آناهیتا مقبلی

آناهیتا مقبلی

مدرک تحصیلی: دانشیارگروه هنر، دانشگاه پیام نور

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۸ مورد از کل ۱۸ مورد.
۱.

روانکاوی تحولات نقاشی و معماری در بستر تاریخی جنگ جهانی اول تا جنگ دوم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال یازدهم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۳۱

کلید واژه ها: پیت موندریان گریت ریتوِلد میس وان دِرروهه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری تاریخ هنر تاریخ هنر جهان هنر اروپا و امریکا هنر دوران جدید
  2. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای زیبا هنرهای تجسمی طراحی، نقاشی جهان سبک ها
تعداد بازدید : ۴۲۸۹ تعداد دانلود : ۴۶۹۰
در پژوهش حاضر، موضوع در روند مستمر و پیچیده تاریخ مانند یک فیلم تصور شده و از قالب های جدا و عکس گونة صامت و ایستا بیرون آمده است .اهمیت و دلیل انتخاب این روش پاسخ به نقصانی است که باعث شده اغلب ، آثار هنری نقاش ها و معماران مهم و پرآوازه یا جداگانه بررسی شده و یا تأثیر متقابل آن بر یکدیگر خارج از بستر تاریخی قرار بگیرد و اتفاقات سرنوشت سازی مانند جنگ و انقلاب که زندگی مردم، ارزش ها و سیستم ها را به هم ریخته تا دوباره بسازد، نادیده انگاشته شود .عامل روحی روانی نیز یکی از متغیّرهای این معادله است که در تولید و تحول اثر هنری نقش دارد .این متغیر نیز یا جداگانه بررسی شده و یا در نظر گرفته نمی شود . این روشی است که بر مبنای آن می خواهیم دلیل دگرگونی ژرف و ظاهراً ناگهانی روحیة طبیعت گرا و رمانتیک کسانی مانند پیِت موندریان ، پیش از جنگ جهانی اول و تحول او به سوی نقاشی های انتزاعی را درک کرده، تأثیر نقاشی های انتزاعی روی معماری مدرن هلندی ها و سبک دِ استیل، به ویژه در معماری گریت ریت ولد 1924 در خانة شرودر، و در غرفة آلمان در نمایشگاه بین المللی بارسلون 1928، اثر میس وان در روهه را بررسی کنیم . نمونة دیگر چنین تحولی در نتیجه جنگ خانمان سوز اول، لوکوربوزیه است .آثار پس از جنگ وی هیچ مشابهتی با آثار رمانتیک- سنتی پیش از جنگ ندارد .براساس این روش، فرضیات پژوهش را در روند تحقیق مرحله به مرحله، جزء به جزء توصیف و مقایسه کرده و به تحلیل و نتیجه گیری می رسانیم تا بتوانیم دلیل شتاب تغییر و تحولات هنری و معماری معاصر را در بستر بحران های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و ُهویتی درک کرده، پیش داوری و قالب های خشک تحلیلی و مجزایی که احکام نظری متداول را دیکته می کند، بشکنیم و دیالکتیک روند شکل گیری پدیده ها را تقویت کنیم .این پژوهش حاصل تحلیل نگارندگان از آثار و مطالعات کتابخانه ای است .
۲.

بررسی انواع استحاله آیکونوگرافیک در 3 نگاره منتخب شاهنامه بایسنقری

نویسنده:
منبع: چیدمان سال دوم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۳

کلید واژه ها: استحاله نگارگری ایرانی شاهنامه بایسنقری آیکونوگرافیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۵۴ تعداد دانلود : ۱۳۵۳
در این مقاله شاهنامه بایسنقری که به عنوان یکی از مهمترین آثار نگارگری ایرانی به حساب می آید برگزیده شده است تا با یکی از ابعاد مطالعات آیکونوگرافی یعنی استحاله، مورد بررسی قرار گیرد. آیکونوگرافی یکی از روش های مطالعات هنری است که توسط پژوهشگر آلمانی یعنی اروین پانفسکی به اوج خود رسید. این روش آثار هنری را با توجه به ساحت های مختلف تمدنی از جمله فلسفه، تاریخ، مذهب، علم، سیاست و... که اثر در آن خلق شده بررسی می کند و با جنبه های متفاوتی آثار هنری را مورد بررسی قرار می دهد. اما مفهوم استحاله به عنوان یکی از جنبه های مطالعات آیکونوگرافیک، به استمرار مضامین و نقشمایه ها اشاره دارد. این نوشتار با قراردادن تصاویری از ادوار مختلف، نشان می دهد که هنرمند خالق نگاره های شاهنامه بایسنقری، برای خلق مضامین مورد نظر خود به اقتباس عناصر فرمی و مضمونی براساس الگوهای گذشته و در حال حیات پرداخته است. این عناصر در گذر زمان علاوه بر استمرار، دستخوش دگرگونی و تغییر نیز بوده اند و این جریان تا قرن حاضر نیز ادامه داشته است.
۳.

مضامین اساطیری و نمادهای آیینی در نگاره های سقانفارهای بابل (مطالعه موردی: سقانفارهای کیجاتکیه، شیاده، کبودکلا، کبریاکلا، چمازکلا)

نویسنده:
منبع: چیدمان سال دوم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۳

کلید واژه ها: نماد اسطوره بابل آیین سقانفار نقوش

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای زیبا هنرهای تجسمی طراحی، نقاشی ایران و اسلام
  2. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری گروه های ویژه بررسی نمادها
تعداد بازدید : ۲۵۱۵ تعداد دانلود : ۲۰۹۲
مازندران سرزمینی است که از جمله خاستگاه های اولیه شیعیان علوی می باشد و نیز بناهای ارزشمند ایرانی ـ اسلامی را در خود به یادگار دارد و از این منظر شُهره گشته است. سَقانِفارها گونه ای از معماری بومی و مذهبی منطقه شمالی دریای مازندران می باشند که پس از مسجد، در کنار تکیه از اهمیت و اعتبار فرهنگی تاریخی برخوردار می باشند. بیشتر این بناهای مذهبی در دوره قاجار تصویرگری شده اند. این پژوهش با توجه به ماهیت آن؛ به بررسی و شناختِ مضامین نمادهای آیینی و نقوش به کار رفته در سقف های پنج سقانفار بابل (شامل: کیجا تکیه، شیاده، کبودکلا، چمازکلا، کبریا کلا)پرداخته است. نتایج حاکی از آن است که این نقوش از دو منبع مهم دینی و اسطوره ای نشأت می گیرند و از تصویرگری برای انتقال و ثبت آموزه های دینی و مضامین اسطوره ای- آفرینش انسان؛ نقوش خیالی از نخستین پیش نمونه های گیتی، نخستین زوج انسانی (مشی و مشیانه)، تقسیم بندی مضامین خیر و شر (اورمزدی و اهریمنی)، ضحاک مار دوش، نبرد رستم و دیوسفید، اژدها و پهلوان اژدهاکش و نیز صور فلکی- بهره گرفته اند. این نقوش اگر چه از مضامین اعتقادی قبل از اسلام نشأت می گیرد اما در حال حاضر فقط ازجنبه موتیفی و تزیینی در هنر اسلامی برخوردار می باشند.
۴.

چیدمان لباس: احیای باور ایرانیان امروز به جلوه های میراث کهن سرزمین خود در الگوهای پوشش

نویسنده:
منبع: چیدمان سال دوم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۲

کلید واژه ها: جامعه شناسی هنر ایرانی طراحی لباس عناصر بصری شناخت هویت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۲۸ تعداد دانلود : ۱۲۷۵
درک صحیح هنرهای تجسمی دریچه ایست به شناخت نقاط قوت فرهنگی اصیل خویش و ریشه فهای عمیق آن در تار و پود تاریخ کهن ایران و اجتناب از سر درگمی یا پیروی صرف میان الگوهای پر رنگ بیگانه در غیاب نمودهای خودی.طراحی لباس به عنوان مقوله ای از هنرهای تجسمی نیز باید در شناساندن الگوهای پوششی مناسب و جذاب برگرفته از اصالتهای ایرانی و حتی ترکیب آن با جنبه های مثبت الگوهای ملل دیگر، نسل امروز را به استفاده از این نوع پوشش ترغیب نماید. فرآیند طراحی لباس را میتوان به چهار بخش کلی تحقیقات و دریافت اطلاعات(Research& Information)، تعریف مفهوم (Concept Development)، ایده پردازی (IdeaGeneration) و طراحی (Design) تقسیم کرد. که درتحقیقات و دریافت اطلاعات، زمینه ساز شناخت شرایط محیط جهت تعیین راهکار منطبق با آن محیط است که در این راستا شناخت هویت بومی لازمه کار است. تعریف مفهوم، به عنوان گام بعدی شامل مفاهیم انتزاعی مورد نظر طراح می شود. ایده پردازی، خود باید خلاق (Creative)، نوآورانه (Innovative) و مبنتی بر حل مسأله (Solution Base) باشد و در انتها طراحی که در واقع بخش عملی روند طراحی لباس است به طراحی جزییات پرداخته و کاربرد عناصر بصری در طراحی لباس و کیفیت آن ها از کوچکترین اجزاء شامل نقطه، خط، سطح، حجم تا اجزای کلی تر مانند نور، بافت، شکل، کادر و غیره با در نظر گرفتن تناسبات و توازن میان آن ها می پردازد. لباس هر یک از افراد جامعه به عنوان عنصری ارتباطی، جایگاه اجتماعی آن شخص از یک طرف و منعکس کننده فرهنگ آن جامعه می باشد. بررسی تاریخ لباس ایرانیان از گذشته 10 هزار سال تا به امروز بیانگر تأثیر ژرف فرهنگ لباس ما ایرانیان بر دیگر ملل در گذشته تا تأثیر معکوس آنان بر فرهنگ پوشش ما را به خوبی نمایان می کند. تأکید بر حفظ اصالت و ارزش های اسلامی-ایرانی و استفاده به جا از گنجینه های فرهنگی و تصویری پایدار ایران که ما ارث آن هستیم ضروری است. ایسته تر این است که با تأمل و تعمق به چگونگی بهره گیری از باورهای اصیل سنت های تصویری در راستای هنر معاصر و بالاخص طراحی لباس که موضوع اصلی این مقاله است توجه کنیم.
۵.

تحلیل نشانه شناختی سبک سه نگاره شاهنامه فردوسی با عنوان «کشتن بهرام گور، اژدها را»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادب حماسی سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲۱

کلید واژه ها: مکتب شیراز نشانه شناسی نگارگری شاهنامه مکتب تبریز اول مکتب قزوین - مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۶۰ تعداد دانلود : ۱۱۷۷
نشانه شناسی به مطالعة نظام های نشانه ای در زندگی اجتماعی می پردازد. نظریّه های نشانه شناختی در زمینة تحلیل آثار هنری و تصویری نیز کارآمد است. نشانه شناسی در تحلیل متن بصری و سبک آثار هنری به گسترة معناهای متن نزدیک می شود. آفرینش هنری، عینیّت بخشیدن به زیباییست و در نگاه نگارگر ایرانی قلمرو زیبایی با عالم مثال قرین است. فضا در نگارگری ایرانی نمودیست از فضای ملکوتی و هنرمند در بیان آن از زبان واقع گرایانه استفاده نمی کند، بلکه زبان او، زبان نماد و نشانه است. مطالعة تطبیقی سه نگاره با عنوان مشترک «کشتن بهرام گور، اژدها را» از سه شاهنامة سلطان ابوسعید (مورّخ 730ه .ق)، شاهنامة مکتب شیراز (مورّخ 771ه .ق محفوظ در موزة توپقاپی سرای استانبول) و شاهنامه ای مربوط به مکتب مشهد- قزوین (مورّخ 988ه .ق) از منظر نشانه شناسی و سبک هنری آن از اهداف نگارندگان در مقاله است. نویسندگان، در آغاز به بحث عالم خیال و تأثیر و بازتاب آن در این نگاره ها می پردازند، سپس نشانه های نمادین، نمایه ای و شمایلی را در دو نگاره بررسی و در خلال پژوهش، معنی هایی ضمنی اژدها و بن مایة اژدهاکشی را تحلیل کرده اند. هم چنین شخصیّت بهرام در اسطوره و تاریخ تبیین شده است. این پژوهش تطبیقی و توصیفی - تحلیلیست. دستاوردهای پژوهش نشان می دهد گرچه نگارگر در تصویر کردنِ اصل شعر وفادار است، در عین حال تابع صرفِ متن نبوده است، بلکه با انتخاب فرازی از شعر و در آمیختن آن با خیال و ارزش های عرفی و هنری در برهة تاریخی خود، روایت تصویری خلّاقانة خود را از این مضمون ها ارائه می دهد.
۸.

چیدمان هنرهای تجسمی معاصر: تبیین ریشه های جریان نقاشی نوگرای ایران (1345-1320ه .ش) (Explaining the roots of modern Iranian painting""1941-1966"")

نویسنده:
منبع: چیدمان سال سوم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۶

کلید واژه ها: ن‍ق‍اش‍ی ای‍ران‍ی جنبش نوگرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۲۷ تعداد دانلود : ۳۶۰۸
این مقاله بر آن است که ریشه های جریان نوگرایی در روند مدرنیسم در ایران را مورد بررسی قرار دهد. در ابتدا اولین برخورد مستقیم ایرانیان با نقاشی غربی در دوران صفویه بررسی می شود، در ادامه گسترش این تأثیرات در زمان قاجار دنبال می گردد. این دوران از یک سو قضیه فرنگی سازی را پیش برده و از سوی دیگر در تمامی این دوران تداوم سنت های گذشته کماکان قطع نگردیده است، و مجموعه این عوامل موجب آفرینش هنر التقاطی خاص این دوران گردید. علی رغم سیر تحولات نوگرایی در ایران که با آغاز جنبش مشروطه پررنگ تر شد، الگوهای سنتی نقاشی ایرانی برخلاف اصول صرف آکادمیک اروپایی مورد توجه قرار گرفت. پس از سقوط قاجار و به روی کار آمدن پهلوی اول، دو نوع گرایش سنتی و روش های آکادمیک غربی در سیر هنری ایران جریان داشت. با آغاز جنبش نوگرایی در ایران با تأسیس هنرکده هنرهای زیبا(1319ه .ش/1938م) جریان نوینی در هنر ایران پدید آمد که با مشکلات فراوانی روبه رو بود. از عوامل موفقیت و ترویج این جنبش می توان برپایی بینال های تهران، تأسیس گالری ها و انجمن هنری و مجله خروس جنگی را برشمرد. این عوامل سبب شناخت و آشنایی بیشتر مردم ایران با هنر مدرن گشت که کوششی در جبران نیم قرن عقب ماندگی نسبت به هنر غربی محسوب می گردد و در این راستا اهمیت دادن به مضامین و موضوعات نقاشی سنتی ایرانی با روش اجرایی نو، رنگ و بویی نوین به تاریخ نقاشی ایران بخشید.
۹.

چیدمان گرافیک: پژوهشی در نسخه-نگاره ""شاهنامه رشیدا"" در مکتب نگارگری اصفهان

نویسنده:
منبع: چیدمان سال سوم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۶

کلید واژه ها: ساختار صوری شاهنامه رشیدا نگارگری ایرانی مکتب نقاشی اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۶۰ تعداد دانلود : ۱۶۰۶
93 نگاره شاهنامه رشیدا، محفوظ در کاخ-موزه گلستان تهران، در نیمه دوم حکومت صفویان، بازگوکننده روند تحول هنر کتاب آرایی ایرانی در نظام زیبایی شناسی مکتب اصفهان می باشد. پیوند درونی اجزاء مختلف این نسخه-نگاره خطی، از سرلوح تا صفحات متن و تصاویر، سیلان روح سنت های کهن ایرانی را در تمامی اوراق، از تطبیق موزون سطوح تا ترکیب بندی متعادل رنگ ها و نقوش متقارن هندسی و تلفیق آن را با فرهنگ و هنر روزگار صفوی به زیبایی تمام نشان می دهد. درواقع هدف این مقاله بازبینی مختصات صوری شاهنامه ای است که از سرچشمه لایزال این فرهنگ غنی ارتزاق کرده و جوانه های به بار نشسته از آن در برگیرنده ویژگی های منحصربه فردی است که هنر یک برهه از تاریخ ایران را بازگویه می کند. در این میان، جهت بررسی اصول و تفکر زیبایی شناسی نگاره های نسخه شاهنامه رشیدا و در نتیجه دستیابی به شاخصه های سبکی آن، مجالسی از این شاهنامه، به تفصیل مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتند، چنان که پایبندی به اصول و تفکر زیبایی شناسی مکتب نقاشی اصفهان به عنوان بستر شکل گیری اثر، در تصاویر این نسخه مشهود است و بررسی ساختار صوری نگاره ها، حاکی از حضور سنت های نگارگری کهن، در تار و پود تصاویری است که طی قرون متمادی به حیات خود ادامه داده و با حفظ و انتقال شاخص ها و اصول بنیادین خود در نگاره های شاهنامه رشیدا تجلی یافته است.
۱۰.

بررسی نقش و هویت ایرانی زن در تصاویر زنان تصویر شده در دهه شصت، هفتاد و هشتاد در مجله کیهان بچه ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جلوه هنر سال دهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۲۱) 29 - 46

کلید واژه ها: زن هویت ایرانی تصویر مجله کیهان بچه ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۰ تعداد دانلود : ۸۱۸
این مقاله، به بررسی هویت ایرانی -  اسلامی و نقش زن در تصاویر زنان تصویر شده در دهه شصت، هفتاد و هشتاد در مجله کیهان بچه ها می پردازد. با توجه به این که، زنان می توانند نقش تعیین کننده و کنترل کننده ای بر ساختار خانواده و اجتماع داشته باشند، جا دارد که نگاهی ویژه، به جایگاه زن در رسانه های عمومی، مخصوصا مجلات کودک شود. یکی از پر بازدیدترین مجله ها نزد بچه های ایرانی، کیهان بچه هاست؛ از آن جایی که، الگو پذیری در این سنین شکل می گیرد و عدم توجه به الگوپذیری در بخش تصاویر مجلات، موجب می شود بسیاری از قالب های غربی و بیگانه جایگزین فرهنگ ایرانی شود، باید سعی شود که دیدگاه فرزند ایرانی نسبت به قومیت، نژاد و مذهب تقویت شود. رکن های نشان دهنده هویت ملی ایرانیان -که در این مجله، مورد بررسی قرارگرفته اند- عبارتند از: جغرافیا و عوامل محیطی، اسلام، اجزای چهره، لباس، نقش مایه و رنگ.... بنابراین، به بررسی 1440 جلد مجله کیهان بچه ها -که طی سه دهه به چاپ رسیده بود- پرداخته و از بین آن ها، برای هر دهه، 10 تصویر -که گویاتر بود- برای تجزیه و تحلیل انتخاب شده است؛ 2 تصویر از هر دهه به عنوان نمونه، در این مقاله آورده شده است. روش پژوهش، توصیفی–تحلیلی است و اطلاعات از منابع کتابخانه ای جمع آوری شده است. یافته ها حاکی است که زنان تصویر شده در سه دهه مذکور، غالبا در نقش های عادی- اجتماعی ظاهر می شوند و تصویرسازی های دهه شصت، بیش تر از دو دهه هفتاد وهشتاد، نشان از هویت ایرانی دارند.
۱۱.

نمادگرایی مفهوم امامت از منظر شیعه در نقوش تزییناتی امام زاده روشن آباد گرگان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نقش جهان سال نهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ 233-243

کلید واژه ها: امامت تزیینات معماری گرگان امام زاده روشن آباد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۵ تعداد دانلود : ۲۵۸
ﻧﻘﻮش ﻫﻨﺮ اﺳﻼﻣﯽ در ﻋﯿﻦ داراﺑﻮدن زیﺒﺎیﯽ ﺑﺼﺮی ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺰیﯿﻨﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ، ﺑﻠﮑﻪ در ذات ﺧﻮد ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ارزﺷﻤﻨﺪی دارﻧﺪ. ایﻦ ﻫﻨﺮ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﺣﮑﻤﺖ ﻣﺘﻌﺎﻟﯽ ﺧﻮد در ﻧﻤﺎدﭘﺮدازی، اﻣﮑﺎﻧﺎت زیﺎدی دارد ﮐﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮیﻦ آن ﻫﻨﺪﺳﻪ اﺳﺖ، اﻣﺎ در آن ﻧﻘﺶ ﺣﯿﻮان ﮐﻤﺘﺮ دیﺪه ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﺣﻀﻮر اﻧﺪک ایﻦ ﻧﻘﻮش ﻫﺮ ﺟﺎ ﮐﻪ ﻣﺠﺎل ﺧﻮدﻧﻤﺎیﯽ یﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ، ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﻧﻤﺎدی اﺳﺖ ﮐﻪ اﺷﺎره ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺧﺎﺻﯽ دارد. در ﺑﻨﺎی آراﻣﮕﺎﻫﯽ روﺷﻦآﺑﺎد ﮐﻪ ﺑﻘﻌﻪای ﮐﻮﭼﮏ در ﮔﺮﮔﺎن اﺳﺖ، ﺣﻀﻮر ﺗﺼﺎویﺮ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺮﻧﺪه و ﻣﺎﻫﯽ در ﻣﯿﺎن ﻧﻘﺶﻣﺎیﻪﻫﺎی ﺗﺰیﯿﻨﯽ، ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻠﺐ ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻧﻤﺎدیﻦ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪهاﻧﺪ. اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻨﺎ دارای ﻧﻘﻮش اﻧﺘﺰاﻋﯽ در ﺑﺴﺘﺮ ﻫﻨﺪﺳﯽ دﻗﯿﻖ و ﻣﻨﺴﺠﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺼﻠﺖﻫﺎی اﺳﻼﻣﯽ آن را ﺣﻔﻆ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺑﺮ ایﻦ اﺳﺎس ﺗﻼش ﻣﯽﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎی اﻧﺠﺎمﺷﺪه در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻤﺎدﮔﺮایﯽ ﻧﻘﺶﻣﺎیﻪﻫﺎی ﺗﺰیﯿﻨﯽ ﺑﻨﺎ ﺑﺮاﺳﺎس ﺣﮑﻤﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد. ایﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ از ﻧﻮع ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ- ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در آن از اﺑﺰار ﮔﺮدآوری اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪﺻﻮرت اﺳﻨﺎدی و ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪای و ﻧﯿﺰ ﺷﻮاﻫﺪ ﻣﯿﺪاﻧﯽ ﺑﻬﺮه ﺑﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎی اﻧﺠﺎمﺷﺪه در ایﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ، ﻣﯽﺗﻮان ﭼﻨﯿﻦ اﻇﻬﺎر داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﺑﺎزﺗﺎب ﻋﻘﺎیﺪ ﻋﺎرﻓﺎﻧﻪ و ﺷﯿﻌﯽ در ﻗﺎﻟﺐ ﻧﻤﺎدﻫﺎیﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم اﻣﺎﻣﺖ و راﻫﻨﻤﺎیﯽ و دﺳﺘﮕﯿﺮی اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ، در ﻧﻘﻮش ﻧﻤﺎدیﻦ ﺑﻨﺎی روﺷﻦآﺑﺎد ﭘﺮرﻧﮓﺗﺮیﻦ دﺳﺘﺎویﺰ ﺗﺰیﯿﻨﺎت ﺑﻮده اﻧﺪ.
۱۲.

نقش مایه های به کاررفته در هنر سیستان و بلوچستان (مطالعه موردی سفال، دست بافته ها، رودوزی ها، زیورآلات)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی هنر سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱۱ ۹۸-۸۵

کلید واژه ها: هنر سیستان و بلوچستان سفال فرش سوزن دوزی زیورآلات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۷ تعداد دانلود : ۱۷۷
سیستان و بلوچستان در جنوب شرقی ایران قرار دارد و متشکل از دو منطقه: سیستان و بلوچستان است. تزئینات در این دو منطقه، شکل های بسیار متنوعی دارد. بارزترین آنها را می توان در سفال های مکشوفه از تپه های باستانی، فرش، سوزن دوزی و زیورآلات مشاهده کرد. عوامل مختلف طبیعی و فرهنگی و تاریخی باعث شکل گیری رنگ و فرم در تزئینات این دو منطقه شده است. هنرمندان این دو منطقه در تزئینات آثار خود خصوصیات و کیفیت های بصری را رعایت کرده اند. تلاش نگارندگان در این پژوهش بررسی نقش​مایه های تکرارشونده در چهار رشته صنایع دستی است. هدف این مقاله، مطالعه تحلیلی و مقایسه تطبیقی برمبنای جمع آوری اطلاعات و مطالعات کتابخانه ای و مشاهده میدانی نقش مایه های تکرارشونده است. پرسش های قابل طرح: چه شباهت هایی میان نقوش به کاررفته در صنایع دستی از دوران باستان تا عصر حاضر در دو منطقه وجود دارد؟ چه رابطه ای میان نقوش و محیط طبیعی این دو منطقه وجود دارد؟ چه رابطه ای میان نقوش و عقاید مردمان این دو منطقه وجود دارد؟ انتخاب این چهار رشته از بین صنایع دستی قرابت نقش مایه های تکرارشونده است. سعی برآن بوده که نقش مایه هایی را انتخاب کنیم که هم​ریشه در فرهنگ و باور مردمان این دو منطقه و هم بیشترین کاربرد را برای تزئین داشته باشند. در این تحقیق، نقش مایه های تکرارشونده براساس متغیرهای مناسب به چهار گروه تقسیم می شود که در هر گروه نقش مایه های متعدد براساس ساختار و شباهت ظاهری در بین نقوش هندسی، حیوانی، گیاهی، مورد تحلیل قرار خواهند گرفت. نقش مایه های مورد بحث عبارت اند از: مثلث، لوزی، مار، ماهی، درخت زندگی. درنهایت روشن می شود که بعضی از نقش مایه ها از دوران باستان تا عصر حاضر سیر تکاملی را پیموده است. نیز با توجه به نحوه اجرا در هریک از چهار رشته صنایع دستی می توان قصد و منظور هنرمند را دریافت و نشان داد.
۱۳.

نظام تحول درهنر معماری اسلامی آسیای مرکزی در قرون دهم و یازدهم هجری قمری (با تکیه بر برخی نمونه های بارز این دوران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نقش جهان سال هفتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۱ 59-72

کلید واژه ها: تحولات معماری اسلامی تزیینات معماری آسیای مرکزی سده شانزدهم/دهم “سده هفدهم/یازدهم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۵ تعداد دانلود : ۴۰۸
معماری اسلامی، عناصر زیبایی شناسانه معماری را با آموزه های اصیل معنوی و الهی در خود جای داده است؛ البته این هنر با توجه به تحولات هر دوره ومنطقه، دارای شاخصه های متفاوتی می شود که بوسیله این ویژگی هااز دیگر دوران جدا می شود. این نوشتار، معماری اسلامی آسیای مرکزی و تحولات آن را در ابتدای سده شانزدهم/دهم تا اواخر سده هفدهم/یازدهم مورد توجه قرار داده است و در این راستا به بیان فشرده تاثیر اوضاع سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی آسیای مرکزی در دوران یاد شده، می پردازد. از معضلات عمده که مانع پیشرفت پژوهش در معماری اسلامی می شود، می توان به عدم دسترسی به همه بناهای عمده تاریخی اشاره نمود. برای گزینش نمونه ها ی مورد بحث در این مقاله بر برخی گونه های پراهمیت معماری اسلامی هم چون مدارس و مساجد تاکید شده است. روش این پژوهش با توجه به نوع نگاه علمی آن و همچنین ابعاد اجتماعی دوران فوق الذکر، تاریخی تحلیلی می باشد. هدف اصلی مقاله: 1- مطالعه تحولات هنر معماری اسلامی و ویژگی های آن در آسیای مرکزی قرون شانزدهم و هفدهم/دهم و یازدهم. سوال اصلی مقاله: 1- شباهت ها و تفاوت های بارز میان آثار هنر معماری اسلامی در آسیای مرکزی قرون شانزدهم و هفدهم/دهم و یازدهم چیست؟ دستاوردهای پژوهش نشان می دهد در آسیای مرکزی سده شانزدهم/دهم استفاده از روش های سنتی متاثر از دیدگاه های عرفان اسلامی و همچنین روش های نوین، بیشتر در ساخت مساجد و مدارس کاربرد داشته ولی در بناهای عمومی، بیشتر تمایل بر ساخت بناهایی با روش نوین بوده است. در نیمه دوم سده شانزدهم/دهم، در تزیینات از مواد نسبتاً ارزان و کم زحمت تزیینی مانند گچ سفید و رنگ استفاده شده است. به طور کل، معماری سده هفدهم/یازدهم در آسیای میانه دچار رکورد گردید و بیشتر به تزیینات بناها توجه نشان داده شده است.
۱۴.

تحلیل نشانه شناسانه تمثیل های منطق الطیر عطار در نقوش تزیینی آرامگاه امام زاده روشن آباد گرگان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگارینه هنر اسلامی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۲ 19 - 37

کلید واژه ها: نشانه شناسی نماد منطق الطیر امام زاده روشن آباد گرگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۵ تعداد دانلود : ۱۴۴
گرچه مطالعات نشانه شناسی در ابتدا با رویکرد زبان شناسانه ظهور کرد اما به سرعت در زمینه های مختلف هنری، ادبی و اجتماعی و ... همچون ابزاری کارآمد به کار گرفته شد تا آثار هنری را به عنوان یک نظام فرهنگی بررسی کرده و رمزگان ها و مفاهیم مستتر در آنها را بیابد. در پژوهش حاضر تلاش بر این است تا از این ابزار کارآمد در جهت بررسی نقش مایه های تزیینی بنای روشن آباد گرگان و تطبیق آن با تمثیل های منطق الطیر عطار، استفاده شود زیرا در میان نقوش تزییناتی این بنا نقش مایه های حیوانی متفاوتی به چشم میخورد که در مقایسه با نقوش دیگر بنا به نظر میرسد جنبه نمادگرایانه آنها بسیار برجسته تر است و نیز نشانه های بارزی را در آن ها می توان در رابطه با تمثیل های عطار در منطق الطیر یافت که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور ابتدا تلاش شده است تا پیوند نقش مایه های مورد نظر با نمادهای عرفانی منطق الطیر مورد بررسی قرار گرفته و سپس از منظر نشانه شناسی مورد تحلیل قرار گیرد. در نتیجه مطالعات صورت گرفته در این مقاله، می توان گفت: تصاویر یاد شده پیوندهای قابل ملاحظه ای با نمادهای عرفانی به کار رفته در منطق الطیر عطار دارند و در واقع تجسم دریافت طراح از این مفاهیم اند و بر مدلول های ذهنی او دلالت دارند. این پژوهش بر اساس روش توصیفی و تحلیلی و با رویکرد کیفی به تجزیه و تحلیل اطلاعات پژوهشی می پردازد که در این زمینه از دانش نشانه شناسی بهره می برد، ابزار جمع آوری اطلاعات در آن بر اساس روش مشاهده ای است که در مواجهه با نمونه مورد مطالعه از روش مشاهده مستقیم و توصیفی استفاده می کند اما برای جمع آوری اطلاعات و مطالعه نقوش در بستر تاریخی از روش اسنادی و کتابخانه ای بهره می برد.
۱۵.

اهمیت خاطره در شخصیت های نمایشنامه های نغمه ثمینی با تمرکز بر خواب در فنجان خالی، هیولاخوانی و زبان تمشک های وحشی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای زیبا - هنرهای نمایشی و موسیقی سال ۲۶ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ 5 - 11

کلید واژه ها: نمایشنامه خاطره نغمه ثمینی خواب در فنجان خالی هیولاخوانی زبان تمشک های وحشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶ تعداد دانلود : ۱۲۲
      نمایشنامه ها قسمتی از شرح حال افراد را به صورت بیانی و قسمتی دیگر را با نشان دادن، نقل و روایت می کنند و مطالعه ادبیات نمایشی در جهت تثبیت در اذهان عمومی، همسویی و القای فرهنگ جامعه می بایست به گونه ای باشد که سبب خاطره انگیزی در مخاطب شود. از آنجا که رویداد خاطره یک واقعیت کالبدی است البته با مفهومی فراتر از یک موقعیت یا خاستگاه مکان به عنوان ظرفی برای وقوع رویدادها، به ذهن انسان در ثبت خاطرات یاری می رساند. از این رو؛ پژوهش حاضر بدنبال واکاوی نقش وجود اهمیت خاطره در شخصیت های نمایشنامه های خواب در فنجان خالی، هیولا خوانی و زبان تمشک های وحشی است و در راستای نیل به این هدف، ابتدا به بررسی نمایشنامه ها و ساختار آن و سپس به خاطره انگیزی و اهمیت خاطره در شخصیت ها با استفاده از روش تحقیق توصیفی-  تحلیلی پرداخته شده است و نتایج بررسی ها حاکی از آن است که در نمایشنامه های مطرح شده، شخصیت ها از طریق نوع دیالوگ، نوع بیان و قدرت های کلامی تاثیر بیشتری در برانگیزی خاطره در تماشاگران دارند و از میان سه نمایشنامه منتخب، نمایشنامه «زبان تمشک های وحشی» از این لحاظ دارای قدرت بیشتری است.
۱۶.

مشروطه ی استتیکی در عصر قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۳ زمستان ۱۳۹۰ شماره ۴۸ 59 - 68

کلید واژه ها: سیاست عصر قاجار کردارهای تصویری مشروطه ی استتیکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۴ تعداد دانلود : ۹۴
این مقاله، همانطور که از عنوان آن برمی آید، به نسبت میان دو اصطلاح و دو عرصه در دوران قاجار می پردازد: اصطلاح «مشروطه» که عمدتاً در مورد عرصه ی «سیاست» در تاریخ ایران به کار می رود، و عرصه ی «استتیک» (یا زیبایی شناسی). «استتیک»، به معنایی که کانت مدّنظر دارد، یعنی نظامی از اَشکال پیشینی که تعیین می کنند چه چیز خود را به تجربه ی حسی عرضه می نماید. در روشی که به کار می بریم، استتیک به معنای وسیع کلمه به توزیع امر محسوسی برمی گردد که شیوه ای از مفصل بندی میان فرم های کنش، تولید، ادراک و اندیشه را تعیین می کند. این تعریف کلی استتیک را به ورای حوزه ی تنگ هنر گسترش می دهد تا مختصات مفهومی و شیوه های رؤیت پذیری ای را شامل شود که در حوزه ی سیاست موثرند. «مشروطه ی استتیکی» عبارت از انقلابی استتیکی است که در دوران قاجار پیش از وقوع مشروطه ی سیاسی به میانجی کردارهای تصویری ای که عکس ها و تصاویر به اجرا درمی آورند اتفاق می افتد، فرمِ شاه و رابطه ی او با سنت را می گسلد و تعریف جدیدی از رابطه امر رویت پذیر و امر گزاره پذیر، امرگفتنی و دیدنی ارائه می دهد.
۱۷.

ترانویسی تصنیفی نغمه نگاری شده به شیوه تلفیقی (ابجدی-نقطه ای) از مهدی قلی هدایت (مخبرالسّلطنه)، با نگاهی به فواصل پیشنهادی منتظم الحکماء(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای زیبا - هنرهای نمایشی و موسیقی سال ۲۶ بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ 5 - 12

کلید واژه ها: مهدی قلی هدایت مخبرالسلطنه مجمع الادوار دستور ابجدی نُت نویسی نغمه نگاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۱ تعداد دانلود : ۱۳۲
نگارنده در این مقاله درنظر دارد که پس از بررسی جزئیات روش نغمه نگاری تلفیقی مهدی قلی هدایت، که در پیوستی با عنوان دستور ابجدی در انتهای کتاب مجمع الادوار شرح داده شده است، تنها تصنیف باکلامی که به این روش در انتهای نوبت دوم این کتاب نغمه نگاری شده است را برای نخستین بار ترجمه و ترانویسی کند. روش نغمه نگاری مذکور، به طور کلی از ترکیب نغمات هفده-گانه ابجدی در نظام موسیقایی مکتب منتظمیّه، و علائم زمانیِ روش اروپایی حاصل شده است، که صفت انتخابیِ «ابجدی-نقطه ای» نیز به این تلفیق اشاره دارد. می توان گفت که جایگزین شدن حروف ابجدی موسیقی قدیم به جای استفاده از نقطه ها، کلیدها، خطوط حامل، و علامت های عرضی در نظام نت نویسی اروپایی، نگارش نغمات موسیقی ایرانی را در روش هدایت بسیار آسان تر و دقیق تر کرده است. هم زمان، استفاده از علائم متریک موسیقی اروپایی نیز امکان نگارش دقیق تر ارزش های زمانی را نسبت به نمونه های اولیّه نغمه نگاری ابجدی فراهم می کند. نکته قابل توجه درخصوص ترانویسی نغمات در روش تلفیقی مخبرالسلطنه این است که هدایت، هم چون اهل عمل موسیقی در زمان عبدالقادر مراغی (قرن نهم هجری)، فواصل نظری در رسالات موسیقی دانان مکتب منتظمیه را، که ریشه یونانی دارند، مطبوع نمی داند، در عوض فواصل دیگری را به پیشنهاد منتظم الحکماء برای هفده نغمه مذکور ارائه می دهد.
۱۸.

مرگ طلبی در جدال خیر و شر و مقایسۀ آن با مرگ طلبی عاشقانه و عارفانه بر اساس دو نگاره از دو مرحلۀ پیشین و پسین مکتب هرات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های انسان شناسی ایران دوره ۹ بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۷) 77 - 100

کلید واژه ها: مرگ طلبی مکتب هرات مرگ عاشقانه و عارفانه شاهنامه بایسنقری خمسه نظامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۸ تعداد دانلود : ۹۰
هدف این مقاله بررسی یک نگاه خاص به مرگ یعنی «مرگ طلبی» است که اغلب خاستگاه آن آرمان های سیاسی حکومت هاست و علاوه بر تأثیرگذاری بر هنرمندان در آثار آن ها نیز بازتاب یافته است. مراد از مرگ طلبی، نگاهی است که انسان برای متحقق کردن هدفی والا یا رسیدن به امری پربها بدون هیچ بیمی مرگ را طلب می کند. این انسان در زندگی اش نه تنها از مرگ نمی هراسد، بلکه در جست و جوی آن است. در این مقاله ابتدا کلیاتی درباره انواع نگاه به مرگ ارائه شده است. سپس بر اساس روش توصیفی- تحلیلی مرگ طلبی از دو منظر بررسی و مقایسه شده است: نخست جدال بین نمادهای خیر و شر با تمرکز بر نگاره « کشته شدن دیو سپید به دست رستم » از شاهنامه بایسنقری ، و دوم مرگ طلبی با رویکرد عاشقانه و عارفانه بر اساس نگاره « مرگ فرهاد » اثر کمال الدین بهزاد از خمسه نظامی. همچنین، علاوه بر مقایسه نگاه به مرگ در این دو رویکرد، کوشیده شد که این نگاره ها به همراه اشعار و مضامین نظری و بصری شان تحلیل و مقایسه شوند؛ تا در نهایت تفاوت ها و شباهت های این دو الگو از نگاه به مرگ، در دو اثر برجسته در زمان خودش مشخص شوند. در پایان مشخص می شود که آرمان های سیاسی حکومت ها هم، در شکل گیری نگاه به مرگ بسیار مؤثر است و این امر به نوعی در آثار برخی هنرمندان به مثابه بخشی از روح زمان شان بازتاب می یابد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان