فریبرز خسروی

هدف: میزان واسپاری به کتابخانه ملی طی سال های 1381-1390 و کاستی های اجرای قانون واسپاری شناسائی، و برای رفع آنها پیشنهاد ارائه شده است. روش/ رویکرد پژوهش: پیمایشی تحلیلی از نوع کاربردی یافته ها: از 531400 عنوان ثبت شده در بانک اطلاعاتی کتاب های چاپی خانه کتاب، 8/73 درصد به کتابخانه ملی واسپاری شده است. ناشران تهرانی از 398000 عنوان، 4/69 درصد و ناشران شهرستانی از مجموع 133400 عنوان، 8/86 درصد را به کتابخانه ملی واسپرده اند. نتیجه گیری: بین میزان واسپاری ناشران تهرانی و شهرستانی تفاوت معنادار وجود دارد. بین میزان واسپاری موضوعات مختلف در سال های مختلف نیز تفاوت معنادار وجود دارد. همچنین بین میانگین قیمت کتاب های واسپاری شده و واسپاری نشده طی این ده سال نیز تفاوت معنادار است.

مقاله حاضر به شناخت جامعه دانشجویی و دانش آموزی نسبت به ابعاد سواد رسانه ای پرداخته است. همچنین این مقاله به تبیین میزان سواد رسانه ای و عوامل مرتبط با آن چون میزان تحصیلات، میزان استفاده از تلویزیون، سن و جنس در بین دو جامعه آماری پرداخته است. با بهره گیری از روش پیمایشی و استفاده از ابزار پرسشنامه بر روی 440 دانش آموز و 400 دانشجو با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای، داده ها جمع آوری و با استفاده از SPSS تجزیه و تحلیل شده اند. بر اساس نتایج به دلیل ضعف بعد ادراکی سواد رسانه ای دانشجویان و دانش آموزان تهرانی، آنها قادر به انتخاب آگاهانه از میان فرستنده های متعدد، عمل مستقل و کنترل در مرحله مصرف نیستند و نیازمند آموزش هستند تا به ابزار تحلیل و ارزیابی تولیدات رسانه ای مجهز شوند. همچنین دانش آموزان سواد رسانه ای و درک دانش موجود در رسانه ها را معادل "توسعه سواد سنتی" می دانند و دانشجویان آن را معادل "آموزشی که فرد را قادر به درک نحوه کار با رسانه ها" می کند و نیز "معنی سازی" دانسته اند. نتایج نشان می دهند در شرایطی که درک دانش آموزان از هدف سواد رسانه ای بیشتر معطوف به " درک موقعیت های موجود در رسانه ها " بوده، نگرش دانشجویان" استدلال نقادانه، ارزیابی عملکرد، توانایی گزینش و انتخاب و دستیابی به موقعیت پیشرو" عنوان شده است. نتایج وجود رابطه معنادار میان سن و جنس با میزان سواد رسانه ای دانش آموزان و دانشجویان را نیز نشان می دهند. همچنین رابطه بین میزان تحصیلات و سطح سواد رسانه ای در بین دانشجویان معنادار است اما در بین دانش آموزان معنادار نیست.

هدف: اعتیاد به اینترنت را نوعی استفاده از اینترنت می دانند که می تواند مشکلات روان شناختی، اجتماعی، درسی و یا شغلی در زندگی فرد ایجاد کند. در این پژوهش تأثیر اعتیاد به اینترنت بر عادات مطالعه دانشجویان کارشناسی ارشد رشته کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه های تهران بررسی شده است. روش/ رویکرد پژوهش: با استفاده از پرسشنامه 20 سؤالی سنجش اعتیاد به اینترنت یانگ و با افزودن تعدادی سؤال به منظور سنجش میزان مطالعه، پرسشنامه ای طراحی و روایی و پایایی آن سنجیده شد. پس از توزیع، 152 پرسشنامه جمع آوری شد. سپس تحلیل داده ها در نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون انجام شد. یافته ها: بیشتر پاسخ گویان در حد خفیفی از اعتیاد قرار داشتند. اعتیاد به اینترنت بر میزان مطالعه درسی تأثیر گذاشته است، اما پژوهش شواهد کافی برای یافتن ارتباط میان اعتیاد به اینترنت و مطالعه غیردرسی نیافت. نتیجه گیری :پیشنهاد می شود افراد معتاد به اینترنت گشت وگذارهای اینترنتی خود را به سمت مطالعه مطالب درسی، پژوهشی و مفید هدایت کنند.

هدف: با مقایسه گذشته و حال کتابخانه های ملی کانادا و استرالیا با کتابخانه ملی ایران، این مقاله فهمی انتقادی از روند توسعه و برنامه های سازمان اخیر به دست می دهد و به برنامه ریزی بهتر برای آینده کمک می کند. روش/ رویکرد پژوهش: روش پژوهش مطالعه تطبیقی است. برای جمع آوری داده ها از چک لیست کتابداری تطبیقی (سیمسوا ، 1371) استفاده شده است و با کنار هم گذاشتن این داده ها، سه سازمان از جنبه های کلی نظیر جایگاه، ساختار، مدیریت و خدمات و برنامه ها مقایسه شدند. یافته ها: کتابخانه و آرشیو ملی کانادا با داشتن امتیازاتی نظیر برنامه ریزی دقیق، گستره حمایت از خدمات کتابخانه ها، نحوه حراست از میراث ملی، هماهنگی با خدمات آرشیوی و نیز تلاش برای تشویق مردم در استفاده از اطلاعات برای توسعه ملی، از دو سازمان دیگر موفق تر است. نتیجه گیری: برای بهبود شرایط کتابخانه ملی ایران، پیشنهاداتی چون بازبینی اساسنامه، تجدیدنظر در مدیریت، بازنگری نحوه ادغام کتابخانه ملی و اسناد ملی و تجدیدنظر در روش برنامه ریزی توصیه شده است.

هدف از این پژوهش تعیین رابطه میان درک ویژگی های عنوان شده در نظریه اشاعه نوآوری های راجرز مانند مفید بودن، سازگاری، پیچیدگی، آزمون پذیری و مشاهده پذیری بر میزان پذیرش زنان عضو هیئت علمی منطقه هشت دانشگاه آزاد اسلامی بود. نمونه مورد مطالعه 105 عضو هیئت علمی زن بودند که به صورت تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. نوع پژوهش تحلیلی و ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه محقق ساخته بر اساس نوشتارهای پیشین و نظریه راجرز بود. یافته های تحقیق نشان می دهدکه با استفاده از روش همبستگی پیرسون تمام متغیرهای مستقل در چارچوب ویژگی های نظریه اشاعه نوآوری های راجرز در سطح 0001/0 ارتباط معناداری با میزان پذیرش دارند. همچنین78 /0 درصد میزان پذیرش پایگاه های اطلاعاتی پیوسته متأثر از متغیرهای پیش بین مفید نسبی، سازگاری، پیچیدگی، آزمون پذیری و مشاهده پذیری است. هرچند ویژگی مفید بودن و سازگاری نسبت به دیگر ویژگی ها پیش بین های قوی تری در میزان پذیرش پایگاه های اطلاعاتی پیوسته هستند.

هدف: هدف این پژوهش تعیین پیش بین های مؤثر در پذیرش پایگاه های اطلاعاتی پیوسته توسط اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی منطقه هشت با استفاده از نظریه اشاعه نوآوری های راجرز است. روش: روش پژوهش پیمایشی تحلیلی، ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته و نمونه مورد مطالعه 351 عضو هیئت علمی بود که به صورت تصادفی طبقه ای انتخاب شد. از نرم افزار اس.پی.اس.اس (نسخه 17) برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که تفاوت معنی داری در سطح 01/0 بین درک اعضای هیئت علمی از گویه هایی ویژگی پایگاه های اطلاعاتی پیوسته وجود دارد. 70 درصد میزان پذیرش پایگاه های اطلاعاتی پیوسته متأثر از متغیرهای مفید بودن، سازگاری، پیچیدگی، آزمون پذیری، ومشاهده پذیری است. ویژگی مفید بودن و سازگاری در سطح معنی داری 001 /0 نسبت به دیگر ویژگی ها پیش بین های قوی تری در میزان پذیرش پایگاه های اطلاعاتی پیوسته هستند.

هدف: در این مقاله با بررسی خدمات و سرویس های پایگاه OCLC به عنوان یکی از مراکز مهم و مشهور در ارائه خدمات تعاونی و اشتراکی، و نیز بررسی تعدادی پورتال های کتابخانه ای و پرسش از کتابداران و متخصصان، خدماتِ با اولویت برای ارائه در پورتال کتابخانه ملی، شناسایی شود. روش/ رویکرد پژوهش: برای گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. این پژوهش از نوع کمّی و کاربردی است. جامعه آماری این پژوهش را 44 نفر از اعضای هیئت علمی، مدیران و کتابداران ارشد کتابخانه ملی که دارای مسئولیت های اجرایی و کارشناسی هستند، تشکیل داده اند. یافته ها: براساس پاسخ های گردآوری شده و از میان 25 سرویس مورد انتظار برای ارائه در پورتال کتابخانه ملی و باتوجه به نظر کارشناسان متخصص، 20 سرویس مورد تأیید قرار گرفته است که لازم است بعد از تهیه مشخصات آنها در پورتال جامع کتابخانه ملی، پیاده سازی شوند. نتیجه گیری: براساس یافته های پژوهش، می توان نتیجه گرفت که سرویس های پایه ای در حوزه خدمات فهرستنویسی تعاونی و سازماندهی اطلاعات، خدمات مرجع و بازیابی اطلاعات در راستای راه اندازی شبکه اطلاع رسانی یکپارچه، دارای اولویت هستند.

هدف: سواد اطلاعاتی250 نفر کتابدار شاغل با تحصیلات کتابداری و غیرکتابداری در سازمان اسناد و کتابخانه ملی سنجیده شده است. روش/ رویکرد پژوهش: این پژوهش پیمایشی- تحلیلی براساس پرسشنامه محقق ساخته انجام شده است. یافته ها: مهارت های کتابداران (اعم از فارغ التحصیلان کتابداری و غیرکتابداری) کتابخانه ملی در راهبردهای جست وجوی اطلاعات در حد مطلوب است، اما از نظر درک درست نیاز اطلاعاتی مطلوب نیست. میزان انطباق مهارت های سواد اطلاعاتی آنان با استانداردها کمتر از حد مطلوب است. همچنین مهارت سواد کتابداران در تمامی استانداردها (به جز استاندارد 4) در حد مطلوب است. در استاندارد چهارم مهارت های سواد اطلاعاتی کتابداران با مشکل بیشتری مواجه هستند. درمجموع باتوجه به درصد پاسخ از گزینه های درست سؤالات سواد اطلاعاتی، پاسخ دهندگانی که در رشته کتابداری تحصیل کرده اند در مقابلِ افراد رشته غیرکتابداری، موفقیت نسبی در پاسخ گویی به گزینه های درست داشته اند. نتیجه گیری: باتوجه به نتایج حاصله، ضرورت دارد به ارتقاء سواد اطلاعاتی دردوره کارشناسی توجه بیشتری شده و به برگزاری کارگاه های سواداطلاعاتی، کلاس های آموزشی ضمن خدمت، آموزش زبان انگلیسی برای تقویت مهارت سواد اطلاعاتی بیشتر تأکید شود.

هدف: واژه­های عنوان و چکیده­پایان­نامه­ها با توصیفگرهای تعیین شده در نمایه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با یکدیگر مقایسه شده است. روش گردآوری و تحلیل داده ­ ها : ابزار گردآوری داده­ها سیاهه وارسی است. جامعه پژوهش ۱۸۹۵۱ پایان­نامه از سال ۱۳۸۰ تا پایان سال ۱۳۸۷ است. از این تعداد به روش نمونه­گیری و با استفاده از جدول کرجسی و مورگان تعداد ۳۸۰ مورد از بین ۴ گروه علمی فنی- مهندسی و علوم پایه، علوم پزشکی، علوم انسانی و هنر انتخاب شدند. یافته ­ها: میزان مطابقت واژه­های عنوان با توصیفگرهای موجود در نمایه سازمان، ۴۷ درصد و میزان مطابقت واژه­های چکیده با توصیفگرها ۵/۵۳ درصد بوده است. میزان مترادف بودن واژه­های عنوان با توصیفگرهای موجود در نمایه سازمان، ۶/۲۴ درصد و میزان مطابقت واژه­های چکیده با توصیفگرها حدود ۷/۲۴ درصد ارزیابی شد. دو فرضیه مذکور در پژوهش نیز تایید شد. حدود ۷۵ درصد توصیفگرها واژه­های عنوان و چکیده یا مترادف آنها هستند.

هدف: هدف از این پژوهش تعیین میزان جامعیت، مانعیت و مدت زمان جست وجو در دو پایگاه نما و نمایه و همچنین مقایسه دو ابزار نمایه سازی اصطلاحنامه و رده بندی ده دهی دیویی در این دو پایگاه است. روش: این پژوهش با استفاده از روش پیمایشی- تحلیلی صورت پذیرفته است. اطلاعات مورد نیاز آن با مشاهده مستقیم منابع پایگاه مقالات نما و نمایه گردآوری شده است. جامعه آماری، مقالات مشترک در دو پایگاه مقالات فارسی نما و نمایه در دو حوزه موضوعی کتابداری و اطلاع رسانی و تاریخ (610 مقاله) است که 240 مقاله به روش نمونه گیری نسبی و تصادفی انتخاب گردید. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که میزان جامعیت (در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی و تاریخ) در پایگاه نما 56 درصد و در پایگاه نمایه40 درصد و میزان مانعیت (در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی و تاریخ) در پایگاه نما 58 درصد و در پایگاه نمایه 35 درصد، و نیز مدت زمان جست وجو در پایگاه نما 1 دقیقه و 13 ثانیه و در پایگاه نمایه 2 دقیقه و13 ثانیه است. استفاده از آزمون آماری تی برای نمونه های مستقل در این پژوهش بیانگر این است که از نظر جامعیت، مانعیت و مدت زمان جست وجو اختلاف معنی داری بین پایگاه نما و پایگاه نمایه وجود دارد؛ اما همبستگی در این معیارها در دو پایگاه مستقیم و معنی دار است. نتایج به دست آمده از پژوهش نشان می دهد که پایگاه نما از نظر میزان جامعیت و مانعیت و مدت زمان جست وجو در وضعیت مطلوب تری نسبت به پایگاه نمایه قرار دارد و می توان گفت استفاده از اصطلاحنامه در نمایه سازی پایگاه نما بر نتایج بازیابی از آن پایگاه تأثیر مثبت و موثر گذاشته است. اصالت/ارزش: براساس نتایج پژوهش جست وجوگران اطلاعات می توانند در انتخاب پایگاه متناسب با نیاز خود بهتر تصمیم گیری کنند و نیز طراحان پایگاه ها دریابند که برای تولید پایگاه از کدام زبان کنترل شده در سازمان دهی منابع استفاده کنند.

Purpose: documents in Tehran’s archival centers. e present research aimed to evaluate the status of indexing the written archival Methodology: was used as the tool for gathering information. e study community contained 100 indexers working in Tehran’s archival centers who answered the questionnaire. e research applied the method of descriptive survey and a questionnaire Findings: and natural languages for indexing and 65 percent of the indexers in archival centers have their own indexing policy. It also shows that 80 percent of the indexers use indexing tools for documentation of the archival records. 46.25 percent of these indexers have evaluated the compatibility of indexing aids with the subject content of records and their terminology as average. 38.75 percent of them have evaluated that the indexing tools meet the users’ needs to a high degree. e -ndings also show that the Persian Cultural esaurus (ASFA) is the most frequently used (68.8%). Among indexing systems, electronic work sheets are used most frequently and Rasa so ware is the most popular tool for indexing the records (82.46%). e -ndings of this research show that 42 percent of the indexers apply both controlled Conclusion: and concepts in indexing tools, and also poor communication between the indexers of archival centers. e existing inadequacies are mostly related to lack of updating the terminologies

این پژوهش، به بررسى وضعیت موجود شناسائى و فراهمآ ورى اسناد در آرشیو ملى ایران و ارتباط سازمان ها و وزارتخانه ها، در انتقال اسناد به آرشیو ملى مىپ ردازد. روش هاى مورد استفاده در این پژوهش، روش مطالعه کتابخانها ى و روش پیمایش توصیفى است. ابزار مورد استفاده در این پژوهش، پرسشنامه مىب اشد که محققان، با توجه به شاخص بومى سازى قوانین آرشیوى در دنیا، براساس قوانین و مقررات و آئینن امه هاى انتقال اسناد ملى ایران، طراحى کردها ند. قوانین و آئینن امه هاى مذکور، موضوعات ارزشیابى، امحا، انتقال و مدیریت اسناد را دربرمى گیرد. جامعه مورد مطالعه در این پژوهش، شامل دو گروه کارشناسان رابط آرشیو ملى و نیز مدیران اسناد وزارتخانه ها و سازمان هاى دولتى مادر مىب اشد. پس از تجزیه - تحلیل پژوهش، نتایج بررسى ارائه شد و در نهایت، پیشنهادهائى در زمینه بهبود وضعیت شناسائى و فراهمآ ورى اسناد در آشیو ملى، ارائه گردید.