محمود حیدریان

محمود حیدریان

مدرک تحصیلی: استادیار، گروه باستان شناسی، دانشگاه شهرکرد

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۹ مورد از کل ۱۹ مورد.
۱.

The Effects of Inundation on Archeological Materials: The Case Study of Jamalo Village/Archeological Site in Zayanderoud Dam, Chaharmahal and Bakhtiari Province, Iran(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۸۴ تعداد دانلود : ۱۰۷
This paper, reflecting on the village and archaeological site of Jamalo located on the top of the Zayanderud dam, aims to explore the circumstances human settlements would have encounter with the construction of the dam and when its reservoirs were flooded. About 30 years ago, as the images from Google Map showed, the water strip emerging from the Zayanderud dam, wherein the left riverbank hosted the village and archaeological site of Jamalo. This site had been occupied for much of the sixth and fifth millennium BC until the beginning of the Early Bronze Age. In the Middle Bronze Age, it had been dominated by the Proto-literate, historic, and Islamic periods. Archaeological evidence from surface surveys also indicated that pottery shreds were similar to those of Sialk III and Bakun A. Now, Jamalo is exposed to the waters of the dam reservoir. Therefore, the main objective of this paper is to provide an overview of what would have happened to archaeological sites with the construction of the dam, its reservoirs were flooded, and when landscapes were radically altered. Another question was: “What would have happened to archeological sites as floods made it inaccessible?” Based on the excavation at Jamalo and the comparison of images taken from the region before and after the construction of the dam, it was observed that the reservoir had destroyed the village, and the slopes of the site, especially on the eastern and northeastern parts, had been covered with a layer of deposits.
۲.

A Petrographic Analysis of Early Bronze Age Ceramics from Sonqor County, Kermanshah(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۹۰ تعداد دانلود : ۱۰۹
The petrographic analysis of ceramics can often answer a wide variety of archaeological questions, especially regarding fabrication, manufacturing processes which were despite focused on the construction and trade of pottery. However, ceramics which were collected from the same site can mostly differ in their chemistry as well as fabrics. As is applied in many cases, essential archaeological survey and documentations in a theoretical framework are key to the proper application of ceramic petrography through the archaeometrical research. This paper deals with the petrographically approach on Kura-Araxes or Early Bronze Age ceramics manufacturing processes of Sonqor Plain. It is of worth-knowing to contribute that the contact and exchange strategies between indigenous communities and several cultural-spheres during Early Bronze Age (beginning of the fourth millennium BC) in this area. Morphological data along with mineralogical composition of ceramics were applied to determine the major elements of the pottery sherds. Based on the result, one can be suggested that all of sherds are in the same group and were demonstrated mightily local productions. The ceramic manufacturing technology indicates same patterns of material interactions during the ETC or Kura-Araxes in all of the investigated sites in Sonqor Plain.
۳.

The Process of Constructing a Regular Hexagon in the Near East: From Neolithic Pottery to Euclid’s Elements(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: Regular Hexagon Near East Neolithic Pottery geometry

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۶ تعداد دانلود : ۱۶۰
A regular hexagon is one of the shapes introduced in Plane Geometry and refers to a hexagon with equal sides wherein the size of each angle is 120 degrees. This geometric shape, which can be quickly drawn today, was constructed over a long period in the millennia BC In the Late Neolithic period in Mesopotamia, the primary geometric shapes, including triangles, quadrilaterals, arcs, and circles, were additionally painted on the surface of pottery ware. Naturally, these shapes had been initially drawn by hand, and the sides of the polygons were not comprised of straight lines, or the circles had not been drawn perfectly. However, in the Chalcolithic age, geometric shapes moved away from handmade forms and approached standard ones. This standardization was not possible without drawing tools. In the meantime, the role of compasses or other objects with a similar use was of utmost importance because drawing a circle with such tools paved the way for drawing regular polygons. In fact, from the Late Neolithic, handmade triangles and arcs in the Near East, the first regular hexagon in the late second or the early first millennium emerged over several thousand years. Constructing this geometric shape with the help of standard circles and arcs has been well documented in the Near Eastern archaeological evidence. On the other hand, regular hexagons have been attributed to the second half of the first millennium in the history of mathematics. Therefore, this study reflected on the construction process of this geometric shape and dated its drawing hundreds of years back.
۴.

Considering Petroglyphs of Birjand in Arid Environments, East Central Iran(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: petroglyph Khazān Kāfarkuh Lākhduldul Birjand East Central Iran

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۴ تعداد دانلود : ۱۸۸
Recent field works have shown a great potential of rock art in eastern Iran, particularly in South Khorasan province. This paper is based on recent fieldworks, which have resulted in identifying new clusters of petroglyphs at Birjand. Khazān, Aso, Kāfarkuh and Lākhduldul have been identified in this region. The major technique applied for these petroglyphs is hammering, sometimes rubbing and very rarely engraving. The images at the aforementioned sites include zoomorphs, anthropomorphs and geometric motifs, undiscernible shapes and some inscriptions engraved on boulders. Although a preliminary chronology can be established based on patination and archaeological evidence, we cannot suggest an exact dating for them. Therefore, more fieldworks and micro-erosion analysis will be required for absolute dating.
۵.

An Anatomic Study of Wood Charcoal Discovered from the Archaeological Site of Kelar, Kelardasht in North of Iran(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: Anatomy Tepe Kelar Corylus Avellana1753 Fagus Orientalis Lipsky 1898 Charcoal

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۳ تعداد دانلود : ۲۳۲
This study aims to present qualitative and quantitative explanations of eight kinds of charcoal discovered from an archeological site at Tepe Kelar in northern Iran. The excavations were carried out in 2006 and 2008. In addition to cultural remains, different kinds of charcoals were discovered hence, their descriptive analysis provided valuable information about culture and ecology of the region during the prehistoric period. To analyze the samples, thin transverses and their radial sections were prepared and analyzed using Electron Microscope, and specifications of the vessels, tissue, wood rays, and other elements of them were measured and recorded. The identification of the woods was initially conducted through the microscopic properties of hardwood and the findings were then compared with the Atlas of woods in North of Iran. The taxonomic identification using the wood anatomy showed that four samples belong to the genus Fagus Orientalis Lipsky 1898, one of which belongs to genus Corylus Avellana 1753 and the remaining three samples were not recognizable due to their small size. In the third trench, ruins of a metal melting kiln were discovered together with large pieces of charcoals. It is likely that wood species identified in this study were used to melt metals in the Bronze and Iron Ages.
۶.

بازنگری مذهب الیماییدها براساس برخی شواهد باستان شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الیمایید نقوش برجسته استودان دین زرتشتی مذهب الیمایید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۹ تعداد دانلود : ۱۹۵۹
جزئیات ساختار فرهنگی حکومت های منطقه ای در دوره اشکانی به عنوان بخشی از روند توسعه و تحول پادشاهی، سوای بدنه پادشاهی آن ها به ندرت مورد توجه قرار گرفته است. الیماییدها در جنوب غربی ایران امروز از حکومت های مؤثر در پادشاهی اشکانیان از برخی جنبه ها مورد مطالعه قرار گرفته اند. مذهب الیماییدها از جمله مباحثی است که برخی پراکنده به آن پرداخته اند. دیدگاه ها در این خصوص بسیار متنوع و گاه متناقض است. در این مقاله ابتدا موقعیت جغرافیایی الیماییدها ارزیابی و مطرح شده و سپس به طرح مسئله پرداخته و دیدگاه های مختلفی که در مورد دین آن ها ابراز شده جهت بیان مسئله و پیشینه مطالعاتی آورده می شود. آن گاه به بررسی برخی از نقوش برجسته و شواهد باستان شناختی عمدتاً جدید الیماییدها پرداخته می شود که در حقیقت به دلیل ارتباط بیشتر با موضوع مقاله از این جامعه آماری، نقوش برجسته و آثار الیماییدها تفکیک شده اند. در انتها این مواد تحلیل شده و احتمال گسترش دین زرتشتی در پایان دوره اشکانی در برخی از نقاط سرزمین الیمایید ارزیابی می گردد.
۷.

Human Settlements and the Role of Natural Disasters: A Case Study of Landslide at Tepe Mehr Ali(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۴۵۳ تعداد دانلود : ۳۳۸
Natural events and disasters always have a devastating impact on human settlements and incur economic and social effects on societies by destroying buildings and infrastructures. One of these destructive phenomenons is landslide that could damage communities, meadows and forests, communication lines, and monuments extensively in many parts of the globe, especially in mountainous countries such as Iran. Some information is currently available about the morphological cause and effects of some apparent cases. However, the destructive effects of this phenomenon on ancient settlements have not adequately been mentioned. This study examines an ancient landslide by combining data from two seasons of archaeological excavations of Tepe Mehr Ali, located in Fars province, and related interdisciplinary studies. The results of the excavations, geological evidence and morphology of the site indicate that the southern slope of the mound (about 35 degrees) to Balangan River, represent a landslide event leading to the abandonment of this site for some time during settlement periods.
۸.

سیستم اطلاعات جغرافیایی در پژوهش های باستان شناسی ایران؛ پیشینه، روند و مشکلات(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۷۶۷ تعداد دانلود : ۱۹۸۲
فناوری سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) بالغ بر 30 سال است که برای مطالعات باستان شناسی به کار می رود و به طور فزاینده ای درحال گسترش است. گسترش استفاده از این سیستم در باستان شناسی، نتیجه تکثیر و دردسترس بودن برنامه های نرم افزاری جغرافیایی، پیشرفت در فناوری رایانه و فراوان بودن داده های مکانی در زمینه باستان شناسی است. باستان شناسی ایران نیز از این قاعده مستثنا نبوده و در سال های اخیر بررسی ها و پایان نامه های زیادی بخشی از مطالعات خود را به این مقوله اختصاص داده اند. این مقاله با مروری بر ضرورت استفاده از نظریه های مکانی در باستان شناسی، به بررسی و نقد کاربرد این سیستم در باستان شناسی ایران می پردازد. پس از بررسی فعالیت های انجام شده مبتنی بر این سیستم در ایران که در دو حوزه چشم انداز و درون محوطه ای انجام شده است، مشخص شد که عدم آشنایی کامل باستان شناسان با قابلیت ها و امکانات این سیستم و توجیه نشدن کاربران آشنا با این سیستم که از دانش آموختگان رشته های جغرافیا بوده و درصدد کمک به باستان شناسان برآمده اند، ازجمله مهم ترین مشکلات بر سر راه کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی در باستان شناسی ایران است؛ هرچند می توان عوامل دیگری چون دشواری ساخت مدل مکانی برای تمامی اشیا و شکل های متنوع به دست آمده از کاوش، به روزرسانی نشدن بانک های اطلاعاتی به دلیل طولانی بودن روند تفسیرهای باستان شناسی از کاوش تا آماده شدن برای چاپ، پیچیدگی مشاهده های باستان شناسی، تنوع زیاد ابزارها، مفاهیم و کارکردهای خاص، نقشه کشی و تجزیه و تحلیل تصویر، تنوع فرهنگی و منطقه ای، گاه نگاری و چارچوب های تاریخی، هزینه بر بودن و نبودن توافق در بین باستان شناسان ایرانی را نیز در این امر دخیل دانست.
۹.

نقش عوامل زیست محیطی بر شکل گیری استقرارهای عیلامی منطقه میان کوه اردل با استفاده از GIS(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: توزیع مکانی کوچرو عیلامی میان کوه سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳ تعداد دانلود : ۸۸
بخش میان کوه شهرستان اردل به سبب دارا بودن کوه های مرتفع، دره های عمیق و دشت های میان کوهی کوچک و با دارا بودن قابلیت استقرار و ایجاد مسیرهای کوچ عشایر توانسته است توجه کوچروان و یکجانشینان را به خود جلب نماید. بنابر اهمیت دوره عیلامی در این منطقه و کم شناخته بودن این دوره در مناطق کوهستانی شرق خوزستان، شناخت الگوی استقرار و تأثیری که محیط بر چگونگی شکل گیری و پراکندگی محوطه های این دوران داشته ضروری است. طی سه فصل بررسی که در این منطقه در سال های ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۰ انجام شد ۷۸ محوطه عیلامی شناسایی گردید. در این مقاله برآنیم تا عوامل زیست محیطی و نقش آن ها را در شکل دهی فضای زیستگاه های انسانی در دوره عیلامی بررسی ومطالعه نماییم. برای بررسی و ارزیابی تأثیر عوامل محیطی بر استقرارهای عیلامی، آن ها را بر اساس عواملی چون ارتفاع از سطح دریا، شیب، جهت شیب، فاصله از رودخانه و فاصله از مسیرهای ارتباطی در منطقه تحلیل آماری کردیم. برای یافتن ارتباط هر محوطه با هر عارضه طبیعی، آن ها را بر اساس نقشه پایه آن عارضه به چندین طبقه تقسیم کرده و میزان هم بستگی محوطه ها را با هر طبقه بدست آوردیم. بر این اساس، برای هر یک از عوامل زیست محیطی، یک نقشه GIS تهیه شد تا با توجه به خروجی های این نقشه ها، یه تجزیه و تحلیل آماری هر یک از عوامل زیست محیطی و نقش آن ها در شناخت الگوهای استقراری این منطقه پرداخته شود. مهم ترین عامل زیست محیطی مؤثر در شکل گیری استقرارها، فاصله از منابع آبی است. عوامل مهم دیگر فاصله با راه و جهت شیب هستند.
۱۰.

ارزیابی الگوهای مکانی زمانی محوطه های باستانی شهرستان سنقروکلیایی در GIS(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: GIS محوطه های باستانی الگوهای مکانی زمانی سنقروکلیایی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی جغرافیا جغرافیای انسانی جغرافیای شهری جغرافیای تاریخی
  2. حوزه‌های تخصصی جغرافیا فنون جغرافیایی سنجش از راه دور GIS
تعداد بازدید : ۱۲۴۳ تعداد دانلود : ۶۴۷
مقاله پیش رو قصد دارد تا الگوهای مکانی زمانی محوطه های باستانی شهرستان سنقروکلیایی را در محیط GIS مورد ارزیابی قرار دهد. برای دست یابی به این مهم، نخست منطقه مورد نظر با روش بررسی عمومی از دید باستان شناختی مورد مطالعه قرار گرفت. نتیجه این بررسی شناسایی دویست وهشتادوشش محوطه باستانی مربوط به دوره های مختلف بود که مواد و جامعه آماری این پژوهش را تشکیل می دهند. پراکنش محوطه های باستانی شناسایی شده نسبت به متغیرهای ارتفاع، دوری و نزدیکی به رودخانه های اصلی، پوشش گیاهی مرتعی، شیب و جهت شیب و میزان بارش مطالعه شد. مطالعه به عمل آمده نشان داد که عوامل طبیعی مؤثر بر استقراهای انسانی و در پی آن، استقرارهای باستانی منطقه مورد مطالعه عبارتند از ناهمواری ها، منابع آب، پوشش گیاهی، نوع لندفرم و سازندهای زمین شناسی، شیب و جهت شیب که در این پژوهش به آنها پرداخته خواهد شد. همچنین بر اساس این پژوهش مشخص شد که عوامل طبیعی مختلف نقش متفاوتی را در توزیع محوطه های باستانی دوره های مختلف داشته اند و همه آنها از قانون مندی یکسانی پیروی نمی کنند. درنهایت پس از تجزیه وتحلیل توزیع فضایی محوطه ها، سه عامل ارتفاع، شیب و جهت شیب و نزدیکی به رودخانه، مهم ترین و مؤثرترین عوامل زیست محیطی در شکل گیری استقرارهای باستانی شهرستان سنقروکلیایی شناسایی شدند.
۱۱.

استقرارگاه های دوره مس وسنگ میانی(فرهنگ دالما) دشت سنقر و کلیایی، کرمانشاه(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: سنقر و کلیایی دوره مس وسنگ فرهنگ دالما سفال زاگرس مرکزی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴ تعداد دانلود : ۹۳
با وجود این که دوره پیش از تاریخ (خصوصاً دوره مس وسنگ) غرب زاگرس مرکزی تا حدودی شناخته و به خوبی بررسی شده، اما دشت سنقر و کُلیایی از بررسی و پژوهش های هدفمند باستان شناسان خارجی و متعاقباً ایرانی بی نصیب مانده بود؛ تا اینکه در دو بررسی اخیر سال های ۱۳۸۳ و ۱۳۸۸ تعداد ۳۳ محوطه مس وسنگ شناسایی و از این میان ۹ محوطه دربردارنده سفال های نوع دالما است. تمامی نُه محوطه در کنار منابع آب و اکثراً در دامنه ارتفاعات، جایی که دسترسی به مراتع به سهولت صورت می گرفته، قرار دارند. با توجه به وسعت کم استقرارگاه ها و موقعیت مکانی آنها، این محوطه ها احتمالاً روستاهای کوچکی بوده اند که به صورت یکجانشین یا نیمه یکجانشین مورد استفاده بوده و ساکنان آنها می توانستند از طریق رمه داری معیشت خود را تأمین نمایند. اهمیت نوشتار حاضر از این رو است که می تواند آگاهی های درخور توجهی را در رابطه با این فرهنگ و ارتباط با مناطق همجوار همچون کنگاور، ماهیدشت و جنوب کردستان در اختیار بگذارد.
۱۲.

تحلیل نقش عوامل طبیعی در توزیع فضایی محوطه های باستانی استان مازندران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مازندران توزیع فضایی عوامل طبیعی محوطه های باستانی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی جغرافیا جغرافیای طبیعی جغرافیای زیستی
  2. حوزه‌های تخصصی جغرافیا رشته های جغرافیای عمومی جغرافیای تاریخی
تعداد بازدید : ۱۶۷۷ تعداد دانلود : ۸۳۶
باستان شناسی به عنوان نظامی علمی برای پردازش مدل ها و ایجاد قیاس های منطقی و بازسازی محیط طبیعی، وامدار جغرافیاست و به صورت جدایی ناپذیری در بازسازی محیط طبیعی گذشته استقرارهای انسانی با چشم انداز و محیط مرتبط است؛ چرا که الگوهای خاص زندگی شکل گرفته بر روی زمین ناشی از تأثیرات متقابلی است که بین انسان و محیط وجود داشته است. این ارتباط به ویژه در زمینه مسائل و موضوعات مربوط به خاک و زمین های رسوبی مؤثر در کشاورزی و یا منابع مورد نیاز برای تهیه غذا یا صنعت، به وضوح نمایان است. تأثیرپذیری انسان از این محیط طبیعی همواره موجبات تمایز فضایی از نظر تراکم جمعیت و سکونت را فراهم آورده و سبب شکل گیری الگوهای خاص سکونت در دوره های باستانی مختلف شده است. این مقاله بر آن است تا عوامل زیست محیطی و نقش آنها را در شکل دهی فضای زیستگاه های انسانی در دوره های باستانی مختلف استان مازندران مورد بررسی و مطالعه قرار دهد. برای دستیابی به این نکته، ابتدا منطقه مورد مطالعه با روش بررسی عمومی مورد بررسی باستان شناختی قرار گرفت. نتیجه این بررسی شناسایی 2475 محوطه باستانی مربوط به دوره های مختلف (پیش از تاریخی، آغاز تاریخی، تاریخی و اسلامی) بوده است که مواد و جامعه آماری را در این تحقیق تشکیل می دهند. در مرحله بعدی که شاکله اصلی این مقاله را در بردارد با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و در قالب نظام اطلاعات جغرافیایی با استفاده از نرم افزار GIS، مطالعات اسنادی و تحلیل های فضایی به منظور شناسایی عوامل مؤثر بر شکل گیری و پراکنش استقرارهای انسانی شناسایی شده در منطقه انجام گرفت. بعد از تشکیل پایگاه داده ای، پراکنش محوطه های باستانی شناسایی شده نسبت به متغیرهای ارتفاع، نوع آب و هوا، آب های جاری، دوری و نزدیکی به رودخانه های اصلی، پوشش گیاهی مرتعی و جنگلی و میزان بارش مطالعه شد. در نهایت، بعد از تجزیه و تحلیل توزیع فضایی محوطه ها، وضعیت توزیع آنها نسبت به این عوامل و تعیین همبستگی میان توزیع آنها با عوامل طبیعی، دو عامل ارتفاع و آب و هوا به عنوان مهم ترین و مؤثرترین عوامل زیست محیطی در شکل گیری استقرارهای باستانی استان مازندران شناسایی شدند.
۱۳.

گزارش مقدماتی بررسی باستان شناسی حوضه آبگیر سد تالوار (بیجار)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: تالوار بررسی باستان شناختی زاگرس محوطه های باستانی مس سنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸ تعداد دانلود : ۷۶
پروژه بررسی حوزه آبگیر سد تالوار با هدف شناسایی و نجات بخشی محوطه هایی که در حوزه آبگیر سد قرار دارند؛ در پائیز و زمستان سال ۱۳۸۶ تعریف و اجرا شد. بررسی مزبور به صورت پیمایشی فشرده در محدوده حوزه آبگیر سد انجام گرفت و حاصل آن شناسایی ۱۷ محوطه باستانی از دوران مس سنگی تا دوره های متأخر اسلامی بود. تاریخگذاری محوطه ها بر اساس گونه شناسی و مطالعات مقایسه ای مجموعه های سطحی گردآوری شده انجام شد. محوطه های باستانی شناسایی شده در قالب سه گروه کلی پیش از تاریخی، تاریخی و اسلامی طبقه بندی گردیدند. قدیمی ترین یافته های بررسی، آثار سفالی معرف فرهنگ مس سنگی شناخته شده در منطقه اند. پس از این مرحله، آثار محدودی از عصر مفرغ جدید و عصر آهن قابل مشاهده اند. منطقه با یک وقفه کوتاه روبرو شده تا این که بار دیگر زندگی در دوره تاریخی در آن به جریان افتاد و از این دوره تا دوره اسلامی شواهدی از وجود زندگی جوامع انسانی در آن به وفور مشاهده می شود. مقاله مذکور ابتدا به معرفی محوطه های مهم شناسایی شده در حوزه سد پرداخته و در ادامه با توجه به آثار سفالی به دست آمده، فرهنگ ها و تداوم سنت های سفالی حوزه سد را مورد مطالعه قرار خواهد داد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان