فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۶۰ مورد از کل ۸۲۰ مورد.
حوزه های تخصصی:
امروزه دیگر در این امر تردیدی نیست که هر گونه مطالعه و جستاری در قلمرو شعر کهن فارسی بدون مراجعه به جنگ ها و سفینه های شعری کاری ناقص و نا تمام خواهد بود. جنگ ها از آن جهت که بعضاً نام و نشان شاعران گمنام و اشعار و آثار آن ها را از تصرّف زمانه در امان نگاه داشته، حائز کمال اهمیّت است. در میان جنگ ها و سفینه های شعر فارسی، جنگ خطّی شماره 900 مجلس که به سفینه شعرا و تذکره شعرا نیز شهرت داشته و به دست کاتبی ناشناس تحریر یافته است، به لحاظ مندرجات_ که در مواردی تازه یاب و بی سابقه است_ ارزش و اهمیّت بسیاری دارد. در این نوشتار ضمن توضیحی مجمل درباره مشخصات این سفینه با ارزش که در قرن هشتم هجری قمری کتابت شده است و نیز شرحی کوتاه در ذکر پیشینه تحقیقاتی که بر روی آن صورت گرفته است، نمونه های نویافته ای از اشعار شاعران نامدار سده های ششم و هفتم هجری قمری: معزّی، انوری، مجیرالدّین بیلقانی و سعدی به دست می دهم؛ در واقع در این مقاله دو غزل، یک قطعه و یک رباعی از انوری، یک غزل از معزّی، سه غزل، یک قطعه و دو رباعی از مجیرالدین بیلقانی و دو قطعه از سعدی به عنوان اشعاری معرفی شده اند که در دیوان شاعران نامبرده موجود نیست.
دقایق الشعر و مؤلف آن برپایة تحریری تازه یاب از کتاب(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
دقایق الشعر ازجمله کتاب های فارسی در حوزة بلاغت است که در سدة هشتم هجری تألیف شده است. این کتاب را پیشتر محمدکاظم امام منتشر کرده است. با بررسی دست نویس های موجود این کتاب، تحریری تازه از آن یافت شد که حاوی اختلافات و اضافاتی مهم نسبت به صورت چاپی آن است. در این جستار با بررسی تفاوت های تبارشناختی دست نویس های این کتاب و با استفاده از برخی منابع کهن، آگاهی هایی تازه درباب مؤلف، مهدی الیه و محل تألیف کتاب عرضه می شود.
شاهنامه عصر صفوی کابل و بازنمایی درون مایه های آن
حوزه های تخصصی:
هنوز با وجود اینکه صدها دست نویس شاهنامة حکیم توس مورد بررسی و تحقیق صاحب نظران قرار گرفته است، باز گه گاه و از روی اتفاق پرده از رخسار حجله نشینانی تنها مانده و فراموش شده برداشته می شود و مشتاقان هنر و دوست داران و ادیبان یا هنرمندانی را که انتظار ندارند چنین اتفاقی رخ دهد، در حیرت فرو می برد.
یکی از این دست آثار، شاهنامه ای کامل، مصور و مذهّب با خوش نویسی بسیار زیباست که در سال 1044 هجری قمری در دارالسلطنة قزوین به دست توانای خوش نویسی به نام عبدالرزاق قزوینی و با هنرمندی نگارگرانی چیره دست فراهم آمده که تا کنون کسی از آن آگاهی نداشته است. این دست نویس ارزشمند و گران قدر اکنون در آرشیو ملی کابل افغانستان نگه داری می شود و تا کنون به جامعة ادبی و هنری معرفی نشده است. در این نوشته کوشش می شود که تا حدّ مقدور به معرّفی این اثر هنری برای نخستین بار پرداخته شود.
شناسایی منشأ نسخ خطی خزانه ی عامره با استفاده از افزوده ها و کاسته های آزاد بلگرامی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
یکی از نکات مهم در متنپژوهی، تشخیص قدمت نسخ و منشأ نسخ منقول از نسخ اصلی و آگاهی از صحّت و اصالت آن هاست. خزانه ی عامره تألیف میر غلامعلی آزاد بلگرامی(1116- 1200ق) به جهت تعدّد نسخ خطّی آن و تعدّد افزودهها و کاستههای مؤلّف بر کتاب که تا سالها پس از تألیف آن ادامه یافته، نمونه ی خوبی برای نشان دادن نحوه ی تشخیص منشأ نسخ بر اساس یادداشتهای افزوده و کاسته ی موجود در آن هاست. در این مقاله پس از ذکر افزودهها و کاستههای مؤلّف، روش مقایسهی نسخههای این کتاب توضیح داده شده است.
«استقامت نامه»، اثری ناشناخته از قرن نهم هجری در شرح اسرار و مفاهیم استقامت(مقاله علمی وزارت علوم)
معرفی، بررسی و تحلیل نسخه خطی «کاشف المشکلات» ابوبکر بن کالنجار شیرازی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
تصحیح یک اثر نفیس خطی و تحشیه و تعلیق بر تألیفی که از زمان های پیشین بر جای مانده است، ازآن جا که مقوّم میراث فاخر قومی و ملی یک کشور است و اطلاعاتی وسیع در باب سلوک، اندیشه و ساختار فکری و زبانی دانشمندان و متفکران گذشته به دست می دهد و به دانسته های بشر کنونی می افزاید، پژوهشی اصیل است که منتقدان ادبی پیوسته بر آن تأکید کرده اند. نسخه خطی «کاشف المشکلات» بهاء الدین ابوبکر بن کالنجار شیرازی باقی مانده از قرون هفتم و هشتم هجری است که از آن تنها نسخه ای منحصر به فرد و به خط خود مؤلف در دست است. نویسنده به تصریح متن اثرواذعان کتب رجال معاصر وی، از مقام شامخ عرفانی و وجاهت علمی برخوردار بوده و کتاب خود را برای رفع دشواری های فهم علوم متداول در زمان خود و به خواهش فضلای عصر ترتیب داده است. این کتاب که به زبان علمی ساده و روشن وگاه آراسته به صناعات لفظی و معنوی در قالب جملاتی کوتاه به رشته تحریر درآمده است، علاوه براشتمال بر اصطلاحات عرفانی و مکاشفات مؤلف، شامل فصول متعدد دیگر در باب تفسیر آیات و احادیث، طب، دشواری های حکمی و کلامی و وصایای مؤلف است. این کتاب سه قسم عمده دارد که هر یک به چندین باب و هر باب به رسالات متعدد تقسیم شده و مجموعاً به 349 رساله منقسم است. این نوشتار بر آن است با ارائه توضیحاتی چند در باب احوال مؤلف و بررسی کتاب کاشف المشکلات و مندرجات آن، به بررسی ساختار، سبک و ویژگی های زبانی این نسخه خطی بپردازد و آن را از بعد زیباشناختی و ادبی بررسی کند.
معرفی نسخه ای دیگر از نسخه های خاندان مرزبان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
مقاله حاضر به معرفی دست نویسی از وندیداد ساده می پردازد که اخیراً در مشهد یافت شده است. بر اساس سرنگار کتاب، این نسخه را می توان از جمله نسخ رَسته یزشنی دانست که شامل یسنا، ویسپرد، وندیداد به همراه ادعیه و نیرنگ هاست که برای برگزاری آیین کهن یزشنی و خوانش در آن مراسم به کار می رفته است. این دست نویس را دو نویسنده در فاصله زمانی پنج ماه نوشته اند. کاتبِ نخستین بخش شَهمردان پسر بهرام پسر مرزبان پسر فریدون پسر بهرام پسر رستم پسر بُندار پسر شَهمردان پسر دینیار است که نسخه را در تاریخ گوش روز از ماه اَمرداد سال 1025 یزدگردی از روی نُسَخ پدرش، بهرام، و عمویش، فریدون، رونویسی کرده است. کاتبِ بخش دوم، فریدون پسر گوبَدشا پسر رستم پسر فریدون پسر گوبَدشا پسر رستم پسر بُندار پسر شَهمردان پسر دینیار، از عموزادگان کاتب اوّل، می باشد که این دستنویس را در آذرروز از ماه آذر همان سال (1025 یزدگردی) به انجام رسانیده است. این نسخه فرجامه سِومی نیز دارد که، در آن، فردی به نام جاماسپ پسر حکیم پسر اردشیر ادعا می کند که این نسخه را از دست نویس فریدون پسر گوبدشا رونویسی کرده است. با بررسی دست نویس هایی که تاکنون از خاندان مرزبان یافت شده شاید بتوان ردّی از نسخه اصلی و مادر را که، از آن، برای رونویسی سایر نسخ وندیداد استفاده می شده پیدا کرد.
بررسی نسخه های خطی شرح شطحیات و ضرورت تصحیح دوباره آن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
کتاب شرح شطحیات اثر شیخ روزبهان بقلی شیرازی، از عارفان بزرگ قرن ششم هجری، است. از عنوان کتاب برمی آید که موضوع آن درباره شطحیات، سخنان شگفت و غریب عارفان است. هانری کربن، شرق شناس مشهور فرانسوی در سال 1344 هجری برای نخستین بار این کتاب را تصحیح کرد. نسخههایی که وی برای تصحیح متن از آنها استفاده کرده عبارتند از: 1ـ نسخه کتابخانه شهید علی (استانبول) 2ـ نسخه کتابخانه ملا مراد (استانبول) 3ـ نسخه منطق الاسرار ببیان الانوار (کتابخانه آستان قدس) 4ـ دیوان حلاج چاپ ماسینیون. تلاش ارزشمند و والای کربن در شناساندن این متن ادبیـ عرفانی به دوستداران و پژوهشگران، در خور ستایش است امّا متاسّفانه به دلایل فراوان از جمله اشتباهات عدیده کاتبان دو نسخه نخست، همچنین زبان دشوار و بیان پیچیده روزبهان، اشتباهاتی در تصحیح روی داده که خوانش متن را با مشکل مواجه ساخته است. بعلاوه، کتاب بدون تعلیقات و فهرست مطالب به چاپ رسیده است. هر چند طی جستجوهای گسترده و پس از گذشت حدود نیم قرن از تصحیح متن، متأسفانه نسخه معتبر دیگری از این کتاب یافت نشد امّا خوانش دقیقتر نسخههای موجود، استفاده از نسخهها و کتابهایی که از متن شرح شطحیات را آوردهاند، همچنین افزودن تعلیقات و فهرستهای مناسب، به تصحیح پیراسته و شایسته کتاب کمک خواهد کرد.
گلگشتی در گلزار چهار عنصر بیدل دهلوی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
نسخه های خطی یکی از ارزشمندترین گنجینه هایی هستند که از گذشتگان برای ما به ارث رسیده اند. وظیفه ی ماست که در حفظ و احیا و شناساندن این میراث فرهنگی بکوشیم. علی رغم این که در عصر ما تلاش های زیادی در شناساندن این ذخایر ارزنده صورت گرفته، هنوز نسخه های خطیِ زیادی وجود دارد که شناسایی و معرفی نشده اند؛ یکی از این آثار ناشناخته،«چهارعنصر» بیدل دهلوی است. این جستار بر آن است که برای اولین بار به معرفی نسخه های خطی این اثر ناشناخته که در کتابخانه های ایران شناسایی شده اند، بپردازد. تعداد نسخه های شناسایی شده در ایران چهار مورد است. دو نمونه از این نسخه ها در کتابخانه و مرکز اسناد دانشگاه تهران نگهداری می شود؛یک نسخه در کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی و نسخه ی دیگری در کتابخانه ی ملی مضبوط است. در طی این مقاله، ابتدا نگاه مختصری به زندگی و آثار بیدل انداخته و سپس به بررسی محتوا و ارزش ادبی و معرفی فصول مختلف آن می پردازیم و سرانجام مطابق معمولِ مندرجات فهرست نسخه های خطی، مشخصات صوری نسخه ها را از قبیل نام مولّف و کاتب، زمان و مکان کتابت، تعداد و اندازه ی اوراق و سطور و آغاز و انجام، نوع خط و... معرفی می کنیم. نتیجه ی کلی پژوهش ما این بود که نسخه (2) دانشگاه تهران نسبت به سایر نسخ شناسایی شده، دارای ویژگی های ممتازی است.
معرفی سه نسخه خطی غزلیات بیدل و ویژگی آنها(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
نگاهی به نسخه ای خطّی از اسرار الاولیاء(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
کتب عرفانی در زبان و ادبیّات فارسی از جهت حفظ فرهنگ و میراث عرفان اسلامی دارای جایگاه بسیار ویژه و ممتازی هستند و بررسی و تصحیح و انتشار نسخ خطّی این کتب ارزشمند می باید از مهم ترین اولویّت های دانشجویان و اساتید این زبان قرار گیرد. در این مقال نسخه ی خطّی «اسرار الاولیاء» که شامل مجموعه ی ملفوظات شیخ فرید الدّین شکر گنج( 664-569 ق)، از عارفان بزرگ چشتیّه ی هند در سده های ششم و هفتم، است و به دست یکی از شاگردانش به نام بدر الدّین اسحاق دهلوی (وفات 690 ق) گردآوری و نگاشته شده، معرّفی می شود و ویژگی های سبکی و محتوایی کتاب مورد بررسی قرار می گیرد.
سعدی در آینه سفینه شمس حاجی شیرازی
حوزه های تخصصی:
جنگ ها و سفینه ها غنی ترین دستمایه تحقیق درباره شاعران و آثار آنان و نیز مراجع مهمی برای تصحیح انتقادی دیوان شعر شاعران محسوب می شوند. یکی از جنگ ها که در قرن هشتم در سال 741هجری کتابت شده سفینة شمس حاجی شیرازی است که در آن از شاعران بسیاری هم چون سعدی یاد شده است. در این مقاله کوشیده شده است تا ضمن معرفی و بررسی ویژگی این سفینه، به سعدی و آثار معرفی شده وی در این جنگ پرداخته شود و تفاوت برخی از اشعارش را با نمونه کتابت شده در تصحیح های موجود کلیات مورد بررسی قرار گیرد.
اشعار نویافته از انوری در نسخه ای کهن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
انوری از شاعران بزرگ ایرانی است که شعر او هم بر شاعران همدوره او و هم بر شاعران پس از او تأثیر داشته است. دیوان او تا امروز چندین بار در ایران و هند به چاپ رسیده است که از میان آن ها دو تصحیح که در ایران انجام شده از اقبال عمومی برخوردار شده است. در ایران ابتدا سعید نفیسی به جمع آوری اشعار انوری پرداخت و پس از او محمد تقی مدرس رضوی دیوان انوری را تصحیح کرد. در این جستار به معرفی نسخه ای کهن از دیوان انوری که در کتابخانه مجلس موجود است، پرداخته و بر ضرورت تصحیح انتقادی دیوان انوری تأکید کرده ایم. هیچ یک از دو مصحح محترم از این نسخه استفاده نکرده اند. این نسخه که در سال 680 هجری قمری کتابت شده است، حاوی دو غزل، 5 قطعه و 84 رباعی نویافته از انوری است که در چاپ های پیش از این در دیوان انوری وارد نشده اند.
سبکشناسی رسائل سعدی
حوزه های تخصصی:
در این مقاله نویسنده با باور بدین امر که در کلیات سعدی شش و گاه هفت نوشتار وجود دارد که هنوز صحت انتساب آنها به سعدی معلوم نیست و نیز با نگاهی به دیدگاه های بزرگان ادب معاصر، به بررسی رسائل سعدی پرداخته و برای بررسی نسبت سعدی با هفت رساله ای که در کلیات سعدی آمده و بیستون در مقدمه کلیات به پیشینة آن اشاره کرده و برخی دیگر از سعدی پژوهان همچون محمد قزوینی به انتساب برخی از این رسائل به سعدی تردید کرده اند، به بررسی اسناد تاریخی و دست نویس های کهن رسائل پرداخته و با استفاده از دو روش اسنادی و سبک شناسی به تبیین این امر می پردازد.
بحثی در اطراف کتاب تاریخ فلسفه اسلامی تصنیف استاد پرفسور هانری کربن فرانسوی و ترجمانی آقای دکتر اسدالله مبشری
حوزه های تخصصی:
نقد و بررسی: سفینه تبریز
حوزه های تخصصی:
نگاهی به نگارستان ابن کمال پاشا، اثری ناشناخته به تقلید از گلستان سعدی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
حوزه های تخصصی:
بررسی و تحلیل نوعی از تصرفات کاتبان در نسخه های خطی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
یادداشتی درباره بلوهر و بوداسف(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
بعضی ویژگی های ابیات شیرازی سعدی در مثلثات
حوزه های تخصصی:
در این مقاله کوشیده شده است تا ضمن بررسی نسخههای مختلف از مثلثات سعدی شیرازی و بیان نارساییها و کاستیهای آنها و با توجه به اینکه هیچ محققی اطلاعات علمی دقیقی از تلفظ و ساختار گویش شیرازی سعدی ارایه ننموده است، به ضرورت تصحیح این اشعار براساس نسخههای معتبر و مضبوط و بحث دربارة زبان آنها پرداخته شود. بدین منظور نگارنده شش نسخه از کلیات را که به اصل یا عکس آنها دسترسی داشته و اشعار مورد نظر در آنها به صورت قابل قبولی ضبط شده، برگزیده، مورد بحث و بررسی قرار داده است.