیاستگذاران، ضمن فراهم کردن شرایط ساختاری برای ازدواج جوانان، باید به دنبال راهکارهایی جهت تغییر نگرش های منفی افراد نسبت به ازدواج باشند نگرش هایی که ازدواج در سنین پایین تر را مانعی بر سر راه پیشرفت خود می دانند.
۴۱۲.

تبیین جامعه شناختی عوامل مؤثر بر جمعیت گریزی در مناطق روستایی (مطالعه موردی: پادنای سفلی، سمیرم)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی کاربردی سال بیست و ششم بهار ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۵۷)

کلید واژه ها: مهاجرت جوامع روستایی روستاگریزی پادنای سفلی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی شهری و روستایی جامعه شناسی روستایی و عشایر
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جمعیت شناسی
تعداد بازدید : ۱۲۸۴ تعداد دانلود : ۴۷۳
جامعه روستایی ایران پس از ورود معنادار نفت به اقتصاد ملی و تجربه ناموفق اصلاحات ارضی، مرحله جدیدی از مهاجرت جمعیت خود به شهرها را آغاز و تجربه نمود که بعد از انقلاب اسلامی دهه پنجاه و متعاقب آن وقوع جنگ تحمیلی، همچنان ادامه دارد. از منظر جهانی نیز انقلاب صنعتی و رویکرد غالب توسعه صنعتی برآمده از آن و سپس انقلاب اطلاعات و ارتباطات در عصر حاضر، به نابرابری های بین جوامع پیشروتر شهری و جوامع کم توسعه روستایی در کشورهای جهان سوم شدت بخشید. رویکرد غالب جامعه روستایی در مواجهه با چنین شرایط نامطلوب ملی و بین المللی و تعامل گسترده و پیچیده بین آنها، افزودن بر دامنه مهاجرت های روستاشهری به شکل گریز از روستا به شهر بوده و در این گریز، ناگزیر هر دو جامعه مبدأ و مقصد را با نارسایی هایی مواجه ساخته است. هدف مطالعه حاضر، واکاوی علل و انگیزه های مهاجرت و گریز جمعیت از منطقه روستایی پادنای سفلی از توابع شهرستان سمیرم به شهرها، از منظری جامعه شناختی است. جامعه آماری پژوهش را دو بخش ساکنان روستاهایِ بیشتر در معرض مهاجرت منطقه و همچنین مهاجران این روستاها به شهرهای مختلف کشور (شهرضا، عسلویه، اصفهان، شیراز و مشهد) تشکیل می دهد. تحلیل داده های به دست آمده از عملیات گسترده میدانی در روستاهای مبدأ و شهرهای مقصد نشان داد که به ترتیب متغیرهای اجتماعی و اقتصادیِ احساس محرومیت نسبی، فقدان زیرساخت های اشتغال و درآمد غیر زراعی و ضعف و کمبود امکانات و تسهیلات، دارای تأثیر معنی دار مثبت و نقش برانگیزاننده در تمایل و اقدام افراد به ترک روستا بوده و متغیرهای سن و سرمایه های اجتماعی نیز تأثیر معنی دار منفی و نقش بازدارنده در روستاگریزی افراد داشته اند. متغیر جمعیت شناختی تحصیلات، متغیر اقتصادی ضعف بنیان های بخش کشاورزی و متغیر محیطیِ دورافتادگی و موقعیت جغرافیایی نیز فاقد تأثیر معنی دار در این رابطه بوده اند.
۴۱۳.

رابطه اندازه جمعیت و تحصیلات با نوآوری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱۹ 45-61

کلید واژه ها: نوآوری اختراعات اندازه جمعیت تحصیلات رگرسیون دوجمله ای منفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۵ تعداد دانلود : ۲۳۰
برخی صاحبنظران معتقد هستند که اندازه جمعیت با نوآوری و تولید و کاربرد دانش رابطه مثبتی دارد و رشد جمعیت باعث افزایش نوآوری می گردد. تحقیقات انجام گرفته نشان می دهند که کیفیت تحصیلات رابطه مثبت با رشد نوآوری دارد. این مقاله رابطه اندازه جمعیت و تحصیلات را با نوآوری مورد مطالعه قرار می دهد. داده های بکار رفته مربوط به اطلاعات 46 کشور است که از منابع مختلف (از جمله بانک جهانی، سازمان مالکیت فکری جهان، سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، و سازمان ملل) جمع آوری شده اند. برای تحلیل آماری از مدل دو جمله ای منفی استفاده می گردد. نتایج پژوهش نشان می دهد که کیفیت تحصیلات با نوآوری (تعداد اختراعات) رابطه مثبت و معنی داری دارد، اما هیچ شواهدی را برای تایید این نظریه که با افزایش جمعیت نوآوری نیز افزایش خواهد یافت ارایه نمی کند. از جنبه سیاستگذاری، تاکید بر سرمایه گذاری بر روی کیفیت تحصیلات می تواند راهبرد مناسبی جهت افزایش خلاقیت و نوآوری بوده و در حل چالش های توسعه اقتصادی و اجتماعی، از جمله چالش های رشد جمعیت، موثر باشد.
۴۱۵.

حاشیه نشینی و احساس امنیت: مطالعه جوانان حاشیه نشین شهر تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۹۱ و ۹۲ 37-57

کلید واژه ها: شهر تبریز حاشیه نشینی جوانان حاشیه نشین احساس امنیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰۷ تعداد دانلود : ۵۸۷
هدف این مقاله مطالعه مسایل اجتماعی مناطق حاشیه نشین شهر تبریز و تأثیر آن بر احساس امنیت و سایر آسیب های مرتبط با حاشیه نشینی و میزان احساس امنیت است. با به کارگیری روش پیمایش و پرسشنامه محقق ساخته، اطلاعات مورد نیاز از 260 فرد 15 الی 30 ساله ی محله های حاشیه نشین شهر تبریز جمع آوری گردید. در ارتباط با مسایل اجتماعی محله های حاشیه نشین، بیکاری و فقر از مسایل اقتصادی مهم و نیز اعتیاد، فروش مواد مخدر و مشروبات الکلی از آسیب های اجتماعی مهم محله های مورد مطالعه است. مسایلی که با وضع اقتصادی افراد ارتباط معنی دار داشته و به دنبال خود مسایل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دیگری را دربرداشته است. روابط اجتماعی حاکم در سطح کلان شهر تبریز و آشنایی جوانان حاشیه نشین با این سبک زندگی از یک طرف و پای بندی خانواده های حاشیه نشین به آداب و رسوم سنتی مبدأ از طرف دیگر، امنیت و آرامش خانواده های حاشیه نشین را با مشکل مواجه ساخته است. اکثریت پاسخگویان احساس امنیت در محیط خانواده و نیز احساس امنیت از لحاظ فرهنگی را در سطح پایین دانسته اند. این امر نشان می دهد مسایل فرهنگی نقش به سزایی در میزان احساس امنیت افراد در مناطق حاشیه نشین دارد. با توجه و رسیدگی بیشتر به بُعد فرهنگی احساس امنیت و فراهم کردن امکانات فرهنگی بیشتر در محله ها؛ همانند کتابخانه های عمومی، فرهنگ سراها، طراحی برنامه هایی که ارزش های جدید با بار مثبت فرهنگی را به خانواده ها القاء کند، می توان میزان امنیت خاطر جوانانی که در محله های مذکور زندگی می کنند را بالا برده و از میزان تعارضات ارزشی بین نسلی به وجود آمده بین جوانان و والدین پا به سن گذاشته کاست.
۴۱۶.

نظریه ی تقاضا وعوامل کلان تعیین کنندهباروری:شواهدی جهانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۹۳ و ۹۴ 2-18

کلید واژه ها: باروری تقاضا درآمد آموزش رفتار انسان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۱ تعداد دانلود : ۲۷۸
اهمیت یافتن سیاست گذاری معطوف به باروری، نیاز به شواهد متقن و جامع را دو چندان می کند. از این رو در این مقاله تلاش شده است، تا شواهدی در گستره ی جهانی به دست آید، تا تصویری روشن از وضعیت کنونی و روند آتی باروری در دنیا ارائه شود. بر این اساس، نظریه ی تقاضا که برگرفته از فلسفه رفتار انسان است، مبنای بحث قرار می گیرد و با توجه به آن الگویی تجربی که طیف قابل توجهی از عوامل توضیح دهنده باروری به خصوص برخی متغیرهای خاص زنان را در برمی گیرد، طراحی می شود. روش تحلیل عبارت است از تحلیل رگرسیونی و آزمون معناداری ضرایب برآورد شده. بدین منظور از نمونه ای مشتمل بر 158 کشور جهان استفاده شده است. نتایج حکایت از این دارد، که باسوادی مهم ترین عامل مؤثر در کاهش باروری است و میزان ثبت نام در آموزش عالی، شهرنشینی و شیوع استفاده از ابزار ضدبارداری نیز از دیگر عوامل کاهنده باروری به شمار می روند. جوامع دارای تورم بالاتر، نرخ باروری بزرگتری را تجربه می کنند.
۴۱۷.

تعیین کننده های بلافصل نیات باروری در شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۰ 164-186

کلید واژه ها: نیات باروری باروری نگرش به فرزندآوری هنجارهای فرزندآوری نظارت ادراکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۹ تعداد دانلود : ۲۴۴
بازنگری، تدوین و اجرای موفق هر گونه سیاست جمعیتی جهت مقابله با تداوم باروری زیر سطح جایگزینی در ایران نیازمند ارتقای شناخت ما از تعیین کننده های بلافصل نیات باروری (نگرش به فرزندآوری، هنجارهای ادراکی، و نظارت ادراکی رفتاری) زوجین جوان دارد. این پژوهش متکی بر نظریه رفتار برنامه ریزی شده و داده های پیمایش 1391 نیات باروری شهر تهران (حجم نمونه = 2267) است. بر اساس یافته ها، بیش از نیمی از زوجین جوان در آینده هیچ فرزندی نمی خواهند. تحلیلهای چند متغیری نشان می دهد افرادی که فرزندآوری را موجب بدتر شدن جنبه های مختلف زندگی فردی خود (مانند: وضعیت اقتصادی، روابط زناشویی، نگرش اطرافیان، احساس امنیت و رضایت از زندگی) می دانند؛ فشار کمتری برای داشتن فرزند از سوی گروههای مرجع بسیار نزدیک به خود (والدین، دوستان، همسایگان) احساس می کنند؛ و با وجود دسترسی به منابع اقتصادی و حمایتی لازم برای فرزند آوری تصمیم شان برای داشتن فرزند(دیگر) تغییر نمی کند، بیشتر احتمال دارد که هیچ فرزند (دیگری)در آینده نخواهند و یا مردد باشند تا اینکه فرزندی بخواهند. سایر یافته ها حاکی است که برخورداری فرد از مشوق های اقتصادی دولت برای افزایش باروری، تاثیرات متفاوتی بر نیات باروری گروههای مختلف اقتصادی و اجتماعی زوجین جوان دارند؛ نکته ای که بایستی درتدوین هرگونه سیاست تشویقی موالید کشور مد نظر قرار گیرد.
۴۱۸.

تحلیل شاخص مخاطره خشکسالی و تأثیر آن بر مکان گزینی روستایی: مطالعه موردی استان قزوین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روستا و توسعه سال هجدهم بهار ۱۳۹۴ شماره ۱

کلید واژه ها: خشکسالی قزوین (استان) شاخص SPI زمین آمار مکان گزینی روستا

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی شهری و روستایی جامعه شناسی روستایی و عشایر
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جمعیت شناسی
تعداد بازدید : ۱۰۶۳ تعداد دانلود : ۴۸۴
پژوهش حاضر از نوع کاربردی و همبستگی با رویکرد تحلیلی و هدف آن پایش و پهنه بندی خشکسالی در استان قزوین بود؛ بدین منظور، با استفاده از شاخص اقلیمی SPI ، تحلیل نقشه های اقلیمی به شیوه زمین آمار و محاسبه ضریب همبستگی پیرسون بین خشکسالی و مکان گزینی روستاها صورت گرفت. جامعه آماری پژوهش 898 روستای دارای سکنه استان قزوین با جمعیت 365225 نفر بود. نتایج نشان داد که 923 روستای این استان در محدوده ای وسیع از مرکز و نیز شمال و شرق استان با حدود 202566 نفر جمعیت در خطر خشکسالی است؛ روستاهای استان تمایل به مکان گزینی در پهنه های مناسب تر را دارند؛ و همچنین، رابطه خشکسالی با تعداد روستاهای منطقه و جمعیت آنها در سطح یک درصد معنی دار است. نتایج آزمون پیرسون نیز بیانگر وجود ارتباط قوی بین متغیرهای خشکسالی و تعداد روستاها و جمعیت آنها بود؛ از این رو، لازم است در روستاهای با مخاطره بالای خشکسالی تغییر الگوی کشت انجام پذیرد تا از ناپایداری روستاهای منطقه پیشگیری شود.
۴۱۹.

رسانه ی ملی و مساله ی جمعیت در یک مطالعه کیفی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۹۳ و ۹۴ 66-81

کلید واژه ها: رسانه ملی افزایش رشد جمعیت بازنمایی خانواده تغییرات جمعیتی گفتمان خانواده محور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸۳ تعداد دانلود : ۲۶۴۷
بررسی روند تحولات جمعیتی ایران پس از انقلاب اسلامی نشان می دهد ، مطابق ماده سوم قانون مصوب مجلس درسال 1372 باعنوان«قانون جامع تنظیم خانواده»، رسانه های جمعی موظف گردیدند در راستای سیاست های کاهش رشد جمعیت،برنامه سازی و تبلیغ نمایندکه این عامل به همراه سایر عوامل فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی موجب گردید ، نرخ رشد جمعیت در دهه های اخیر به صورت پرشتابی کاهش یابد و به حدود3/1 درصدبرسد. به اذعان کارشناسان رسانه ای، ابزار رسانه های جمعی و به طورخاص رسانه ملی، ازجمله عواملی هستندکه درکاهش رشد جمعیت موثربوده اند.
۴۲۰.

تجربه ی زیسته ی زنان از فرزندآوری: مطالعه زنان متأهل شاغل و با تحصیلات دانشگاهی شهر اصفهان 11(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۹۱ و ۹۲ 11-36

کلید واژه ها: تجربه زیسته خانواده فرزندآوری اشتغال زنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸۰ تعداد دانلود : ۱۹۴۱
خانواده قدیمی ترین نهاد بشری و منشأ افزایش اعضا و گسترش جمعیت یک جامعه می باشد. هدف پژوهش حاضرکشف تجربه ی زیسته ی زنان متأهل شاغل و با تحصیلات دانشگاهی شهر اصفهان که بیش از یک سال از ازدواج آنان گذشته بود، در زمینه ی فرزندآوری، دغدغه ها و انتظارات آنان است. از این رو 15 زن متأهل در شهر اصفهان که دارای تحصیلات دانشگاهی و مناصب شغلی بودند، با روش پدیدارشناسی و با تکنیک مصاحبه ی عمیق مطالعه گردیدند. یافته های پژوهش با به کارگیری روشچند مرحله ایموستاکاس، تحلیل شدند که در نهایت 20 کد تفسیری و شش کد تبیینی «عدم تعیین اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و منابع زیست محیطی»، «چالش های زنانه»، «ناکارآمدی سیاست های جمعیتی»، «انگیزه های شغلی و تحصیلی»، «مواهب فرزند» و «محدودیت های فیزیولوژیکی»کشف گردید.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان