مسعود فضیلت پور

زمینه: شیمی درمانی به عنوان یکی از درمان های رایج سرطان پستان با عوارض جانبی متعدد از جمله درد همراه است، که بر سلامت جسمانی و روانشناختی بیماران تأثیر سوء می گذارد. ادبیات پژوهشی نشان داده است که مداخلات مبتنی بر ذهن آگاهی با کاهش عوارض جانبی شیمی درمانی همراه است، با این حال نتایج ارائه شده در برخی پژوهش ها متناقض است. هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی درمان شناختی رفتاری یکپارچه شده با ذهن آگاهی کوتاه مدت بر درد و امید به زندگی زنان مبتلا به سرطان پستان تحت شیمی درمانی بود. روش: طرح پژوهش حاضر، نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون – پس آزمون با گروه گواه و پیگیری یک ماهه بود. بدین منظور 28 بیمار 19-70 ساله مبتلا به سرطان پستان در سال 1401 از مراکز درمانی شهرستان شیراز به صورت هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه 14 نفره مداخله و گواه گمارده شدند. گروه مداخله شش جلسه هفتگی (90 دقیقه ای) درمان گروهی شناختی رفتاری یکپارچه شده با ذهن آگاهی (کایون و همکاران، 2018) دریافت کردند، درحالی که گروه گواه از شیوه رایج شیمی درمانی استفاده کردند. هر دو گروه به وسیله پرسشنامه کوتاه درد (کلیند، 1991) و پرسشنامه امید به زندگی (اسنایدر و همکاران، 1991) مورد ارزیابی قرار گرفتند. همچنین از تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و نرم افزار SPSS26 به منظور تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها: بررسی نمرات نشان داد که گروه مداخله در پس آزمون به صورت معنی داری نمرات درد کمتر (0/73 =2η و 0/01 p< و12/72 =(25 و 1)F) و نمرات امید به زندگی بیشتر (0/27 =2η و 0/01 p< و 9/62 =(25 و 1)F) گزارش کرده است. همچنین تفاوت ها در خصوص هر دو متغیر درد و امید به زندگی در پس آزمون معنی دار بود (0/05 p<). نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش حاضر به نظر می رسد مداخله شناختی رفتاری یکپارچه شده با ذهن آگاهی می تواند توسط روانشناسان به عنوان مداخله ای کارآمد به منظور تعدیل درد و افزایش امید به زندگی این بیماران به کار برده شود. البته پژوهش های بیشتر با گروه نمونه وسیع تر مورد نیاز است

انسان امروزین با گرفتاری های بسیاری در زمینه ی سلامت، محیط زیست، اقتصاد، روابط بین الملل و معنویت مواجه شده است که هرکدام به تنهایی یا در ترکیب با سایر زمینه ها، می توانند حیات او را به خطر بیندازند. دانشمندان در عرصه های مختلف در تلاش اند راه های برون رفتی از چالش های موجود فراروی بشریت بگشایند. باورهای فراشناخت تکاملی-کیهانی تلاشی است برای دست یابی به باور همبستگی با تمام پدیده های هستی تا شاید از این راه، انسان بتواند خود را مانند سایر پدیده های هستی ببیند و به رفتارهای سازنده رو آورد و از ویرانگری خود بکاهد. پژوهش حاضر با هدف مفهوم سازی باورهای فراشناخت تکاملی کیهانی و بررسی ویژگی های روان سنجی مقیاسی برای سنجش این باورها انجام شد. این پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش، توصیفی و از نوع همبستگی بود. جهت انجام این بررسی از جامعه آماری دانشجویان دانشگاه شیراز و شهید باهنر کرمان به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای، 181 نفر انتخاب شدند و درباره مجموعه ای شامل 81 گویه درباره باورهای فراشناخت تکاملی-کیهانی اظهارنظر کردند. از روش تحلیل عامل اکتشافی برای بررسی روایی استفاده شد و روش ضریب آلفای کرونباخ برای محاسبه پایایی بکار گرفته شد. لازم به ذکر است که تحلیل عامل تأییدی نیز بر روی یک نمونه جدید متشکل از 302 نفر اجرا شد. نتایج تحلیل عامل اکتشافی، تعداد 20 گویه را برای گنجاندن در مقیاس باورهای فراشناختی تکاملی کیهانی، حائز شرایط لازم نشان داد که این گویه ها تحت شمول چهار عامل دسته بندی شدند. انجام تحلیل عامل تأییدی نشان داد که 4 گویه از توان کافی برای تبیین عوامل موردنظر برخوردار نیستند. ازاین رو، در پی تحلیل عامل تأییدی، مقیاس باورهای فراشناختی تکاملی کیهانی شامل 4 عامل و 16 گویه حاصل شد که شاخص های روان سنجی مطلوبی دارد، جهت کاربرد در پژوهش های مختلف به پژوهشگران علاقه مند، معرفی و پیشنهاد می شود.

هدف پژوهش حاضر، تبیین مهارت های اجتماعی فرزندان بر اساس منش های اخلاقی والدین با توجه به نقش واسطه ای سبک های برخورد با هیجانات منفی فرزندان است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از منظر روش توصیفی- همبستگی است. جامعه آماری پژوهش شامل 84314 والدین دانش آموزان مقطع ابتدایی شهر یزد بوده اند. حجم نمونه 400 نفر بود که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های مهارت های اجتماعی گرشام و الیوت، سبک های برخورد والدین با هیجانات منفی فرزندان فابز و همکاران و منش های اخلاقی خرمایی و قائمی استفاده شد. از نرم افزار PLS-Smart جهت تجزیه وتحلیل داده ها به روش مدل سازی معادلات ساختاری با کمترین مربعات جزئی استفاده شد. نتایج نشان داد سبک های حمایتی برخورد با هیجانات منفی و منش های اخلاقی با مهارت اجتماعی فرزندان رابطه مثبت معنی دار دارد (01/0p<). مسیر مستقیم منش های اخلاقی به سبک های غیرحمایتی برخورد با هیجانات منفی معنی دار بود و اثر غیرمستقیم منش های اخلاقی به مهارت های اجتماعی به واسطه سبک های غیرحمایتی برخورد با هیجانات منفی نیز معنی دار بود (01/0p<). همچنین منش های اخلاقی به طور مستقیم و به واسطه کاهش شیوه منفی برخورد با هیجانات منفی فرزندان می تواند منجر به مهارت اجتماعی در فرزندان گردد؛ بنابراین منش های اخلاقی والدین نقش قابل توجهی در تبیین اجتماعی سازی هیجانی فرزندان دارد.

هوش معنوی، بالاترین سطح هوش است، که ظهور و ابراز آن، با معنویت در ارتباط است. هدف پژوهش حاضر، بررسی مبانی انسان شناختی هوش معنوی و استنتاج اصول و روش های تربیتی مرتبط با آن از منظر مولاناست. این پژوهش در زمره  تحقیقات کیفی است که در آن از دو روش، توصیفی- تحلیلی و استنتاجی (روش بازسازی شده فرانکنا) استفاده شده است. نتایج پژوهش این گونه نشان داد که می توان مواردی نظیر:اصالت هوش و اندیشه، امکان درک معنا، پذیرش ربوبیت الهی، درک نیاز انسان به بازگشت به اصل خویش  و دو ساحتی بودن انسان را به عنوان مبانی انسان شناختی هوش معنوی از منظر مولانا، مطرح ساخت.بر اساس این مبانی، اصولی همچون تربیت عقل و هدایت اندیشه، برخورداری از علم تحقیقی، پذیرش شریعت و پیمودن مسیر طریقت، خودشناسی و صفای باطن ارائه شده است.بر اساس این اصول، می توان اظهار داشت، به کارگیری روش هایی همچون مصاحبت با صاحبان عقل کلی، هدایت و اصلاح اندیشه، ترک خودبینی و انانیت در برابر خداوند، سکوت، تقویت روحیه حقیقت جویی، آموزش حکمت دینی، درمان بیماری های روحی و اخلاقی، تأمل در خویشتن، مراقبه و... برای پرورش هوش معنوی مؤثرند.

پژوهش حاضر که با هدف بررسی و تشریح تلاش های صورت گرفته در زمینه مفهوم سازی منش اخلاقی انجام شد، مروری نظام دار است که با استفاده از روش مرور کتابخانه ای انجام شد. برای انجام پژوهش، کلیدواژه های فارسی و انگلیسی منش اخلاقی، اخلاق و فضیلت های منش در پایگاه های شناخته شده در بازه زمانی سال های 1970 تا 2023 جستجو و 38 مقاله استخراج شد. بر اساس معیارهای میزان ارتباط با موضوع پژوهش و اعتبار نویسندگان و مجلات منتشرکننده، 32 مقاله انتخاب گردید. یافته ها نشان داد در سال های اخیر، روان شناسان اخلاق برای پیش بینی رفتار اخلاقی به بررسی آن دسته از صفات شخصیتی می پردازند که با رفتار اخلاقی مرتبط هستند. در پی جهت گیری اخیر، مدل های مختلفی با عناوین متفاوت اما با مضمون مشابه منش های اخلاقی پدید آمده است. از بین مدل های منش اخلاقی به نظر می رسد مدل سه مؤلفه ای کوهن و همکاران (2014) که منش اخلاقی را در قالب ساختاری چندوجهی شامل مؤلفه های انگیزشی، توانایی و هویتی مفهوم سازی می کند، در تعیین و مفهوم سازی مؤلفه ها و مکانیسم های تشکیل دهنده منش اخلاقی از جامعیت بیشتری برخوردار است. یافته های این پژوهش می تواند هم به لحاظ نظری و هم کاربردی مؤثر واقع گردد. از جنبه نظری، پیشایندهای شخصیتی رفتار اخلاقی و غیراخلاقی تفسیر شده است. همچنین از نظر کاربردی، این یافته ها می تواند در ارزیابی منش اخلاقی، یاری بخش روان شناسان علاقه مند به این حیطه باشد. علاوه بر آن، یافته های پژوهش حاضر می تواند در تعیین ملاک های مناسب هنگام گزینش و جذب نیرو در سازمان ها مؤثر باشد.  

مطالعه ی رفتارکاربر بر اساس رویدادهایی که در مغز انسان و در مراحل مختلف رفتار اطلاع جویی رخ می دهد؛ علی رغم نوپایی روش شناختی، مورد استقبال پژوهشگران حوزه ی اطلاعات واقع شده است. در پژوهش حاضر تلاش شده است تا با روش مرور نظام مند، وضعیت پژوهش های انجام گرفته در عرصه ی رفتار اطلاع جویی از طریق مطالعه ی امواج مغزی بررسی شود و با شناسایی خلاء های پژوهشی، پیشنهادهایی برای پژوهش های پیش رو ارائه گردد. در این راستا، از ساختار مرور نظام مند کیتچنهام و چارترز (Kitchenham & Charters 2007) استفاده شده است. با اجرای جستجو در پایگاه های اطلاعاتی علمی به زبان انگلیسی و فارسی، در نهایت 22 منبع انگلیسی و یک منبع فارسی در بازه ی زمانی سال های 2007 تا 2020 یافت شد. در بررسی متون، برخی از مفاهیمی که فصل مشترک پژوهش ها بودند، گروه بندی شده و مبنای دسته بندی موضوعی قرارگرفتند. با مرور پژوهش ها، مشخص شد که بررسی «وضعیت ذهنی کاربر» (10 پژوهش) و «فعالیت امواج مغزی در مراحل مختلف رفتار اطلاع جویی» (12 پژوهش)، رویکردهای غالب موضوعی می باشند. دو مؤلفه ی «بار شناختی» و «سبک شناختی» به عنوان عوامل تاثیرگذار بر وضعیت کاربر شناسایی شدند. «نوع رسانه ی جستجو»، «قالب نمایش اطلاعات» و «شیوه ی خواندن متن» به عنوان سه عامل تاثیرگذار بر ایجاد بار شناختی در هنگام جستجو و پردازش اطلاعات تعیین شدند. ازآنجایی که روش مورد بررسی در این پژوهش، امواج مغزی بود؛ با مطالعه ی پژوهش ها مشخص شد که به دلیل اهمیت حرکات چشم در زمان خواندن، و نقش جدایی ناپذیر آن در فرآیند جستجوی اطلاعات، داده های چشمی نیز دارای اهمیت می باشند. تحلیل امواج مغزی و اتساع مردمک چشم، از مهم ترین سنجه های مورد استفاده در مطالعه ی وضعیت کاربر هنگام جستجو، و «امواج آلفا و تتا» به عنوان شاخص اندازه گیری سطح بار شناختی در فرآیند اطلاع جویی شناخته شدند. همچنین، داده های حاصل از حرکات چشم در هنگام رفتارهای جستجو، و به موازات آن میزان دشواری تکالیف که کاربر در حین جستجو احساس می کند؛ با سبک شناختی کاربران دارای همبستگی بود و درنتیجه ی آن، مشخص شد که انواع مختلفی از رفتارهای اطلاع جویی قابل طبقه بندی و شناسایی است. مراحلی که فعالیت مغزی کاربران در فرآیند اطلاع جویی مورد مطالعه قرار گرفته اند؛ به ترتیب عبارت بودند از «کاوش و فرمول بندی پرسش»، «فرمول بندی دوباره پرسش و انتخاب آن»، «تصمیم گیری و قضاوت درباره ی ربط». نتایج پژوهش ها نشان از تفاوت فعالیت نواحی مختلف مغزی، تغییر سطح اتساع مردمک چشم و تغییر در بسامد «امواج آلفا و بتا» در این سه مرحله از جستجو داشت. پیشنهادهای مطرح برای پژوهش های آتی با کمک مطالعه ی امواج مغزی و دستگاه الکتروآنسفالوگرافی، عبارت بودند از: بررسی رابطه همبستگی میان سبک شناختی با ویژگی های مربوط به تکلیف و دانش زمینه ای در فرآیند رفتار اطلاع جویی، توسعه ی سامانه های شخصی سازی بازیابی اطلاعات با همکاری بیشتر میان متخصصان حوزه اطلاعات و علوم اعصاب، پژوهش در احساسات، خشم و خستگی هنگام رفتار اطلاع جویی با رویکرد مطالعه ی مغزی، استفاده از روش های اقتصادی و ابزارهای قابل حمل برای کاهش هزینه های پژوهشی، ایجاد زیرساخت هایی با هدف افزایش تعداد جامعه ی آماری، و طراحی تکالیف استاندارد در زمینه ی پژوهش های مغزی. از خلاءهای پژوهشی مطرح شده، می توان به نیاز به پژوهش بیشتر برای درک مفاهیم پیچیده ای مانند ربط از طریق تحلیل امواج مغزی در فرآیند اطلاع جویی، و مطالعه ی احساسات کاربر با رویکردهای تلفیقی اشاره نمود.

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه ساختاری تاب آوری تحصیلی و بهزیستی تحصیلی با واسطه گری شایستگی هیجانی بود. روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی و جامعه پژوهش شامل همه دانش آموزان دوره دوم متوسطه شهرستان اوز واقع در جنوب استان فارس بود که از بین آن ها تعداد 292 نفر (118 پسر، 174 دختر) به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند؛ و به مقیاس تاب آوری تحصیلی و پرسش نامه های شایستگی هیجانی و بهزیستی تحصیلی پاسخ دادند. برای تحلیل داده ها از شاخص های آمار توصیفی و روش مدل سازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزارهای آماری SPSS-16 و AMOS-24 استفاده شد. نتایج نشان داد که تاب آوری تحصیلی هم به صورت مستقیم و هم به واسطه شایستگی هیجانی درون فردی قادر به پیش بینی بهزیستی تحصیلی است؛ در حالی که اثر واسطه ای شایستگی هیجانی بین فردی معنی دار نیست. همچنین شایستگی هیجانی درون فردی، بهزیستی تحصیلی را به صورت مثبت و معنی دار پیش بینی می کند؛ در صورتی که شایستگی هیجانی بین فردی قادر به پیش بینی معنی دار بهزیستی تحصیلی نیست. یافته های این پژوهش از دو بُعد نظری و عملی شامل مضامین جدیدی است. نتایج پژوهش حاضر می تواند به لحاظ نظری، دانش موجود در مورد پیشایندهای درون فردی بهزیستی تحصیلی را افزایش دهد. به لحاظ کاربردی نیز می توان با ارتقای تاب آوری تحصیلی و شایستگی هیجانی درون فردی به بهزیستی تحصیلی دانش آموزان کمک نمود.

زمینه: تفکر انتقادی از سازه های مهم و قابل توجه در سال های اخیر بوده است؛ اما شناسایی متغیرهای پیش بینی کننده آن در قالب یک مدل ساختاری و در محیط آموزشی تاکنون مورد بررسی قرار نگرفته است. هدف: هدف این پژوهش بررسی نقش ذهن آگاهی به عنوان متغیر واسطه ای در رابطه بین محیط حامی خودپیروی و تفکر انتقادی بود. روش: پژوهش حاضر توصیفی و از نوع همبستگی و معادلات ساختاری بود. جامعه این پژوهش شامل همه دانش آموزان متوسطه دوم شهر شیراز در سال تحصیلی 99-1398 بود. از بین جامعه آماری، 525 نفر دانش آموز (301 دختر و 224 پسر) به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. شرکت کننده ها به پرسشنامه های محیط یادگیری حامی خودپیروی (آسور و همکاران،2002؛ آسور، 2012)، ذهن آگاهی فرایبورگ (فرم کوتاه) (والاچ و همکاران، 2006) و تفکر انتقادی کالیفرنیا (فاسیون، 2013) پاسخ دادند. داده ها با استفاده از مدل یابی معادلات ساختاری و نرم افزار آماری AMOS و شاخص های برازندگی تحلیل شدند. یافته ها: نتایج نشان دادند که مدل پیشنهادی از برازش خوبی برخوردار است. ضرایب مسیر مستقیم بیانگر این بود که محیط حامی خودپیروی پیش بینی کننده معنی دار ذهن آگاهی (0/001 P<، 0/18 =β) و تفکر انتقادی (0/001 P<، 0/18 =β) بود. همچنین ذهن آگاهی پیش بینی کننده معنی دار تفکر انتقادی (0/001 P<، 0/28 =β) بود. علاوه براین نتایج بیانگر این بود که ذهن آگاهی توانست نقش واسطه ای در رابطه بین محیط حامی خودپیروی با تفکر انتقادی ایفا نماید. نتیجه گیری: ویژگی های بافتی مانند محیط حامی خودپیروی در کنار عوامل درون فردی نظیر ذهن آگاهی، نقش مهمی در تفکر انتقادی دانش آموزان ایفا می کنند و توجه به آنها در برنامه ریزی های آموزشی و تربیتی ضروری است.

هدف این پژوهش تعیین نقش واسطه ای خودفریبی در ارتباط بین ذهن آگاهی و امنیت اجتماعی بود. پژوهش از نوع همبستگی بود و شرکت کنندگان 300 نفر از دانشجویان (160 دختر و 140 پسر) دوره کارشناسی دانشگاه شیراز بودند که به شیوه نمونه برداری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند و به مقیاس ذهن آگاهی (دروتمن، گالوب، اوگانیسان و رید، 2018)، پرسشنامه خودفریبی (سیرونت، هررو، ویلامورال و رودریگز، 2019) و مقیاس امنیت اجتماعی (گیلبرت، مک اوان، بلوی، میلز و گیل، 2009) پاسخ دادند. به منظور تحلیل مدل پژوهش از مدل یابی معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج نشان دهنده رابطه منفی و معنادار ذهن آگاهی و خودفریبی، رابطه منفی و معنادار خودفریبی و امنیت اجتماعی و رابطه مثبت و معنادار ذهن آگاهی و امنیت اجتماعی بود. هم چنین خودفریبی در ارتباط بین ذهن آگاهی و امنیت اجتماعی نقش واسطه گری داشت. درمجموع یافته های این پژوهش نشان می دهد که بهبود ذهن آگاهی دانشجویان و کاهش خودفریبی آنان می تواند باعث افزایش امنیت اجتماعی در آنان می شود.

خواب در تحکیم حافظه افراد بزرگسال موثر است، اما تحکیم وابسته به خواب در کودکان همانند بزرگسالان به خوبی مشخص نشده است. بنابراین، هدف از انجام تحقیق حاضر، بررسی تاثیر خواب در تحکیم حافظه حرکتی کودکان بوده است. شرکت کنندگان شامل 32 کودک پسر داوطلب 10تا12سال شهر کرمان که معیارهای ورود به تحقیق را دارا بودند. از تکلیف زمان واکنش زنجیره ای به منظور سنجش حافظه ضمنی کودکان استفاده گردید. شرکت کنندگان شامل دو گروه خواب ((1 ± ) 8 شب و (1 ± )8 صبح) و بیداری((1 ± ) 8 صبح و (1 ± )8 شب) بودند که پنج بلوک 90 کوششی را در جلسه اکتساب انجام دادند. در فواصل12ساعت تمامی گروه ها آزمون های یادداری (تحکیم) و انتقال را انجام دادند. جهت تحلیل داده ها از آزمون تحلیل واریانس مختلط 2×2 و 2×4 استفاده گردید. نتایج آزمون یادداری و انتقال نشان دادند که زمان واکنش در دو بلوک تفاوت معنی داری داشته است(05/0> P ). اما اثر تعاملی بلوک و گروه تفاوت معنی دار نداشته است( 05/0 P ≥ ) . این امر حاکی از آن است که تحکیم حافظه حرکتی در گروه های خواب و بیداری کودکان شکل گرفت، اما وابسته به خواب نبوده است. یافته ها نشان دادند که ارتقاء و پیشرفت در عملکرد مهارت صرفاً بر اثر تمرین و در طول جلسات تمرین به دست نمی آید؛ بلکه بعد از یادگیری مهارت و در دوره خاموش ، با گذر زمان حافظه مربوط به مهارت یادگرفته شده، ارتقاء و تحکیم می یابد. بنابراین، خواب عامل ضروری در توسعه یادگیری خاموش و انتقال یادگیری تکلیف توالی دار حرکتی پنهان کودکان نمی باشد.

مقدمه: خشم، هیجانی است که به دلیل اثرات اجتماعی آن و نیز نقش آن در بیماری های قلبی عروقی همواره مورد توجه است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی بسته آموزشی رشد عزت نفس بهینه بر خشم و نشخوار خشم بود. این بسته آموزشی بر اساس نظریه کرنیس و با استفاده از تکنیک های ذهن آگاهی طراحی شد. روش: این پژوهش از نوع آزمایشی بر اساس طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه پژوهش، دانشجویان دانشگاه شیراز، شیوه نمونه گیری به صورت هدفمند و شرکت کنندگان شامل 50 نفر از دانشجویانی بود که برای همکاری در پژوهش اعلام آمادگی کرده بودند که به تصادف در دو گروه 25 نفره (گروه کنترل و گروه آزمایشی) قرار گرفتند. ابزار مورد استفاده، پرسشنامه های نشخوار خشم ARS و سیاهه چندبعدی خشم MAI بودند که در مراحل پیش آزمون و پس آزمون توسط شرکت کنندگان تکمیل گردیدند. گروه آزمایشی به مدت 8 جلسه تحت آموزش قرار گرفتند. گروه کنترل، آموزشی دریافت نکردند. یافته ها : تحلیل کواریانس چندمتغیره نشان داد پس از اجرای بسته آموزشی، تفاوت معناداری در ابعاد نشخوار خشم شامل افکار خشمناک پس از رویداد، افکار انتقام، خاطرات خشم برانگیز و درک علت ها و نیز ابعاد خشم شامل برانگیختگی خشم، موقعیت های خشم برانگیز و خشم درونی شده در گروه آزمایشی نسبت به گروه کنترل ایجاد شد.. نتیجه گیری : این بسته آموزشی می تواند با ایجاد آگاهی نسبت به خویشتن، رشد پردازش شناختی بدون سوگیری، شکل دهی رفتار برخاسته از ارزش های فرد و کمک به برقراری رابطه ای اصیل ، فرد را در جهت اصالت خویشتن سوق دهد که پیامد آن دست یابی به عزت نفس ایمن و نهایتاً، کاهش خشم و نشخوار خشم است.

بیماری مالتیپل اسکلروزیس (MS) بیماری سنین جوانی است. از میان مشکلاتی که افراد مبتلا، با آن روبه رو هستند می توان به مشکلات شناختی اشاره کرد. اغلب اختلالات شناختی در بیماران MS مربوط به حافظه فعال و حفظ توجه می باشد. درمان شناختی-رفتاری مبتنی بر ذهن آگاهی (MiCBT) یکی از رویکردهای روان درمانگرانه غیر دارویی است. وجود درمانی غیر دارویی در کنار دارودرمانی، ضروری به نظر می رسد. این پژوهش به منظور بررسی تاثیر مداخله به روش MiCBT بر عملکرد حافظه فعال از طریق تعدادی از خرده آزمون های پکیج PCAP و آزمون هوش وکسلر بزرگسالان بر بیماران بزرگسال مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس و افراد سالم انجام شده است. پژوهش حاضر جز پژوهش های نیمه تجربی است. جامعه در پژوهش حاضر شامل بیماران مراجعه کننده به انجمن ام اس کرمان با ضریب ناتوانی 3 تا 6 و افراد سالم از همراهان این بیماران بودند. 28 نفر بیمار و 28 نفر سالم با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند، سپس به طور تصادفی به دو گروه مداخله MiCBT (14 نفر) و دو گروه کنترل (14 نفر) تقسیم شدند. داده های پیش و پس از مداخله به کمک روش های آماری توصیفی و استنباطی در محیط نرم افزار آماری SPSS تحلیل شدند. نتایج تحلیل اندازه گیری مکرر، نشان دهنده تاثیر مثبت مداخله MiCBT بر بهبود حافظه فعال بیماران MS و افراد سالم بوده است (P≤0.05). به عبارت دیگر نتایج تحلیل اندازه گیری مکرر، افزایش معناداری در حافظه فعال بیماران ام اس و افراد سالم در گروه مداخله نسبت به گروه کنترل نشان داد. بنابراین مداخله شناختی رفتاری تلفیق شده با ذهن آگاهی MiCBT به عنوان یک درمان مناسب در بهبود حافظه فعال پیشنهاد می شود

مقدمه: تفکر به عنوان یکی از کارکردهای عالی شناختیهمواره مورد توجه پژوهشگران بوده است. گیلفورد با تقسیم بندی تفکر به دو نوع واگرا و همگرا تاثیر شگرفی بر   پژوهش های تجربی تفکر خلاق داشته است. باند فرکانسی آلفا در محدوده 12-8 هرتز با کارکردهای شناختی مانند خلاقیت در ارتباط است. هدف از پژوهش حاضر بررسی افزایش و کاهش تغییرات توان باند آلفا (همگام سازی و ناهمگام سازی وابسته به رویداد ) در دو نوع متفاوت تفکر واگرا و همگرا بود. روش: نمونه مورد مطالعه در این پژوهش شامل 38 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی مشهد ( 19 مرد، 19 زن ) بود که با توجه به روش نمونه گیری در دسترس و داوطلبانه  انتخاب گردیدند. امواج مغزی  با استفاده از یک دستگاه 19 کاناله در حین انجام تکالیف تفکر واگرا و همگرا ثبت و تغییرات توان باند آلفا با استفاده از نرم افزار متلب مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: فعالیت امواج آلفا در موقعیت تفکر واگرا از نواحی قدامی به نواحی خلفی با پدیده   همگام سازی روبه رو بوده است، در حالی که در موقعیت تفکر همگرا کاهش توان باند آلفا در نواحی خلفی در مقایسه با نواحی قدامی مغز مشاهده شد. نتیجه گیری: فعالیت امواج آلفا به صورت قابل توجهی در تکالیف تفکر واگرا با افزایش همراه است که این افزایش فعالیت در نواحی خلفی مغز با افزایش توان بالاتری همراه است، در مقابل تکالیف مرتبط با تفکر همگرا کاهش فعالیت را از نواحی قدامی به نواحی خلفی نشان داد..

مقدمه: بر اساس دیدگاه تالوینگ، حافظه ی معنایی، یکی از انواع حافظه است و به توانایی بازیابی مفاهیم و واژگان معنایی اطلاق می شود. یکی از ابزارهای رایج برای بررسی حافظه ی معنایی، هنجارهای مربوط به سلسله مراتب مصادیق تولیدشده برای مفاهیم مفروض است.تاکنون پژوهش های بسیاری در زبان های گوناگون، به جز فارسی، با هدف آماده کردن هنجارهای طبقات مفهومی، به این موضوع پرداخته اند. از این رو مطالعه ی حاضر، به استخراج هنجارهای طبقاتی دانشجویان ایرانی اختصاص یافت. روش: روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی و جامعه ی هدف همه ی دانشجویان شاغل به تحصیل دانشگاه های کشور بود. نمونه ی مورد بررسی، 200 نفر از دانشجویان دانشگاه های پنج منطقه ی جغرافیایی کشور بود که به شکل نمونه گیری دردسترس انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از روش اصلی بتیگ و مونتاگ (1969)، یعنی ارائه ی محرک های مفهومی با فواصل 30 ثانیه ای استفاده شد. یافته ها: پس از حذف پاسخ های مخدوش، مصادیق تولیدشده ی معتبر 165 مشارکت کننده برای 51 مفهوم برگرفته از مطالعات اولیه ی بتیگ و مونتاگ تحلیل شدند. آن گاه شاخص های توان، رتبه و مجموع پاسخ های تولیدشده برای هر یک از مصادیق، به اضافه ی شاخص های درصدی برای مجموع تعداد هر یک از مصادیق به همراه درصد پاسخ های ارائه شده (به عنوان اولین پاسخ برای مصادیق تولیدی هر مفهوم) استخراج شدند. نتیجه گیری: از هنجارهای طبقاتی به دست آمده، می توان به عنوان ابزاری مفید برای مطالعات حافظه ی معنایی در حوزه های مختلف علمی استفاده کرد.

انسان موجودی اجتماعی است که خواه ناخواه با دیگران در ارتباط است و با استفاده از مهارت های ارتباطی می تواند عملکرد مؤثرتری در اجتماع داشته باشد. اگرچه تاکنون در این زمینه، ابزارهای خارجی و ایرانی گوناگونی ساخته شده ولی سنجش مهارت های ارتباطی بر اساس منابع ادبی غنی ایران نادیده گرفته شده است؛ با توجّه به این که مولوی از جمله شاعران توانایی است که در اثار خود به جنبه های مختلف ارتباط توجّه نموده هدف پژوهش حاضر؛ ساخت و اعتباریابی مقیاسی برای سنجش مهارت های ارتباطی بر اساس دیدگاه مولوی (MCSS) با استفاده از نرم افزار SPSS 20 <span style="font-family:;" major-bidi;="" new="" fa;="" 12pt;="" lotus";="" b="" roman";"="" "times="" roman";="" lang="FA"> از هشت عامل تأثیرگذاری، غیرکلامی، کلامی، ابراز هیجان، پذیرا بودن، آگاهی کلامی و انگیختگی مثبت درونی و گرایش درونی که با استفاده از روش تحلیل مؤلّفه های اصلی و چرخش واریماکس استخراج شدند، حمایت می کند. برای سنجش روایی پرسش نامه از روایی محتوا و ملاک استفاده شد که در سطح مطلوبی هستند و پایایی آن، از طریق محاسبۀ ضریب الفای کرونباخ 64/0 به دست آمد؛ بنابراین می توان به نتایج به دست آمده از این ابزار برای سنجش جنبه های مختلف مهارت های ارتباطی اعتماد کرد و با توجّه به کمبود ابزارهای روان سنجی ساخته شده بر اساس منابع ادبی ایران، می توان از ان به عنوان ابزاری مناسب برای سنجش این مهارت ها در افراد ایرانی استفاده کرد.

خلق افسرده بر توجه و فراخنای آن تاثیر دارد. هدف پژوهش حاضر، مقایسه ی نحوه ی اختصاص توجه به محرک های مرتبط و نامرتبط خنثی در خلق افسرده و غیر افسرده بود. بدین منظور، پس از تکمیل پرسشنامه افسرگی بک توسط دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی اهواز و دانشجویان کارشناسی رشته ی روان شناسی دانشگاه شهید باهنرکرمان در دو مرحله و با فاصله ی دو هفته و انجام مصاحبه تشخیصی ساختارمند بالینی، 52 نفر در گروه غیرافسرده و 41 نفر در گروه افسرده گماشته شدند. توجه متمرکز افراد با استفاده از تکلیف بازشناسی الگوهای مکعب ها و توجه نامتمرکز با استفاده از تکلیف بازشناسی محرک های غیر مرتبط روی میز اندازه گیری شد. تحلیل واریانس مختلط نمرات نشان داد که در اختصاص توجه به محرک های مرتبط، تفاوت معناداری بین گروه ها وجود نداشت اما، توجه به محرک های نامرتبط در افراد گروه افسرده بیشتر از گروه غیر افسرده بود . نتایج در راستای دیدگاه تکاملی افسردگی تبیین شده اند.

هدف: هدف پژوهش حاضر مدل یابی ساختاری شدت اعتیاد بر اساس سلامت و حمایت خانواده اصلی با میانجی گری تمایزیافتگی خود در گروهی از افراد معتاد به مواد مخدر شهر مشهد بود. روش: مطالعه حاضر از نوع توصیفی- همبستگی از نوع معادلات ساختاری بود. از 300 نفر از معتادان خودمعرف و یا ارجاع داده شده به مراکز دولتی ترک اعتیاد شهر مشهد بر اساس جدول مورگان 169 نفر به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند که 19 پرسش نامه به دلیل عدم پاسخ گویی شفاف از جریان تحلیل کنار گذاشته شدند. بنابراین تعداد 150نفر (75 نفر مرد و 75 نفر زن) به پرسش نامه های غربال گری مصرف تنباکو، الکل و مواد اعتیادآور، سلامت خانواده اصلی، حمایت اجتماعی ادراک شده چند بعدی و تمایزیافتگی خود پاسخ دادند. یافته ها: بر اساس نتایج، سلامت خانواده اصلی و همچنین حمایت اجتماعی در سطح خانواده به طور مستقیم پیش بین منفی برای شدت اعتیاد بودند (05/0> P ). تمایزیافتگی به طور مستقیم پیش بین منفی برای شدت اعتیاد نبود (05/0< P ). سلامت خانواده اصلی با میانجی گری تمایزیافتگی خود پیش بین منفی برای شدت اعتیاد بود(05/0> P ). حمایت اجتماعی در سطح خانواده با میانجی گری تمایزیافتگی خود پیش بین منفی برای شدت اعتیاد نبود (05/0< P ). نتیجه گیری: لازمه کاهش شدت اعتیاد افراد ارتقای سطح سلامت خانواده اصلی آن هاست که این ارتقا به افزایش میزان تمایزیافتگی و در نتیجه کاهش شدت اعتیاد منجر می شود. به علاوه ارتقای میزان حمایتی که خانواده به این افراد عرضه کرده و آن ها نیز آن را ادراک می کنند در کاهش شدت اعتیاد مؤثر می باشد.

سرطان پستان شایع ترین سرطان زنان است که بر جنبه های مختلف روانشناختی فرد اثر می گذارد. هدف از پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی آموزش مدیریت استرس به شیوه شناختی – رفتاری بر تاب آوری و امیدواری زنان مبتلا به سرطان پستان بود. این پژوهش ازجمله طرح های نیمه آزمایشی پیش آزمون، پس آزمون با گروه کنترل و دوره پیگیری بود. 30 نفر از زنان مبتلا به سرطان پستان مراجعه کننده به انجمن حمایت از بیماران سرطانی یاس کرمان به شیوه نمونه گیری دردسترس در تابستان سال 1394 انتخاب شدند. بیماران به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. سپس 30 نفر پرسشنامه تاب آوری کانر و دیویدسون و پرسشنامه امیدواری اشنایدر را تکمیل کردند. گروه آزمایش در 10 جلسه 90 دقیقه ای مشاوره گروهی شرکت کردند و گروه کنترل مداخله ای دریافت نکردند. هر دو گروه پس از خاتمه جلسات درمانی و دوره پیگیری یک ماهه مجدداً ارزیابی شدند. داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کواریانس تحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان دادند گروه درمانی شناختی – رفتاری مدیریت استرس سبب افزایش میزان تاب آوری و امیدواری در گروه آزمایش شده است. پیگیری یک ماهه، نتایج به دست آمده در دو گروه را تأیید کرد. با توجه به تأثیر آموزش مداخله بر افزایش تاب آوری و امیدواری زنان مبتلا به سرطان پستان، به کارگیری فنون شناختی – رفتاری در کنار درمان های پزشکی می تواند در درمان این بیماران مؤثر باشد.

هدف مطالعه حاضر، مقایسه شدت بیش فعالی/کمبود توجه و زیر مقیاس های آن به همراه میزان ذهن آگاهی در افراد معتاد به مواد مخدر و افراد عادی بود. همچنین این مطالعه به بررسی نقش میانجی گر ذهن آگاهی در ارتباط علّی بیش فعالی/کمبود توجه با اعتیاد به مواد مخدر پرداخت. نمونه مورد بررسی شامل 153 نفر معتادان بدون نام و 103 نفر افراد همتا و عادی بود. داده ها به کمک مقیاس تشخیصی کوتاه نقص توجه-بیش فعالی کانرز بزرگسالان و مقیاس ذهن آگاهی گردآوری شده و به کمک ضرایب همبستگی، آزمون تی و تحلیل میانجی آنالیز شدند. همبستگی های معکوس و معناداری بین نمره کل بیش فعالی/کمبود توجه و زیرمقیاس های آن با ذهن آگاهی بدست آمد. همچنین تفاوت های معناداری از نظر ذهن آگاهی و بیش فعالی/کمبود توجه و زیرمقیاس های آن در افراد معتاد با همتاهای غیرمعتاد آن ها مشاهده شد. تحلیل میانجی از نقش واسطه ای معنادار ذهن آگاهی در ارتباط علّی نمره کل بیش فعالی/کمبود توجه بر اعتیاد به مواد مخدر حمایت نمود. بر اساس یافته ها، منطقی به نظر می رسد که اولا نقش اختلال بیش فعالی/کمبود توجه بزرگسالان در ابتلا به اعتیاد با مواد مخدر از نو مورد توجه قرار گیرد. ثانیا در مداخلات درمانی اعتیاد به مواد مخدر، نقش ذهن آگاهی به عنوان عاملی مهم در در نظر گرفته شود.

ابتلا به بیماری های مزمن از جمله صرع، در دوران نوجوانی، یک بحران برای کل خانواده محسوب می شود. از بین جنبه های متأثر از این بحران در خانواده می توان به کیفیت ارتباط والد- فرزندی اشاره نمود که توجه ویژه ای را می طلبد. هدف مطالعه حاضر، بررسی اثربخشی آموزش روابط والد– فرزند مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) بر تعارض والد– نوجوانِ مادران دارای فرزند مصروع در شهر اصفهان بود. طرح پژوهش مطالعه حاضر، ﻧﯿﻤﻪ تجربی و از نوع ﭘﯿﺶ آزﻣﻮن- پس آزمون ﺑﺎ ﮔﺮوه ﮐﻨﺘﺮل بود. جامعه پژوهش شامل مادران دارای فرزند نوجوانِ مصروع شهر اصفهان بود. نمونه گیری به صورت در دسترس با مراجعه به انجمن صرع اصفهان انجام پذیرفت. 24 نفر از مادران به صورت تصادفی در دو گروه مداخله و کنترل جایگزین شدند و پرسش نامه ی تاکتیک های تعارض را در پیش آزمون و پس آزمون تکمیل نمودند. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و تحلیل کوورایانس چند متغیره تحلیل شد.نتایج به دست آمده نشان دادند که میزان تعارض گروه مداخله در مقایسه با گروه گواه در مرحله ی پس آزمون به طور معناداری کاهش یافته است، ( 05/0 >p). همچنین یافته ها نشان دهنده ی افزایش معنادار نمرات استدلال (05/0 >p) و کاهش معنادار نمرات پرخاشگری کلامی و فیزیکی ( 05/0 >p) بودند. بنابر نتایج به دست آمده از مطالعه حاضر می توان نتیجه گرفت آموزش روابط والد – فرزند مبتنی بر ACT می تواند میزان تعارض والد – نوجوان را کاهش دهد.