محمدجواد لیاقت دار

هدف این پژوهش بررسی رویکردهای نظری و عملی به تکنولوژی آموزشی و پیشنهاد برنامه درسی مطلوب برای مقطع کارشناسی ارشد ایران بود. رویکرد پژوهش، کیفی و روش انجام پژوهش، تحلیل محتوای اسنادی و مصاحبه بود. جامعه آماری، صاحب نظران و استادان حوزه تکنولوژی آموزشی ایران بود که با 15 نفر از آنان مصاحبه به عمل آمد. مصاحبه به صورت نیمه ساختاریافته انجام گرفت که روایی محتوایی آن مورد تأیید چند صاحب نظر در حوزه قرارگرفت. در نهایت بعد از اتمام مصاحبه ها، نتایج با استفاده از روش مقوله بندی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که سه رویکر در ارتباط با تکنولوژی آموزشی وجود دارد. رویکرد ارنشتاین بر مبانی نظری برنامه درسی تکنولوژی آموزشی و رویکرد مک دونالد و گیبونس بر ماهیت کاربردی بودن آن تاکید داشت. رویکرد فینبرگ نیز بین این دو قرار می گیرد. برنامه درسی پیشنهادی نیز مبانی نظری و جنبه های کاربردی برنامه درسی تکنولوژی آموزشی را مهم می داند و آن ها را در هدف، محتوا و سرفصل ها، راهبردهای یاددهی- یادگیری و روش های ارزشیابی لحاظ می کند.

هدف از انجام این پژوهش، بررسی دیدگاههای متخصصان و مربیان درباره ویژگی های فردی و توانمندی های تخصصی مربیان پیش دبستانی است. این پژوهش توصیفی تحلیلی است که در انجام آن، از دو روش کمّی و کیفی استفاده شده است. جامعه آماری بخش کیفی شامل اعضای هیأت علمی دانشگاههای کشور، دانشجویان دکتری، مدرسان رشته روان شناسی، برنامه ریزی درسی و آموزش و پرورش دوره پیش دبستانی و بخش کمّی شامل مربیان در سال1394 در استان فارس و اصفهان می باشد. 20 نفر از نمونه در بخش کیفی، به روش هدفمند و شبکه ای نمونه گیری شده و در بخش کمّی 566 نفر نمونه از روش طبقه ای تصادفی انتخاب شده است. ابزار جمع آوری اطلاعات، مصاحبه نیمه ساختاریافته و پرسشنامه محقق ساخته بوده است. برای تعیین روایی مصاحبه و پرسشنامه از روایی محتوا و برای برآورد پایایی پرسشنامه از ضریب الفای کرونباخ استفاده شده است. پس از انجام مطالعه مقدماتی و تجزیه و تحلیل پرسشنامه ها مشخص گردید که پایایی ویژگی های فردی 86/0 و توانمندیهای تخصصی 87/0 است. یافته های کیفی بر اساس تحلیل محتوا مقوله بندی شده و یافته های کمی با آمار توصیفی و استنباطی تحلیل شده است. نتایج آزمون فریدمن نشان داد که از دیدگاه مربیان در ویژگی های فردی، برخورداری از سلامت روانی و شخصیتی از درجه اهمیت بیشتری برخوردار بوده و خودآگاهی، استقلال و جرأت ورزی از کمترین اهمیت برخوردار است. در توانمندی های تخصصی مربیان، توانایی مدیریت کلاس از نظر اهمیت در صدر گویه های مربوط قرار گرفته و آگاهی به فناوری های جدید در حوزه پیش دبستانی از کمترین اهمیت برخوردار است.

هدف اصلی این پژوهش، تبیین چارچوب نظری مفهوم کلاس معکوس و پاسخ به این سؤال است که رویکرد کلاس معکوس که ادعای فراگیر محوری و یادگیری فعال دارد، چگونه به چالش مدیریت زمان در کلاس درس و تسهیل یادگیری فراگیر محور و فعال پاسخ می دهد؟ برای دست یابی به این هدف از روش مرور نظام مند و تحلیل مفهومی بهره گرفته شد. نتایج نشان داد هر یک از مؤلفه های اساسی کلاس معکوس دربرگیرنده عناصری می باشند. به طور نمونه، مؤلفه آموزش داخل کلاس درس شامل نظریه های یادگیری فراگیر محور و فعالیت های تعاملی و مؤلفه آموزش خارج از کلاس درس شامل تئوری های یادگیری مدرس محور و آموزش مستقیم می شوند. کلاس معکوس با انتقال سخنرانی به خارج از کلاس درس و اختصاص زمان کلاس به بهبود درک فراگیران و فعالیت های یادگیری جهت درک عمیق تر مفاهیم درسی و رفع اشکال به چالش های مذکور پاسخ می دهد. علاوه براین، فعالیت های یادگیری فراگیر محور شامل یادگیری فعال، یادگیری از طریق همتایان، یادگیری همیارانه، یادگیری حل مسئله و یادگیری مشارکتی می شوند که همسو با شواهد نظری کلاس معکوس می باشند.

هدف این پژوهش، بررسی پیامدهای فرهنگی – اجتماعی و فردی – خانوادگی افزایش پذیرش داوطلبان زن در آموزش عالی بوده است. روش پژوهش، توصیفی از نوع پیمایشی و جامعه آماری شامل دانشجویان دانشگاه های شهید بهشتی و علامه طباطبایی تهران، بوعلی سینا همدان و شهید چمران اهواز بودند که از طریق روش نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم، تعداد 403 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات در این پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته بود و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ برآورد شد. ضمن بهره گیری از نرم افزار SPSS و دیگر مستندات، داده های حاصل از پژوهش در دو سطح توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که از نظر دانشجویان پیامدهای فرهنگی - اجتماعی و فردی- خانوادگی ناشی از افزایش پذیرش داوطلبان زن در آموزش عالی بیش از حد متوسط بوده، در سطح خطای 5 درصد معنادار است. میانگین پیامدهای فرهنگی – اجتماعی بیشتر از پیامدهای فردی – خانوادگی بوده است. بررسی عوامل جمعیت شناختی نشان داد که دانشجویان زن در مقایسه با دانشجویان مرد تأکید بیشتری روی پیامدهای فرهنگی – اجتماعی متأثر از ازدیاد داوطلبان دختر داشته اند. در سایر عوامل جمعیت شناختی (گروه تحصیلی، مقطع تحصیلی، ترم تحصیلی، تحصیلات پدر، تحصیلات مادر، وضعیت تأهل و وضعیت اشتغال) تفاوت معناداری مشاهده نشد.

این مقاله با هدف شناسایی و تبیین ابعاد و مؤلفه های برنامه درسی معنوی براساس متون و منابع آن انجام شد. روش پژوهش به شیوه توصیفی و به لحاظ هدف از نوع کاربردی و شامل تحلیل محتوا از نوع اسنادی است. متون و منابع مرتبط با حوزه برنامه درسی معنوی جامعه تحلیلی بود که در این میان چهل منبع داخلی و سی منبع خارجی شناسایی و تحلیل شدند. برای گردآوری اطلاعات از فهرست وارسی ابعاد و مؤلفه های برنامه درسی معنوی استفاده شد. ابزارهای اندازه گیری، برگه فیش برداری و نیز سیاهه تحلیل محتوای محقق ساخته شده بود. یافته ها نشان از آن است که برنامه درسی معنوی شامل چهار بعد هنر و زیباشناسی، تعقل، اخلاق، و روح می باشد و هر یک از این ابعاد مرکب از مؤلفه هایی است که بعد هنر و زیبا شناسی با 14؛ بعد اخلاق با 12؛ بعد روح با 11؛ بعد تعقل با 9 مؤلفه، به ترتیب بیشترین و کمترین میزان توجه را داشتند. همچنین در بعد هنر و زیبا شناسی، مؤلفه آموزش بیان ادراک، احساسات با 32 و خبرگی با 5؛ در بعد اخلاق، مسئولیت پذیری با 10 و حیا با 4؛ در بعد روح، اعتقاد به خدا با 10 و حضور داشتن با 5، در بعد تعقل، برقراری ارتباط با نظام هستی با 8 و تلاش برای کنترل خویش با 2 فراوانی به ترتیب بیشترین و کمترین توجه را به خود اختصاص داده اند.

هدف از این پژوهش، شناسایی مقدار توجه به تربیت شهروندی در مؤلفه های جو، ساختار و ارتباط متقابل دانش آموز و معلم دوره متوسطه استان همدان بود. جامعه شامل تمامی دبیران مدارس متوسطه شهر همدان بوده است و حجم نمونه محاسبه شده 143 نفر بود که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با جامعه آماری انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته با گویه مرتبط با سه مؤلفه جو اجتماعی، ساختار سازمانی و تعامل معلم و دانش آموز که براساس طیف پنج درجه ای لیکرت از کاملاً نامطلوب تا کاملاً مطلوب بوده است. پایایی پرسشنامه به روش آلفای کرونباخ 877/0 به دست آمد و روایی محتوایی و صوری آن به تأیید 5 نفر از متخصصان دانشگاهی رسید. برای تجزیه و تحلیل آماری از تکنیک های توصیفی و استنباطی آمار با بهره گیری از نرم افزار Spss18 استفاده گردید. نتایج نشان داد که مؤلفه های جو اجتماعی و ساختار سازمانی در سطح مطلوب و مؤلفه کنش متقابل معلم و دانش آموز در سطح متوسطاز نظر مقدار توجه به تربیت شهروندی قرار دارند. بدین ترتیب توصیه عمده این پژوهش، لزوم تقویت روابط متقابل معلم و دانش آموز بمنظور تحقق بهتر اهداف رفتار شهروندی است.

هدف این پژوهش، تبیین رویکرد های یاددهی- یادگیری و ارزشیابی مناسب برنامه درسی رشد حرفه ای مربیان پیش دبستانی است. در انجام این پژوهش از دو رویکرد کمّی و کیفی، که در رویکرد کیفی از روش تحلیل محتوا و در رویکرد کمّی از روش توصیفی-پیمایشی استفاده شده است. جامعه آماری شامل اعضای هیئت علمی دانشگاه های کشور، دانشجویان دکتری، مدرسان رشته روان شناسی، برنامه ریزی درسی و آموزش و پرورش دوره پیش دبستانی و همچنین مربیان است. روش نمونه گیری در بخش کیفی، روش هدفمند و شبکه ای بوده و برای انتخاب مربیان از روش طبقه ای تصادفی استفاده شده است. ابزار جمع آوری اطلاعات، مصاحبه نیمه ساختاریافته و پرسشنامه محقق ساخته بوده است. برای تعیین روایی مصاحبه و پرسشنامه از روایی محتوا و برای برآورد پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. یافته های کیفی بر اساس تحلیل محتوا مقوله بندی شده و یافته های کمّی با آمار توصیفی و استنباطی تحلیل شده است. نتایج آزمون فریدمن نشان می دهد از دیدگاه مربیان در رویکردهای یاددهی یادگیری رشد حرفه ای استفاده از روش تدریس خلاق از درجه اهمیت بیشتری برخوردار بوده و انجام فعالیت های شبیه سازی شده، کمترین ارزش را در این عنصر داشته است. در ارزشیابی آموخته ها و توانمندی های مربیان، آزمون های عملکردی از نظر اهمیت در صدر گویه های مربوط قرار گرفته و ترکیب سؤالات تستی و تشریحی کمترین اهمیت را داشته است.

هدف این پژوهش، شناسایی ویژگی های عنصر محتوا برای تربیت معلمان فناور است. در این پژوهش تلاش شده است تا فاصله بین وضع موجود و مطلوب به منظور ارائه پیشنهادهای کاربردی برای بهبود بخشیدن به برنامه درسی دانشگاه فرهنگیان بررسی و مقایسه گردد. روش پژوهش، ترکیبی است و با طرح اکتشافی انجام شده است. در بخش کیفی، برای تبیین وضع مطلوب با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با اعضای هیئت علمی کشور، اطلاعات جمع آوری گردید. در بخش کمی پرسشنامه بین تعداد 249 نفر از اعضای هیئت علمی و 359 نفر از دانشجویان توزیع شد. نتایج بخش کیفی نشان داد که محتوای مطلوب جهت تربیت معلمان فناور باید از پنج ویژگی طرح محتوای آمیخته، انعطاف پذیری، تناسب با اهداف، رویکرد فناورانه حاکم بر محتوا و کاربردی بودن برخوردار باشد. در بخش کمی نتایج نشان داد که از نظر اساتید و دانشجویان وضعیت محتوای برنامه درسی در دانشگاه فرهنگیان برای تربیت معلمان فناور چندان مطلوب نیست.  

پژوهش حاضر با هدف بررسی چهار عنصر هدف ها، محتوا، فرایندهای یاددهی- یادگیری، راهبردهای ارزشیابی پیشرفت تحصیلی درس زبان تخصصی رشته های علوم تربیتی و میزان فاصله آن ها تا وضعیت مطلوب صورت گرفت.  روش پژوهش، توصیفی پیمایشی بود و از پرسش نامه محقق ساخته برای جمع آوری داده ها استفاده شد. روایی صوری و محتوایی پرسش نامه توسط پنج نفر از استادان علوم تربیتی و زبان انگلیسی تأیید گردید. جامعه ی آماری، دانشجویان تحصیلات تکمیلی از چهار دانشگاه ایران بودند که از میان آن ها 248 دانشجو با استفاده از جدول کوهن به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل از آزمون های استنباطی t تک نمونه ای، آزمون فریدمن، آزمون t زوجی و آزمون F چند متغیره استفاده شد. یافته ها نشان دادند که وضعیت موجود هدف ها، محتوا، فرایندهای یاددهی- یادگیری، راهبردهای ارزشیابی پیشرفت تحصیلی و برنامه درسی زبان تخصصی رشته های علوم تربیتی رضایت بخش نبوده و تا وضعیت مطلوب فاصله ی معناداری وجود دارد. در پایان، راهکاری مناسب برای دستیابی به شرایط مطلوب هدف ها، محتوا، فرایندهای یاددهی- یادگیری و راهبردهای ارزشیابی پیشرفت تحصیلی درس زبان انگلیسی تخصصی رشته های علوم تربیتی با توجه به شرایط آموزشی ایران پیشنهاد شده است.

 پژوهش حاضر با هدف بررسی"دانش، نگرش و  مهارت اساتید و مدیران "و امکانات دانشگاه فرهنگیان برای اجرای برنامه درسی معنوی انجام شده است. بدین منظور چهار متغیر دانش، نگرش، مهارت و امکانات در دو گروه مدیران و اساتید مورد سنجش و بررسی قرار گرفت. پژوهش حاضر از نوع آمیخته است و در دو بخش کیفی و کمی مورد مطالعه قرار گرفته است. در بخش کیفی حجم نمونه شامل متون و منابع مرتبط با حوزه برنامه درسی معنوی در دسترس بود که در این بین20 منبع داخلی و 10 منبع خارجی به صورت هدفمند شناسایی و مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند. در بخش کمی هم حجم نمونه شامل 300 نفر از دانشجویان دانشگاه فرهنگیان در سال تحصیلی 1396-1395 بودند که به صورت تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. برای گردآوری در این بخش از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها در بخش کیفی از تحلیل محتوا  و در بخش کمی از آزمون t  تک نمونه ای، فرید من و خی دو  برای بررسی های استنباطی استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان می دهد که سطح دانش و نگرش از بیشترین میانگین و مهارت و امکانات از کمترین میانگین برخوردارند. این بدان معناست که مدیران و اساتید برای اجرای برنامه اجرای برنامه درسی معنوی از دانش و نگرش کافی برخوردار هستند اما از مهارت لازم برخوردار نیستند. همچنین امکانات دانشگاه فرهنگیان برای اجرای برنامه درسی معنوی در حد مطلوبی نیست.<br />  

پژوهش حاضر کیفی و در حیطه مطالعات تفسیری است که با استفاده از راهبرد پژوهش پدیدارشناسی درصدد تبیین تجربه دانشجویان از یادگیری فعال در کلاس معکوس است؛ از این رو واحد تحلیل پژوهش حاضر، شامل کلیه دانشجویان رشته علوم تربیتی در مقطع کارشناسی بود که در نیمسال اول سال تحصیلی 1396-1397 در یک کلاس درس دانشگاهی به روش آموزش معکوس تحت آموزش قرار گرفته بودند که بر اساس ملاک اشباع داده ها، 17 نفر از دانشجویان به عنوان نمونه در نظر گرفته شدند ابزار گردآوری داده ها، مصاحبه نیمه ساختاریافته بوده که بر اساس روش درون مایه ای رویکرد ون منن مورد تحلیل قرار گرفت و برای اعتباربخشی به داده ها از چهار معیار قابلیت اعتبار، قابلیت انتقال، قابلیت اعتماد و قابلیت تأیید استفاده شد. باتوجه به داده های حاصل شده، دو درون مایه اصلی شناسایی شد که مورد اول یادگیری مستقل بود که شامل دورن مایه های فرعی، توجه به تفاوت های فردی، ارائه بازخورد شخصی، پذیرش مسئولیت یادگیری، ادراک خود و حل مسئله و مورد دوم یادگیری مشارکتی بود که شامل دورن مایه های فرعی، تعاملات، اشتراک تجارب و درگیر شدن در فرآیند یادگیری می شود که می توانند تجربه دانشجویان از یادگیری فعال در کلاس معکوس را منعکس کنند.

پیچیدگی نقش معلم و انتظارات متعدد از معلم در شرایط جدید جهانی به فعالیت هایی فراتر از گذشته مانند کارآموزی و بازآموزی نیاز دارد. از این رو، هدف پژوهش حاضر، بررسی تطبیقی آموزش پیش از خدمت معلمان، آموزش معلمان مبتدی و آموزش ضمن خدمت معلمان در ایران و چند کشور جهان به منظور استخراج شباهت ها و تفاوت های آنها بوده است. روش پژوهش توصیفی– تحلیلی است که اطلاعات آن از طریق اسناد و مدارک و گزارش های تحقیقی؛ و جستجو در شبکه جهانی اینترنت و سایت های وزارت آموزش و پرورش کشور های مورد مطالعه گردآوری شده و از طریق الگوی جرج بردی تجزیه و تحلیل شده است.    یافته های پژوهش حاکی از تنوع و تکثر شیوه های آموزش در مدل های سنتی و رویکرد های بدیل بود که به مواردی چون نیاز های آموزشی معلمان، محتوای مورد نظر، امکانات موجود، وقت و برنامه کاری آنان و سیاست های نظام آموزشی کشورها بستگی داشت. همچنین برقراری ارتباط مستمر بین نظام تربیت معلم با دانشگاه ها، مدارس و سایر نهاد های اجتماعی، برقراری ارتباط آموزش های پیش از خدمت و ضمن خدمت؛ و ایجاد هماهنگی میان نهاد های اداره کننده تربیت معلم در این کشورها، از جمله نکات برجسته در موفقیت آموزش های آنان بوده است.  

هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر فراتحلیل همبسته های روانشناختی کارآفرینی در ایران بود.روش: روش پژوهش حاضر از نوع فراتحلیل است. از این رو با استفاده از پایگاه های اطلاعاتی داخلی همچون جهاد دانشگاهی، پایگاه اطلاعاتی نور و پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات به بررسی مطالعات و پژوهش های مربوط پرداخته شد. نمونه مطالعات مورد استفاده 36 مورد که از سال 1387 تا 1396 در ایران انجام شده بود. ابزار اندازه گیری این پژوهش چک لیست فراتحلیل بود. داده های حاصل از مطالعه با استفاده از روش اندازه اثر برای مدل اثرهای ثابت با استفاده از نرم افزار فراتحلیل (ویرایش دوم) مورد تحلیل قرار گرفت. تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از ویرایش دوم نرم افزار جامع فراتحلیل انجام شد.یافته ها: یافته ها نشان داد که میانگین اندازه اثر کلی برابر 0.30 که در سطح 0.001 معنادار است.  بنابراین میانگین اندازه اثر پژوهش حاضر (0.307) را میتوان مطابق با جدول تفسیر اندازه اثر کوهن متوسط ارزیابی نمود.نتیجه گیری: بین عوامل رفتاری، جایگاه مهار و تحمل ابهام، نوآوری، ویژگی های روانشناختی، کیفیت زندگی کاری و رفتار شهروندی، اضطراب اجتماعی و خودباوری، هوش هیجانی،  ویژگی های شخصیتی و روانشناختی، آموزش کارآفرینی بر رشد صفات شخصیتی، خودرهبری، کیفیت زندگی، مدیریت دانش و سلامت سازمانی، درگیری شغلی، هوش شناختی و تحمل ابهام، هوش سازمانی، خودکارآمدی و عملکرد تحصیلی، سرمایه اجتماعی، سلامت روحی و جسمی، عزت نفس و خلاقیت، مولفه های هوش هیجانی، عوامل روانشناختی توانمندسازی، سبکهای تفکر، انگیزه پیشرفت، پیشرفت تحصیلی و خلاقیت با کارآفرینی  اندازه اثر معنادار وجود دارد.

هدف این مطالعه، بررسی اثربخشی آموزش بازنمایی های تصویری بر توانایی حل مسائل کلامی ریاضی دانش آموزان پایه ششم ابتدایی بوده است. این پژوهش از نوع تحلیل محتوا و طرح های نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون- پس آزمون- پیگیری با گروه کنترل است. پس از مطالعه و طراحی آموزشی، 40 نفر از دانش آموزان پسر پایه ششم ابتدایی مشغول به تحصیل در یک آموزشگاه در سال تحصیلی 97-1396 در شهر یاسوج به صورت داوطلب آزاد در این پژوهش شرکت کردند. مشارکت کنندگان با انتساب تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شده و گروه آزمایشی برای 9 جلسه (هر هفته یک جلسه) با استفاده از روش آموزش بازنمایی محور تحت آموزش قرار گرفتند. برای تجزیه و تحلیل داده ها در تحلیل محتوا از تکنیک آنتروپی شانون و در بخش نیمه آزمایشی از آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر استفاده شد. نتایج تحلیل محتوا نشان داده است، بیش ترین توجه برای توزیع و حضور مسائل کلامی به ترتیب به مسائل بازنمایی عریان، بازنمایی ضروری، بازنمایی کمک کننده و در نهایت به مسائل بازنمایی بی فایده شده است. همچنین نتایج تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر نشان داد که تفاوت معناداری در میانگین تمام مؤلفه های توانایی حل مسائل کلامی (05/0 P<) بین گروه کنترل و آزمایش وجود دارد؛ لذا آموزش بازنمایی های تصویری موجب افزایش توانایی حل مسائل کلامی ریاضی در دانش آموزان شده است. به علاوه نتایج نشان می دهد که استفاده از بازنمایی های تصویری در حل مسائل کلامی در طول زمان ثبات دارد؛ و نهایتاً نتایج مقایسه زوجی بازنمایی های متفاوت نشان می دهد اثرات بازنمایی های متفاوت یکسان نمی باشند.

هدف از مقاله حاضر؛ ارزیابی وضعیت موجود محتوا در برنامه درسی اجراشده دوره کارشناسی رشته آموزش ابتدایی دانشگاه فرهنگیان از منظر رویکرد یادگیری مادام العمر بود که به روش توصیفی – پیمایشی  انجام شد. جامعه آماری پژوهش اساتید گروه علوم تربیتی پردیس های دانشگاه فرهنگیان استان اصفهان به تعداد 242 نفر بود که با روش نمونه گیری طبقه ای و متناسب با حجم طبقات و با رعایت اصل تصادفی بودن، 145 استاد به عنوان نمونه انتخاب و جمع آوری داده ها از طریق پرسشنامه محقق ساخته صورت گرفت که در نهایت 103 پرسشنامه مبنای تحلیل قرار گرفت. پایایی ابزار با محاسبه ضریب الفای کرونباخ 0.94 به دست آمد. روایی ابزار با نظر صاحب نظران و یافته های تحلیل عاملی بررسی و تایید شد. یافته های پژوهش نشان داد وضعیت محتوا در برنامه درسی دوره کارشناسی رشته آموزش ابتدایی در وضعیت نسبتاً مطلوب قرار دارد. از بین شاخص ها، ارائه فعالیت های یادگیری یادگیرنده محور و تأکید بر رویکردهای یادگیری عمیق (مساله محوری) نسبت به سایر شاخص ها از جایگاه بهتری برخوردار بوده و در وضعیت مطلوبی دارد.

این پژوهش به منظور بررسی قابلیت اجرایی برنامه درسی معنوی در دانشگاه فرهنگیان انجام شده است. بدین منظور، چهار متغیر دانش، نگرش، مهارت و امکانات در دو گروه مدیران و استادان مورد سنجش و بررسی قرار گرفت. پژوهش کاربردی، و از نوع توصیفی پیمایشی است. به تناسب پاسخ به سؤالات تحقیق از روش کمّی استفاده شده است. حجم جامعه شامل تمام مدیران و استادان دانشگاه فرهنگیان در سال تحصیلی 1396 1395 بوده است. که در این بین 30 نفر از مدیران و 60 نفر از استادان به صورت هدفمند به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون t تک نمونه ای، فریدمن و خی دو برای بررسیهای استنباطی استفاده گردید. نتیجه کلی پژوهش حاکی است که گروه های مخاطب دارای دانش، نگرش و مهارت کافی در زمینه اجرای برنامه ریزی درسی معنوی هستند ولی امکانات دانشگاه فرهنگیان برای اجرای برنامه ریزی درسی معنوی در حد مطلوبی نیست.

دانشگاه نسل چهارم الگوی حرفه ای نوینی را برای نهاد آموزش عالی تعریف می کند که برای توسعه محلی و منطقه ای فرصت سازی می کند. از نگاه بیشتر متخصصان آموزشی روش های یاددهی و یادگیری مهم ترین منبع کاربست شاخص های دانشگاه نسل چهارم و پرورش دانش آموختگانی خلاق است. درواقع پیاده سازی شاخص های دانشگاه نسل چهارم در روش های یاددهی یادگیری باعث بهبود مستمر کیفیت برنامه درسی دانشگاه نسل چهارم می شود. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف شناسایی رویکردها و روش های یاددهی و یادگیری در دانشگاه های نسل چهارم از منظر اعضای هیات علمی انجام شده است. روش پژوهش حاضر کیفی از نوع مطالعه موردی کیفی بوده است. مشارکت کنندگان پژوهش، اعضای هیئت علمی دانشگاه ها بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند از نوع گلوله برفی انتخاب شدند؛ بدین منظور با رعایت اصل اشباع شدگی با 20 نفر از متخصصان و اعضای هیئت علمی دانشگاه های کشور که در حوزه برنامه درسی و دانشگاه های نسل چهارم اهل نظر هستند، مصاحبه نیمه ساختاریافته به عمل آمد. روایی داده ها با استفاده از چهار معیار قابل قبول بودن، انتقال پذیری، قابلیت اطمینان و تاییدپذیری و پایایی آن با استفاده از روش مستندسازی انجام گرفت. مصاحبه ها، پس از پیاده شدن، به صورت تحلیل مضمون کیفی تجزیه و تحلیل شدند. بر طبق یافته ها مهم ترین نشانگرهای روش های یاددهی یادگیری برنامه های درسی دانشگاه های نسل چهارم عبارتند از: کاربست رویکرد آموزش مبتنی بر عمل، تسهیل فرصت های یادگیری شبیه سازی شده، توجه به روش های یادگیری مشارکتی، رویکرد آموزشی مبتنی بر آموزش همتایان، روش های یادگیری مبتنی بر یادگیری اکتشافی، یادگیری خودهدایت شده و خودراهبر، کاربست روش های نوین تدریس مانند تلفیق فناوری اطلاعات و فناوری اطلاعات و ارتباطات در تدوین روش های یاددهی یادگیری برنامه های درسی. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که مؤسسات آموزش عالی کشور با تغییر رویکرد خود به نسل چهارم دانشگاه و با تربیت سرمایه انسانی اثربخش و کارآمد مبتنی بر نیازهای محلی و منطقه ای به ایجاد جامعه بهتر کمک شایانی خواهند نمود.