عباس مقبل باعرض

امروزه نقشه های استراتژی ابزار پیوند تدوین و اجرای استراتژی در نظام جامع مدیریت استراتژی سازمان قلمداد می شوند. این ابزار در سازمآن های بسیاری مورد استفاده قرار می گیرد. با این حال، برخی از ویژگی های آن مورد استفاده قرار نگرفته اند که با ارائه رویکردهایی می توان آن را بهبود داد. در مقاله حاضر، برای پیشبرد چنین هدفی از نقشه های شناختی فازی بهره گیری شده و با ارائه رویکردی گام به گام این امر محقق شده است. در گام نخست، رویکرد ارائه شده به مدل سازی روابط علی موجود در نقشه مطابق نظر خبرگان پرداخته است و سپس با استفاده از نقشه مدل سازی شده، مسیرهای اثر استخراج شده اند. درادامه، از قابلیت های نقشه های شناختی فازی برای شبیه سازی سناریوی موردنظر سازمان استفاده شده است. به طور کلی، هدف نهایی این مطالعه تبدیل نقشه استراتژی از تصویری ایستا به ابزاری پویا بوده است. این رویکرد در یک مورد عملی اجرا شده و نتایج آن ارائه شده است. Abstract Nowadays, strategy maps are dominated tools that linking strategy formulation into implementation. Many organizations using this tool and utilizing its benefits. Of course some of its specifications have been neglected and also could be improved. This study used fuzzy cognitive maps (FCM) and presents a step-by-step approach. Therefore, at the first step causal relations will model and then effect paths extracts refers to experts opinions. At the next step FCM will simulate considered scenario. Generally final aim of this study is turning strategy map from a static image to a dynamic tool. Ultimately, represented approach applied in a practical case. Keywords: Fuzzy Cognitive Maps; Balanced Scorecard; Strategy Map.

پارک های علم و فناوری به عنوان یکی از زیرساخت های اقتصاد دانش بنیان توانسته اند نقش ویژه ای را در توسعه اقتصاد شهری، محلی و منطقه ای ایفا کنند. این پژوهش با هدف کمک به توسعه عملکرد پارک های علم و فناوری با استفاده از روش تئوری مفهوم سازی داده بنیان، به تحلیل و شناسایی عوامل زمینه ای مؤثر در ارزیابی عملکرد این پارک ها در کشور پرداخته است. تحقیق حاضر از نظر نوع هدف، توصیفی و از نظر نوع راهبرد، پژوهش کیفی است. جامعه آماری شامل کلیه مدیران و صاحب نظران پارک های علم و فناوری می باشد. نمونه آماری شامل 17 نفر از این افراد بوده، به روش گلوله برفی انتخاب و با آنها مصاحبه شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد عوامل زمینه ای مؤثر در ارزیابی عملکرد پارک های علم و فناوری شامل ملاحظات شرکت های دانش بنیان، ملاحظات ارتباطات بیرونی و درونی در پارک، ملاحظات زیرساختی، ملاحظات فرهنگی، ملاحظات ساختاری و فرایندی، ملاحظات مربوط به خدمات و مشاوره ها، ملاحظات مدیریتی و نیروهای ستادی، ملاحظات مربوط به ظرفیت های داخلی و خارجی، ملاحظات محیط بیرونی و کلان و ملاحظات مربوط به تیم ارزیابی کننده پارک می باشد. در پایان هم پیشنهاداتی اجرایی برای توسعه پارک ها ارائه شده است

مقدمه: با توجه به اهمیت سرمایه گذاری در توسعه نظام سلامت و تأثیر آن بر افزایش بهره وری نیروی کار و تولید، تخصیص بهینه منابع در این حوزه و به تبع آن، ارزیابی عملکرد بیمارستان ها که اصلی ترین واحد عملیاتی این بخش هستند، بسیار حائز اهمیت است. هدف این تحقیق ارزیابی کارایی بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی تهران با استفاده از تحلیل پوششی داده ها می باشد. روش کار: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و ماهیتاً پیمایشی-توصیفی است. در این مقاله کارایی نسبی 22 بیمارستان طی سالهای 1388 تا 1390 مورد ارزیابی قرار گرفت. به این منظور از تکنیک تحلیل پوششی داده ها، فرم پوششی و با ماهیت ورودی با فرض بازده متغیر نسبت به مقیاس، استفاده شد. اطلاعات مورد نیاز از منابع مستندات علمی و داده های مربوط به شاخص های ورودی و خروجی نیز از معاونت توسعه مدیریت و برنامه ریزی منابع دانشگاه علوم پزشکی تهران جمع آوری و از نرم افزار DEA Solver برای تحلیل استفاده گردید. یافته ها: میانگین کارایی بیمارستان ها، طی سال های 1388 تا 1390 به ترتیب 0.865، 0.859 و 0.870 بوده و 63 درصد بیمارستان ها از بازدهی به مقیاس ثابت، 27 درصد بیمارستان ها از بازدهی به مقیاس کاهشی و 10 درصد بیمارستان ها از بازدهی به مقیاس افزایشی برخوردار بودند، بنابراین 90 درصد بیمارستان های مورد بررسی، قابلیت توسعه بیش از میزان فعلی را ندارند. در این مطالعه میزان ورودی هدف، برای بیمارستان های ناکارا جهت رسیدن به مرز کارایی و میزان صرفه جویی منابع نیز تعیین گردید. نتیجه گیری: با اجرای این تحقیق، می توان ضمن معرفی الگوهای عملکردی به مدیران عالی بخش سلامت، امکان برنامه ریزی دقیق تر برای توسعه ظرفیت خدمات بهداشتی درمانی و صرفه جویی در منابع را فراهم کرد.

نقشه های استراتژی مسیر خلق ارزش در سازمانها را نشان میدهند. یکی از مهمترین دغدغه های سازمانهای امروزی، اجرای استراتژیها است. در اهمیت نقشه های استراتژی همین بس است که نقطه شروع جاری سازی استراتژی در بسیاری از دیدگاه های نوین حوزه استراتژی قلمداد میشود؛ درحالیکه با گذشت سالها از ارائه این مفهوم هنوز نقصها و کمبودهای بسیاری در زمینه تدوین نقشه های استراتژی وجود دارد که همواره از جانب بسیاری از صاحبنظران موردتوجه قرار گرفته است. یکی از این کمبودها که نشاندهنده یک نقطه بالقوه برای بهبود روششناسی تدوین نقشه های استراتژی محسوب می شود وجود رویکرد یا سازکاری برای انتخاب و پالایش اهداف استراتژیکی است که باید در نقشه قرار گیرند اهمیت این بحث به این دلیل است که درعمل سازمانها هنگام تدوین نقشه استراتژی خود با انبوهی از اهداف مواجه میشوند که نسبت به حضور همه آنها در نقشه با نوعی وسواس و طمع نیز مواجه می شوند. در این تحقیق میکوشیم با ارائه یک رویه گام به گام و با بهره گیری از ابزار مفید و پرکاربردی چون بسط عملکرد کیفیت و روش غربال گری فازی و ارائه مفهوم خانه های اهداف استراتژیک، درجهت رفع این کمبود گام برداریم. رویه ی ارائه شده را درنهایت در یک مورد عملی به کار بردیم و نتایج آن را شرح دادیم

در این تحقیق، مدل برنامه ریزی استراتژیک فناوری با رویکرد هوشمند ترکیبی نورو – فازی ارائه می شود که حاصل ترکیب یکپارچه و نظام¬یافته ای از مدل های موجود است. مدل تحقیق براساس بررسی مدل های برنامه ریزی استراتژیک فناوری و مدل های برنامه ریزی استراتژیک با رویکرد هوشمند ترکیبی پیشنهاد شده است. تکنیک نورو– فازی برای مدلسازی استراتژی¬های فناوری از طریق نرم افزار MATLAB استفاده می¬شود. مدل، در صنعت پتروشیمی ایران از طریق متوسط خطای آزمون و متوسط خطای یادگیری ارزیابی می¬شود که نتیجه آزمون را مطلوب نشان می¬دهد. با تعیین فهرست فناوری¬های صنعت، وضعیت توانایی صنعت در توسعه فناوری¬ها، جذابیت فناوری¬ها در صنعت و شاخص های ثبت اختراع در صنعت، جایگاه فناوری¬ها در ماتریس های تصمیم تدوین استراتژی فناوری تعیین می شود. استراتژی های فناوری در سه دسته پژوهش محور، سرمایه محور و دانش محور پیشنهاد می شود. داده ها نیز بواسطه چهل محقق در شرکت های تابعه صنعت پتروشیمی که در حوزه های مشخص شده فناوری ها تحقیق می¬کنند و دانش آن حوزه ها را دارند با روش تمام شماری گردآوری می شود.

در اختیار داشتن نیروی انسانی که علاوه بر وظایف محول شده منطبق با شرح شغل، به طور داوطلبانه گام هایی در جهت افزایش عملکرد سازمان بردارد ، از منویات هر سازمانی است. بیش از 20 سال است که تلاش برای شناسایی عوامل پیش بین چنین رفتارهایی که از آن ها با عنوان «رفتارهای شهروندی سازمانی» یاد می شود، در دستور کار پژوهشگران رفتار سازمانی قرار گرفته است؛ از جمله این عوامل، ادراک سیاست سازمانی است. اگرچه برخی پژوهش ها از رابطه منفی میان این دو متغیر پیش بین و ملاک یاد می کنند، ظرفیت بالقوه معنویت سازمانی در فراهم کردن بستری برای تقلیل پیامدهای منفی ادراک سیاست سازمانی از یک سو و دامن زدن به ظهور رفتارهای شهروندی سازمانی از سوی دیگر، بررسی نقش این عامل را در مقام متغیر تعدیل گر رابطه مزبور طلب می کرد. در همین راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه ادراک سیاست سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی، با توجه به نقش تعدیل گر معنویت سازمانی انجام شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد معنویت سازمانی رابطه منفی بین ادراک سیاست سازمانی و رفتارهای شهروندی سازمانی را به طور معناداری تعدیل می کند.

امروزه بسیاری از سازمان ها و شرکت ها با رقابت بسیار زیاد و محیط نامطمئنی مواجه هستند که به واسطه نوآوری های تکنولوژی و نیازهای در حال تغییر مشتریان شدت پیدا کرده است. در چنین محیطی رویکردهای گذشته در زنجیره تأمین دیگر قابلیت و توانایی خود را از دست داده اند. یکی از راه های مقابله با چنین چالش هایی چابکی است. از این رو با هدف تدوین مدل جامع چابکی زنجیره تأمین، بررسی گسترده ای در ادبیات موضوع صورت گرفت. در نتیجه این کار و مصاحبه با خبرگان، 11 فاکتور اصلی موفقیت زنجیره تأمین چابک شناسایی شدند. آن گاه این فاکتورها وارد پرسشنامه ای شد و در اختیار خبرگان زنجیره تأمین ذوب آهن قرار گرفت. نتایج به دست آمده با استفاده از تکنیک مدل سازی تفسیری – ساختاری، تجزیه و تحلیل و در نهایت ارتباط و توالی فاکتورها به دست آمد. و برنامه ریزی IT ارتباطات به دست آمده نشان داد که توسعه مهارت های کارکنان، به کارگیری متناسب اساس چابکی را در زنجیره تأمین تشکیل می دهند. بینشی که این مدل به مدیران ارائه می کند می تواند به آنها در برنامه ریزی استراتژیک برای بهبود چابکی زنجیره تأمین کمک کند.

شواهد نشان می دهد ذینفعان در بررسی میزان خوشنامی سازمان ها به گزارش های ارائه شده به وسیله متخصصان و تحلیل گران متوسل می شوند. تحلیل گران نیز با استفاده از معیارهای مورد نظر خود بر ادراک ما از سازمان ها تأثیر می گذارند. معروفترین مدل هایی که برای سنجش آوازه در کشورهای غربی مطرح است، مدل فورچون و مدل بهره فامبرون هستند. از طرفی تنها مدل موجود در کشور که به فهرست صد شرکت برتر ایران (IMI100) مشهور است، هر ساله به وسیله سازمان مدیریت صنعتی تهیه و ارائه می شود که در این مقاله مورد بررسی قرار می گیرد. مطالعه این مقاله نشان خواهد داد از میان رویکردهای موجود برای سنجش خوشنامی، یعنی انتظارات اجتماعی، شخصیت شرکت و اعتماد به سازمان، هم اکنون بیش ترین اقبال به سنجش خوشنامی بر اساس انتظارات اجتماعی معطوف شده است. از این رو ضمن معرفی مهم ترین مدل های این رویکرد، با توجه به نقاط قوت و ضعف تنها مدل رتبه بندی شرکت ها در کشور، پیشنهاداتی برای بهبود این مدل در زمینه جمع آوری و تفسیر اطلاعات ارائه می شود.

امروزه علم به قدرت و توانایی احساسات و هیجانات در زندگی انسان پی برده است و در حال کشف و تبین جایگاه آن در فعالیت ها و رفتارهای انسان است. در سالیان اخیر مطالعات از سوی هوش به هوش هیجانی سوق یافته است، به طوری که از دهه ی 90 میلادی، این مفهوم وارد حوزه ی مدیریت شده است. تحقیقات نشان داده اند که مدیران با هوش هیجانی بالا، مدیران و رهبران موثری هستند که اهداف را با حداکثر بهره وری و تعهد محقق می کنند. رضایت شغلی نیز یکی از مهمترین عوامل مورد توجه محققان و سازمان ها است. از این رو، تحقیق پیش رو به دنبال طراحی و اجرای مدلی برای بررسی رابطه ی هوش هیجانی مدیران و رضایت شغلی کارکنان می باشد. به همین منظور با توجه به مدل هوش هیجانی بارآن و عوامل موثر بر رضایت شغلی از سوی اسمیت، کندال و هالین، مدلی طراحی شده و توسط داده های جمع آوری شده با پرسشنامه ی EQi(با آلفای کرانباخ88/0) و JDI (با آلفای کرانباخ 77/0)، اجرا شد. مدل اجرایی از نظر برازش مناسب تشخیص داده نشد. به همین دلیل مطابق نظر محقق و تحقیقات قبلی، روابط دو طرفه ای میان ماهیت کار، علاقمندی به کار و همکاران و همچنین میان روابط درون فردی، روابط میان فردی و مدیریت تنش برقرار شد. مدل اصلاحی از نظر برازش مورد پذیرش قرار گرفته و مدل نیز 42/0 گزارش گردید. همچنین فرضیه تحقیق،«هوش هیجانی مدیران بر رضایت شغلی کارکنان موثر است.»؛ نیز تائید گردید.

یکی از آثار مهم تحولات قرن حاضر، گسترش تفکر جهانی شدن است. امروزه شرکت ها و سازمان های متعددی در نقاط مختلف جهان در حال رقابتند و تولید را از حد تصمیمی محدود، به حد قلمروی جهانی و تصمیمی استراتژیک تبدیل کرده اند. از این رو، بررسی مسائل و مشکلات سازمان ها و افزایش میزان رقابت پذیری آن ها، به ویژه برخورداری سازمان از زنجیره تامینی در ابعاد تولید در مقیاس جهانی، از جمله مباحث مطرح در ادبیات مدیریت است. با توجه به این نکته که تامین کننده از ارکان مهم و مؤثر بر میزان رقابت پذیری سازمان است، مقاله حاضر به معرفی مدل انتخاب تامین کننده استراتژیک جهانی با قابلیت گزینش تامین کنندگان با دو شرط اساسیِ همکاری استراتژیک، و توان تولید در مقیاس جهانی پرداخته و نتایج آزمون آن را برای تامین کننده رده اول یکی از شرکت های تامین کننده قطعات در صنعت خودرو کشور، تبیین می کند.

بی‌شک یکی از آثار مهم تحولات قرن بیستم در محیط تجاری و تولیدی، جهانی شدن است. رقابت افزایش یافته و رقبای متعددی در همه نقاط جهان مشغول رقابت در مرزهای ملی و بین المللی هستند. در شرایط کنونی، تولید از یک تصمیم محدود و در قلمرو ملی فراتر رفته به مرزهای جهانی و در حد یک تصمیم استراتژیک تبدیل شده است. اگر در بازاریابی، بازار برابر مشتری تعریف شود و بازار نیز در حد جهانی باشد، مشتری نیز مشتری جهانی است و دیگر کمتر در محدوده ملی تعریف می‌گردد. در این عرصه، اساس رقابت و تولید نیز تغییر کرده و ظهور شرایط جهانی شدن تولید، شرکتهای تولیدی را وادار ساخته تا به عملیات تولیدی با توجه به دیدگاههای جهانی بیندیشند و ارزیابی مجددی در نگرش به رقابتهای بین‌المللی داشته باشند. مقاله حاضر به بررسی یکی از مهمترین ابعاد این مسأله، یعنی انتخاب تأمین کننده با در نظر گرفتن دو نکته اساسی 1) دارا بودن ابعاد تولید در مقیاس جهانی و 2) همکاری استراتژیک پرداخته و سعی دارد تا با ارائه مدل کاربردی تحت عنوان ”مدل انتخاب تأمین کننده استراتژیک جهانی“ و آزمون آن در صنعت خودروسازی کشور، پاسخ یکی از اساسی‌ترین سؤالات پیش روی مدیران صنعتی کشور را فراهم کند. این سؤال اساسی این است که: کدام تأمین کننده در زنجیره تأمین شرکت انتخاب گردد تا توان رقابتی مجموعه شرکت در ابعاد تولید جهانی افزایش یابد؟