حمیدرضا قاسمی

ذخایر طبیعی توسط خداوند برای استفاده انسان در عالم طبیعت به ودیعه گذاشته شده است. این منابع به میزان بسیار محدودی در اختیار ما هستند و با استفاده کردن به اتمام می رسند. سوال پیش رو این است که نسل های بعد از ما چه نسبتی با این منابع دارند؟ از منظرهای مختلفی می توان به این پرسش پاسخ داد، ما در این مقاله قصد داریم با مراجعه به منابع احکام به پاسخ این سوال بپردازیم. این منابع استفاده از ذخایر طبیعی را حق مسلّم همة انسان ها می داند و عدالت اقتضا می کند که حق نسل های آتی نسبت به این ذخایر به رسمیّت شناخته شود. راه حل منصفانه ای که به نظر می رسد این است که نسل حاضر در استفاده از منابع زیاده روی نکنند و در قبال استفاده از این منابع، سرمایه هایی از نوع دیگر ایجاد کنند تا در اختیار نسل های بعدی قرار گیرد.

رفتارهای شهروندی سازمانی کارکنان، تحت تأثیر عواملی همچون تعلق خاطر کارکنان، رضایت شغلی، عدالت سازمانی و... می باشد. هدف نهایی این پژوهش تعیین تأثیر تعلق خاطر و ابعاد آن (سر زندگی، فدایی شدن، مجذوب شدن) بر رفتار شهروندی سازمانی کارکنان استانداری البرز می باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر جمع آوری اطلاعات، پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش را کارشناسان مجموعه استانداری البرز شامل 520 نفر تشکیل می دهند که تعداد 220 نفر بعنوان نمونه انتخاب شده است. برای جمع آوری داده ها از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده از نمونه ها، هم از روش های آمار توصیفی و هم از روش های آمار استنباطی استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان داد که تعلق خاطر و ابعاد آن بطور مثبت بر رفتار شهروندی سازمانی کارکنان تأثیر گذار هستند.

امروزه چگونگی استفاده از محیط زیست به یکی از مهم ترین از مسائل مورد توجه بشر تبدیل شده است، تخریب و استفاده بی رویه از آن نگرانی جدی ای نسبت به آینده بشر برای صاحب نظران به وجود آورده است، از این رو ضرورت دارد تا این موضوع را از منظر آیات و روایات و دلیل عقل مورد بررسی قرار دهیم تا مبانی فقهی این مسئله تبیین گردد. با مراجعه به آیات و روایات و ادله عقلی می توان حق بهره مندی همة بشر از محیط زیست سالم را استنباط کرد و در نتیجه آحاد بشر را مکلّف به رعایت حق سایرین در استفاده از محیط زیست دانست و از این رو تصرفات تخریب گر نسبت به آن را از نظر شرعی ممنوع دانست، از این بحث تحت عنوان عدالت بین نسلی در استفاده از محیط زیست یاد می شود، زیرا تجاوز به حق آحاد بشر نسبت به محیط زیست نوعی تضییع حق و ظلم نسبت به ایشان به حساب می آید.

در زمینه تقوای سازمانی تاکنون مدل هایی ارائه شده است؛ اما از دیدگاه اسلام تحقیق مشخصی درباره ارائه مدل مناسبی در حوزه مدیریت و سازمان انجام نشده است. این مقاله درصدد ارائه مدلی برای تقوای سازمانی از دیدگاه اسلام است، که بدین منظور پس از مطالعه پژوهش های پیشین و همچنین بررسی مدل های موجود با مراجعه به 4 نفر از خبرگان متخصص مدیریت و 7 نفر متخصص معارف اسلامی، ابتدا تعداد 71 مؤلفه استخراج و سپس نسبت به اولویت سنجی مؤلفه های کارآمد و حذف 15 مؤلفه غیرمرتبط اقدام شد و در مرحله سوم 56 مؤلفه از سوی خبرگان به عنوان مؤلفه های تقوای سازمانی از دیدگاه اسلام تعیین شد. با انتخاب اعضای هیأت علمی و کارکنان دانشگاه دولتی اراک که تعداد آنها به 503 نفر می رسد به عنوان جامعه آماری و انتخاب 174 نفر به روش تصادفی سیستماتیک به عنوان نمونه آماری، پرسش نامه تهیه شده به بوته آزمایش گذاشته شد. با استفاده از تحلیل عاملی 5 دسته از عوامل شناسایی گردید که طبق نظر خبرگان با عنوان «ویژگی ها و استعدادهای شخصی»؛ «حسن معاشرت»؛ «اطاعت و بندگی»؛ «علم و تجربه»و «صبر» نام گذاری شدند.

ممنوعیت فروش استقراضی (نامنفی بودن اوزان دارایی) یکی از فرض های اولیه ی مدل مارکویتز است که تنها وضعیت خرید را برای دارایی ها ممکن می کند. حل مدل کوآدراتیک مارکویتز  با در نظر گرفتن تنها دو محدودیت بازده و بودجه، مرز کارای نامقید سرمایه گذاری را به دنبال دارد. در سال های گذشته، معرفی سایر محدودیت های کاربردی منجر به توسعه ی مدل اولیه ی مارکویتز شده اند. در پژوهش پیش رو، مدلی نوین برای بهینه سازی پرتفو ارائه شده است که افزون بر مجاز شمردن فروش استقراضی، برخی محدودیت های کاربردی بازار نیز به مدل تحمیل شده است. با استفاده از اطلاعات قیمت 15 سهم، مدل غیرخطی پیشنهادی با به کارگیری ابزارهای استاندارد حل شده و مرز کارای مقید ترسیم شده است.

دولت های مختلف در اقصی نقاط جهان، با اتخاذ سیاست های مالی تهاجمی، به دنبال واکنش دهی مناسب به بحران کرونا (کووید 19) هستند. آن ها اهدافی همچون افزایش هزینه های جاری خدمات درمانی، انتقال درآمد، پرداخت های کمکی با هدف افزایش سطح رفاه، پرداخت یارانه های دستمزدی به شرکت ها با هدف حفظ کارکنان و به حداقل رساندن بیکاری کوتاه مدت را دنبال می کنند. اصولاً ایجاد یک واکنش مالی مناسب، امری ضروری و به موقع است. البته ماهیت واکنش های اتخاذی توسط دولت ها، در اقصی نقاط جهان، کاملاً متفاوت است. مقاله حاضر پس از توصیف آثار بحران کرونا بر اقتصاد کلان جهان، کسری های بودجه و سطوح بدهی دولتی، با مراجعه به دوره های تاریخی قابل مقایسه قبلی و اتخاذ نگاه انتقادی، واکنش های مالی ایجاد شده در سطح جهانی را مورد ارزیابی قرار می دهد. با توجه به تحلیل های صورت گرفته، این نتیجه گیری حاصل می شود که برخی واکنش های مالی، بیش ازحد مطلوب انبساطی بوده اند و در ساختارها و شکل های نامناسبی متجلی شده اند. در ادامه کار، به مخاطرات آتی بالا رفتن سطوح بدهی های دولتی، ناشی از کرونا، در سطح اقتصاد کلان تأکید می شود. مؤلفان به عنوان نتیجه گیری بر این باور هستند که "تحریک مالی"، به جای"محرک مالی"، راهکار صحیح و مناسب برای رسیدگی به آثار مالی بشدت خطرناک بحران کرونا محسوب می شود.

در رویکرد نهادگرایی جدید پیچیدگی های نظام بودجه ریزی ریشه در تطور تاریخی شکل گیری آن دارد. شناخت این تطور تاریخی از منظر نهادها و سازمان ها فهم پیچیدگی هایی را که امروز نظام بودجه ریزی کشور با آن روبه رو است آسان تر کرده است. این پژوهش با استفاده از رهیافت نظم های اجتماعی و تکیه بر سه عنصر نهادها، سازمان ها و کنترل خشونت به بررسی نظام بودجه ریزی ایران در فاصله سال های انقلاب مشروطه تا پایان سلسله قاجار پرداخته است. در این دوره تصویب قانون اساسی، نظام نامه داخلی مجلس، قانون تشکیل وزارت مالیه، قانون محاسبات عمومی، قانون دیوان محاسبات و نگارش قانون بودجه و همچنین پیش بینی پذیرتر شدن نحوه تامین منابع و تخصیص هزینه ها با محدود کردن دوره عمل بودجه انجام گرفته است. همچنین بررسی  حساب وزرا، جلوگیری از انتقالات غیرقانونی، تهیه و تفریغ بودجه، افزایش قدرت وصول مالیات، ساماندهی خزانه کل کشور و ممنوعیت مقرر شدن مالیات بر اثر نظر شخصی و ارائه روش های اجرایی مرتبط با نظام بودجه ریزی همچنین تشکیل مجلس، کمیسیون بودجه مجلس، دیوان محاسبات، وزارت مالیه و کمیسیون رسیدگی به دخل و خرج وزارتخانه ها به بهبود کیفیت نهادها و افزایش سازمان های قراردادی با عمر دائمی در نظام بودجه ریزی انجامیده که این امر باعث کنترل خشونت شده است. با بررسی نظام بودجه ریزی، گروه های عضو ائتلاف غالب در دوره مورد بررسی را شاهزادگان، اشراف، اعیان، علما ، تجار، مالکان، طبقه روشنفکر و دولت های روس و انگلیس تشکیل می دادند. بررسی نهادها، سازمان ها و کنترل خشونت نشان می دهد که نظام بودجه ریزی از نظم دسترسی محدود شکننده به نظم دسترسی محدود پایه در این دوره گذار کرده است.

موضوع کارایی شرکت ها از مباحث مهم در تصمیم گیری مدیران جهت اجرای برنامه های استراتژیک می باشد.هدف این پژوهش نقش وابستگی به دولت در تحلیل کارایی و شفافیت شرکت سهام است. امتیاز کارایی شرکت ها براساس روش تحلیل پوششی داده ها و برای محاسبه کیفیت اقلام تعهدی و شفافیت سود از روش مدل کوتاری و مدل بارت و محاسبه شد و از مدل رگرسیون توبیت برای آزمون فرضیه ها استفاده گردید. به این منظور شرکت های بورس ایران مورد بررسی قرار گرفته و 96 شرکت طی سال های 1390 تا 1396 به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. نتایج این پژوهش با استفاده از روش رگرسیون چندگانه و نرم افزار آماری ایویز نشان می دهد در شرکت های دولتی بین کارایی شرکت و شفافیت سود و همچنین بین کارایی شرکت و کیفیت اقلام تعهدی رابطه معناداری وجود دارد.

ﻃﺮح های ﻧﻮﺳﺎزی یکی از ﻣﻬﻢ ﺗﺮیﻦ اﺑﺰارهای مداخله در ﺳﺎزﻣﺎندﻫی ﻓﻌﺎﻟیﺖ ﻫﺎی ﻋﻤﺮاﻧی، ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓیﺰیکی روﺳﺘﺎ و در ﻧﺘیﺠﻪ ارﺗﻘﺎء ﺷﺮایﻂ زیﺴﺖ در ﻧﻮاﺣی روﺳﺘﺎیی است ، که زمینه را برای اراﺋﻪ یک ﺳﺮی ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣی از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﺴﻬیﻞ ارﺗﺒﺎﻃﺎت و جریان زندگی و ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫی ﻓﻌﺎﻟیﺖ ﻫﺎی ﻋﻤﺮاﻧی و ﺳﺎﺧﺖ و ﺳﺎز در روﺳﺘﺎﻫﺎ فراهم کرده است و سبب حفظ و احیای مجدد زندگی و بهبود کیفیت زندگی در مناطق روستایی شده است. هدف از این پژوهش تحلیل اثرات نوسازی کالبدی بر کیفیت زندگی روستایی در بخش روستاهای طرقبه و شاندیز (شهرستان بینالود) است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و از حیث ماهیت کاربردی است. به منظور گردآوری داده های از روش های کتابخانه ای و میدانی بهره گرفته شده است. جامعه آماری این تحقیق  شامل 10 روستا که در آنها نوسازی کالبدی صوت گرفته است و بالغ بر 3724 خانوار محاسبه و در در نظر گرفته شده است که 131 نمونه محاسبه و در بین روستاهای مورد مطالعه توزیع شده است. ضریب آلفای کرونباخ با هدف تشخیص پایایی پرسشنامه محاسبه شده است که در این پژوهش برای تمام های شاخص ها پرسشنامه  812/0 به دست آمده است که این حاکی از مناسب بودن ابزار پژوهش است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آماری توصیفی(انحراف معیار، میانگین و ضریب تغییرات) و استنباطی( تی تک نمونه ای و تحلیل واریانس) و برای رتبه روستاها از لحاظ شاخص های کیفیت زندگی از مدل ویکور استفاده شد. نتایج حاصل از آزمون تی تک نمونه ای نشان داد که در بین شاخص های مورد بررسی در تحقیق، شاخص ها بهبود وضعیت فعالیت و اشتغال با میانگین(702/3)، جذب اعتبارات و کاهش هزینه(44/3)، کاهش تغییرات محیطی(33/3) و حفظ سبک معماری(26/3) هر کدام به ترتیب بیشترین اثرات را در کیفیت زندگی ساکنان روستایی به دنبال داشته است. همچنین مدل ویکور نشان داد که روستایی دهبار با میزان(68/0) دارای بالاترین رتبه؛ و روستاهای دهنو و نقندر با میزان(98/0)  و (97/0)، دارای پائین ترین رتبه به لحاظ برخورداری از میزان اثرات نوسازی کالبدی در بهبود کیفیت زندگی در مناطق مورد مطالعه است.

سازمان ها برای بقا در دنیای رقابتی و پویای امروزین به توسعه دارایی های راهبردی خود روی آورده اند تا بتوانند با کمک منابع و توانمندی های ناملموس و غیرقابل تقلید خود، مزیت رقابتی کسب کنند. اهمیت سرمایه انسانی به عنوان یک دارایی ارزشمند بر هیچ سازمان و مدیری پوشیده نیست. یکی از راه های توسعه سرمایه انسانی، اجرای مؤثر اقدامات مدیریت دانش در سازمان است. از این رو این پژوهش سعی دارد به بررسی تاثیر اقدامات مدیریت دانش در توسعه سرمایه انسانی کارکنان شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران بپردازد. هدف اصلی این پژوهش توسعه سرمایه انسانی و ارتقای سطح توانمندی کارکنان جامعه مورد پژوهش از طریق به کارگیری اقدامات مدیریت دانش از جمله خلق و تسهیم دانش می باشد. روش تحقیق توصیفی از نوع علی است و محقق به دنبال بررسی رابطه علی بین اقدامات مدیریت دانش و سرمایه انسانی می باشد. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه های محقق ساخته و برای آزمون فرضیات و تحلیل داده ها از آزمون های ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون دو متغیره ساده استفاده شده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که بین اقدامات مدیریت دانش و سرمایه انسانی همبستگی مثبت و معناداری (با ضریب 641/0) وجود دارد. همچنین با تأیید تمامی فرضیات پژوهش مشخص گردید که اقدامات مدیریت دانش تاثیر مثبت و معناداری بر ابعاد سرمایه انسانی دارد.

هدف: هدف این مقاله، شناسایی مؤلفه های تقوای سازمانی و تبیین مفهوم آن از دیدگاه اسلام در حوزه مدیریت بوده است. روش: یکی از پارادایم هایی که در حوزه رفتار سازمانی به تازگی مورد توجه قرار گرفته، تقوای سازمانی است. با مطالعه پژوهشهای پیشین و همچنین بررسی تعاریف موجود در این موضوع، به تعریفی واحد از تقوای سازمانی رسیده و در جامعه آماری دانشگاه دولتی اراک به تعداد 503 نفر و انتخاب 174 نفر به روش تصادفی سیستماتیک به عنوان نمونه آماری، مدل مذکور به بوته آزمایش گذاشته شد. با توجه به مدلهای موجود در مدیریت اسلامی، با استفاده از پرسشنامه به بررسی و شناسایی مؤلفه های تقوای سازمانی پرداخته شد. یافته ها: بر اساس یافته های تحقیق، سه معیار تخصصی، ارزشی و مکتبی، شاخصهای اصلی تقوای سازمانی در دیدگاه اسلامی می باشند. نتیجه گیری: اکثر مؤلفه های در نظر گرفته شده برای این سه معیار، نقش مثبت و معنادار در مفهوم تقوای سازمانی دارند