ابوالحسن فیاض انوش

ابوالحسن فیاض انوش

مدرک تحصیلی: دانشیار گروه تاریخ دانشگاه اصفهان

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۴۹ مورد.
۲۱.

بررسی تاریخی زمینه های آبادانی شهر یزد در دوره ی تیموری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال دهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱۸ 127-153

کلید واژه ها: ایران تیموریان شهر شهرنشینی یزد آبادانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 598 تعداد دانلود : 961
تیموریان به شهر و شهرنشینی توجّه و علاقه نشان دادند. در زمان آنها برخی از شهرها، مانند یزد، شیراز، هرات و سمرقند آباد، شکوفا و پررونق شدند. از این رو مطالعه ی شهر و شهرنشینی و نقش تیموریان در تحوّل آن اهمّیت می یابد. این نوشتار می کوشد، ضمن پاسخ دادن به این پرسش که کدام عوامل زمینه ساز آبادانی یزد در دوره ی تیموری شد؟ به صورت نمونه وار تصویری از شهر و شهرنشینی در دوره ی تیموریان ارائه نماید. دیدگاه حکّام و کارگزاران تیموری نسبت به شهر را مشخّص کند و اهمّیت نقش بزرگان شهری در زمینه ی رونق بخشیدن به شهرها را بیان نماید. نوع مطالعه در این پژوهش تاریخی و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است. شیوه ی گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و اسنادی است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که توجّه و علاقه ی فرمانروایان و عمّال حکومتی به عمران و آبادانی شهرها، به علاوه ی توجّه اعیان، اشراف و بزرگان شهری به این موضوع در کنار وجود سرمایه و رونق اقتصادی موجود در محلّ از عوامل اصلی رونق گرفتن شهر و شهرنشینی در دوره ی تیموریان بوده است.
۲۲.

تأثیر سیاست های حمایتی امرای تیموری بر موقعیت بازاریان و اقتصاد شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی ایران و اسلام پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۵ 47 - 67

کلید واژه ها: بازار بازاریان پیشه وران تاجران تیموریان شهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 20 تعداد دانلود : 328
تیموریان زندگی شهری را ارج نهادند و برای رونق دادن به اقتصاد شهری کوشیدند. اصلی ترین عنصر فعال در حوزه ی اقتصاد شهری بازاریان بودند؛ بنابراین نقش و تأثیر حاکمیت تیموریان در دوام و بقای بازار و بازاریان به مسأله ای مهم تبدیل می شود. نوشتار حاضر درصدد ارزیابی جایگاه و موقعیت بازار و بازاریان در دوره تیموریان و بیان دیدگاه فرمانروایان تیموری نسبت به این بخش مهم جامعه ی شهری است و می کوشد با اتکاء به داده های موجود در منابع و با روش توصیفی تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که جایگاه بازاریان تا چه میزان از رفتارها و سیاست های تیموریان تأثیر پذیرفته است؟ فرضیه ی موردنظر بیان می کند که تیموریان به اهمیت و کارکردهای مهم اقتصادی و اجتماعی بازاریان پی برده بودند؛ لذا حمایت از بازار و بازاریان را از نظر اقتصادی و اجتماعی برای حاکمیت خود و بهبود اوضاع جامعه سودمند یافتند. دستاورد پژوهش نشان می دهد، تیموریان جایگاه و اعتبار مناسبی به بازاریان دادند و با حمایت های خود زمینه ی رونق گرفتن فعالیت های اقتصادی ایشان را فراهم نمودند. در نتیجه ی این سیاست اقتصاد شهری از وضعیت مطلوبی برخوردار شد.
۲۳.

مناسبات فرهنگی و اجتماعی آمریکا با ایران در دوره پهلوی (1304-1357ش) (مطالعه موردی شهر اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال بیست و هشتم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۱۰) 76 - 104

کلید واژه ها: مناسبات فرهنگی مناسبات اجتماعی دوره پهلوی اصفهان آمریکا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 51 تعداد دانلود : 525
هدف: این پژوهش با تکیه بر اسناد به بررسی و بازشناسی اهداف و سیاست های درازمدت فرهنگی آمریکا در دوره پهلوی در شهر اصفهان پرداخته است. روش/ رویکرد پژوهش: پژوهش حاضر به روش تاریخی بر توصیف و تحلیل مبتنی است و بر پایه منابع اسنادی، کتابخانه ای، مطبوعاتی و مصاحبه انجام شده است. یافته ها و نتیجه گیری: یافته های این پژوهش نشان می دهد که اهداف دیپلماسی فرهنگی آمریکا در ایران از هویت و منافع ملی آن کشور متأثر بوده است؛ بنابراین آمریکا با احداث مراکز آموزشی، انجمن های فرهنگی و باشگاه های لاینز و روتاری در ایرانْ شیوه زندگی و ارزش های آمریکایی را به عنوان الگویی آرمانی دنبال می کرده است. موقعیت شهر اصفهان به عنوان قلب تپنده صنعت و تجارت، این شهر را به یکی از مهم ترین پایگاه های فرهنگی-اجتماعی مستشاران آمریکایی تبدیل کرده بود. برخی از مستشاران تحت پوشش فعالیت های فرهنگی، آموزشی، بهداشتی و مطالعات مردم شناسی درصدد افزایش نفوذ سیاسی خود بودند و با اتکا به مصونیت قضایی، پاره ای از معضلات اجتماعی را پدید آوردند. این معضلات، واکنش شدید و دیدگاه منفی مردم اصفهان را به حضور اتباع آمریکایی در این شهر به دنبال داشت.
۲۴.

گونه شناسی نحوه «تقابل» جاﻣﻌه ایرانی پس از هجوم مغول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال دهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۳۸) 101 - 120

کلید واژه ها: فتیان منجی گرایی تقابل مغولان واژگونی طبقاتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 366 تعداد دانلود : 451
مغولان در سال 616ق/1219م و به رهبری چنگیزخان مغول، وارد سرزمین های شرقی بلاد اسلامی شدند و در مناسبت های اجتماعی و سیاسی این سرزمین ها تغییرات عمده ای پدید آوردند. پیامدهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی هجوم مغول به گونه ای بود که دوره اسلامی تاریخ ایران را می توان به پیش از مغول و پس از آن تقسیم کرد. این تغییرات چنان تأثیرگذار بود که بسیاری از مظاهر اجتماعی و بنیان های جاﻣﻌه ایرانی را متحول کرد. البته تمامی تغییرات تنها از هجوم مغول ناشی نبود و این مسئله بخشی از ماجرا را تشکیل می داد و بخش دیگر مسئله، تغییراتی بود که ایرانی ها خود به آن دست زدند؛ چه اینکه آن را از سر آگاهی انجام داده باشند یا از سر اجبار برای اداﻣه حیات اجتماعی. مجموع این تغییرات، تحولاتی اساسی را به وجود آورد که آن را باید «واژگونی اجتماعی» در ایران پس از مغول تعبیر کرد. در قبال این واژگونی اجتماعی، جاﻣﻌه ایرانی سه رویکرد متفاوت از خود نشان داد: همکاری، سکوت و تقابل. به نظر می رسد آن دسته از ایرانی ها که به تقابل اقدام کردند و اعتراض هایی را ترتیب دادند در غالب دو رویکرد کلی فعالیت می کردند: حرکت های مبتنی بر تفکرهای منجی گرایانه و فعالیت های فتیان. حرکت های منجی گرایانه خود به سه دسته تقسیم می شدند: جلال الدین های دروغین، مهدیان دروغین و انتظار بازگشت خلافت عباسی. این سه گوﻧه متفاوت تنها در معرفی نمونه و مصداق متفاوت بودند و درمجموع، هر سه جامعه را به این باور می رساند که شخصی ظهور خواهد کرد و آنها را از فلاکت و ادبار نجات خواهد داد. درهمین راستا، چون این حرکت ها نظام فکری مدونی نداشتند، درنهایت موفق نشدند به صورت نهضتی فراگیر درآیند. در مقابل، فتیان چون از نظام نامه ها و مرام نامه های مدون بهره می برد و جاﻣﻌه ﻧﺨﺒه ایرانی از آنها پشتیبانی می کرد به موفقیت های مؤثرتری دست یافت و درنهایت، یکی از عواملی شد که نظام ایلخانی را از درون مضمحل کرد.
۲۵.

بررسی کارکرد تجاری راه سازی عصر ناصری در ایالت مازندران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران دوره جدید تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۸ (پیاپی ۱۲۸) 33 - 64

کلید واژه ها: ناصرالدین شاه مازندران راه سازی راه لاریجان تجارت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 333 تعداد دانلود : 69
در عصر قاجار مازندران از حیث تجاری برای حاکمیت دارای اهمیتی دوگانه بود: اول، نزدیک ترین ایالتِ غنی در تولید مواد غذایی به پایتخت بود. دوم، نزدیک ترین راه ارتباطی دارالخلافه تهران با دریای مازندران که مسیر تجارت ایران با عمده ترین شریک تجاری ایران یعنی روسیه بود از این ایالت می گذشت. علاوه بر این، مازندران دارای مزیت نسبی در تولید برخی اقلامِ خامِ صادراتی و ارزآوری چون برنج، پنبه، ابریشم و چوب بود. به همین دلایل توسعه راه های مازندران متغیرِ مهمی در توسعه اقتصاد محلی، منطقه ای و ملی به حساب می آمد. در دوره ناصرالدین شاه علی رغم چالش های سیاسی، اقتصادی و جغرافیایی در توسعه راه های مازندران، پس از یک رشته مطالعات مقدماتی توسط مهندسان راه سازی از بین سه راه موجود هزارچم، لاریجان و سوادکوه، حکومت با ملاحظه حفظ امنیت سیاسی و اقتصادی پایتخت تصمیم به توسعه و ترمیم راه لاریجان گرفت و هزینه سنگینی صرف این کار نمود. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی، براساس داده های آماری و با ترسیم نمودارها به بررسی تأثیر سیاست های راه سازی ناصرالدین شاه بر تجارت مازندران می پردازد. یافته های پژوهش نشان می دهد پس از پایان اقدامات راه سازی، میزان واردات و صادرات ایالت مازندران افزایش یافت. از دیگر پیامدهای سیاست های راه سازی این دوره بر تحولات تجاری مازندران، افزایش تعداد کاروان سراهای تجاری، رشد و توسعه بازار شهرهای بارفروش، ساری و اشرف بود.  
۲۶.

نقش جان بیگم خاتون شیعی مذهب در دستگاه فرمانروایی جهانشاه قراقویونلو

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال دوازدهم بهار ۱۳۹۶ شماره ۴۶

کلید واژه ها: ترکمانان قراقویونلوها جهانشاه جان بیگم خاتون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 637 تعداد دانلود : 971
نقش جان بیگم خاتون شیعی مذهب در دستگاه فرمانروایی جهانشاه قراقویونلو پژوهشگران: حانیه امینی*- دکترابوالحسن فیاض انوش** چکیده: یکی از پرتنش ترین، جنجالی ترین و ناپایدارترین ادوار تاریخ میانه ایران، حکومت ترکمانان در قرن نهم هجری می باشد. عصر حاکمیت ترکمانان در ایران به لحاظ منزلت، احترام و موقعیت زنان بویژه زنان خاندان حاکمه قابل تأمل و مورد توجه است. عرصه های گوناگون سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حکومت ترکمانان نه تنها از حضور زنان خالی نیست بلکه در هریک از این عرصه ها شاهد فعالیت زنان بویژه از طبقات حاکمه در جامعه آن زمان هستیم که یکی از همین خواتین شاخص در این زمان، جان بیگم خاتون، همسر جهانشاه قراقویونلوست که در عرصه های مختلف، حضوری چشمگیر داشته است. جان بیگم خاتون شیعی مذهب علاوه بر حضور در عرصه های سیاسی، در امور فرهنگی نیز فعالیتهای چشمگیری داشته و نامی خوش از خود در تاریخ ایران بر جای گذاشته است. لذا این پژوهش تاریخی به شیوه توصیفی- تحلیلی و به روش کتابخانه ای حضور و فعالیت های این خاتون ترکمان را در دستگاه فرمانروایی جهانشاه قراقویونلو مورد بررسی قرار می دهد.
۲۷.

کاربست روش تاریخ شفاهی در تحلیل و بررسی شیوع بیماری ام اس در منطقه پیربکران (1345تا1395ش/1966تا2016م)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال نهم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ (پیاپی ۳۵)

کلید واژه ها: تاریخ شفاهی بیماری ام اس محلی نگاری پیربکران

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی تاریخ محلی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ پزشکی
تعداد بازدید : 359 تعداد دانلود : 258
مهم ترین فلسفه تاریخ نگاری محلی، پرداختن به موضوعات محلی در برش مکانی مشخص و زمانی محدود است. مکان، پایه اصلی تاریخ نگاری محلی است و بررسی بستر جغرافیایی (مکان) هر رویداد اهمیت چشمگیری در پژوهش های تاریخ محلی دارد. مطالعه و مشاهده دقیق محل وقوع هر رویداد به مورخان محلی برای شناخت بهتر ابعاد حیات اجتماعی زندگی گذشته و حال انسان در آن محل کمک می کند؛ بر اساس این ، پژوهش حاضر بر منطقه پیربکران متمرکز است. منطقه پیربکران با 86 کیلومترمربع وسعت و 54 هزار و 642 نفر جمعیت در 15 کیلومتری جنوب غربی شهر اصفهان واقع است. با توجه به جمعیت، این منطقه بیشترین درصد بیماران ام اس ایران را دارد و 125 نفر در این منطقه به ام اس مبتلا هستند. این آمار بیش از سه برابر میانگین جهانی، هفت برابر میانگین ایران و شش برابر میانگین استان اصفهان است. آمار مبتلایان به ام اس در پیربکران به آمار مبتلایان در جزیره اورکنی در شمال اسکاتلند نزدیک است که بیشترین درصد ام اس جهان را دارد. در نیم قرن گذشته، بیماری ام اس که نوعی اختلال در اعصاب مرکزی، مغز و نخاع، است به مهم ترین بحران زیست سلامتی اهالی منطقه پیربکران تبدیل شده است. پژوهش حاضر، به بررسی تاریخی چرایی و چگونگی تبدیل شدن منطقه پیربکران به یکی از کانون های شیوع ام اس در ایران می پردازد. در این راستا، این فرضیه به آزمون گذاشته شده است که فعالیت های انسانی برای تغییر محیط زیست در نیم قرن گذشته و استعداد محلی افراد، شیوع ام اس را باعث شده اند. نتایج پژوهش نشان می دهند که ام اس بین اهالی بومی منطقه پیربکران و به ویژه در برخی خانواده ها شیوع بیشتری دارد؛ همچنین رابطه معنی داری بین آمار بیماران ام اس و فاصله محل سکونت افراد با مراکز آلوده کننده صنعتی و معدنی وجود دارد. این پژوهش به روش میدانی و با کاربست روش و ابزار تاریخ شفاهی، به صورت مصاحبه فعال با 25 نفر از مبتلایان به ام اس انجام شد. با توجه به ماهیت میان رشته ای موضوع، از نتایج پژوهش های رشته های همبسته نیز استفاده شد.
۲۸.

نقشِ «موضوع» در روشن ساختن مفهومِ «متنِ تاریخ نگارانه»(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال هفدهم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۶۶)

کلید واژه ها: تاریخ نگاری متون تاریخی متون تاریخ نگارانه موضوعات تاریخی رخداد تاریخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 829 تعداد دانلود : 974
نبود تصویری روشن از چیستی «متنِ تاریخ نگارانه»، مفهوم سازی و نظریه پردازی در حوزه مطالعاتِ نظریِ دانش تاریخ را با دشواری هایی روبه رو ساخته است. این دشواری تا تشخیص مصادیق متن تاریخ نگارانه از سوی پژوهشگران حوزه تاریخ تاریخ نگاری دامن گسترانده است. به نظر می رسد برای یافتن راه برون رفت از این وضعیت، به الگویی از متون تاریخی نیاز داریم که با تکیه بر آن بتوان به مفهوم متن تاریخ نگارانه وضوح بخشید و به مدد آن، تشخیص مصادیق را ضابطه مند کرد. این نوشتار با چنین هدفی و با این پیش فرض سامان یافته است که گونه هایی از آثار مکتوب تاریخی در دست است که بر سر تلقیِ آن ها به عنوانِ متنِ تاریخ نگارانه، اجماعی نامصرح وجود دارد و بنابراین می توان آن ها را «متونِ الگو» نامید. بر اساس یافته های این مقاله «رخداد تاریخی» را می توان فصل مشترک موضوعات این دسته از متون و عنصر بنیادی متون تاریخ نگارانه و ملاک تشخیص مصادیق شمرد. بر اساس تعریفی که از «رخداد تاریخی» در متن مقاله ارائه شده است، موضوعاتِ متونی همچون طبقات، سفرنامه، زندگی نامه، انساب و مزارات یک موضوع غیرتاریخی است و در نتیجه، ماهیتِ این آثار، متفاوت از ماهیت متون تاریخ نگارانه ارزیابی شده است.
۲۹.

تبیین سبک رهبری خدمتگزار فرماندهان سپاه در دوران دفاع مقدس و پیامدهای آن در بین بسیجیان (مطالعه موردی: شهید حسین خرازی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی بسیج سال نوزدهم بهار ۱۳۹۵ شماره ۷۰

کلید واژه ها: تعهد سازمانی سرمایه اجتماعی جنگ تحمیلی شهید حسین خرازی سبک رهبری خدمتگزار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 572 تعداد دانلود : 269
فرماندهان سپاه با شیوه مدیریت و رهبری خویش نقش اثرگذاری در ایجاد انگیزه در بسیجیان و پیروزی های متعدد در جنگ تحمیلی داشته اند که در قالب مفهوم سبک رهبری خدمتگزار قابل بررسی هست. این مطالعه با روش پیمایش و با ابزار پرسشنامه به بررسی سبک رهبری خدمتگزار فرمانده لشکر 14 امام حسین (علیه السلام) ، شهید حسین خرازی در بین 210 نفر از بسیجیان دوران دفاع مقدس این یگان پرداخته است. اعتبار تحقیق از نوع صوری و روایی مقیاس ها با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ مورد تأیید واقع شد. داده ها پس از گردآوری توسط نرم افزارهای اس پی اس اس و لیزرل مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. یافته های تحقیق بیانگر آن است که بین سبک رهبری خدمتگزار شهید حسین خرازی در جنگ تحمیلی با سرمایه اجتماعی و تعهد سازمانی بسیجیان داوطلب ارتباط معنی دار وجود دارد. همچنین نتایج نشان می دهد با افزایش سرمایه اجتماعی بسیجیان میزان تعهد سازمانی آن ها نیز افزایش می یابد. نتایج رگرسیون نیز بیانگر این است که تعهد سازمانی افراد به ترتیب تحت تأثیر متغیرهای سبک رهبری خدمتگزار (50/0) و سرمایه اجتماعی (36/0) است که درمجموع این دو متغیر توانسته اند 60 درصد از واریانس تعهد سازمانی را تبیین کنند. همچنین نتایج آزمون مدل سازی معادلات ساختاری توسط نرم افزار لیزرل نشان داد که مدل تحقیق با داده ها برازش داشته است.
۳۰.

تاریخ نگاری و تاریخ نگری خاندان منجم یزدی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نگری و تاریخ نگاری دوره جدید پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱۸ (پیاپی ۱۰۳)

کلید واژه ها: تاریخ نگاری تاریخ نگری خاندان منجم یزدی تاریخ عباسی زبده التواریخ

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ نگاری
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ نگری
تعداد بازدید : 448 تعداد دانلود : 176
تاریخ نگاری و تاریخ نگری دوره صفوی بر پایه کاربستی از عناصر معرفتی بر آمده از مقتضیات فرهنگی آن دوره بسط و گسترش یافت. اندیشه غالب در آثار مورخان این عصر را می توان نوعی حکمت الهیاتی خواند که از سوئی برآمده و متاثر از مذهب شیعه بود و از سوئی دیگر این اندیشه بنیان نظری مشروعیت و مقبولیت حاکمیت صفویان در گستره ایران را موجه می ساخت. از جمله این مورخان می توان به سه مورخ درباری خاندان منجم یزدی (ملاجلال، ملاکمال، ملا جلال ثانی) اشاره کرد که در تواریخ خود از هیچ تلاشی در توجیه مشروعیت حاکمیت صفوی فروگذار نکرده اند آنان با بهره گیری از اموزه مشروعیت بخشی از طریق نجوم در کنار عناصرکلامی- معرفتی تقدیرگرایی و موعودگرایی ،تاویل گرایی و گرته برداری از اندیشه های سیاسی ایران قبل از اسلام ضمن ترسیم تاریخ خطی،کوشش داشتند تا اساس حکومت صفویان را در چارچوب این گفتمان مقبولیت و مشروعیت بخشند
۳۱.

بررسی سیاست ها و چالش های اقتصادی ایران در بحران اقتصادی 1929؛ مطالعة اسنادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال بیست و ششم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۳ (پیاپی ۱۰۳)

کلید واژه ها: اقتصاد سیاسی پهلوی اول انحصار تجارت بحران 1929

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی پهلوی دوم اقتصادی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه سند شناسی و سندپژوهی پهلوی دوم
تعداد بازدید : 191 تعداد دانلود : 457
هدف: حکومت پهلوی از ابتدای تاسیس، میراث دار نظام اقتصادی نابسامانی بود که تحت تاثیر مناسبات جهانی نظام سرمایه داری از ابتدای قرن نوزدهم، بر کشورهای توسعه نیافته ای مانند ایران تحمیل شد. ایجاد توازن در واردات و صادرات برای جلوگیری از کاهش ارزش قران به عنوان پول ملی پیش درآمد اصلاح نظام اقتصادی و نوسازی بود. اما وقوع ناگهانی بحران جهانی1929، دولت و مجلس را به سمت اجرای سیاست های اقتصادی مقطعی سوق داد. هدف این پژوهش بررسی سیاست های اقتصادی دولت پهلوی برای مقابله با بحران جهانی است. روش/ رویکرد: این پژوهش به روش آماری با تحلیل کیفی داده های کمی مستخرج از احصائیه های مالی و تجاری تالیف شده است. بخشی از متغیرهای مستقل از منابع کتابخانه ای و اسناد آرشیوی گردآوری شد. یافته های پژوهش: بررسی جداول و نمودارها در دو مقطع پیش و پس از اجرای قانون انحصار تجارت نشانگر آن است که دولت سیاست های آگاهانه ای برای حل مشکلات اقتصادی درپیش گرفت. مقایسة میزان واردات و صادرات در دو مقطع نشان می دهد موفقیت دولت در ایجاد تراز تجاری مثبت، نسبی بود. نمودار قیمت کالاهای اساسی وارداتی نشان می دهد که سیاست دولت برای حفظ ثبات قیمت و جلوگیری از تورم در شرایط بحرانی موفقیت آمیز بود.
۳۲.

بررسی تاریخی پوشاک زنان در دوره ایلخانان (736-654 ه.ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱۳

کلید واژه ها: زنان پوشاک نگارگری ایلخانان مغول خاتونان مغول

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ زنان
تعداد بازدید : 643 تعداد دانلود : 439
هدف این مقاله دست یابی به آگاهی صحیح در خصوص انواع، اجزاء، شکل و طرح پوشاک زنان در دوره ایلخانان مغول می باشد. چراکه لباس بیش از هر چیز نشان دهنده هویت انسانی، اجتماعی و قومی پوشنده آن است و بررسی پوشاک هر دوره می تواند یکی از پرارزش ترین منابع برای شناخت و درک ذهنیت توده های مختلف جامعه باشد. در این میان مطالعه تاریخی لباس زنان در ایران بعد از اسلام بدلیل حفظ کرامت زن مسلمان از جایگاه والاتری برخوردار است، به خصوص در دوره هایی که کشور ما زیر سلطه اقوام بیگانه قرار داشت. در این پژوهش تلاش می شود تا با مطالعه متون تاریخی و برخی از متون ادبی دوره مغول، به اطلاعاتی در خصوص پوشاک زنان در دوره ایلخانان مغول دست یافت و با مطالعه سفرنامه ها و مشاهده نگارگری های برجای مانده از آن دوران به تصویر کامل تری رسید. روش پژوهش بر مبنای تاریخ خرد (microhistory) است و مطالب حاضر به شیوه کتابخانه ای گردآوری شده است.
۳۳.

بررسی تاریخی پوشش سر در عصر تیموریان (771-911 ه . ق)

نویسنده:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال چهارم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۱۳)

کلید واژه ها: زنان مردان تیموریان نگارگری پوشش سر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 890 تعداد دانلود : 103
پوشش سر در هر قوم و ملتی بیانگر مراتب و جایگاه اجتماعی اشخاص در آن جوامع می باشد. همواره ارتباط مستقیمی میان پوشش سر و منزلت اجتماعی افراد جامعه در تاریخ ایران برقرار بوده است. پوشش سر در تاریخ پوشاک ایران به عنوان یکی از مباحث فرهنگی و اجتماعی جایگاه مهم ولیکن ناشناخته دارد. انسان ایرانی در طول تاریخ، هنر و خلاقیت، شخصیت، موقعیت و منزلت اجتماعی خویش را با پوششی که بر سر نهاده و گاه از خود دور ساخته ابراز کرده است. استفاده از پوشش سر که از نمودهای فرهنگی در زندگی انسان هاست در ادوار گوناگون تاریخ دچار دگرگونی هایی گشته و همواره دارای تنوع چشمگیر بوده است. هدف این مقاله بررسی پوشش سر و انواع آن (زن و مرد) در دوره تیموریان می باشد که از برخی جنبه های فرهنگی یکی از دوره های درخشان در تاریخ ایران بوده است. با توجه به رونق هنر نگارگری در این دوره، مشاهده ینگارگری های کتب تاریخی آن دوره مهم ترین شیوه در بررسی این مقاله بوده است. چنین به نظر می رسد که این نگاره ها جزئیات قابل توجهی در رابطه با پوشش سر در آن دوره به نمایش می گذارند. روش پژوهش در این مقاله توصیفی- تحلیلی می باشد و مطالب حاضر به شیوه ی کتابخانه ای گردآوری شده است. سؤال اصلی این است که پوشش سر مردان و زنان در دوره تیموریان از چه ویژگی های برخوردار بوده است؟
۳۴.

نقدی بر کتاب «رنسانس ایرانی»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال پانزدهم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۳۵)

کلید واژه ها: ایلخانان نصیرالدین طوسی هولاکو رنسانس ایرانی جورج لین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 937 تعداد دانلود : 671
جورج لِین در کتاب "" ایران در اوایل عهد ایلخانان ؛ رنسانس ایرانی"" به طرح این مدّعا می پردازد که اولاً هولاکو نه به عنوان یک متجاوز بلکه در پی دعوت ایرانیان قدم به خاک ایران نهاد و ثانیاً تأسیس حکومت ایلخانی را باید اقدامی در جهت احیاء و استقرار دوباره ی فرهنگ ایرانی دانست . به زعم نویسندة کتاب ، تعبیر ""رنسانس ایرانی"" می تواند این دو مدّعا را نمایندگی کند. این دو مدّعا سؤالات متعددی را پدید می آورد. سؤالاتی از این دست که : مبنای این نگرش متفاوت به عصر ایلخانی چیست ؟ نویسنده در تأیید مدّعای خود از چه منابع و مصادری و چگونه بهره برده است ؟ و نسبت میان آنچه که وی رنسانس ایرانی می نامد با وضعیت سیاسی و فرهنگی ایران در اوایل عهد ایلخانان چیست؟ پی جوییِ این پرسش ها عملاً نوعی بررسی کتاب را به لحاظ نقد درون ساختاری و نقد برون ساختاری می طلبد و این وظیفه ای است که مقاله حاضر بدان می پردازد.
۳۵.

پیوند خوشنویسی و تشیع در عصر تیموریان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران دوره جدید زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲۸ (پیاپی ۱۱۸)

کلید واژه ها: هویت تشیع تیموریان خوشنویسی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی تیموری فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه باستان شناسی
تعداد بازدید : 799 تعداد دانلود : 651
چکیده تیموریان سلسله ای ترکی – مغولی هستند که در فاصله سالهای ( 913- 771 ق ) عموماً در نواحی ماوراءالنهر و ایران حاکمیت داشتند . تجربه همزمان زندگی یکجانشینی و کوچ نشینی در الوس جغتای و آسیای مرکزی باعث شد تا تیمور و جانشینانش با اسلام و فرهنگ ایرانی آشنایی هر چند مختصری داشته باشند. به همین سبب مؤلفه های هویت ایرانی از جمله هنر ایرانی و مذهب تشیع در این زمان فرصت رشد و وحدت بیشتری یافتند . سیاست تسامح گرایانه دولتمردان تیموری ، پیوند تشیع با جریان تصوف و تلاش شیعیان چه در درون جنبش های شیعی و چه به صورت فردی زمینه ای را فراهم ساخت تا مذهب تشیع به ویژه در بعد اجتماعی رشد بیشتری نسبت به ادوار گذشته پیدا کند . از طرفی هنر ایرانی و شاخه های متعدد آن بویژه هنر خوشنویسی در این زمان همانند ظرفی هستند که سایر مؤلفه های هویت ایرانی از جمله مذهب تشیع موضوع و مظروف آن را تشکیل می دهند. هنر خوشنویسی که با عنوان هنری اسلامی و مقدس شناخته می شود ، در عصر تیموری در دو بعد نظری و عملی با مفاهیم ، ارزش ها و شخصیت های شیعی ارتباط نزدیک و ملموسی پیدا کرد . الهام روحانی و الگوبرداری استادان خوشنویس از شخصیت امام علی (ع) و کاربرد فرهنگ شیعی در نظام استاد – شاگردی این دوره از ابعاد نظری و نگارش نسخه های خطی ، اشعار و کتیبه های شیعی در بعد عملی قرار می گیرند . تحقیق حاضر با هدف تبیین نقش هنر خوشنویسی در نشر و نمایش معتقدات مذهبی جامعه تیموری از یک سو و چگونگی ارتباط این هنر با مذهب تشیع در این زمان از سوی دیگر به دنبال بررسی علل و زمینه های این ارتباط وثانیاً ویژگی های آن در دوره تیموری است. مواردی که به شیوه تحلیلی – توصیفی و با استفاده از منابع و اسناد تاریخی و هنری به آن ها پرداخته خواهد شد.
۳۶.

نهضت توسعه نهادهای آموزشی در دوره تیموری و نقش سلاطین و خواتین در پیشبرد آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی ایران و اسلام پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۱۷

کلید واژه ها: نظام آموزشی تیموریان سلاطین نهادهای آموزشی خواتین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 741 تعداد دانلود : 133
آموزش از روزگار قدیم تا به امروز که به صورت نظامی پیچیده در آمده متناسب با درجه تمدن، نوع حکومت و مقتضیات سیاسی اجتماعی و مذهبی در هر دوره ای تغییر و تحول یافته است. یکی از این ادوار دوران زمامداری جانشینان تیمور (912-807 ه.ق) است. در این دوره نهاد آموزش جایگاه ویژه ای یافت و سلاطین، شاهزادگان، امرا، خواتین و عالمان هر کدام به سهم خود در رشد این نهاد اهتمام نمودند. با وجود آرامش نسبی، ثبات سیاسی و امنیتی که در پی مرگ تیمور در قلمرو شاهرخ، جانشین وی به وجود آمد وضعیت معیشت مردم نیز بهبود یافت و زمینه ای مناسب برای حرکتی علمی و فرهنگی آماده شد و مدارس، کتابخانه ها و محافل آموزشی فراوانی به همّت سلاطین، خواتین و امراء احداث گردید. سلاطین تیموری از یک سو با فراهم ساختن امکانات آموزشی و تسهیلات لازم در جهت رفاه حال اساتید و طلاب علم و همچنین ارتقاء سطح آموزش گام بر می داشتند و از سوی دیگر مشروعیت حکومت را دنبال می کردند. از بارزترین خصیصه های حکومت تیموری علاقه وافر برخی از این سلاطین به رشد علم، ادب و ساخت مراکز آموزشی بود. کثرت احداث این نهادهای آموزشی به حدی بوده که جامی مدعی شد در هیچ دوره ای از ادوار تاریخ ایران زمین به این اندازه مدرسه ساخته نشده است. در پژوهش حاض ر نگارن ده به روش توصیفی و تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای، به بررسی روند توسعه نهادهای آموزشی دوره تیموری پرداخته و وضعیت اداره این نهادها را مورد بررسی و تحلیل قرار داده است. از مهم ترین یافته های این پژوهش نقش قابل توجه سلاطین، خواتین و وزرای تیموری در احداث مدارس، کثرت نهادهای آموزشی، نقش و کارکرد کتابخانه ها در استنساخ بیشتر کتب و پیروی نهادهای آموزشی از یک نظام آموزشی مدون است.
۳۷.

آشفتگی در مفهومِ ""متنِ تاریخنگارانه"" و نقشِ حیث التفاتی در ایضاحِ این مفهوم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نگری و تاریخ نگاری دوره جدید پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱۴ (پیاپی ۹۹)

کلید واژه ها: حیث التفاتی متنِ تاریخنگارانه متونِ الگو

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه منابع و کلیات
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ نگاری
تعداد بازدید : 112 تعداد دانلود : 771
عدمِ وجودِ تصوری روشن از مفهومِ ""متنِ تاریخنگارانه""، نظریه پردازی و مفهوم سازی را در حوزه ی نظریِ تاریخ و شعبات آن، دچارِ صعوبت نموده است. این معضل همچنین، پژوهشگرانِ حوزه ی تاریخِ تاریخنگاری را در تشخیص و بررسیِ مصادیقِ متونِ تاریخگارانه، درگیرِ اشکال و تشتت کرده است. برای پاسخگویی بدین مشکل، این گونه فرض شد که گونه هایی از آثارِ مکتوب موجود است که بر سر تلقیِ آنان به عنوانِ متنِ تاریخنگارانه، اجماعی نامصرح وجود دارد. این آثار، ""متونِ الگو"" نامیده شدند. سپس کیفیتِ معیارِ حیث التفاتی در این متون، ملاکِ بررسیِ هویتِ منابع قرار گرفت. برخی مقتضیاتِ تاریخی و همچنین آموزه های فلسفه علم، توجیه کننده ی به کارگیریِ معیار حیث التفاتی در این نقش می باشند. حیثِ التفاتی و کیفیتِ این معیار(مؤلفه) در متونِ الگو، بدین گونه است؛ حیث التفاتی، متناظر با ذهنیتِ محقق از مسئله و چگونگی معرفت بخشی بدان تلقی شد؛ مسئله ی مورخ، کشفِ چگونگیِ رخ دادنِ یک رویداد و پاسخ، تبیین و توجیهِ این مسئله، در بازنماییِ رخداد، در قالبِ روایتی تاریخی تلقی گردید. کیفیتِ حیث التفاتی، در متونی همچون طبقات، اموال،خراج، سفرنامه، زندگینامه، انساب و مزارات، متفاوت از متونِ تاریخگارانه و نتیجتاً هویتِ این آثار، ناهمسان با متون تاریخنگارانه ارزیابی شد.
۳۸.

بررسی نقش امیر علیشیر نوایی در کشاکش های سیاسی دوره ی سلطان حسین بایقرا

نویسنده:
منبع: پژوهش در تاریخ سال پنجم بهار ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۱۴) 1 - 24

کلید واژه ها: امیر علیشیر نوایی نظام الملک خوافی مجد الدین محمد خوافی سلطان حسین بایقرا کشاکش سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 587 تعداد دانلود : 778
امیر علیشیر نوایی(متوفی906ق) بر جسته ترین شخصیت درباری در دوران سلطان حسین بایقرا ست. مجالست و همنشینی با سلطان حسین بایقرا و از طرفی قرار گرفتن در طیف اشراف نظامی ترک، سبب شده بود تا او خود را صاحب امتیاز در دربار سلطان بداند. از این رو با حضور او در تشکیلات اداری سلطان و قرار گرفتن در کنار دیوان سالاران ایرانی از جمله مجد الدین محمد خوافی، نظام الملک خوافی و افضل الدین محمد خوافی، زمینه ی کشاکش سیاسی در میان دیوان سالاران فراهم شد. متوسل شدن به روش هایی چون اتهام به تقصیر و تصرف در اموال دولتی، اتهام نقش داشتن در توطئه های خانوادگی و تلاش در تضعیف جایگاه دیوان سالاران در نزد شاهزادگان از جمله اقداماتی بوده است که امیر علیشیر نوایی و دیوان سالاران ایرانی علیه یکدیگر به کار می بردند. این مقاله بنابر روش توصیفی_ تحلیلی و بر اساس منابع کتابخانه ای گردآوری شده است.
۳۹.

بررسی تاریخی پوشاک مردانه در دوره ی ایلخانان (654-736 ه.ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۹

کلید واژه ها: پوشاک ایلخانان نگارگری شکل و طرح تزئینات

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی ایلخانان اجتماعی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی ایلخانان فرهنگی
تعداد بازدید : 56 تعداد دانلود : 30
دوران حکمرانی ایلخانان مغول از اثرگذارترین دوره ها در تاریخ ایران بوده است که به طور قابل توجهی حیات اجتماعی ایرانیان را دستخوش تغییراتی ساخت. یکی از نمونه های این تغییرات، در موضوع پوشاک قابل ردیابی و مطالعه است. هدف این مقاله بررسی پوشاک مردانه، شکل و طرح البسه و انواع و اجزاء آن در دوره ی ایلخانان می باشد. مشاهده ی آثار هنری و نگارگری های کتب تاریخی آن دوره مهمترین شیوه در بررسی های این مقاله بوده است. چنین به نظر می رسد که این نگاره ها جزئیات قابل توجهی در رابطه با پوشاک آن دوره را به نمایش می گذارند. از دیگر منابع مهم در این تحقیق استفاده از کتب تاریخی، سفرنامه ها و برخی کتاب های ادبی دوره ی ایلخانان بوده که مطالب ارزشمندی در خصوص پوشاک این دوره بدست می دهد. روش پژوهش مبتنی بر تاریخ خرد (Microhistory) است و مطالب حاضر به شیوه ی کتابخانه ای گردآوری شده است. سوال اصلی این است که پوشاک مردان در دوره ی ایلخانان چگونه بوده است؟
۴۰.

تاریخ صورتی ؛نگاهی به برخی موانع و ظرفیت ها در دانش تاریخی زنانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تاریخ اجتماعی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱ (پیاپی ۵)

کلید واژه ها: زنان تاریخ تاریخ نویسی دانش تاریخ تاریخ صورتی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه باستان شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه منابع و کلیات
تعداد بازدید : 232 تعداد دانلود : 220
در قیاس با تعداد کثیر تاریخ نویسانِ مرد، معدودی تاریخ نویس زن می توان سراغ گرفت. آیا ماهیت دانش تاریخ ویژگی هایی مردانه دارد که از حضور زنان در این عرصه استقبال نکرده است، یا موانع و محدودیت هایی بر سر راه ورود زنان به حوزة دانش تاریخ وجود دارد؟ آیا تلقی متعارف از دانش تاریخ که آن را بر حسب موضوع تعریف می کنند مانعی برای رغبت زنان به دانش تاریخ شده است؟ پاسخ به این پرسش ها هر چه باشد پرسشی دیگر را فراروی ما قرار می دهد: چنان چه زنان حضور مؤثرتری در حوزة دانش تاریخ پیدا کنند، این دانش برای دست یابی به اهداف خود چه ظرفیت های جدیدی خواهد یافت؟ مقالة «تاریخ صورتی»، با طرح چنین پرسش هایی و با اتخاذ روش مطالعة تاریخی ـ روان شناختی، در پی آن است که، ضمن واکاویِ رابطة زن و دانش تاریخ و برشمردن عمده ترین موانع حضور زنان در عرصة تاریخ نویسی، تا حد امکان گزینه ها و راهکارهایی برای اعتلای دانش تاریخی، از رهگذر مشارکت بیش تر زنان در فرایند تولید شناخت تاریخی، عرضه کند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان