محمدصادق شجاعی

محمدصادق شجاعی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۴۸ مورد.
۲۱.

مؤلفه های فرایندی و ساختاری هویت دینی بر پایة منابع اسلامی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های روانشناختی سال دوم بهار ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۴)

کلید واژه ها: هویت دینی ساختار مؤلفه ای مؤلفه فرایندی مؤلفه ساختاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۳ تعداد دانلود : ۷۳۹
هدف این پژوهش، شناسایی ساختار مؤلفه ای و مؤلفه های فرایندی هویت دینی از منابع اسلامی است. برای کشف مؤلفه ها از روش تحلیل محتوا و معناشناسی زبانی در یک طرح دو مرحله ای استفاده شد. روایی محتوایی مؤلفه ها، توسط کارشناسان علوم حوزوی که در روان شناسی یا علوم تربیتی تخصص داشتند، تأیید شد. یافته ها نشان داد که پنج مؤلفة جست وجوگری، یکپارچه سازی، تعهد، هشیاری و خودپایی را می توان مؤلفه های فرایندی هویت دینی معرفی کرد. همچنین بر پایه یافته های این پژوهش هفت مؤلفة باورها، ارزش ها، اهداف، گرایش ها، صفات، توانمندی ها و آسیب پذیری ها مؤلفه های ساختاری هویت دینی به شمار می روند.
۲۲.

چیستی رابطه صمیمانه در قرآن و روایات(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: روانشناسی و دین سال سیزدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۴۹) 83-94

کلید واژه ها: رابطه روابط صمیمیت رابطه صمیمانه دوستی منابع اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳۷ تعداد دانلود : ۵۴۲
هدف این پژوهش، شناسایی ماهیت و چیستی رابطه صمیمانه در قرآن کریم و روایات اسلامی است؛ برای گردآوری و تحلیل داده ها، از روش تحلیل کیفی محتوای متون اسلامی استفاده شده و نتایج ذیل حاصل شد: 1. علاقه ها و پیوندهای خالص، نزدیک، شدید و بلندمدت دو یا چندجانبه همراه با خودفاش سازی، بی طرفی و عدالت، اجزای تشکیل دهنده رابطه صمیمانه است؛ 2. عبور از یک رابطه سطحی به رابطه صمیمانه ویژگی هایی را می طلبد که می توانند ماهیت و چیستی این رابطه را تشکیل دهد؛ این ویژگی ها در روان شناسی عبارتند از: 1. تأثیرگذاری عاطفی؛ 2. رازدل گویی؛ 3. پایداری؛ 4. صداقت؛ 5. همدلی. اما ویژگی های رابطه صمیمانه در منابع اسلامی بنیادی تر و اساسی تر بوده و از نظر کمی رابطه های کمتری را شامل شده و به لحاظ کیفی از عمق و شدت بیشتری برخوردار است. این ویژگی ها عبارتند از: 1. خدامحوری؛ 2. اخلاص؛ 3. پایداری؛ 4. تأثیرگذاری عاطفی. هر یک از این چهار ویژگی نشانه های خاص خود را دارند و حتی پایداری در منابع اسلامی با پایداری در رابطه صمیمانه از نظر روان شناختی تفاوت روشنی دارد؛ در این منابع علاوه بر تأکید به پایداری دوستی در دنیا، دوستان صمیمی نگرش و گرایش به آخرت را نیز در طرف مقابل مورد نظر قرار می دهند. به این ترتیب، علاوه بر آنکه در ویژگی ایمان به خدا و اخلاص، رابطه صمیمانه بر اساس منابع اسلامی از رابطه صمیمانه روان شناختی متمایز می شود، در نحوه دوام دوستی نیز رابطه صمیمانه مبتنی بر منابع اسلامی تفاوت فاحشی با وجود همین ویژگی در رابطه صمیمانه روان شناختی دارد.
۲۳.

مدل مفهومی معنای زندگی براساس آیات قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اخلاق وحیانی سال ۱۳ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۶) 5 - 35

کلید واژه ها: معنای زندگی هدف از زندگی خدا مرگ آخرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۲ تعداد دانلود : ۴۱۶
هدف پژوهش حاضر، تبیین مدل مفهومی معنای زندگی براساس آیات قرآن کریم و بررسی میزان روایی آن بود. برای این منظور، مفاهیم و گزاره های مرتبط با معنای زندگی با استفاده از دو راهبرد "جست و جوی واژگانی" و "متن خوانی باز" از قرآن کریم گردآوری و با استفاده از روش تحلیل کیفی محتوای متون دینی (شجاعی، 1399الف) مورد بررسی قرار گرفت. سپس برای حصول اطمینان از تطابق آن ها با محتوای متون دینی از یک سو و کاربرد آن در حوزه روان شناسی از سوی دیگر، اعتبار یافته ها با استفاده از ارزیابی نظرات متخصصان به وسیله 8 کارشناس با محاسبه شاخص روایی محتوا (CVI) و نسبت روایی محتوا (CVR) مورد بررسی قرار گرفت. پس از بررسی گزاره های قرآنی، هفت مولفه به دست آمد که شامل: خدا به عنوان مبدأ و مقصد هستی، هدفمندی خلقت، مسیر زندگی یگانه، ناپایداری زندگی دنیا، آسیب پذیری زندگی دنیا، گریز ناپذیری مرگ و زندگی جاودانه آخرت بود. سپس مدل مفهومی معنای زندگی براساس آیات قرآن استخراج گردید. براساس مدل مفهومی، این جهان دارای مبدأ و مقصدی است و همه موجودات تکوینا به سمت مقصد در حرکتند. هدف نهایی زندگی، رسیدن به زندگی سعادتمند اخروی است و راه رسیدن به این هدف، مسیر یگانه و صراط مستقیم است.
۲۴.

Opportunités et défis de l’enseignement virtuel pour les séminaires scientifiques (Haouzah) à l’ère du Corona

نویسنده:
منبع: Al-Mustafa, Volume ۱, l’édition ۱, Octobre ۲۰۲۱ (Ce numéro: Religion et religiosité dans le cyberespace) 153-170
تعداد بازدید : ۴۷۰ تعداد دانلود : ۱۲۵
Cette étude vise à étudier les opportunités et les défis de l'enseignement virtuel à l'ère du Corona pour les séminaires scientifiques. La méthode utilisée dans cette étude était descriptive-analytique. Les résultats de recherche ont révélé que, en dépit d’un certain nombre de capacités positives entre autres, la formation en réseau, la flexibilité dans le choix de l'heure et du lieu de formation, la réduction des dépenses et l’économie dans le temps d'apprentissage, la non nécessité de la présence physique des séminaristes et la suppression des restrictions sur leur recrutement; l’enseignement virtuel durant le coronavirus reste cependant confronté à certaines difficultés et limites. Parmi ces difficultés on peut citer le manque d'interactions présentielles et directes entre les professeurs et les étudiants séminaristes, dépendance excessive à la technologie, manque de personnel de direction spécialisé, isolement des individus, manque de sens de la compétition, suppression des programmes éducatifs, manque de contrôle et de supervision des interactions et des programmes des séminaristes. Nous souhaitons que des mesures soient prises pour prévenir autant que possible ces problèmes afin d’éviter les préjudices et réduire les conséquences possibles dans la période post-corona.
۲۵.

بررسی تطبیقی مبانی رفتار فردی از دیدگاه رفتارگرایی و علم النفس فلسفی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه مدیریت راهبردی سال چهاردهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۸) 423 - 458

کلید واژه ها: مبانی رفتار مبانی رفتار فردی تطبیقی رفتارگرایی علم النفس مصباح یزدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۴ تعداد دانلود : ۲۱۳
هر دانشی دارای مبانی و مفاهیم پایه ای است که ریشه در دیدگاه های هستی شناختی و انسان شناختی آن دارد. صاحب نظران علوم رفتاری با بهره گیری از روش های تجربی به بررسی رفتار انسان پرداخته و درباره مبانی رفتار به اظهارنظر پرداخته اند. همچنین فلاسفه مسلمان نیز تحت عنوان علم النفس در بررسی فرایندهای روانی انسان مفاهیم مربوط به مبانی رفتار را مورد توجه قرار داده اند. هدف این مقاله مقایسه این دو دیدگاه با یکدیگر است. پژوهش حاضر از نظر جهت گیری بنیادی با رویکرد تطبیقی است که برای تحلیل داده ها از استراتژی تحلیل مضمون بهره می برد. برای بررسی تطبیقی ابتدا مبانی رفتار فردی رایج شامل انگیزه، ادراک، توانایی های فردی و شخصیت با بررسی منابع رفتاری به دست آمد؛ در مقابل برای استخراج مبانی رفتاری فردی از علم النفس، آثار فیلسوف معاصر آیت الله مصباح یزدی که با نگاه عقلی و نقلی به این موضوع پرداخته اند مورد تحلیل قرار گرفت که نتایج نشان داد مبانی رفتار فردی در رویکرد علم النفس، گرایش، دانش و توانایی شاکله یا شخصیت هستند و در ادامه این دو دیدگاه باهم تطبیق داده شد تا شباهت ها و تفاوت ها مشخص تر شود مقایسه و تطبیق نشان داد علی رغم همگرایی ها و تشابه های کلی بین این دو دیدگاه، مبانی رفتار در این دو دیدگاه تفاوت اساسی دارد، در پایان چارچوب شکل گیری رفتار از دیدگاه علم النفس فلسفی ارائه شد.
۲۶.

راهکارهای درمان اختلال خودشیفته مبتنی بر رویکرد شناختی-رفتاری و آموزه های اسلامی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های روانشناختی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۱) 123 - 136

کلید واژه ها: اختلال خودشیفته درمان شناختی - رفتاری تکبر شخصیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۴ تعداد دانلود : ۲۵۵
اختلال شخصیت خودشیفته یک الگوی فراگیر بزرگ منشی در اندیشه و رفتار است که با احساس نیاز به تحسین شدن و فقدان همدلی همراه است. این الگو از اوایل جوانی شروع می شود و در زمینه های مختلف ظاهر می شود. پژوهش حاضر با هدف ارائه راهکارهای درمان خودشیفتگی مبتنی بر رویکرد شناختی رفتاری و  آموزه های اسلامی است. روش این پژوهش کیفی و به روش تحلیل محتوا بود. ابتدا پژوهش های مرتبط با اختلال خودشیفته در متون اسلامی و روانشناسی جمع آوری شد. بدین منظور مقالات و پایان نامه ها در پایگاه داده های ایران داک و نورمگز از سال 1380 تا 1400  و همچنین مطالب مرتبط در نرم افزار جامع الاحادیث و جامع التفاسیر جستجو و تحلیل محتوا شد. در مرحله اول 82 ویژگی مرتبط با اختلال خودشیفته جمع آوری شد. تحلیل ویژگی ها، ادغام و طبقه بندی آنها، نشان داد تمام ویژگی ها در دو دسته «نگرش های خودشیفته-مآبانه» و «رفتارهای خودشیفته مآبانه» طبقه بندی می شود. همچنین تحلیل متون دینی در خصوص راه کارهای درمان اختلال خودشیفته حاکی از آن بود که 23 راهکاری شناختی-رفتاری می تواند مسیر درمان این اختلال را تسهیل نماید. گزارش روایی محتوایی راه کارهای مبتنی بر نظر کارشاسان، همه موارد را تائید نمود.
۲۷.

ساخت و اعتبارسنجی پرسشنامه سبک های اسناد بیماران مبتلا به کووید-19(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روانشناسی کاربردی سال ۱۶ تابستان ۱۴۰۱شماره ۲ (پیاپی ۶۲) 249 - 225

کلید واژه ها: اعتبارسنجی پرسشنامه اسناد سبک های اسناد کووید-19 اسناد دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۸ تعداد دانلود : ۱۹۶
هدف: هدف این پژوهش ساخت و اعتبارسنجی پرسشنامه سبک های اسناد بیماران مبتلا به کووید-19 بود. روش: روش پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی بود. جامعه آماری شامل بیماران مبتلا به کووید-19 دو استان قم و تهران بود که به شیوه نمونه گیری در دسترس تعداد 292 نفر آزمون گرفته شد. یافته ها: جهت ارزیابی روایی محتوا، حداقل مقدار قابل قبول برای ضریب شاخص روایی محتوا ((CVI برابر با 79/. و حداقل مقدار قابل قبول برای شاخص نسبت روایی محتوا (CVR) برابر با 62/. مورد استفاده قرار گرفت. نتایج روایی ملاک به شیوه همگرا، بین پرسشنامه پژوهش حاضر و مقیاس هم ارز (734/0) و در سطح 01/0 معنادار بدست آمد. برای بررسی روایی سازه، نتایج همسانی درونی، به شیوه همبستگی هر یک از سؤال های آزمون و هر کدام از عامل ها با نمره کل در سطح (01/0)، معنادار بود. روایی سازه به شیوه تحلیل عاملی، به ترتیب هفت عامل «اسناد خداباورانه مثبت»، «اسناد بهبودی خداباورانه»، «اسناد شخصی شده»، «اسناد خداباورانه منفی»، «اسناد به دیگران»، «اسناد طبیعت گرایانه» و «اسناد بهبودی غیر خداباورانه» بدست آمد، که در مجموع (696/48) درصد واریانس کل پرسشنامه را برآورد می کند. اعتبار پرسشنامه در آزمون باز آزمون (678/0)، در روش دو نیمه سازی (808/0) و مقدار ضریب آلفای کرونباخ کل پرسشنامه (888/0)، بدست آمد که بیانگر همسانی درونی خوب این پرسشنامه است. نتیجه گیری: بنابراین نتایج بدست آمده حاکی از قابلیت پرسشنامه سبک های اسناد بیماران مبتلا به کووید-19 جهت استفاده در تحقیقات پژوهشی و خدمات به بیماران کرونایی است.
۲۸.

مفهوم شوخ طبعی: دیدگاه ها و ملاحظات(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های روانشناختی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۷) 29 - 46

کلید واژه ها: ماهیت شوخ طبعی برتری جویی عدم تجانس روان شناسی مثبت نظریه معکوس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۵ تعداد دانلود : ۱۵۴
هدف این پژوهش، بررسی نظریات مفهوم شوخ طبعی است. روش پژوهش، توصیفی - تحلیلی بوده و با استفاده از منابع موجود، پنج نظریه عمده در ماهیت شوخ طبعی؛ یعنی برتری جویی، عدم تجانس، تسکین، معکوس و نظریه روان شناسی مثبت بررسی شد. نظریه برتری جویی، منشأ شوخ طبعی را فخر ناگهانی از مقایسه خود با دیگران و درک نقصی در افراد دیگر و تحسین خود به خاطر عدم وجود آن نقص می داند. نظریه عدم تجانس، مشخصه ادراک پذیر شوخ طبعی را لذت از تجربه و تفکر نامتجانس معرفی می کند. نظریه تسکین، در واقع تبیین های فیزیولوژیکی را به نظریه عدم تجانس اضافه نمود و نتوانست اشکالات نظریه عدم تجانس را رفع کند. نظریه معکوس، تجربه شوخ طبعی را بر اساس نظریه گسترده تری تبیین نمود که اشکالات آن بررسی شد. در روان شناسی مثبت نیز تعریفی از شوخ طبعی ارائه شده است که به رغم برطرف شدن اشکالات نظریات دیگر، نقش فرهنگ جوامع مختلف را در تبیین شوخ طبعی لحاظ نکرده بود. اندیشمندان مسلمان نیز با دارا بودن نگاه هنجاری به شوخ طبعی، اساساً ورودی جامع و کامل به تعریف شوخ طبعی نداشتند. در نهایت، اینکه هرچند الگوی اسلامی شادکامی، درصدد تعیین جایگاه شوخ طبعی در منظومه معارف اسلامی برآمده است، اما به نظر می رسد نتیجه روشنی درباره تعیین حد و مرز آن و تبیین تفاوت ها و اشتراک های آن با مفاهیم دیگر ارائه نکرده است.
۲۹.

مدل مفهومی اضطراب مرگ براساس متون دینی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مطالعات اسلام و روانشناسی سال شانزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳۱ 37 - 59
تعداد بازدید : ۳۳۹ تعداد دانلود : ۲۲۶
این پژوهش با هدف ارائه مدل مفهومی اضطراب مرگ براساس متون دینی و بررسی میزان روایی آن انجام شده است؛ بدین منظور نخست با دو راهبرد «جستجوی واژگانی» و«متن خوانی باز» و دستیابی به هفده واژه مرتبط، 343 گزاره دینی با استفاده از نمونه گیری هدفمند براساس اصل اشباع در منابع اسلامی جمع آوری شد و با به کارگیری روش تحلیل کیفی محتوای متون دینی (شجاعی، 1399الف) مورد بررسی قرار گرفت. یافته های حاصل از پژوهش ده نشانه شامل ناراحتی و غم، گریه و فریاد، فرار از مرگ، نفرت از مرگ، بی قراری دائمی، زیاد فکر مرگ بودن، خواب های آشفته با محتوای مرگ، عدم پذیرش مرگ، احساس شرم، حسرت از دست دادن دنیا را برای اضطراب مرگ نشان داد؛ افزون بر آن، چهارده شرط علّی و پنج پیامد نیز برای آن شناسایی شد. برای حصول اطمینان از مطابقت یافته ها با محتوای متون دینی و همچنین کاربرد آن در حوزه روان شناسی، اعتبار آن براساس نظر متخصصان (دوازده کارشناس) با محاسبه شاخص روایی محتوا ( CVI ) و نسبت روایی محتوا ( CVR ) مورد بررسی قرار گرفت و سرانجام مدل مفهومی اضطراب مرگ در قالب یک طرحواره کلی ترسیم شد. یافته های این پژوهش، بستر مناسبی را برای تدوین پرسشنامه سازه اضطراب مرگ و طراحی مداخله درمانی و بسته آموزشی آن فراهم کرده است.
۳۰.

ساختار شخصیت بر اساس منابع اسلامی در چارچوب رویکرد صفات (گزارش مطالعه کیفی)

نویسنده:
منبع: تحقیقات بنیادین علوم انسانی سال دوم بهار ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۲) 105-142
تعداد بازدید : ۳۳۳ تعداد دانلود : ۵۷۴
این پژوهش با هدف گردآوری صفات و کشف ساختار شخصیت از منابع اسلامی، انجام شده است. برای تحقق این هدف، از بررسی منابع اسلامی (قرآن کریم، روایات و کتاب های اخلاق اسلامی) حدود 25000 واژه گردآوری و پس از حذف موارد تکراری، مبهم و ناظر به جنبه های زیستی، تکالیف عبادی و حالت های زودگذر یک فهرست 103 واژه ای از صفات، بر پایه نظر متخصصان در منابع اسلامی تهیه شد. در مرحله بعد، روابط معنایی بین واژه ها از نظر شمول معنایی، هم معنایی و تقابل معنایی با استفاده از دو شیوه تحلیل مؤلفه ای و معناشناسی ساخت گرا بررسی شد و درنتیجه واژه های مترادف و متضاد، عام و خاص، اصلی و فرعی، همگرا و واگرا و تک کانونی و چندکانونی از هم متمایز شد. نتایج این مرحله از بررسی نشان داد برخی صفات هم معنی و برخی تقابل معنایی دارند؛ هم چنین، دو صفت متقابل به لحاظ اینکه روی یک پیوستار قرار می گیرند، مربوط به یک حوزه معنایی هستند. سرانجام با قراردادن واژه های هم حوزه همه 103 واژه گردآوری شده در مرحله قبل در 15 حوزه واژگانی طبقه بندی شد. هم چنین، سعی شد خصیصه های کانونی و پایه، از خصیصه های پیرامونی و روساختی در هر حوزه متمایز شود. سرانجام نتایج حاصل از مطالعه کیفی با استفاده از روش معناشناسی زبانی و همبستگی مفهومی واژه ها منجر به تعیین 15 خصیصه یا صفت بزرگ به عنوان عاملهای اصلی شخصیت در بخش مطالعه کیفی شد: طمأنینه، اعتدال، بزرگی نفس، خوش خُلقی، مناعت طبع، انعطاف پذیری، تعهد، شادکامی، فعال بودن، عفت، ثَبات، زیرکی، فروتنی، پیوندجویی و تکلیف پذیری.
۳۱.

تحلیل روانشناختی کارکرد ایمان در ساختار شخصیت بر مبنای آموزه های قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اخلاق وحیانی سال یازدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۲۳) 31 - 63

کلید واژه ها: کارکرد ایمان شخصیت قرآن تحلیل روانشناختی شناختی عاطفی رفتاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۹ تعداد دانلود : ۱۷۳
بسیاری از پژوهش ها نقش ایمان و معنویت را در سلامت روانی نشان داده اند، اما پژوهشی به تحلیل مکانیسم تأثیر ایمان بر شخصیت نپرداخته است. هدف اصلی پژوهش حاضر، تحلیل کارکرد ایمان در ساختار شخصیت بر مبنای آموزه های قرآنی است. با توجه به این هدف، از روش متن محور و تحلیل محتوای کیفی استفاده شد. جامعه متنی این پژوهش آیات قرآن کریم بود. با استفاده از نمونه گیری هدفمند، مفاهیم و گزاره های مرتبط با ابعاد روانشناختی ایمان از قرآن کریم جمع آوری و ساز و کار تأثیرگذاری آنها در شخصیت تبیین شد. سپس استنباط ها و تحلیل ساز و کارها، توسط 5 کارشناس ارزیابی و تأیید شد. کارشناسان در علوم اسلامی و روانشناسی تخصص داشتند. یافته های حاصل از پژوهش نشان داد که کارکردهای ایمان در بعد شناختی (احساس معنا، انسجام شخصیتی، خوش بینی و عقلانیّت در تصمیم گیری) و در بعد عاطفی (محبت به خدا، آرامش، امید و توکل، نشاط، تواضع و خشوع، نوع دوستی و تاب آوری، احساس ارزشمندی) و در بعد رفتاری (خودمهارگری، تلاش و پشتکار، بهبود روابط بین فردی، عفت و پاکدامنی، تأمل و احتیاط در انجام کارها، زهد و قناعت، وظیفه شناسی، احساس مسئولیت اجتماعی) می باشند. یافته های این پژوهش در مقایسه با پژوهش های قبلی، مکانیسم روانشناختی کارکردها ایمان را بهتر تبیین کرد و بستر مناسبی برای ساخت مقیاس ایمان و کارکردهای آن فراهم کرد.
۳۲.

تحلیل روان شناختی ایثار در منابع اسلامی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های روانشناختی سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۰) 7 - 19

کلید واژه ها: ایثار نوع دوستی تحلیل روان شناختی اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۵ تعداد دانلود : ۱۱۹
هدف این پژوهش تحلیل روان شناختی ایثار، از منظر منابع اسلامی است.در این پژوهش از روش تحلیل کیفی محتوای متون دینی استفاده شده و از اصل هم معنایی، چند معنایی، حوزه واژگانی و تحلیل مؤلفه ای بهره گرفته شد. واحد نمونه، آیات و روایات مرتبط با واژه ایثار بودند. داده ها با به کارگیری اصول پیش پردازش متن، ابتدا مورد تحلیل قرار گرفت و سپس با استفاده از اصل هم کنشی در بافت روان شناختی صورت بندی شد. یافته های پژوهش نشان می دهد ایثار به معنای مقدم داشتن دیگری بر خود در چیزی که شخص به آن نیاز دارد، است. مؤلفه های آن عبارتند از: بی منت و بدون آزار بودن، بدون درخواست کمک گیرنده باشد، شخص یاری رساننده خود محتاج آن چیز باشد و کمک رسانی بجا باشد. در رفتارهای ایثارگرانه، افراد تحت تکفل انسان اولویت داشته و در صورت نیاز آنها، ایثار بر دیگران شایسته نیست. می توان بین ایثار و نوع دوستی، تمایز قایل شد. در واقع ایثار اخص از نوع دوستی است و چه بسا رفتاری نوع دوستی باشد ولی ایثار شمرده نشود. لازم به ذکر است که ایثار در منابع دینی به سه قسمِ ایثار در جان، ایثار در مال، ایثار در سوال کردن و  ایثار در دعا کردن تقسیم می شود.
۳۳.

مدل مفهومی انگیزش پیشرفت در منابع اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های روانشناختی سال ۸ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۸) 7 - 25

کلید واژه ها: انگیزش انگیزش پیشرفت روایی محتوایی منابع اسلامی روان شناسی اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۱ تعداد دانلود : ۱۶۹
پژوهش حاضر با هدف دستیابی به مدل مفهومی انگیزش پیشرفت در منابع اسلامی، صورت گرفته است. روش به کار رفته در این پژوهش، "تحلیل کیفی محتوای متون دینی" بود که برای فهم و استنباط آموزه های روان شناختی از منابع اسلامی کاربرد دارد. بدین منظور ابتدا مفاهیم و گزاره های مرتبط با انگیزش پیشرفت در منابع اسلامی بررسی و گردآوری شد. در مرحله بعد، مفاهیم و گزاره های گردآوری شده با استفاده از اصول پیش پردازش متن،مانند هم معنایی، چندمعنایی و حوزه معنایی مورد بررسی قرار گرفت و سرانجام، 5 مؤلفه برای انگیزش پیشرفت شناسایی شد که شامل "میل به پیشتازی"، "فایده نگری"، "احتمال موفقیت"، "نیرومندی انگیزه" و "حمایت معنوی ادراک شده" است. در مرحله بعد به منظور بررسی روایی محتوایی، مؤلفه ها و مستندات آن ها در قالب یک فرم نظرسنجی در اختیار 13 نفر از کارشناسان حوزه علوم دینی و روان شناسی قرار گرفت و از آن ها خواسته شد تا نظر خود را در مورد برداشت های انجام شده از مستندات و مؤلفه های مفهومی بدست آمده برای انگیزش پیشرفت، در یک مقیاس چهار درجه ای از کاملاً موافقم تا کاملاً مخالفم مشخص کنند. نظر کارشناسان بررسی و یافته ها با دقت بالای 0.85 درصد تأیید شد. بر اساس این پژوهش می توان انگیزش پیشرفت را زیرمجموعه انگیزش درونی دانست که معطوف به اهداف پیش رو در زندگی بوده و جهت گیری رفتار فرد را تعیین می کند.
۳۴.

کارکردهای روان شناختی اخلاص بر اساس منابع اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های روانشناختی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۶) 93 - 116

کلید واژه ها: اخلاص کارکرد روان شناختی منابع اسلامی خدا ایمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۳ تعداد دانلود : ۱۹۷
پژوهش حاضر با هدف تبیین کارکردهای روان شناختی اخلاص بر اساس منابع اسلامی (قرآن و حدیث) صورت گرفته است. روش به کاررفته در این پژوهش، تحلیل محتوای کیفی متون دینی بود. ابتدا گزاره های مرتبط با اخلاص از منابع اسلامی استخراج و خانواده متون تشکیل گردید. سپس متون جمع آوری شده مورد تحلیل و طبقه بندی قرار گرفت. پس از طبقه بندی متون کارکردی و استخراج کارکردهای اصلی اخلاص، محتوای هر کدام با توجه به جنبه های کارکردی اخلاص مورد بررسی و در نهایت با استفاده از متون دینی و روان شناختی، کارکردهای روان شناختی اخلاص تبیین گردید. نتایج مربوط به تحلیل و بررسی کارکردهای روان شناختی اخلاص نشان داد که انگیزش درونی، انگیزش مثبت، انگیزش معنوی، دوستی، محبوبیت اجتماعی، امنیت روانی، امیدواری، حرمت خود، سخت رویی، دوری از اهمال کاری، رضامندی، خودمهارگری، و یقین زایی از  مهم ترین کارکردهای روان شناختی اخلاص هستند. سپس این کارکردها در سه حوزه انگیزشی، اجتماعی و بهداشت روانی طبقه بندی گردید. نتایج نهایی پژوهش، نشان داد که با استفاده از منابع اسلامی، می توان کارکردهای روان شناختی اخلاص را شناسایی و تبیین کرد.
۳۵.

عوامل مؤثر در شکل گیری شخصیت و ساختار آن از دیدگاه امام خمینی

نویسنده:
منبع: پژوهش های روانشناسی اسلامی سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۲) 115 - 138
تعداد بازدید : ۲۳۵ تعداد دانلود : ۱۳۲
پژوهش حاضر، با هدف بررسی عوامل مؤثر در شکل گیری شخصیت و ساختار آن در آثار و اندیشه های امام خمینی رحمه الله علیه به روش توصیفی- تحلیلی آن جام شد. برای دست یابی به اهداف پژوهش کتاب های شرح حدیث جنود عقل و جهل، شرح چهل حدیث، تعلیقه علی شرح فصوص الحکم و مصباح الانس، آداب الصلوه، سرالصلوه ، انوارالهدایه فی التعلیقه علی الکفایه، طلب و اراده، صحیفه امام، شرح دعای سحر و تقریرات درس فلسفه امام خمینی مورد بررسی قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد: الف) انسان موجودی دو ساحتی متشکل از نفس و بدن است و فطرت، عقل، جهل، قلب و اختیار اجزای تشکیل دهنده ی نفس هستند، فطرت؛ ساخت روانی اولیه ی نفس و پایه ی اصلی شکل گیری شخصیت است. قلب عنصر مرکزی فطرت می باشد و توجه به عالم غیب و طبیعت دو کارکرد آن هستند که تحت تأثیر عقل، جهل و اختیار، پایه ی سلامت و اختلال شخصیت می باشند.، ب) کیفیت و کمیت به فعلیت رسیدن استعدادهای فطری تحت تأثیر عقل، جهل و اختیار، زمینه ی پیدایش شخصیت و تفاوت های فردی است، ج) اشتغالات مادی و نفسانی، توجه قلب به مادیات و استفاده ی نامطلوب از عقل و اختیار مهم ترین موانع فعلیت استعدادهای فطری و زمینه ی شکل گیری بیماری روانی و تیپ های ناسالم شخصیت هستند، د) در کنار وراثت و محیط، مهم ترین عامل شکل گیری شخصیت، اختیار انسان است که کیفیت و کمیت استفاده از آن در افراد متفاوت است، ه ) خانواده به ویژه مادر نقش بسیار مهمی در شخصیت انسان دارد. کیفیت تعامل مادر با فرزند؛کیفیت شیر دادن، حالات روحی مادر، حضور او در کنار کودک و ابراز محبت مهم ترین عوامل دخیل در شخصیت کودک هستند و جدایی کودک از مادر و افراط و تفریط در محبت، زمینه ی بسیاری ازاختلالات روانی- رفتاری بشر است، و) بعد از خانواده، نقش تربیتی مدرسه، محیط آموزشی، مربی، محیط اجتماع، نوع حکومت و فرهنگی که بر جامعه حاکم است در تربیت و شخصیت افراد مؤثر می باشند. ز) ساختار شخصیت بر اساس مفهوم «نفس» و اجزای تشکیل دهنده ی آن تبیین شده است.
۳۶.

کاربرد نظریه حوزههای معنایی در بررسی مفهوم خودمراقبتی بر پایه منابع اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های روانشناختی سال هشتم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۷) 51 - 71
تعداد بازدید : ۱۷۶ تعداد دانلود : ۱۵۲
پژوهش حاضر با هدف بررسی مفهوم خودمراقبتی و مراقبه بر اساس منابع اسلامی انجام شد. روش این پژوهش کیفی، به شیوه توصیفی- تحلیلی بود. در بخش توصیفی مفاهیم مرتبط با خودمراقبتی بر اساس منابع اسلامی توصیف و در بخش تحلیلی مفاهیم به دست آمده تحلیل گردید. بر اساس یافته های پژوهش حاضر مراقبه از مفاهیم دینی است، که تأکید فراوانی نسبت به آن وجود دارد. در منابع دینی مراقبه همراه مفاهیم نفس و الله به کار رفته است که البته همراه واژه الله استعمال بیشتری دارد. در منابع دینی با دو مفهوم مراقبت از نفس که بیشتر از مفاهیم رصد، حراست و نظارت استفاده می شود، و مراقبت نسبت به حضور خدواند مواجه هستیم. مراقبه با مفاهیم متعددی به صورت ترادف و تضاد معنایی در ارتباط است. تنظیم رفتار نیازمند مراقبت بیرونی و دورنی است. مراقبت به وسیله عوامل بیرونی به تنهایی کافی نیست و خود مراقبتی ضروری است. خودمراقبتی در منابع دینی شامل مراقبت از نفس، بدن و مراقبت معنوی است. مراقبت معنوی از اهمیت بیشتری برخوردار است. هدف از خود مراقبتی در منابع دینی در کنار آرامش روانی و جسمی، رسیدن به کمالات وجودی است. 
۳۷.

ساخت پرسشنامه اولیه احسان در روابط میان فردی بر اساس منابع اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های روانشناختی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۲) 7 - 26

کلید واژه ها: احسان منابع اسلامی آزمون روابط میان فردی پرسشنامه احسان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۳ تعداد دانلود : ۱۳۴
پژوهش حاضر با هدف ساخت پرسشنامه احسان در روابط میان فردی بر اساس منابع اسلامی انجام شده است. داده ها با استفاده از دو روش تحلیل محتوای متون دینی و پیمایشی از آیات و روایات گردآوری شدند. بر اساس نظر ده نفر از کارشناسان علوم دینی و روان شناسی، یافته های پژوهش در بخش کیفی، برای احسان 41 نشانه را در 6 مؤلفه نظری تحت عنوان «سودمندی اجتماعی»، «روابط مثبت»، «مثبت اندیشی»، «نفوذ-مطلوبیت»، «خویشتن داری» و «تمامیت» به دست داد. بر این اساس گویه های اولیه طراحی شد و سپس بنا بر نظر ده نفر از کارشناسان مذکور، 130 گویه طراحی و در جامعه آماری اجرا گردید، پس از تجزیه وتحلیل آماری بر روی داده ها، پرسشنامه اولیه احسان با 121 گویه تهیه و تدوین گردید. با روش پیمایشی به منظور بررسی و ارزیابی روایی و اعتبار مقیاس اولیه احسان در نمونه 85 نفری از جامعه آماری، ساکنین شهرک پردیسان قم (سال 95-96) مورد بررسی قرار گرفت. برای بررسی روایی محتوای نشانگان و گویه ها، از نظرات ده نفر از کارشناسان خبره استفاده گردید. برای به دست آوردن روایی سازه، همبستگی (پیرسون) هر گویه با نمره کل محاسبه گردید و نتایج حاکی از روایی مطلوب بود. در بررسی اعتبار مقی اس نیز ضریب آلفای کرونباخ، 83/0 و ضریب دونیمه سازی گاتمن،90/0 و ضریب دونیمه سازی اسپیرمن- براون، 91/0 به دست آمده است.
۳۸.

شخصیت مقاوم در برابر استرس بر اساس منابع اسلامی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روانشناسی اسلامی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۵) 7 - 22
تعداد بازدید : ۱۴۸ تعداد دانلود : ۱۱۵
پژوهش حاضر با هدف بررسی شخصیت مقاوم در برابر استرس بر اساس منابع اسلامی انجام شده است. روش پژوهش، تحلیل کیفی محتوای متون دینی بود که برای فهم و استنباط آموزه های روان شناختی از متون دینی کاربرد دارد. کلیدواژه اصلی این پژوهش واژه «عزیز» و مشتقات آن در منابع اسلامی بود. یافته های پژوهش نشان داد عزیز با دو واژه «الهُونُ و الهَوانُ» و «الذُّلُ، و الذّلیل» در تقابل معنایی، و با واژهای «ثبات قدم»، «صبر» و «استقامت» شمول معنایی دارد. با بررسی وتحلیل آیا ت و روایات با ریشه عزز ومشتقات آن مشخص شد؛ سازه عزیز یک رگه شخصیتی مرکب از ابعاد شناختی، هیجانی و رفتاری است که از مؤلفه های ۱. تعهد و پایبندی مذهبی 2. جرأت ورزی عاقلانه 3. مهار هیجانی 4. روابط مثبت 5. انگیزش مثبت 6. هوشمندی و زیرکی و 7. صلابت و نیرومندی تشکیل شده است. اعتبار یافته های پژوهش، از سه روش خود بازبینی محقق، چک کردن به وسیله همکاران و تایید پذیری نظری سنجیده شده است. بر اساس یافته های این پژوهش شخصیت عزیز با اتکا به قدرت لایزال الهی در مقابل انواع فشار ها و سختی ها و استرس ها با صلابت و قدرتمند ظاهر شده و با توانمندی های خود بر آنها فائق می شود
۳۹.

فرص وتحدّیات التَّعلیم الافتراضیّ للحوزات العلمیّه فی حقبه کورونا

نویسنده:
منبع: المصطفی المجلد ۲ خریف و شتاء ۲۰۲۲ العدد ۳ (ملفّ العدد: الدین و الدیانة فی المجال الافتراضی) 143 - 159

کلید واژه ها: التعلیم الافتراضی الحوزات العلمیه الفرص التحدیات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۲ تعداد دانلود : ۱۰۹
ترمی هذه الدراسه إلى التّعرّف على فرص التعلیم الافتراضی وتحدّیاته فی عصر کورونا للحوزات العلمیّه، والمنهج المتّبع فی الدراسه هو المنهج الوصفیّ التحلیلیّ. لقد أظهرت النتائج أنّ التعلیم الافتراضی فی عصر کورونا، على الرغم من وجود عدد من الفرص والقدرات الإیجابیّه کالتدریب الشَّبکی، والمرونه فی اختیار زَمَکان التدریب، وتوفیر التکالیف ومدّه التعلیم، وعدم الحاجه إلى الحضور الفیزیائی للطلاب، وإزاله قیود تسجیل الطلاب، قد واجه أیضًا عددًا من المشکلات والموانع، من جملتها: عدم وجود تفاعل وجهًا لوجه (بشکل مباشر) بین الأستاذ والطالب، والاعتماد المفرط على التکنولوجیا، ونقص الموظفین الإداریین المتخصصین، وانعزال الطلاب وعدم وجود المنافسه بینهم، وحذف البرامج التربویه وعدم الرقابه علی برامج الطلاب وتعامل بعضهم مع بعض، وأخیرًا ثمّه اقتراحات لتفادی هذه المشکلات قدر الإمکان لتجنّب المخاطر وتقلیل العواقب المحتمله فی فتره ما بعد کورونا.
۴۰.

مفهوم سازی خود اندیشی انتقادی در منابع اسلامی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روانشناسی اسلامی سال ۴ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۶) 7 - 28

کلید واژه ها: خوداندیشی مفهوم سازی تفکر انتقادی روان شناسی اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۸ تعداد دانلود : ۹۵
این پژوهش با هدف مفهوم سازی خوداندیشی انتقادی در منابع اسلامی انجام شده است. روش پژوهش تحلیل کیفی محتوای متون دینی (شجاعی، 1399) بود که برای فهم و استنباط روان شناختی از منابع اسلامی کاربرد دارد. جامعه اسنادی پژوهش را قرآن کریم و کتاب های اصول کافی، میزان الحکمه و بحارالانوار تشکیل می داد. نمونه عبارت بود از هر واژه، عبارت یا گزاره ای که در مفهوم شناسی خوداندیشی انتقادی کاربرد داشته باشد. اعتبارسنجی براساس دو شاخص متقن و مفید بودن و با استفاده  از دو روش کیفی و کمّی انجام شد. در روش کیفی استنباط های انجام شده از آیات و روایات در اختیار سه نفر از کارشناسان قرار گرفت و از آنها خواسته شد که در مورد مؤلفه ها و ابعاد خوداندیشی انتقادی نظر خود را بیان کنند. در روش کمّی متقن بودن براساس نظر چهارده نفر از متخصصان و محاسبه نسبت روایی محتوا (CVR) و شاخص روایی محتوا (CVI) بررسی شد.  مفید بودن یافته ها براساس نظر سه کارشناس و محاسبه ضریب کاپا مورد سنجش قرار گرفت. نتایج نهایی 31 نشانه برای خوداندیشی انتقادی را نشان داد که براساس تشابه کارکردی در قالب پنج مؤلفه تأمل و بازنگری در خود (شامل7 نشانه)، خودنظارتی فعال (6 نشانه)، نگرش واقع بینانه به زندگی (5 نشانه)، تعالی جویی ( 5 نشانه) و خودگاهی پدیداری ( 4 نشانه) تدوین شد. نتایج CVR  و CVI به ترتیب بالاتر از 59/0 و 79/0 و ضریب کاپا برای هر پنج مؤلفه در دامنه نسبتاً خوب تا عالی (20/0-1) به دست آمد. درنتیجه خوداندیشی انتقادی یک فرایند شناختی فعال، هدفمند و سازمان یافته است که با استفاده از آن فرد به بررسی و بازنگری شناخت ها، باورها، تفکرات، ارزش ها، احساس ها و رفتارهای خود می پردازد. اندازه گیری خوداندیشی انتقادی با توجه به نواحی جدول زندگی (تفریح و سرگرمی، روابط اجتماعی، حالات خلقی، انگیزش، معنویت و دینداری، برنامه ریزی، سلامت، معیشت و کار) بررسی شد که نتیجه آن به صورت «نیمرخ وضعیت زندگی» و تعیین نمره فرد از 1 تا 10 در هر محور مشخص می شود.  

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان