یوسف خجیر

پژوهش حاضر، به مسئله بررسی خوانش جوانان از تصویرشان در برنامه های صداوسیما می پردازد. به بیان دیگر اینکه جوانان چه تصور و دریافتی از تصویرشان در برنامه های صداوسیما دارند و چه مقوله هایی در خوانش جوانان از تصویرشان در برنامه های صداوسیما موثرند و در این راستا، دانشجویان و متخصصان چه تحلیل و ارزیابی از نحوه بازنمایی جوانان در رسانه ملی ارائه می دهند. پژوهش حاضر از نوع کیفی و روش گرآوری اطلاعات آن مصاحبه عمیق و روش پردازش داده ها تحلیل مضمون بوده است. جامعه آماری این پژوهش شامل دو دسته متخصصان حوزه رسانه و جوانان و دانشجویان دانشگاه های دولتی شهر تهران است. در مجموع با منطق نمونه گیری نظری با 11 متخصص حوزه رسانه و جوانان به صورت فردی و با 15 دانشجو به صورت گروهی (در قالب گروه های 3 تا 5 نفره) مصاحبه شده است. روش گرداوری اطلاعات این پژوهش، مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته و تعاملی در دو سطح فردی (متخصصان) و گروهی (دانشجویان) بود. پردازش داده های مصاحبه نیز از طریق تحلیل مضمون به کمک نرم افزار MAXQDA نسخه 10 انجام گرفت. یافته ها نشان داد که جوانان در حوزه های مختلفی چون نحوه بازنمایی اشتغال زنان، نحوه بازنمایی حجاب زنان، فقدان تکثرگرایی و بی طرفی در رسانه ملی، نحوه بازنمایی روابط بین نسلی در رسانه ملی و عدم توجه و پرداخت به همه نگاه ها در بین جوانان در رسانه ملی انتقادهای متعددی به عملکرد رسانه ملی داشته اند که این می تواند هشداری برای رسانه ملی در جهت ریزش مخاطبان جوان و کاهش اعتماد آنان به رسانه ملی باشد.

این پژوهش به مطالعه خوانش جوانان از بیانیه گام دوم انقلاب پرداخته است. بیانیه گام دوم انقلاب در تاریخ ۲۲ بهمن ۱۳۹۷ از سوی مقام معظم رهبری صادر شد. این پژوهش به دنبال پاسخ به این سؤال است که خوانش جوانان از بیانیه گام دوم چیست و آن ها را می توان در قالب چه مفاهیم و مقولاتی طبقه بندی کرد؟پژوهش حاضر، با استفاده از رویکرد کیفی و روش تحلیل مضمون انجام شده است. ابزار گرداوری اطلاعات مصاحبه نیمه ساختمند و پردازش داده ها کدگذاری به شیوه مرحله ای تحلیل مضمون صورت گرفت. جامعه آماری جوانان شهر تهران که به کمک نمونه گیری هدفمند از بین آنان 22 نفر که بیانیه را کامل مطالعه کرده بودند، انتخاب شده اند. قابلیت اعتماد و اعتبار به شیوه ترکیبی ارزیابی گوبا و لینکولن و کرسول انجام گرفت.یافته های پژوهش نشان داد که جوانان مورد مطالعه از بیانیه، برداشت ها و خوانش های مختلفی را اخذ کرده بودند. مهم ترین خوانش، خوانش توافقی و بعد آن خوانش مسلط یا هژمونیک بوده است. جوانان خوانش تقایلی با بیانیه نداشتند. درمجموع آن ها 14 مقوله ی استقلال، آزادی، استکبارستیزی، اقتصاد مقاومتی، مدیریت جهادی، مردم سالاری دینی، جوان گرایی، روحیه انقلابی، سبک زندگی اسلامی، عدالت طلبی، مبارزه با فساد، دشمن شناسی، جهاد علمی و تمدن سازی نوین اسلامی را مهم ترین مؤلفه بیانیه گام دوم می دانستند و برای هریک ابعادی را تعیین کرده اند. آن ها معتقدند برای رسیدن به الگوی پیشرفت ایرانی اسلامی باید این 14 مقوله سرلوحه تصمیمات کشور قرار گیرد.

این پژوهش با هدف شناسایی نقاط قوت و ضعف، فرصت و تهدید شبکه اجتماعی بومی در تبلیغ دین و ارائه راهبردهای مناسب برای استفاده از شبکه های اجتماعی بومی برای تبلیغ دین است. روش این پژوهش «تجزیه وتحلیل راهبردی» (سوات یا SWOT)، تکنیک گردآوری اطلاعات در گام نخست مصاحبه عمیق نیمه ساختمند و در گام دوم کارت سفید متوازن به شیوه پرسشنامه و پردازش داده ها با کمک ماتریس های ارزیابی عوامل داخلی و خارجی و ماتریس های SWOT، SPACE و QSPM انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش مدیران، کارشناسان خبره و صاحب نظران دانشگاهی در حوزه شبکه اجتماعی و تبلیغات دینی هستند که از بین آنها برای مصاحبه 12 نفر و برای تکمیل پرسشنامه 35 نفر به روش غیراحتمالی گلوله برفی انتخاب شدند. قابلیت اعتماد و اطمینان نحوه کدگذاری و پردازش مصاحبه از طریق تکنیک لینکولن و گوبا (1994) بررسی شد. پایایی داده های پرسشنامه نیز از طریق ضریب آلفای کرونباخ با ارزش 81/0 مورد تأیید قرار گرفت. یافته ها نشان می دهد که مهم ترین نقاط قوت شبکه اجتماعی بومی برای تبلیغ دین احراز هویت بر اساس کد ملی و واقعی بودن هویت کاربر، فراهم کردن زمینه برای انتشار محتوای دینی توسط مبلغان دینی و مهم ترین نقاط ضعف عدم شناخت کاربران ایرانی از شبکه های بومی مبلغ دین (مانند تبیان) و پشتیبانی ضعیف آنهاست. مهم ترین فرصت وجود طلاب و هنرمندان متعهد در شبکه ها جهت تولید محتوای دینی و مهم ترین تهدید گرایش مردم به شبکه های خارجی و ایجاد محدودیت در دانلود این شبکه ها در فروشگاه های مجازی اپلیکیشن های خارج از ایران است. مهم ترین راهبرد طراحی، تولید و راه اندازی شبکه اجتماعی بومی توسط دولت در راستای تولید محتوای فرهنگی، دینی و اجتماعی مناسب از سوی کاربران و برنامه ریزی نهادهای دولتی و غیردولتی دینی در جهت تولید و انتشار محتوای دینی در این شبکه هاست.

هدف: با توجه به اهمیت سیاست گذاری شواهدمحور در حوزه اقتصاد و نقش بالقوه فیلم مستند در فراهم سازی این شواهد، پژوهش حاضر با هدف امکان سنجی کاربست فیلم مستند و پیشنهاد یک مدل کاربردی برای استفاده از این محصول رسانه ای در فرایند سیاست گذاری شواهدمحور اجرا شد. روش: این پژوهش از ترکیب روش های کمی و کیفی بهره برده است. در بخش کیفی، با استفاده از روش نمونه گیری ملاکی، ۸ فیلم مستند اقتصادی با معیارهایی همچون تک قسمتی بودن، پرداختن به مشکلات اقتصاد ایران، جدید بودن، کیفیت نسبی بالا در تولید، حضور در بین فیلم های پذیرفته شده و جایزه گرفته در جشنواره های مستند داخلی انتخاب شد؛ سپس بر اساس کدهای قیاسی مبتنی بر ادبیات نظری رویکرد شواهدمحور، این فیلم ها تحلیل محتوا شدند. در بخش کمّی، برای سنجش میزان اجماع در خصوص ۶۱ گزاره پژوهشی حاصل از تحلیل محتوا، از روش دلفی در سه فاز استفاده شد. جامعه آماری بخش کمّی، متخصصان حوزه اقتصاد بود که از بین آن ها ۲۵ نفر به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شد. یافته ها: بر اساس تحلیل محتوای انجام شده، ۶۱ گزاره پژوهشی استخراج شد. پس سه دور اجرای دلفی، ۴۰ گزاره، نمره بالای ۷۵ درصد و ۲۱ گزاره، نمره بالای ۵۰ درصد را به دست آوردند و متخصصان آن ها را تأیید کردند. گزاره های استخراج شده دربرگیرنده این موضوعات بودند: انواع شواهد قابل ارائه در فیلم مستند، نحوه گردآوری و به کارگیری آن ها در سیاست گذاری اقتصادی و معیارهای کیفیت و اعتبار این شواهد. نتیجه گیری: یافته های این پژوهش نشان داد که فیلم مستند می تواند به عنوان ابزاری کارآمد، شواهد مورد نیاز سیاست گذاری اقتصادی را فراهم کند. بر این اساس، یک مدل عملیاتی برای تعامل فیلم مستند با فرایند سیاست گذاری شواهدمحور ارائه شد. همچنین برای ارتقای کیفیت و کاربردپذیری فیلم مستند اقتصادی در این زمینه، پیشنهادهایی ارائه شد.

با ظهور فناوری های نوین و گسترش رسانه های اجتماعی، افق های جدیدی به روی رادیو گشوده شد. چنانکه رادیو می تواند تعاملی دوسویه با مخاطبان خود داشته باشد و با استفاده از امکانات رسانه های اجتماعی، اعتماد مخاطب و وفاداری آن را کسب کند. با توجه به اهمیت این موضوع، بررسی عواملی که بر مشارکت و درگیرسازی کاربران مؤثر است؛ برای رسانه رادیو اهمیت پیدا می کند. هدف این پژوهش شناسایی و صورت بندی عوامل مؤثر بر افزایش مشارکت کاربران در اینستاگرام رادیو انگلیسی برون مرزی صداوسیماست. در این پژوهش از نظریه های استفاده و رضامندی و همگرایی رسانه استفاده شده است. روش تحقیق، تحلیل مضمون و شیوه جمع آوری اطلاعات، مصاحبه نیمه ساختمند با 15 صاحب نظر حوزه رسانه است. یافته های تحقیق نشان می دهد عوامل مؤثر در درگیرسازی مخاطب در رسانه های اجتماعی برون مرزی از جمله اینستاگرام رادیو انگلیسی شامل هشت مضمون اصلی است. «تعامل با مخاطب»، «تخصص، آشنایی و استفاده به موقع از قابلیت های رسانه های اجتماعی» و «مخاطب شناسی در تحریریه رادیوها» از عوامل مؤثر در مشارکت مخاطب شناخته شده و استفاده به موقع از «راهبردهای افزایش درگیر کردن (مشارکت دادن) مخاطب» و «اشتراک مخاطبان در محتوای رسانه» بر رفتار کاربر در مشارکت کردن مؤثر است. همچنین مضمون های «خط مشی رسانه»، «ملاحظه اخلاقی و فرهنگی» و «اسناد سیاست گذاری و راهبرد برون مرزی» که از نتایج به دست آمده در تحقیق است؛ به صورت مستقیم بر مشارکت و درگیرسازی مخاطب تأثیر گذار است و می تواند رسانه های برون مرزی را برای داشتن مخاطب فعال و وفادار یاری کند.

در این پژوهش به دلایل و نوع استفاده خبرگزاری های اصلی کشور از رسانه های اجتماعی پرداخته شده است. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش انجام در زمره تحقیقات کیفی قرار داد. در این پژوهش به دلیل کمبود تحقیقات قبلی و اکتشافی بودن موضوع تحقیق از مصاحبه عمیق جهت گردآوری داده ها استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق مدیران و مسئولان خبرگزاری های مهم کشور بودند. این خبرگزاری ها شامل رسمی کشور که از رسانه های اجتماعی استفاده می کنند. در این تحقیق با یازده نفر از مدیران خبرگزاری های اصلی کشور مصاحبه انجام شد و پس از این مصاحبه ها، محقق به اشباع نظری رسید. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که خبرگزاری ها به دلایلی همچون تعامل با مخاطبان، تقویت اثربخشی، برندسازی رسانه ای، مقابله با رسانه های بیگانه، کمک به مرحله دروازه بانی خبر، پاسخ به ابهامات و... از رسانه های اجتماعی استفاده می کنند. همچنین موارد مانند بلاتکلیفی رسانه های اجتماعی، ضعف سواد رسانه ای مخاطبان، کوتاه شدن عمر خبر، انتشار اخبار جعلی، مالکیت اخبار تولید شده از چالش هایی است که خبرگزاری ها با آنها مواجه اند.

در این پژوهش به بررسی میزان مصرف رسانه ای دانشجویان سوری و رابطه آن با نگرش آنها نسبت به جبهه مقاومت مبادرت شده است. بنیان نظری تحقیق بر نظریه های استفاده و رضامندی و اقناع استوار شده است. جامعه آماری، شامل دانشجویان دانشگاه دمشق است که 383 نفر از آنان به روش سهمیه ای به عنوان نمونه، مورد مطالعه قرار گرفتند. گردآوری داده ها با روش پیمایش و ابزار پرسشنامه صورت گرفته و تجزیه و تحلیل آن نیز به وسیله نرم افزار spss انجام شد. روایی پرسشنامه به روش اعتبار صوری و طی دو مرحله (در ایران و سوریه) صورت گرفته و سنجش پایایی نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ انجام شد و با توجه به آنکه ضریب مذکور از 7/0 بیشتر بود، پایایی ابزار تحقیق نیز مورد تایید قرار گرفت. یافته های تحقیق نشان می دهد، شبکه های اجتماعی مجازی از بیشترین میزان استفاده برخوردار بوده و پس از آن به ترتیب استفاده از رسانه های داخلی و خارجی قرار دارد. درباره نگرش به جبهه مقاومت نیز می توان گفت که 5/0% دارای نگرش بسیار منفی، 1/8% دارای نگرش منفی، 6/61% دارای نگرش متوسط و 8/29% از نگرش مثبت برخوردارند. نتایج آزمون فرضیه ها نشان می دهد که بین میزان استفاده از رسانه های داخلی و نگرش به جبهه مقاومت همبستگی مستقیم وجود دارد، اما این همبستگی در مورد شبکه های اجتماعی و رسانه های خارجی ملاحظه نمی شود.

این پژوهش، به دنبال بررسی ویژگی های یک مجری تأثیرگذار در تلویزیون و تعیین شاخص های ارزیابی آنها است. بر همین اساس، در تلاش است تا معیاری، جهت ارزیابی مجریان، با استفاده از شاخص های علمی دقیق و نیز سلسله مراتب اهمیت این معیارها تدوین کند. پژوهش از نوع آمیخته کیفی و کمی اکتشافی متوالی و روش آن برای گردآوری و تدوین معیارهای مجری گری تحلیل مضمون، برای رتبه بندی معیارها  روش AHP و برای گردآوری داده استفاده از مصاحبه عمیق بوده است. جامعه آماری، نخبگان رسانه، شامل مدیران، برنامه سازان، مجریان و استادان علوم ارتباطات، جامعه شناسی و روان شناسی بوده که جهت کشف و رتبه بندی معیارها، 31 نفر از آنها به شیوه گلوله برفی انتخاب شده اند. یافته ها نشان داد که معیارهای فردی، حرفه ای و محتوایی مجریان، با 60درصد، بیشترین اهمیت را نزد خبرگان دارند و معیارهای ارتباطاتی، روان شناختی، سازمانی، جامعه شناختی و فنی در رتبه های بعدی قرار دارند. شاخصه های پرهیز از تقلید، روابط عمومی، دایره واژگان، هوش بالا، مخاطب شناسی، مدیریت بحران و تشخیص شباهت های گوینده و مجری از دیدگاه خبرگان، مهم ترین ویژگی مجریان حرفه ای هستند. همچنین مجریان، باید مواردی فراتر از آنچه تا امروز در مورد اجرا و رسانه می دانستند، بدانند؛ از ویژگی هایی مثل توانایی مهندسی پیام، شناخت از دنیای تبلیغات و جنگ روانی، شناخت تجهیزات، اصطلاحات فنی، تسلط بر اصول روزنامه نگاری، شناخت دقیق از ابزارهای تحقیق و مسائل دینی مذهبی، سواد رسانه ای، شناخت از جایگاه مجری و رسانه، توانایی مصاحبه گری  برخوردار باشند.  

هدف از انجام این پژوهش ارائه مدل کسب و کار پادکست های ایرانی می باشد.  جامعه آماری فعالان حوزه پادکست هستند. تحلیل داده های حاصل از مصاحبه ها با استفاده از تحلیل مضمون و کدگذاری به وسیله نرم افزار MAXQDA انجام گرفت و نتایج نشان داد که مفهوم مدل کسب وکار پادکست پتانسیل های فراوانی دارد که هنوز کشف نشده است. صنعت پادکست در ایران درآمدزایی چندانی ندارد چراکه بخش زیادی از تولیدکنندگان و فعالان این صنعت با اهدافی غیر از درآمدزایی اقدام به تولید پادکست می کنند. بر اساس نتایج بررسی تعداد اندکی از پادکسترهایی که در این حوزه به درآمدزایی رسیده اند اغلب از طریق الگوی اسپانسری و تبلیغات کسب درآمد می کنند. بیشترین هزینه های پادکست به سرویس دهنده و هاوست(میزبان) مربوط است و بعد از آن هزینه بعضی از کارهایی که توسط پادکستر برون سپاری می شود مانند طراحی پوستر، ادیت صدا، نوشتن متن و مدیریت اکانت های (صفحه ها)شبکه های مجازی پادکست. اصلی ترین و معمول ترین کانال درآمدی برای پادکست ها داشتن اسپانسر است. به نظر می رسد صنعت پادکست در ایران در وهله اول نیاز به مدیریت اعتبار دارد تا بتواند ادراک مشتریان را از برند خودارزیابی کند و شهرت پادکست را بهبود ببخشد و وفاداری مخاطبان را حفظ کند و از آن ها بازخور دریافت کند. به شهرت و اعتبار دست یابند تا بازار رقابتی شکل بگیرد و درآمدزایی صورت گیرد.

ازآنجایی که فیلم یک بازنمایی است که دلالت های گوناگون را هم تولید و هم بازتولید می کند، ناگزیر با مسائل گوناگونی چون سیاست، اقتصاد، فرهنگ و... ارتباط تنگاتنگی دارد. این پژوهش در نظر دارد که ابتدا مفهوم بازنمایی را در حوزه قدرت، فرهنگ و زبان شرح دهد و بعد با استفاده از نظریات استوارت هال و استراتژی های کاربردی او به بررسی چگونگی بازنمایی مردم افغانستان در سینمای بعد از انقلاب اسلامی ایران بپردازد. با کمک الگوهای مختص به استوارت هال و روش تحلیل سازه کیت سلبی و ران کادوری سعی می شود تا شخصیت های افغان که در هر فیلم به عنوان نقش اصلی ظاهرشده اند، مورد بررسی قرار گیرند و از طریق استراتژی های بازنمایی کلیشه سازی، طبیعی سازی و برجسته سازی، فیلم ها تحلیل و واکاوی می شوند. بر اساس سؤال اصلی پژوهش؛ در خصوص چگونگی بازنمایی مردم افغانستان در سینمای ایران، نتایج تحقیق نشان می دهد که افغان ها در سیر تاریخی فیلم های بررسی شده پس از انقلاب اسلامی ایران ابتدا فردی مهاجر، خانواده گرا، محافظه کار، مطیع، ساده و سخت کوش هستند که توان مالی، جایگاه فرهنگی و طبقه اجتماعی پایینی دارند. با گذشت سال ها و طی دهه های پس از انقلاب، آن ها رفته رفته در ایران رشد پیداکرده و می توانند شرایط مالی خود را ارتقا دهند، با مردم ایران تشکیل خانواده دهند، در دانشگاه درس بخوانند، حتی از ایران نیز مهاجرت کنند.

این پژوهش با هدف بررسی رابطه بین میزان و نوع استفاده از شبکه اجتماعی اینستاگرام و مدیریت بدن کاربران زن انجام گرفته است. چارچوب نظری این پژوهش ترکیبی و در مدیریت بدن از نظریه مدیریت بدن گیدنز و در میزان استفاده از نظریه  استفاده و رضامندی استفاده شده است. روش این پژوهش پیمایشی و جامعه آماری، کاربران (اینستاگرام) زن  19 تا 45 سال ساکن شهر تهران و تعداد حجم نمونه براساس قاعده فادی 407 نفر است. برای گرداوری اطلاعات از پرسشنامه و برای تحلیل داده ها از نرم افزار spss استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد توجه چهار پنجم (81 درصد) پاسخگویان به مدیریت بدن شان در حد کم است. در بین شیوه های چهارگانه مدیریت بدن، بیشترین توجه به فعالیت ورزشی و کمترین جراحی زیبایی است. استفاده از لوازم آرایش و رعایت رژیم غذایی گزینه های سوم و چهارم است. میانگین استفاده از اینستاگرام در بین پاسخگویان 112 دقیقه در شبانه روز و تعداد مراجعه به آن 9 بار است. بیشترین استفاده نیز برای لایک کردن و کامنت گذاری است. یافته ها نشان می دهد که استفاده از اینستاگرام در حد بسیار ضعیفی باعث توجه کاربران به مدیریت بدن شان شده است. در بین شیوه های چهارگانه مدیریت بدن نیز با افزایش استفاده از اینستاگرام در حد ضعیفی بر فعالیت ورزشی و استفاده از لوازم آرایش کاربران (برای بهبود مدیریت بدن شان) افزوده شده است. همچنین بین استفاده از اینستاگرام و جراحی زیبایی و رعایت رژیم غذایی همبستگی معناداری وجود نداشت. 

مطالعه حاضر یک پژوهش کاربردی باهدف شناسایی رابطه بین میزان و نوع استفاده از اینستاگرام با میزان نشاط اجتماعی جوانان شهر تهران است. چارچوب نظری این پژوهش ترکیبی و از نظریه استفاده و رضایتمندی و نظریه نشاط اجتماعی داینر استفاده شده است. این پژوهش از نوع کمی و روش آن پیمایشی است. حجم جامعه آماری کلیه جوانان شهر تهران است که براساس آخرین سرشماری تعداد آنها   ۱۹۳۷۰۶۴ است. حجم نمونه ۳۸۴ نفر و روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای است. تکنیک گردآوری اطلاعات پرسشنامه و تحلیل داده ها از طریق نرم افزار spss صورت گرفته است. روایی از نوع اعتبار صوری و پایایی از طریق ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شده است که برای متغیر میزان استفاده از اینستاگرام 88/0 (88 درصد) و برای متغیر  میزان نشاط اجتماعی 82/0 (82 درصد) بوده است. براساس یافته های توصیفی، میانگین استفاده جوانان شهر تهران از اینستاگرام در طول شبانه روز 3 ساعت و 39 دقیقه بوده است که در مقایسه با شبکه های اجتماعی دیگر رتبه اول را دارد. بیشترین نوع استفاده آنها از اینستاگرام جنبه شناختی دارد. همچنین میزان نشاط اجتماعی در طیف لیکرت پنج درجه ای در حد متوسط است. در بین ابعاد نشاط اجتماعی بیشترین نشاط با 6/3 (در طیف 5 درجه ای لیکرت) متعلق به بعد معاشرت است. نتایج نشان می دهد بین نشاط اجتماعی و میزان استفاده از اینستاگرام همبستگی معناداری وجود دارد. این همبستگی از نوع معکوس و شدت آن ضعیف است. در خصوص رابطه بین نوع استفاده از اینستاگرام و میزان نشاط اجتماعی نیز می توان گفت به ترتیب بین نوع استفاده سرگرمی و تفریحی، کسب هویت شخصی، شناخت از دیگران و برقراری ارتباط با دیگران با نشاط اجتماعی همبستگی معکوس وجود دارد. همچنین یافته ها نشان داد تنها در بعد کسب اخبار و اطلاعات و میزان نشاط اجتماعی همبستگی مستقیم با شدت ضعیف وجود دارد.  در مجموع می توان بیان داشت که با افزایش میزان استفاده از اینستاگرام در بین جوانان از میزان نشاط اجتماعی آنان در حد ضعیفی کاسته شد. در نوع استفاده از اینستاگرام نیز هر چه استفاده سرگرمی و کسب هویت شخصی افزایش یافت، نشاط اجتماعی جوانان شهر تهران کاهش یافت.  همچنین در بین ابعاد نشاط اجتماعی بیشترین همبستگی منفی بر روی نشاط امنیتی بوده است.  

این پژوهش با هدف شناسایی نقاط قوت و ضعف، فرصت و تهدید شبکه اجتماعی در جامعه ایرانی درصدد ارائه راهبردهای مناسب است. ازاین رو پژوهش حاضر با هدف کاربردی و رویکرد تلفیقی و گردآوری اطلاعات به صورت اکتشافی توصیفی در دو بخش کیفی با مصاحبه و کمّی با پرسشنامه و پردازش داده ها براساس مدل تجزیه و تحلیل راهبردی (مدل سوات) انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش اساتید دانشگاهی و مدیران اجرایی هستند که در بخش مصاحبه با روش نمونه گیری غیراحتمالی هدفمند 15 نفر و در بخش کمّی 40 نفر برای تکمیل پرسشنامه انتخاب شده اند. در پردازش داده ها از ماتریس های نوع شناسی محیط، ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و خارجی ، ماتریس سوات، SPACE و QSPMاستفاده شد. یافته ها نشان می دهد مهم ترین قوت این شبکه ها اخذ اطلاعات و تقویت روحیه انتقادی کاربران و ضعف آن بی توجهی کاربر به رعایت اصول ایمنی در عضویت شبکه هاست. مهم ترین فرصت ها نیز می تواند تأسیس و راه اندازی شبکه های بومی با محوریت حمایت از فرهنگ اسلامی ایرانی باشد درحالی که تغییر سبک زندگی و ترویج جدایی خانواده به مثابه مهم ترین تهدید نهاد اجتماعی در فرهنگ اسلامی و ایرانی است. مهم ترین راهبردها نیز بهره گیری از ظرفیت کمی و کیفی بالای کاربران ایرانی برای تولید و اشاعه محتواهای دینی، فرهنگی و اخلاقی در دو سطح داخلی و خارجی و همگرایی نهادهای فعال دولتی و غیردولتی در افزایش سواد رسانه ای و اطلاعاتی کاربران برای حضور در شبکه اجتماعی است.

تحلیل راهبردی یا سوات روشی برای دستیابی به راهبردهای سازمان از طریق شناخت نقاط قوت و ضعف درونی سازمان و فرصت ها و تهدیدهای بیرونی آن است. تحلیل سوات روشی برای ترسیم وضعیت موجود و مطلوب سازمان است. در این روش براساس شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید و نوع شناسی محیط سازمان، راهبردهای قوت فرصت، قوت تهدید، ضعف فرصت و ضعف تهدید ارائه می شود. با کمک ماتریس ارزیابی عوامل داخلی (IFE) و ماتریس ارزیابی عوامل خارجی (EFE) ماتریس SPACE برای تعیین و ارزیابی موقعیت سازمان به کار می رود و به کمک آن راهبرد فعلی و مطلوب ترسیم می شود. پس از تعیین موقعیت از طریق ماتریس QSPM به ارزیابی و اولویت بندی راهبردها و انتخاب راهبرد بهینه پرداخته می شود. روش سوات برحسب گردآوری اطلاعات اکتشافی توصیفی (کشف عناصر چهارگانه و توصیف ابعاد آن در جامعه مورد بررسی)، بر حسب کاربرد ارزیابی راهبردی (ارزیابی سازمان و محیط و ارائه راهبرد برای تقویت و بهبود) و نوع پژوهش تلفیقی (کمی کیفی، در شناخت عناصر و ابعاد از طریق اسناد، مصاحبه، روایت ها کیفی و درجه بندی، اولویت بندی و وزن دهی و محاسبه اولویت راهبردها کمی) است. با توجه به نگاه به آینده و ترسیم وضعیت مطلوب در آینده از نوع پژوهش های آینده پژوهی نیز به شمار می رود. واحد تحلیل این روش دارای سطوح مختلف خرد، میانه و کلان است. در جامعه آماری ویژگی بارز جامعه که به نخبگان معروف هستند شناخت کامل از فضای داخلی و بیرونی سازمان و احاطه به ابعاد موضوع است. حجم نمونه مشخصی ندارد و کفایت حجم نمونه در متن پژوهش مشخص می شود. حجم پیشنهادی مطلوب برای گرداوری اطلاعات در این روش در صورتی که از شیوه کل شماری یا سرشماری استفاده نشود 60 تا 70 نفر است. روش نمونه گیری در سوات به موضوع و ویژگی جامعه آماری بر می گردد اما عمدتاً از شیوه نمونه گیری گلوله برفی و روش تیپیک استفاده می شود تا اینکه به اشباع نظری دست یابد. تکنیک های گرداوری اطلاعات مطالعه اسناد و مدارک و کتابخانه ای، مصاحبه انفرادی یا گروهی، پرسشنامه و کارت متوازن است.

این مقاله به شناسایی ظرفیت ها و چالش های شبکه های اجتماعی مجازی در توسعه جامعه مدنی ایران و نگرش کنشگران مدنی شهر تهران در مورد آنها پرداخته است. این پژوهش از نوع آمیخته و روش آن مصاحبه عمیق و پیمایش بوده است. جامعه آماری در بخش کیفی صاحب نظران دانشگاهی و فعالان مدنی و حزبی که از بین آنها 27 نفر با نمونه گیری هدفمند و در بخش کمی کنشگران مدنی شهر تهران که از بین آنها 384 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. یافته ها نشان می دهد که صاحب نظران 16 ظرفیت و 12 چالش برای شبکه های اجتماعی در توسعه یا تضعیف جامعه مدنی مطرح کرده اند. کشف همسانی، امکان گفتگو، افشاگری، ایجاد حلقه ارتباطی، کاهش هزینه فعالیت های مدنی، گرایش زیاد مردم به شبکه ها، دسترسی آسان به شهروندان و دسته بندی نظرات آنان، آزادی در تبادل اطلاعات، دفاع از نهاد مدنی، معرفی رفتارهای نابهنجار مدنی، گستره پوشش، ارتباط دوسویه کنشگران، تقویت سرمایه اجتماعی، افزایش قدرت انتخاب از جمله ظرفیت ها، اعتیاد مجازی، کلاهبرداری مجازی، غلبه حاشیه بر متن، نافرهیختگی، ضعف استفاده حرفه ای، سیاست فیلترینگ، مطالبات مدنی کاذب، وجود روحیه نظاره گری کنترل و نظارت دولت، تسری مشکلات فضای مجازی بر جامعه مدنی، غلبه احساسات بر عقلانیت از جمله چالش هاست. از بین این موارد، کنشگران مدنی شهر تهران مهمترین ظرفیت شبکه ها برای جامعه مدنی را گرایش زیاد مردم به شبکه ها، دسترسی آسان به شهروندان و دسته بندی نظرات آنان و کاهش هزینه فعالیت-های مدنی و مهمترین چالش را ضعف استفاده حرفه ای، سیاست فیلترینگ و انتشار مطالبات مدنی کاذب عنوان کرده اند.

این مقاله حاصل پژوهش میدانی درباره میزان مصرف رسانه ای جوانان و رابطه آن با انقلابی گری است. جامعه آماری در این پژوهش جوانان 15 تا 29 سال شهر تهران و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 384 نفر محاسبه شد که برای کاهش خطا، حجم نمونه به 392 نفر افزایش یافت. برای نمونه گیری از روش تصادفی طبقه ای توزیع به نسبت، استفاده شد. گردآوری داده ها با استفاده از شیوه پیمایش و ابزار پرسشنامه انجام گرفت. یافته های تحقیق حاکی از آن است که 5/0 درصد پاسخگویان از نظر انقلابی گری در سطح کم، 3/27 درصد در سطح متوسط، 2/48 درصد در سطح زیاد و 24 درصد در سطح بسیار زیاد قرار دارند. در این میان مؤلفه هدف گیری آرمان های انقلاب (با میانگین[1] 36/4) از بیشترین امتیاز برخوردار بوده و پس ازآن به ترتیب مؤلفه های تقوای دینی و سیاسی (31/4)، دشمن شناسی (14/4)، پایبندی به مبانی و ارزش های اساسی (89/3) و پایبندی به استقلال کشور (85/3) قرار دارد. همچنین یافته ها نشان می دهد، مصرف رادیو و تلویزیون داخلی با انقلابی گری دارای همبستگی مثبت و مصرف رسانه هایی از قبیل شبکه های ماهواره ای فارسی زبان خارجی، شبکه های رادیویی خارجی، اینترنت، شبکه های اجتماعی، نرم افزارهای پیام رسان و سینما دارای همبستگی منفی با این متغیر است. همچنین بین مصرف روزنامه، نشریات و مجلات و انقلابی گری رابطه همبستگی وجود ندارد. <br clear="all" /> [1]. میانگین در طیف پنج درجه ای لیکرت از گزینه خیلی کم (1) تا خیلی زیاد (5) سنجیده شده است.

این پژوهش درصدد بررسی امکان و امتناع گفت وگو در فضای مجازی است. روش این پژوهش مرور سیستماتیک است که براساس آن 13 پژوهش مرتبط با موضوع از نظر امکان، امتناع و شرط تحقق گفت وگو در این فضا مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها نشان می دهد که محققان دلایل امکان تحقق گفت وگو را ویژگیهای فنی رسانه های جدید چون گستره پوشش یا قلمرو جهانی، انتقال سریع اطلاعات، تعاملی بودن و ویژگی ساختار شبکه ها رهایی و آزادی بدون ترس در بیان دیدگاه ها در شبکه ها و باز بودن فضا برای مشارکت در بحث، درگیری با موضوع، امکان طرح استدلالهای متنوع و بررسی آنها میدانند. همچنین آنان دلایل امتناع آن را سلطه ساختارهای سیاسی و اقتصادی بر فضای مجازی، ویژگی فضا مجازی و شبکه ها و مهارتهای گفتگویی کاربر در دنیای واقعی و مجازی میدانند. محققان معتقدند که شرط تحقق گفت وگو در شبکه های اجتماعی نیازمند بسترسازی دولت ها و ایجاد فضای باز گفت وگو توسط آنها و آموزش کاربران در دو حوزه آموزش مهارت گفت وگو در دنیای واقعی و مجازی و آموزش سواد استفاده از رسانه های جدید است.

این پژوهش به شناسایی نقش مثبت و منفی شبکه های اجتماعی مجازی در توسعه جامعه مدنی ایران و میزان استفاده از هر یک از آنها در بین فعالان مدنی شهر تهران پرداخته است. این پژوهش از نوع آمیخته کیفی و کمی و روش آن مصاحبه عمیق و پیمایش بوده است. جامعه آماری در بخش کیفی صاحب نظران دانشگاهی و فعالان مدنی و حزبی که از بین آنها 25 نفر با نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. در بخش کمی نیز جامعه آماری فعالان مدنی شهر تهران که از بین آنها 384 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. یافته ها نشان می دهد که مصاحبه شوندگان برای نقش شبکه های اجتماعی مجازی در توسعه جامعه مدنی ایران 12 کارکرد ارتباطی، خبری، تبلیغی، آموزشی، بسیج سازی، کمپین سازی، جایگزینی رسانه رسمی، تقویت قدرت اجتماعی نهادها، شفاف سازی، جریان سازی، شبکه سازی و سنجش افکار عمومی و 10 کژکارکرد اخبار نادرست و شایعه، سرریزی اطلاعات، انبوه خلق مجازی، حباب گفتگو، سلیبریتی سازی، وجود همبستگی کاذب، درگیری در فضای مجازی و دور شدن از فعالیت مدنی واقعی، تخریب حریم خصوصی فعالان مدنی، غلبه مشارکت مجازی و ابزار ارائه و خودنمایی تعیین کردند. از بین این موارد، فعالان مدنی بیشترین کارکرد شبکه های اجتماعی و پیام-رسان ها را در بین فعالان مدنی شهر تهران کارکرد ارتباطی، خبری و آموزشی و کمترین کارکرد را سنجش افکار عمومی، شفاف سازی و شبکه سازی و بیشترین کژکارکردی را اخبار نادرست و شایعه، سرریزی اطلاعات و حباب گفت وگو و کمترین کژکارکردی را خودنمایی در فضای مجازی و سلیبریتی سازی مطرح کردند.

این مقاله با هدف فراتحلیل پژوهش های مرتبط با «رسانه های اجتماعی و مشارکت سیاسی» در دو سطح پژوهش خارجی و داخلی نخست به بررسی نقاط قوت و ضعف این پژوهش ها و سپس مقایسه بین آن ها می پردازد. در این فراتحلیل، پژوهش ها در سه بخش نظری (چهار معیار)، روشی (ده معیار)، و نتیجه شناختی (دو معیار) بررسی شدند. فراتحلیل بیانگر این است که مهم ترین نقاط قوت پژوهش ها، تنوع رویکردهای نظری، استفاده از چارچوب نظری تلفیقی، تنوع جامعه آماری، تنوع شیوه های انتخاب حجم نمونه، استفاده از آزمون های آماری متنوع و درعین حال با توان آماری بالا، توجه به سطح تحلیل خرد، تنوع در رسانه های اجتماعی مورد بررسی، و توجه به تأثیرهای گوناگون در بخش نتایج است. همچنین نقاط ضعف پژوهش ها، استفاده از نظریه ها و دیدگاه های نظری غیرمرتبط در مبانی نظری، استفاده ضعیف از چارچوب های نظری تعیین شده در تحلیل یافته ها، ضعف تبیین ابعاد مشارکت سیاسی در مباحث نظری، غلبه پارادایم اثبات گرایی و روش پیمایشی، ناتوانی در استفاده از روش های کیفی و تلفیقی، ضعف سنجش روایی و پایایی ابزار، ضعف شاخص سازی متغیر مشارکت سیاسی در پرسشنامه و دست یافتن به نتایج متناقض در بحث نوع تأثیر است.  

با توجه به حضور گسترده ی شبکه های اجتماعی و نرم افزارهای تلفن همراه در خانواده ها و استفاده ی روزافزون اعضای خانواده از آن، این مقاله ی پژوهشی درصدد شناسایی نقاط قوت ضعف، فرصت تهدید شبکه های اجتماعی و نرم افزارهای پیام رسان تلفن همراه در خانواده ی ایرانی و تعیین راهبردهای بهره گیری از این شبکه ها برای خانواده ی ایرانی است. روش این پژوهش روش تحلیل راهبردی یا  SWOT(سوات) است. جامعه ی آماری آن دو گروه استادان و صاحب نظران دانشگاهی و مدیران اجرایی هستند. حجم نمونه 40 نفر و روش نمونه گیری به صورت گلوله برفی است. تکنیک گردآوری اطلاعات به صورت ترکیبی از مصاحبه ی نیمه ساخت یافته و پرسش نامه ی متوازن استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها، در تحلیل مصاحبه از تحلیل مضمون کینگ، در تحلیل داده های پرسش نامه از ماتریس های SWOT ، برای رتبه بندی نقاط قوت و ضعف از ماتریس ارزیابی عوامل داخلی (IFE) و برای رتبه بندی نقاط فرصت و تهدید از ماتریس ارزیابی عوامل خارجی (EFE) و برای اولویت بندی راهبردها و انتخاب راهبرد بهینه از ماتریس QSPM استفاده شده است. مهم ترین قوت این شبکه ها و نرم افزار تلفن همراه قوی تر شدن پیوند بین اعضای خانواده ای که به لحاظ جغرافیایی از هم دور هستند و تقویت ارتباطات ارزان، دائمی و مناسب بین اعضای خانواده و مهم ترین ضعف طراحی ساختار شبکه ها بر اساس فرهنگ غربی و عدم تطابق آن با ایرانی اسلامی محیط خانواده (برخلاف شبکه های بومی)، مهم ترین فرصت استفاده از ظرفیت آنها در معرفی فرهنگ اصیل خانواده ی ایرانی اسلامی و گسترش آن در بین کاربران و مهم ترین تهدید تغییر سبک زندگی و ترویج جدایی خانواده به مثابه مهم ترین نهاد اجتماعی در فرهنگ اسلامی و ایرانی است. مهم ترین راهبرد برای استفاده ی بهینه نیز بهره گیری از ظرفیت کمی و کیفی بالای کاربران ایرانی برای تولید و اشاعه ی محتواهای دینی، فرهنگی و اخلاقی در دو سطح داخلی و خارجی در حوزه ی خانواده، همگرایی نهادهای فعال دولتی و غیردولتی در افزایش سواد رسانه ای و اطلاعاتی خانواده جهت حضور در شبکه ی اجتماعی است.