ویدا اندیشمند

موفقیت یا عدم موفقیت دانش آموزان در امر تحصیل از مهم ترین دغدغه سازمان آموزش و پرورش در کشور است. موفقیت و پیشرفت دانش آموزان در تمام زمینه های آموزشی و اجتماعی نشانه دهنده نظام آموزشی پیشرفته و موفق است و زمینه ای اصلی برای موفقیت، توسعه جامعه و کشور خواهد بود. از مهمترین عوامل مؤثر بر انگیزش تحصیلی دانش آموزان و موفقیت و رشد آنها، خوشبینی آنان به نظام آموزشی است. پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و با استفاده از روش پدیدار شناسی به بررسی عوامل مؤثر بر خوشبینی دانش آموزان نسبت به نظام آموزشی می پردازد. ابزار پژوهش مصاحبه نیمه ساختار یافته بود. مصاحبه ها با 33 نفر از دانش آموزان دبیرستان پسرانه علی شریعتی کرمان، انجام شد. تحلیل داده طی دو مرحله کدگذاری باز (اولیه، محوری) صورت گرفت. کدهای باز شامل 26 مفهوم بودند و کدهای محوری شامل چهار مقوله عمده شامل: الف) ویژگی های اخلاقی اولیا مدرسه، ب) توانایی های آموزشی معلّمان و فعالیت های آموزشی در مدرسه ج) ویژگیهای محیطی و امکانات مدرسه، د) برنامه های مختلف مدرسه شناسایی شدند.

یکی از تحولات مهم و کارآمدی که در سال های اخیر در نظام آموزشی دوره ی دبس تانی در حال وقوع است، ایجاد و توسعه ی الگوی ارزش یابی کیفی توصیفی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان است. این تحول ب ه لحاظ اهمیت و تأثیرگذاری بر کیفیت فرایند و نتیجه ی یادگیری دوره ی دبستان، بسیار موردتوجه مدیران نظام آموزشی ایران و حتی بسیاری از کشورهای دیگر است. موفقیت در توسعه و استقرار صحیح این برنامه ی تحولی، آثار ارزشمندی را بر مؤلفه های آموزشی و تربیتی مدرسه بر جای می گذارد. یکی از این بسترهای محیط های نظام آموزشی برای برنامه ی ارزش یابی کیفی توصیفی، در مقطع ابتدایی، معلمان هستند. آن ها مجریان اصلی و تحت تأثیر آن هستند. هر طرحی که اجرا شود نقاط قوت و ضعف خود را دارد بنابراین برای بررسی ناکارآمدی این روش معلمان بهتر از هر فرد دیگر می تواند آن را بیان کنند. هدف تحقیق حاضر تحلیل تجربه زیسته معلمان از اثربخشی ارزشیابی توصیفی در مقطع ابتدایی است. تحقیق حاضر از نوع کیفی و به روش پدیدارشناسی است. در این تحقیق با 12 نفر از معلمان زن و مرد شهرستان شیراز در مقطع ابتدایی مصاحبه شد. روش نمونه گیری به صورت هدفمند انجام شد. روش مصاحبه ها نیمه ساختاریافته و تحلیل داده ها بر اساس راهبرد هفت مرحله ای کلایزی صورت پذیرفت. تحلیل و ادراک عمیق گفته های معلمان به شناسایی 6 مضمون ازجمله کاهش میزان و کیفیت تلاش دانش آموزان ضعیف، افت شدید انگیزه در دانش آموزان مستعد، نامفهوم بودن گزاره های ارزشیابی و نیاز به توضیح مجدد برای والدین و یا دانش آموزان، دشواری تعیین سطح دانش آموزان، کم سوادی دانش آموزان با توجه به نوع ارزشیابی، مشکلات ارزشیابی آخر ترم و جمع بندی آن منجر شد. در انتها پیشنهاد هایی برای بهبود طرح ارائه شد.

رشته ی علوم تربیتی از جمله رشته های اساسی و مهم در دانشگاه فرهنگیان است. این رشته از این جهت اهمیت دارد که دانشجو معلمان را برای ورود به حرفه معلمی دوره ابتدایی آماده می کند. هدف این پژوهش بررسی علل ضعف نسبی دانشجویان رشته ی علوم تربیتی، نسبت به دانشجویان دبیری در دانشگاه فرهنگیان خواجه نصیر طوسی کرمان می باشد. روش این پژوهش کیفی و از نوع پدیدارشناسی است. یافته ها از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته به دست آمدند. دراین تحقیق جامعه آماری سه دانشجوی رشته ی علوم تربیتی و دوازده دانشجوی رشته های دبیری بودند. یافته های این پژوهش شامل سه مضمون اصلی کار و شرایط، نظام آموزشی و واحدهای ارائه شده برای رشته ی علوم تربیتی و همچنین مضمون دیگر این پژوهش، فعال نبودن دانشجویان رشته ی علوم تربیتی می باشد. در مضمون کار و شرایط، دو مقوله جایگاه و کلاس و تدریس همه دروس درنظر گرفته شده. در مضمون نظام آموزشی، مقوله های عدم توجه نظام آموزشی به درس خواندن دانشجویان، سخت بودن رشته های دبیری و آسان بودن رشته علوم تربیتی وهمچنین عدم استفاده درس های کاربردی و عملی در رشته ی علوم تربیتی بررسی شده است. همچنین در مضمون مشارکت دانشجومعلمان رشته ی علوم تربیتی، به مقوله های عدم فعالیت در کلاس های درسی دانشگاه، تشکل های دانشجویی و برنامه های فرهنگی مورد توجه قرار گرفته است. پژوهشگر با تحلیل یافته ها به نتایجی دست یافته است، این نتایج عبارت اند از: یکی از نقاط ضعف نسبی در بین دانشجویان رشته علوم تربیتی تدریس دروس ریاضی و علوم دوره ابتدایی است؛ بنابراین واحدهای اساسی و مهمی مثل آموزش ریاضی و آموزش علوم تجربی در برنامه درسی رشته ی علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان خیلی کم است و لازم است که حداقل ۱۰ واحد درسی برای هر کدام از این دروس در برنامه درسی گنجانده شود.

اختلال ویژه یادگیری یکی از مباحث مهم در بررسی عملکرد تحصیلی به شمار می رود. دانش آموزان با اختلال یادگیری، باوجود داشتن هوش متوسط یا بالاتر نسبت به همسالان خود و بهره مندی از شرایط مناسب آموزشی، درزمینه ی خواندن ، نوشتن و ریاضی مشکلات زیادی دارند. تحقیقات نشان می دهد نقص در کارکردهای اجرایی تا حد زیادی پیش بینی کننده عملکرد ضعیف تحصیلی است. کارکردهای اجرایی به فرآیندهای شناختی ( مانند برنامه ریزی، حافظه کاری، بازداری و حل مسئله) گفته می شود که در تکالیف یادگیری و کنش های هوشی به افراد کمک می کند. دانش آموزان برای یادگیری تکالیف درسی باید به این مهارت ها تسلط داشته باشند. بیشتر کودکان آنها را خودبه خود می آموزند ولی کودکان دارای اختلال یادگیری باید این مهارت ها را آموزش ببینند. در سال های اخیر به آموزش کارکردهای اجرایی در فرآیندهای یادگیری توجه زیادی شده است، زیرا نقش مهمی در پیشرفت تحصیلی و اجتماعی دانش آموزان دارند. در مطالعه مروری حاضر، نتایج پژوهش های مختلف از طریق مطالعه کتب و مقالات مرتبط در پایگاه های اینترنتی نشریات و مجلات معتبر در حوزه روانشناسی ، در خصوص کودکان با اختلالات ویژه یادگیری و ارتباط آن باکارکردهای اجرایی مورد توجه قرارگرفته است.

برنامه آموزشهای ویژه ارائه خدماتی به کودکان استثنایی است که بتوان آن خدمات را در کلاسهای عادی فراهم نمود.برنامه های آموزشهای ویژه به این علت که سعی دارند تفاوت های میان گروهی و میان فردی را مورد توجه قرار دهند با برنامه های کلاسهای عددی مختلف می باشند. فهم این نکته مهم است که آموزشهای ویژه تنها به این دلیل که آموزشهای عادی با شکست مواجه شده اند بوجود نیامده اند بلکه معلمان کلاسهای معمولی اصولاً قادر نمی باشند به نیازهای کودکان استثنایی به طور کامل پاسخ دهند چون نه دقت این کار ر ا د ارند نه منابع لازم را در نتیجه هدف از آموزشهای ویژه این است که با تغییر دادن محیط و محتوای دروس موقعیتی مناسب را ایجاد کنیم که کودکان استثنایی بتوانند در کلاسهای عادی مدارس جایگزین شوند، به علاوه به نیازهای ویژه آنها پاسخ داده شود .یادگیری آنها برای سازگاری با اجتماع بالا رود.

هدف از پژوهش حاضر مروری بر مولفه های اساسی تشخیص مشکلات یادگیری است. شناسایی و تشخیص دانش آموزانی که دروس مدرسه را یاد نمی گیرند و شناخت مولفه های اساسی آن از محورهای اساسی مطرح شده در این پژوهش است. این پژوهش توصیفی در رده تحقیقات مروری از جمله مطالعات کیفی و کتابخانه ای به شمار می رود.نتایج پژوهش مبین آن است که آنچه در حیطه ناتوانمندی های یادگیری مورد غفلت واقع شده عدم تشخیص جامع به موقع به دلیل عدم آشنایی معلمان با دانش مولفه های تشخیص مشکلات و ناتوانی های تحصیلی دانش آموزان به روش علمی است که چنین تشخیصی نه تنها می تواند به ارجاع، بهبود و درمان به موقع آن ها کمک نماید بلکه می تواند به تجربه یادگیری موثر و مفید در راستای شکوفایی سایر توانمندی ها بیانجامد و به غنی سازی تجارب یادگیری منجر گردد.

هرگاه واژه رقابت در یک صنعت پررنگ تر شود، موضوع بازاریابی نیز در آنجا از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد شد. صنعت آموزش کشور نیز از این قاعده مستثنی نبوده و با افزایش پتانسیل آموزش در سال های اخیر، رقابت نیز میان بازیگران این صنعت بیشتر شده است. رقابت ایجاد شده بر سر حفظ سهم بازار خود و کسب سهم بیشتر از بازار رقیب، کشور را نیز به ارتقا کیفیت آموزش های ارائه شده امیدوار کرده است. معلمان، آموزشگاه ها، دانشگاه ها و سایر ارائه دهندگان خدمات آموزشی به صورت مستمر در تلاش هستند تا به نحوی با معرفی برند خود به مخاطبان بالقوه، دانش پذیران بیشتری را برای دوره های آموزشی خود جذب کنند و با افزایش نرخ ثبت نام به جایگاهی بالاتر از رقبا در این صنعت دست یابند. ورود تکنولوژی های مختلف آموزشی و سیستم مدیریت یادگیری الکترونیکی، به حوزه آموزش و پرورش نیز بازار آموزشی کشور را به شدت تحت تاثیر قرار داده است. تمام موسسات آموزشی اعم از مدارس دولتی، آموزشگاه های حضوری و غیر حضوری، مدارس غیر انتفاعی و آموزشگاه های آنلاین هریک به نحوی برای جذب دانش آموزان بیشتر با یکدیگر رقابت می کنند؛ بنابراین بازاریابی تنها به معنای فروش و یا تبلیغ نیست بلکه در آموزش که نوعی خدمت می باشد، بازاریابی خدمات، بازاریابی آموزشی است که با راهبرد های خود می تواند باعث افزایش بهره وری و رشد و توسعه صنعت آموزش شود. تحقیق حاضر به مقاله ای مروری است که به شناسایی نقش و جایگاه بازاریابی آموزشی در آموزش و پرورش و در مؤسسات خدمات آموزشی میپردازد.

اختلال نارسایی توجه همراه با بیش فعالی یکی از شایع ترین اختلالات دوران کودکی است که در بعضی از کودکان پیش دبستانی و یا در سال های اولیه مدرسه ظاهر می شود. کودک دارای اختلال نقص توجه وقتی با مشکلی مواجه می شود قادر به برطرف کردن آن نیست. کودک برای استفاده از تمام توانش باید توسط خانواده، مشاوران راهنما و سازمان های آموزشی عمومی کمک و راهنمایی شده و توسط آن ها حمایت شود. اختلال نقص توجه/ بیش فعالی به صورت مشکل عمده ای بروز کرده است و در پسران شایع تر از دختران است و عوامل متعددی در ایجاد این اختلال نقش دارند که توجه روان پزشکان، روانشناسان و متخصصان بالینی را به خود جلب کرده است. لذا در این مقاله به بررسی این اختلال، علائم، علل و روش های درمانی آن از جمله درمان دارویی، مداخله های رفتاری، وسایل و انتخاب آموزش های مفید برای کودکان، والدین و آموزگاران پرداخته شده است.

امروزه یکی از مهم ترین اصول موثر در حفظ و بهبود منابع انسانی در سازمان ها، مدیریت و کنترل فشارهای روحی و پیشگیری از سکون زدگی و سایش اجتماعی در محل کار است. هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه بین فرسودگی شغلی و سایش اجتماعی با سکون زدگی شغلی در کارکنان مدارس شبانه روزی مقطع متوسطه انجام شده است. روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی بوده است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه كلیه کارکنان ( آموزشی و اداری) مدارس شبانه روزی در سال تحصیلی 96- 1397 به تعداد 114 نفر بودند که با استفاده از روش نمونه گیری تمام شمارشی و در نهایت با همکاری کارکنان، 105 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند.برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه فرسودگی شغلی مسلش (2013)، پرسشنامه سکون زدگی شغلی باردویک (1986) و پرسشنامه سایش اجتماعی بهشتی فر (1390) استفاده شده است. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از رگرسیون خطی چندگانه نشان داد که بین فرسودگی شغلی و سایش اجتماعی با سکون زدگی شغلی کارکنان رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد، همچنین بین مولفه های فرسودگی شغلی (خستگی عاطفی، عدم موفقیت فرد، مسخ شخصیت و درگیری) با سکون زدگی شغلی کارکنان رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.

 پژوهش حاضر به منظور، مقایسه اثربخشی آموزش تکنیکهای زندگی در لحظه بر عملکرد شغلی معلمان و عملکرد تحصیلی دانش آموزان و همچنین میزان تاثیر گذاری آموزش تکنیکهای زندگی در لحظه بر مولفه های عملکرد شغلی معلمان است. روش پژوهش، نیمه آزمایشی (نیمه تجربی) با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه گواه بود. تعداد نمونه 40 معلم از کلیه پایه ها و ت 40 دانش آموز از دوره دوم ابتدایی بود به صورت تصادفی انتخاب شدند و افراد نمونه هر دو گروه به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه (هر گروه 20 نفر) قرار گرفتند. ابزار مورد استفاده پرسش نامه عملکرد شغلی معلمان دارنده (1389)و پرسش نامه عملکرد تحصیلی دانش آموزان فام و تایلر (1999) بود. نتایج تحقیق بهبود معنی داری در نمرات عملکرد شغلی معلمان و عملکرد تحصیلی دانش آموزان مورد مطالعه نشان داد. بر اساس نتایج تحقیق آموزش تکنیکهای زندگی در لحظه می تواند به بهبود عملکرد شغلی و تحصیلی گروه های معلمان و دانش آموزان کمک کند. آموزش تکنیکهای زندگی در لحظه در عملکرد شغلی؛ بر مولفه عملکرد وظیفه ای بی تاثیر بوده است و بیشترین تاثیر را بر مولفه عملکرد زمینه ای داشته است. نتایج تحلیل های کوواریانس نشان داد که آموزش تکنیکهای زندگی در لحظه بر عملکرد شغلی معلمان در مقایسه با عملکرد تحصیلی دانش آموزان، اثربخش تر بوده است.

هدف: این پژوهش با هدف مقایسه روش های کنار آمدن با مشکلات در دختران دوره ی دوم متوسطه رشته های علوم انسانی و تجربی اجرا شد. روش: جامعه آماری پژوهش را دختران دوره ی دوم متوسطه رشته های علوم انسانی و تجربی در ناحیه یک کرمان، تشکیل می دهند. گروه نمونه به صورت تصادفی ساده تعداد 100 نفر انتخاب شدند. ابزار پژوهش ، پرسشنامه راهبردهای مقابله ای لازاروس (1988) با 23 سوال و متشکل از 4 خرده مقیاس دوریی جویی ازمشکلات، درخواست حمایت اجتماعی، مسئولیت پذیری و خویشتن داری است. داده ها با استفاده از آزمون شاپیرو- ویلک در بررسی فرض نرمال بودن توزیع متغیرها و آزمون t مستقل مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج حاصل از آزمون t نشان داد کنار آمدن با مشکلات با مؤلفه های مسئولیت پذیری، خویشتن داری، حمایت اجتماعی و دوری جویی در دانش آموزان دختر رشته های علوم انسانی و تجربی به صورت معناداری (05/0p<) بیشتر بود. همچنین نتایج بیانگر آن بود روش کنار آمدن با مشکلات بین دانش آموزان دختر رشته علوم انسانی با دانش آموزان دختر رشته تجربی در مؤلفه های (مسئولیت پذیری، دوری جویی، حمایت اجتماعی) تفاوت معنادار بیشتری نسبت به دانش آموزان رشته علوم انسانی داشتند و میانگین (05/0p< یا 01/0p<) بیشتری را کسب کردند. همچنین بین مؤلفه خویشتن داری، تفاوتی بین دختران رشته علوم تجربی و انسانی وجود نداشت. بیشترین تفاوت در مؤلفه دوری جویی و کمترین تفاوت در مؤلفه درخواست حمایت اجتماعی بین این دو گروه از دختران رشته علوم انسانی و تجربی بود. نتیجه گیری: با توجه به یافته های این تحقیق لازم است مدارس با برگزاری دوره های آموزش مهارت های اجتماعی و مهارت های زندگی جهت شناخت رفتار و مدیریت هیجانات و به کارگیری فنون حل مسئله در دانش آموزان برگذار شود، همچنین پیشنهاد میگردد با تدوین کتاب مهارت های زندگی در دسته عناوین کتابهای دوره دوم متوسطه که به شکل کارگاهی دانش آموزان را برای مقابله با مشکلات آینده آماده سازد.

سابقه و هدف: تاب آوری یکی از موضوعات مطرح در روان شناسی سلامت است. بسیاری از پژوهش ها به بررسی عواملی پرداخته که با این متغیّر در ارتباط است. هدف این پژوهش نیز بررسی رابطه ی جهت گیری مذهبی و سلامت معنوی با تاب آوری است. روش کار: این پژوهش توصیفی ازنوع همبستگی است و جامعه ی آماری آن را تمامی دانش آموزان دختر مقطع دوم متوسطه ی شهر کرمان (4611 نفر) تشکیل می دهد. نمونه یی به حجم 360 نفر به روش نمونه گیری خوشه یی چندمرحله یی انتخاب شد. ابزار جمع آوری داده ها شامل پرسش نامه ها ی جهت گیری مذهبی آلپورت، سلامت معنوی پولوتزین و الیسون و همچنین پرسش نامه ی تاب آوری کانر و دیویدسون بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها نیز از شاخص های آماری میانگین، انحراف معیار، ضریب همبستگی و رگرسیون استفاده شده است. در این پژوهش همه ی موارد اخلاقی رعایت شده است. علاوه براین، نویسندگان مقاله هیچ گونه تضاد منافعی گزارش نکرده اند. یافته ها: تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد که بین جهت گیری مذهبی و سلامت معنوی با تاب آوری در دانش آموزان دختر رابطه وجود دارد. به طوری که 51/0 از واریانس تاب آوری از راه جهت گیری مذهبی درونی و 54/0 از آن از راه جهت گیری مذهبی بیرونی می تواند پیش بینی شود. علاوه براین، 48/0 از واریانس تاب آوری از راه سلامت مذهبی و 56/0 از آن از راه سلامت وجودی می تواند پیش بینی شود. نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش، فرضیه های مبتنی بر وجود رابطه ی معنی دار بین جهت گیری مذهبی و سلامت معنوی با تاب آوری تأیید می شود. بنابراین با اهمیت دادن به دین و مذهب در حیطه های آموزش می توان کمک بسیاری به افزایش تاب آوری در نوجوانان کرد.

هدف از انجام این پژوهش بررسی اثربخشی آموزش موقعیت کنترل بر هدف گذاری و انگیزه پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه سیرجان می باشد. روش انجام این پژوهش به صورت نیمه تجربی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه تجربی و کنترل می باشد. جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانش آموزان دختر مقطع متوسطه سیرجان در سال تحصیلی 95-94 تشکیل داده اند. در این پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی – خوشه ای 40 نفر برای نمونه آماری انتخاب شد. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه انگیزش پیشرفت هرمنس (1970) و پرسشنامه جهت گیری هدف الیوت و مک گریگور (2001) بود. نتایج بدست آمده از تحلیل واریانس دو متغیره نشان دهنده ی این است که سطح معنی داری کمتر 05/0 است. یعنی آموزش موقعیت کنترل بر هدف گذاری و انگیزه پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه تاثیر دارد. و همچنین مقدار برابر 637/0 است که نشان دهنده ی این است درصد (637/0) قابل توجهی از تغییرات انگیزه پیشرفت و هدف گذاری بر اثر آموزش موقعیت کنترل است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش دانشگاه در ایجاد سرمایه اجتماعی به منظور ارایه مدل برای ارتقا نظام آموزش عالی کشور و به روش توصیفی پیمایشی انجام گرفته است. جامعه آماری این پژوهش اعضا هیات علمی تمام وقت دانشگاه های آزاد استان کرمان در سال تحصیلی 620 (87-88) نفر بودند که تعداد 175 نفر به صورت نمونه گیری تصادفی طبقه ای از بین آنها انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده، دو پرسشنامه محقق ساخته بود. از مرور ادبیات و پیشینه پژوهش 54 متغیر و زیر مولفه استخراج گردید و بر اساس آن پرسشنامه اول برای تعیین وضع موجود سرمایه اجتماعی تدوین گردید. روایی محتوایی پرسشنامه توسط، صاحبنظران مورد تایید قرار گرفت و پایایی آن پس از اجرای آزمایشی بین تعدادی از اعضای هیات علمی، از طریق ضریب آلفای کرانباخ (%98) محاسبه گردید. تجزیه و تحلیل داده های در دو سطح توصیفی و استنباطی (تحلیل عاملی و ضریب همبستگی) صورت گرفت. پس از انجام تحلیل عاملی، 7 مولفه اصلی و 54 زیر مولفه شناسایی شده و با هویت سازمانی، توانمندسازی، همکاری و نفع عمومی، تسهیم دانش و خلق سرمایه فکری، اعتماد و همبستگی، مدیریت مشارکتی و آگاهی نامگذاری شد. نتایج نشان داد، مولفه اصلی اعتماد و همبستگی بالاترین میانگین و مولفه مدیریت مشارکتی از کمترین میزان میانگین برخوردار است و زیر مولفه های تعهد و تعلق، میزان قدرت رهبری و مدیریت، خیرخواهی و دیگرخواهی برقراری ارتباط بین افراد دارای دانش با افراد نیازمند به دانش آنها، قابلیت دسترسی به افراد و گروه های مورد نیاز، بالاترین میانگین را دارا هستند ولی زیر مولفه های تجلیل و قدرشناسی، عدالت، جهت گیری به سمت هدف جمعی، پرورش نوآوری و خلاقیت، همبستگی در کل سازمان، مدیریت مشارکتی پایین ترین میانگین را دارا هستند و نشان دهنده وضعیت نامطلوب در این حوزه ها می باشد. نتایج نشان داد که بین نظر پاسخگویان از لحاظ متغیر جنسیت، تحصیلات و سابقه کار تفاوت چندانی وجود ندارد ولی توزیع نظر پاسخگویان در متغیرهای مرتبه علمی و محل دانشگاهی محل خدمت یکسان نمی باشد، بطوری که در متغیر مرتبه علمی، بیشترین سرمایه اجتماعی مربوط به (استادان) و کمترین مربوط به (مربیان) می باشد. هم چنین در متغیر واحد دانشگاهی محل خدمت، شهرستان زرند و کرمان به ترتیب، بالاترین و پایین ترین میزان سرمایه اجتماعی را دارا می باشند. نتایج نشان داد که جو دانشگاههای مذکور پیش نیازه ای اصلی را برای ایجاد و ارتقا سرمایه اجتماعی ندارد و نقششان در این زمینه ضعیف می باشد. بر اساس یافته های حاصله از پرسشنامه اول پرسشنامه دوم مشتمل بر 5 بخش (فلسفه و اهداف، مبانی نظری، چهارچوب ادراکی، مراحل اجرایی، نظام ارزشیابی) تدوین گردید و سپس با استفاده از روش امید ریاضی با  (%96)اعتبار سنجی شد.

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش دانشگاه در ایجاد سرمایه اجتماعی به منظور ارائه الگویی برای ارتقای نظام آموزش عالی کشور است و با روش توصیفی پیمایشی انجام گرفته است. جامعه آماری این پژوهش اعضای هیات علمی تمام وقت دانشگاههای آزاد استان کرمان در سال تحصیلی 88 ـ87 (620 نفر) بودند که 175نفر به صورت نمونه گیری تصادفی طبقه ای از بین آنها انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده، دو پرسشنامه محقق ساخته بود. از بررسی متون و پیشینه پژوهش 54 متغیر و زیرمؤلفه استخراج شد و براساس آن، پرسشنامه اول برای تعیین وضع موجود سرمایه اجتماعی تدوین گردید. روایی محتوایی پرسشنامه را صاحبنظران تایید کردند و پایایی آن پس از اجرای آزمایشی بین تعدادی از اعضای هیات علمی، از طریق ضریب آلفای کرانباخ 98/0 محاسبه گردید. تجزیه و تحلیل داده ها در دو سطح توصیفی و استنباطی (تحلیل عاملی و ضریب همبستگی) صورت گرفت. پس از انجام تحلیل عاملی، 7 مؤلفه اصلی و 54 زیرمؤلفه شناسایی شد و با هویت سازمانی، توانمندسازی، همکاری و نفع عمومی، تسهیم دانش و خلق سرمایه فکری، اعتماد و همبستگی، مدیریت مشارکتی و آگاهی نامگذاری گردید. نتایج نشان داد که مؤلفه اصلی اعتماد و همبستگی از بالاترین میانگین و مؤلفه مدیریت مشارکتی از کمترین میزان میانگین برخوردار است و زیرمؤلفه های تعهد و تعلق، میزان قدرت رهبری و مدیریت، خیرخواهی و دیگرخواهی برقراری ارتباط بین افراد دارای دانش با افراد نیازمند به دانش آنها، قابلیت دسترسی به افراد و گروههای مورد نیاز، بالاترین میانگین را دارند، ولی زیرمؤلفه های تجلیل و قدرشناسی، عدالت، جهتگیری به سمت هدف جمعی، پرورش نوآوری و خلاقیت، همبستگی در کل سازمان، مدیریت مشارکتی پایین ترین میانگین را دارند و نشان دهنده وضعیت نامطلوب در این حوزه ها است. نتایج نشان داد که بین نظر پاسخگویان از لحاظ متغیر جنسیت، تحصیلات و سابقه کار تفاوت چندانی وجود ندارد، ولی توزیع نظر پاسخگویان در متغیرهای مرتبه علمی و محل دانشگاهی محل خدمت یکسان نیست، به طوری که در متغیر مرتبه علمی، بیشترین سرمایه اجتماعی مربوط به استادان و کمترین مربوط به مربیان است. همچنین در متغیر واحد دانشگاهی محل خدمت، شهرستان زرند و کرمان به ترتیب، بالاترین و پایین ترین میزان سرمایه اجتماعی را دارند. نتایج نشان داد که جو این دانشگاهها پیش نیاز اصلی را برای ایجاد و ارتقای سرمایه اجتماعی ندارد و نقش آنها در این زمینه ضعیف است. براساس یافته های حاصل از پرسشنامه اول و دوم، شامل 5 بخش (فلسفه و اهداف، مبانی نظری، چهارچوب ادراکی، مراحل اجرایی، نظام ارزشیابی) تدوین گردید و سپس با استفاده از روش امید ریاضی با 96/0 اعتبارسنجی شد.