درخت حوزه‌های تخصصی

بسیاری از باورها و آیین های باستانی ملل مختلف در حکایت ها و افسانه های کهن آنان تجلّییافته اند. هدف پژوهش حاضر بررسی بن مایه های اسطوره ای حکایت خیر و شرّ در هفت پیکر نظامی گنجه ای و پیوند آن با شاهنامه فردوسی است. در این راستا، با روش توصیفی و کتابخانه ای و تحلیل محتوا، ارتباط حکایت خیر و شرّ در هفت پیکر با داستان کاوه و ضحاک در شاهنامه و پیوند این دو با یکی از باورهای بنیادین آریاییان، یعنی باور به اصل خوبی و بدی –کهبرخاستهازنبرداهریمنوهرمزددراسطورهآفرینشاست–بررسیشدهاست. این پژوهش نشان می دهد که حکایت خیر و شرّ از داستان کاوه و ضحاک تأثیر پذیرفته است؛ به گونه ای که حتّی در برخی از موارد می توان این حکایت را مکمّل داستان شاهنامه به شمار آورد.

ارتباطات گسترده در شاهنامه ایجاب می کند از وجوه گوناگون به آن نگاه کنیم. تراژدی با توجه به تعریف آن که مرگ انسان ایده آل و نیک و مثبت داستان است که از به روزی به تیره روزی می افتد، این سوال را در ذهن می آورد که ارتباطات انسانی چگونه پیش می رود که مرگ این انسان را موجب می شود. از آن جایی که در سرزمین آرمانی ایران ارتباطات بر مبنای خرد شکل می گیرد پس چگونه است که تراژدی ها بوقوع می پیوندند. در این مقاله با توجه به نظریه های مختلف ارتباطی و مولفه های ارتباط انسانی تراژدی سیاوش بررسی می شود و به این سوال پاسخ می دهد که غیر از ارتباطات انسانی چه عواملی دیگر در شکل گیری تراژدی موثر است. در این مقاله پژوهش گر به این نتیجه دست می یابد که غیر از خرد عواملی دیگر نیز در شکل دهندگی ارتباطات انسانی موثر است. عواملی که ارتباط را می تواند به سمت تعاملی یا تقابلی پیش ببرد و پله پله قطعه های یک تراژدی را تکمیل کند. روش پژوهش اسنادی و تحلیل محتوای کیفی و کمی است و جامعه آماری 1423بیت داستان سیاوش از شاهنامة جوینی در نظر گرفته شده است.

بررسیسیمایزن و مرد در امثال و حکم ده خدا یکیاز راه هاییاست که میتواند وضعیت و موقعیت زنان و مردان را در نگاه مردم مشخص کند. این مقاله، کوششیاست برایپاسخ بدین پرسش ها: در کتاب امثال و حکم ده خدا سیمایزنان و مردان ایرانیچگونه ترسیم شده است؟ سیمایزنان و مردان از نظر کلیشه هایجنسیتییا تصورات قالبیدر امثال و حکم به چه صورت نمایان شده است؟ چه صفات یا ویژگیهاییبه برخیاز رفتارهایزنان و مردان نسبت داده شده است؟ آیا تصورات قالبیمربوط به زنان و مردان در امثال و حکم وجود دارد؟ با توجه به تصورات قالبییا کلیشه هایجنسیتیچه توقع و انتظارهاییاز زنان و مردان در امثال و حکم وجود دارد؟ امثال و حکم ده خدا، مشتمل بر چهار جلد و دوهزار و شصت و چهار صفحه و بیست و دو هزار و صد و سیو چهار مثل و نکته حکمیاست. بطور کلیدر کتاب امثال و حکم، ما شاهد تایید باورهایقالبیهستیم. نتایج بدست آمده از این پژوهش در متن آورده شده است.

تحولات علمى و دگرگونى هاى پر شتاب دنیاى علم، زبان هاى مختلف دنیا را به تعامل و داد و ستد واداشته است. البته این تعامل در حوزه دستورى و ساختمانى (زیر ساخت) بسیارکند و به سختى صورت مى پذیرد لیکن در حوزه لغوى و معنایى (رو ساخت) روان تر و به آسانى اتفاق مى افتد. زبان فارسى در جایگاهى است که باید از آن به یکى از زبان هاى پویا و زنده دنیا نام برد. زبانى که درگذشته ظرفیت بسیار بالایى از آن در تولید علم و دانش سراغ داریم و در دنیاى کنونى هم مهم ترین وظیفه او استفاده از حداکثر ظرفیت خود، براى انتقال و از آن مهم تر تولید علم است. به طورى که نخست لغات و عبارات و اصطلاحات ساخته شده هماهنگ با اصول ساختارى و دستورى زبان فارسى باشند و دوم با شاخص هاى زیبایى شناختى لغوى، آوایى و معنایى همخوان و متناسب باشند. این مقاله مى کوشد ساختمان دستورى لغات و اصطلاحات علمى و فنى معاصر را تعیین نماید.

مقاله حاضر دو هدف را دنبال می کند : الف - بررسی و نقد نظریه غالب در زبانشناسی نوین در حوضه یادگیری دستور زبان توسط کودکان. ب- ارائه نظریه ای جدید بر اساس پژوهشهای نگارنده . طرفداران نظریه غالب در یادگیری دستور زبان توسط کودکان براین باورند که یادگیری دستور زبان ، در طول دوره تولید عبارات چند کلمه ای (حدود 19 تا 24 ماهگی ) و بعد از آن شروع می شود . ( اینگرام 1986، برمن 1988، گودلاک 1989، رفورد 1990، لاینز1990، اوگیری 1997). اما نگارنده معتقد است که این نظریه جهانشمول نیست ، چرا که در زبان فارسی یادگیری دستور زبان ممکن است از مرحله تولید تک واژه ها (16 ماه به بعد ) شروع شود . این مدعا مبتنی بر واژه های پژوهشی است که توسط نگارنده در زمینه رشد زبان در کودکی دو زبانه ( فارسی و انگلیسی ) انجام شده است تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد که کودک مورد مطالعه پیش از مرحله عبارات چند واژه ای ،نشانه هایی از یادگیری دستور زبان بروز داده است . این امر احتمالا ناشی از ساختار زبان فارسی است ، چرا که در این زبان ، برخلاف بسیاری از زبانهای دنیا ازجمله انگلیسی ، ساخت جملات از انعطاف پذیری ویژه ای برخوردار است . نتایج این تحقیق، از این رو که نظریه غالب جهانشمولی را در زبانشناسی زیر سئوال می برد ، از دیدگاه نظری حائز اهمیت است .

شاهنامة حکیم فردوسی از جمله متون ادبیات فارسی به شمار می رود که با توجه به زیرساخت های اسطوره ای و اعمال نمادین بسیاری که در آن روایت شده است، بر اساس علم نظام های نشانه شناختی قابلیت بررسی دارد؛ زیرا در بسیاری از قسمت های این متن، با حوادثی روبه رو هستیم که در قالب یک نظام نشانه ای جلوه گر شده اند. از مواردی که از این منظر قابلیت بررسی دارند، آیین هایی است که شرح آن ها در شاهنامهذکر شده است. از آنجا که در علم نشانه شناسی (Semiology) هیچ نشانه ای به تنهایی معنا ندارد و باید در قالب یک نظام نشانه ای و در ارتباط با سایر عناصر در روابط همنشینی (Paradigmatic) و جانشینی (Syntagmatic) بررسی شود، این پژوهش بر آن است که به بررسی نظام های نشانه ای مربوط به آیین عزاداری در شاهنامهبپردازد و با ذکر شواهدی از سایر متون کهن، نشان داده شود اعمالی که طیّ یک آیین در شاهنامهاجرا می شود، زیرساخت های اساطیری دارند و این اعمال، نشاندار به شمار می روند و هر یک به معنایی ارجاع می دهند که روزگاری در جامعة آن ها کارکردهایی داشته اند و امروزه آن کارکردها یا فراموش شده اند، یا تنها در قالب زندگی ایلی و عشایری و در فرهنگ عامه باقی مانده اند. سیاه پوشیدن، کلاه از سَر برگرفتن، موی کندن، خاک بر سَر ریختن و دُم و یال اسب قهرمان را کندن در هنگام عزاداری وقتی در کنار یکدیگر بررسی شوند، همگی به عنوان عناصری نشاندار هستند که در پی القای معنایی خاص به کار رفته اند. در حقیقت، قرارگیری این عناصر در کنار هم، به شکل گیری معنا منجر می شود؛ معنایی که شاید از ظاهر متن برنمی آید و چرایی انجام آن بر خوانندة امروزی معلوم نیست. این پژوهش بر آن است تا با تکیه بر آرای فردینان دوسوسور (Ferdinand de Saussure) و پیِر گیرو (Pierre Guiraud) و توجه به زیرساخت های اساطیری، آیین سوگواری را در شاهنامهبه مثابة متنی بررسی کند که از نظام نشانه ای معناداری برخوردار است.