حمیدرضا فرتوک زاده

امروزه، نیازسنجی به عنوان یکی از ورودی های اصلی نظام اکتساب دفاعی در جهان مطرح است که کشورها آن را مبنای برنامه ریزی ها، در پیش گرفتن یک رویکرد و تصمیم گیری های خود جهت ارائه راه حل برای مقابله با دشمن قرار می دهند. با توجه به پویایی، پیچیدگی و عدم قطعیت محیط های آینده، دیگر رویکرد سنتی به نیازسنجی (تهدیدمحوری)، چندان موثر نیست. عدم استفاده از یک الگوی یکپارچه و جامع نیازسنجی و مبتنی بودن رویکرد فعلی بر تهدیدمحوری، موجب شده است تا اثربخشی فعالیت های دفاعی کشور به قیمت هزینه های هنگفت میسر باشد. این پژوهش با هدف طراحی یک الگوی جامع نیازسنجی مبتنی بر قابلیت محوری و استخراج عناصر احتمالی قابلیت کشور انجام شده است. برای این منظور، ابتدا با روش مطالعه تطبیقی نظام های نیازسنجی دفاعی کشورهای آمریکا، استرالیا، انگلستان و کانادا مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت، سپس با استفاده از روش «فراترکیب» ضمن بررسی کیفی الگوهای استخراج شده، از نقاط قوت آنها استفاده شد و یک الگوی نیازسنجی قابلیت محور برای کشور طراحی گردید. در ادامه الگوی طراحی شده با استفاده از روش گروه کانونی مورد اصلاح و اعتبارسنجی قرار گرفت. همچنین عناصر قابلیت کشورهای مختلف استخراج گردید و با استفاده از الگوی هفت اس مکینزی و نظریه قابلیت های پویا، تحلیل شد. نتایج نشان داد که این عناصر به لحاظ ماهیت، از جنس قابلیت های پویا هستند و بر 5 حوزه «سیستم»، «راهبرد»، «کارکنان»، «مهارت ها» و «سبک مدیریت و رهبری» تمرکز دارند. در پایان فهرستی از عناصر قابلیت برای کشور پیشنهاد گردید.

این مقاله سعی دارد تفسیری اجتماعی- تکنیکی از شکل گیری و گذار صنعت دفاعی ایران در طول چند دهه اخیر را ارائه نماید. برای این منظور، ابتدا با الهام از نظریه میدان بوردیو، چارچوبی برای تحلیل گذار ارائه شده است. در ادامه با ترکیبی از روش شناسی سه مرحله ای بوردیو و روش نظریه پردازی زمینه محور تلاش شده است فرآیند گذار با تاکید بر صنعت ضد زره تحلیل گردد و ایده های نظری جدیدی پیرامون تحول اجتماعی- تکنیکی در صنعت دفاع ارائه شود. بر اساس چارچوب و ایده های ارائه شده در این پژوهش، برای فهم نوآوری و تغییرات فنی در صنعت دفاعی باید به بررسی تحولاتی که در کنش و قشربندی مهندسان و عادت واره، سبک و ارزش های مهندسی رخ می دهد، پرداخت. تجربه صنعت دفاعی نشان می دهد که توازن و هماهنگی بین سرمایه تکنیکی و سرمایه نمادین مهندسان، مهم ترین عامل در توسعه فناورانه و پایداری میدان صنعت دفاعی است. این توازن باعث ایجاد یک قشربندی اجتماعی و روابط کاری مولد بین نیروهای صنعت م یشود. در صورتی که این توازن وجود نداشته باشد، روابط کاری مولد به وجود نمی آید و در نتیجه انباشت سرمایه ممکن نمیشود. میدان سیاست با مداخله در میدان صنعت تاثیر به سزایی بر این توازن و هماهنگی دارد. توجه به این تاثیرگذاری برای سیاست گذاری علم وفناوری در ایران از ضرورت مضاعف برخوردار است.

این پژوهش تلاش دارد الگویی برای مطالعه گذار در صنعت دفاعی، به دست دهد. برای این منظور، با بهره گیری از دیدگاه چند سطحی و نظریه کنش بوردیو و با تأمل در واقعیت هایی که از طریق مطالعه و گفتگو با خبرگان به دست آمده است، چارچوبی برای فهم تحولات بلند دامنه، تحت عنوان «چارچوب فهم سه وجهی»، ارایه می شود. بر اساس این چارچوب، برای فهم تحول و گذار در میدان و عادت واره صنعت دفاعی، باید سه وجه یا سه مرحله مهم قائل شد: «تأسیس»، «آستانه» و «مسیریابی به سمت پایداری». این سه مفهوم به ما کمک می کند بتوانیم سه برش اثربخش به تکوین و گذار یک میدان اجتماعی- فنی بزنیم. مدعای این پژوهش این است که تأمل راجع به چگونگی آغاز و تأسیس، آستانه یابی و پایداری یک میدان اجتماعی- فنی، مهم ترین راه ما برای فهم وضعیت کنونی و مسیر تحولات آتی آن است. بدون فهم این سه وضعیت، سیاست گذار، با هاله ای از ابهام در مسیر پر پیچ و خم مدیریت گذار، گام بر می دارد. دیدگاه این پژوهش، از دو جهت به اصلاح و ارتقای دیدگاه چند سطحی کمک می کند که در بخش پایانی به آن اشاره شده است.

دلایل متعددی برای شکست پروژه های مختلف درون سازمانی وجود دارد که برخی از مهمترین آنها عدم حمایت مدیریت ارشد، مقاومت های شدید درون سازمانی، تغییر شرایط اجرا و مقتضیات سازمانی هستند. پروژه های سیستم های اطلاعاتی نیز در همین قالب، قابل برررسی هستند. به دلیل اهمیت ویژه این پروژه ها و با توجه به تاثیر خاص آنها بر کیفیت و کمیت خروجی سازمان، در این مقاله به دنبال یافتن راه حل هایی هستیم تا احتمال چنین رخدادهایی را در سازمان های ایرانی به حداقل رسانیم. در همین راستا، شرکت خدمات انفورماتیک به عنوان بزرگترین شرکت فعال در زمینه بانکداری الکترونیکی در ایران جهت مطالعه انتخاب گردیده است. در این پژوهش با استفاده از مدل سازی دینامیکی در قالب روش تحلیل پویایی سیستم، مساله برون سپاری پروژه های سیستم های اطلاعاتی مدل شده و با استفاده از شبیه سازی رفتاری در محیط نرم افزار Vensim، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. با آزمون راهکارهای مختلف در محیط شبیه سازی، سیاست ها و راهکارهایی برای بهبود وضعیت پروژه های برون سپاری شده سیستم های اطلاعاتی ارائه گردیده است که مهمترین آنها عبارتند از: آموزش مستمر، طراحی و استقرار نظام های گوناگون مدیریتی از طریق تصویب و اجرای آیین نامه ها و دستورالعمل ها، کمک به بهبود وضعیت مالی پیمانکاران، رسیدن به زبان و فهم مشترک از پروژه میان کارفرما و پیمانکار و دقت در انتخاب پیمانکار. نقطه افتراق این مقاله با مقالات قبلی این حوزه، تمرکز بر شکاف عملکردی و برنامه ریزی برای رفع آن است.

هدف این تحقیق بررسی نقش صنعت دفاعی در گذار به اقتصاد مقاومتی در سطح ملی است. برای تبیین نقش صنعت دفاعی در جریان گذار به اقتصاد مقاومتی، دو مسأله باید مورد توجه قرار گیرد: اول، صنعت دفاعی در گذار به اقتصاد مقاومتی چه چش ماندازی را تعقیب خواهد کرد و جه تگیری های راهبردی آن چگونه خواهد بود؟ دوم، این که، صنعت دفاعی با این جه تگیری و چش مانداز، بر جریان مقاومتی شدن اقتصاد کشور چه تأثیری بر جای خواهد گذاشت؟ در این مقاله، برای پاسخ به دو سؤال فوق ابتدا، مهم ترین چال شهای اقتصادی کشور تبیین خواهد شد. سپس، مفهوم اقتصاد مقاومتی و ماهیت، اهداف و مؤلفه های آن از دیدگاه مقام معظم رهبری معرفی می شود. در گام بعد، با مروری بر چالش های اقتصادی صنعت دفاعی کشور، براساس مؤلفه های اقتصاد مقاومتی، جه تگیری صنایع دفاعی در مسیر حرکت به سمت اقتصاد مقاومتی تحلیل و پی شبینی خواهد شد. در نهایت، با توجه به چش مانداز و جه تگیری پی شبینی شده برای صنعت دفاعی، براساس رویکرد گروه کانونی، 4 نقش و تأثیر صنعت دفاعی در حرکت کشور به سمت اقتصاد مقاومتی براساس مؤلف ههای طرح شده مورد بررسی قرار خواهد گرفت. نتایج مطالعه نشان م یدهد که صنعت دفاعی از طریق سرریزهای فناورانه، ایجاد امنیت سرمایه گذاری، کمک به تحریک تقاضای دان شبنیان و کمک به نوآوری نهادی برای رفع گلوگاه های نهادی مانع پیشرفت کسب و کارهای راهبردی در سطح ملی هستند، منجر به ارتقای قابلیت های کشور در گذار به اقتصاد مقاومتی خواهد شد.

اگر چه موضوع بازنشستگی به دلیل افزایش امید به زندگی و کاهش موالید در دهه های گذشته، دغدغه مهم اغلب کشورها در سطح جهانی است، اما آمار و ارقام و وضعیت صندوق های بازنشستگی در ایران نشان می دهد که جامعه ایرانی در سال های نه چندان دیر بحران هایی جدی تر از سایر کشورها در این زمینه تجربه خواهد کرد و به یکی از مضمون های تاثیرگذار بر ساخت درونی قدرت ملّی، تبدیل خواهد شد. این مساله مهم به رغم پیچیدگی هایی که در لایه های آشکار و پنهان خود دارد، غالباً ساده انگاشته شده و به راه حل های دم دستی سپرده می شود، طوری که می توان گفت با نوعی از پیچیدگی مرکب روبرو شده است. برخلاف تصورهای رایج، تامل بر این پدیده را نمی توان صرفاً در درون صندوق های بازنشستگی و یا سازمان تامین اجتماعی خلاصه کرد. چراکه بسیاری از مشکلات و مسایلی که در درون صندوق ها آشکار می شوند، نه به دلیل کارشناسی و تکنیکی و درون سازمانی، بلکه در ابعاد برون سازمانی و در لایه های عمیق تر یعنی گفتمان های سیاسی و اجتماعی ریشه دارند. براین اساس، برای درک ژرف این پدیده، نباید شیفته ظواهر اغواگر و قیل و قال های محل ظهور شد، بلکه شایسته است که با عبور از سطح ظواهر به عوامل اساسی تر، دست یافت. بناب راین هدف این تحقیق، دست یابی به درکی عمیق از جنبه های برون سازمانی پدیده بازنشستگی و ارایه تاریخ-مند از تح ولات آن در بستر گفتمان های سیاسی و اجتماعی و توصیف ویژگی های نظام های معنایی آنها است. پرسش اصلی این تحقیق عبارت است از این که مفهوم بازنشستگی در گفتمان های پس از انقلاب اسلامی چگونه بازنمایی شده است؟ برای تحقق این هدف، داده های گفتمانی به روش لاکلاو و موفه، تحلیل می شوند. در این روش، هر متن در مقایسه با سایر متون و همچنین تحولات معنایی در سیر تاریخی مورد بررسی قرار می گیرد. در این تحقیق، مفهوم بازنشستگی پس از انقلاب اسلامی در بستر گفتمان زمینه ای سه گفتمان کلان سیاسی و اجتماعی(سازندگی و اصلاحات) با تاکید بر متون قانون برنامه های توس عه مورد بررسی قرار می گیرد، تا با درک نشانه های اصلی و مفصل بندی های خاص هر گفتمان و همچنین تم ایزات رویکردی، سیاست گذاری و عملکردی، در میان این گفتمان ها، کشف شود. یافته ها نشان می دهند که اگر چه مفهوم بازنشستگی در بستر گفتمان های سیاسی و اجتماعی زمینه (سازندگی و اصلاحات)، در طول سه دهه پس از پیروزی انقلاب از نظر تحلیل گفتمانی (مضامین،نشانه، دال ها، مدلول ها و...)، یکسان نبوده است. یعنی برمقولة بازنشستگی به مثابه دال شناور در هر فضاهای گفتمانی، معانی متفاوت و گاهاً متضاد تثبیت شده است، اما همه گفتمان های گذشته کم و بیش، معناهای ارزشمندی را از جنس آینده پژوهی حاشیه رانی کرده اند. معناهایی که می توانند از شدت بحران آینده جلوگیری کرده و تکفل های افزاینده دولت را مهار کنند، اما این معناها در فرایند تقلیل معنایی گفتمان های کوتاه مدت، به حاشیه رانده شده اند. برخی از این معناها عبارتند از عدالت بین نسلی، تنظیم قطعیت های هزینه ای با عدم قطعیت های درآمدی، معنای دوره عمر هزینه، حساس بودن به آینده و مراقبت از منابع بین نسلی، ایجاد تعهدات متناسب با امکانات و غیره. از آن جا که سیاست های بازنشستگی با مراقبت از سالمندان و تامین آنها، ذخایربلندمدت، تعهدات برای نسل های آینده، منابع بین نسلی، و عدالت بین نسلی در ارتباط است، بنابراین یافته های این تحقیق در خصوص روایت \"تقلیل معنایی\"، می تواند مورد استفاده کنش گرانی قرار گیرد که با سیاست گذاری های بین نسلی و بلندمدت سروکار دارند. براین اساس، نتایج این تحقیق، می تواند مورد استفاده سیاست گذاران کلان و نهادهایی که دغدغه امنیت ملّی و استحکام ساخت درونی قدرت ملّی آینده ج.ا.ا. را دارند قرار گیرد.

مقدمه: امروزه، آثار مستقیم یا غیر مستقیم سوءِمصرف مواد مخدر بسیاری از کشورها را تحت تأثیرات منفی قرار داده و معضل اجتماعی مهمی محسوب می شود. هزینه های بسیار و راهکارهای سخت گیرانه و شدید مقابله با آن، چنان که باید، در طی چندین دهه، نتوانسته گشایشی در گره کور سوءِمصرف مواد مخدر ایجاد کند و بسیاری صاحب نظران معتقدند که لازم است از منظر دیگری، به این معضل اجتماعی نگریسته شود. این مطالعه با هدف دستیابی به ابزار مناسبی برای ایجاد نگرشی تازه به مسئله سوءِمصرف مواد مخدر انجام شد. روش: رویکرد تحلیل پویایی های سیستم، به این جهت که قادر است تعاملات میان پارامترهای سیستم های پیچیده را بررسی کند، ممکن است ابزار مناسبی برای ایجاد نگرشی تازه به مسئله سوءِمصرف مواد مخدر به دست دهد. با درپیش گرفتن این رویکرد، ابتدا مدلی شبیه سازی شده از پدیده سوءِمصرف مواد مخدر طراحی شد. سپس به استناد روش های متعدد پایایی سنجی، پایایی مدل در تبیین و پیش بینی رفتار سوءِمصرف مواد مخدر انجام شد. درنهایت، در راستای کنترل سوءِمصرف مواد مخدر، فرضیه های روابط میان متغیرهای مدل پیشنهاد شده به وسیله مدل ارزیابی شد. یافته ها: در این مقاله، با اتخاذ رویکرد تحلیل پویایی های سیستم به عنوان ابزار تحلیلی با قابلیت آینده پژوهی، سوءِمصرف مواد مخدر مدل شده، در محیط نرم افزار «ونسیم» شبیه سازی شده است و سیاست ها و راهبردهای مختلف موردِآزمون قرار گرفته و درنهایت، بسته های سیاستی برای مدیریت معضل سوءِمصرف مواد مخدر ارائه شده است. بحث: مهم ترین این سیاست ها و راهبردها عبارت است از: تشکیل خانه های اعتیاد، حمایت درمانی و اقتصادی از معتادان و خانواده های آنان، ایجادکردن و فراهم آوردن زمینه تفریحات و سرگرمی های سالم، زمینه سازی برای جایگزین های کم خطرتر مواد مخدر، ارتقای سطح نگرش ها و باورهای عمومی افراد جامعه درباره سوء ِمصرف مواد مخدر، مشارکت اقتصادی و صنعتی با کشورهای تولید کننده مواد مخدر، تقویت اراده و خواست سوءِ مصرف کنندگان برای توقف رفتار و رفع نابسامانی های اجتماعی از طریق بهبود وضعیت اقتصادی و معیشتی.

جدای از اثرات بخش دفاعی هر کشور بر یادگیری فناورانه در سطح ملی، تجربیات موفق این بخش در کشور ما درس آموخته های خوبی برای توسعه فناوری در سایر بخش ها و الگوی مداخله و حمایت مثبت دولت را به همراه دارد که شاید یادگیری این الگوها مهم تر از یادگیری و اشاعه فناوری های بخش دفاع باشد. در این پژوهش ابتدا مروری خواهیم داشت بر ویژگی های صنایع دفاعی که باعث می شود آن را به عنوان یک الگو برای سایر بخش ها مورد بررسی قرار دهیم. در ادامه الگوی توسعه بخش دفاع که از آن به الگوی «هسته و شبکه» یاد می شود، به طور خلاصه مرور خواهد شد و سپس چارچوبی برای پیاده سازی این الگو در صنعت نفت ارائه می شود. در این چارچوب چیدمانی از نهادهای تأثیرگذار بر زنجیره ارزش ساز صنعت نفت ارائه و پیرامون نحوه شکل گیری انواع هسته ها و نهاد متولی هسته و شبکه در صنعت نفت بحث می شود. در پایان ایده هایی برای توسعه صنعت نفت بر اساس این الگو ارائه خواهد شد.

دو راهبرداصلی مهندسی مجدد ودجا( راهبرد ساماندهی و راهبرد نوآوری) در پی ایجاد شالوده ای نوآفرین برای صنایع دفاعی هستند که متشکل از هسته های کارآفرینی قدرتمند و شبکه های همکاری تحقیقاتی و صنعتی گسترده در همه بخش های کشور باشد. در این راستا ارتقای قدرت مالی با هدف پشتیبانی از اقتدار دفاعی از دغدغه های اصلی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروها مسلح جمهوری اسلامی ایران (ودجا) است. اتلاف به عنوان آنچه که قدرت مالی را به محاق می برد موضوع این تحقیق است. در این تحقیق پس از مروری بر ضرورت های توسعه قدرت مالی به مفهوم قدرت مالی و منابع قدرت مالی پرداخته و سپس الگویی تحلیلی برای مراحل ایجاد اتلاف و عوامل مؤثر در هر مرحله ارائه می شود. بر اساس این چارچوب، عوامل تأثیرگذار شناسایی شده و در گام بعد از طریق فرایند پیمایش مورد آزمون قرار گرفته است. در انتها نیز پیشنهادهایی برای مواجه با اتلاف ها در هر مرحله ارائه می شود.

موضوع همکاری در صنایع دفاعی با توجه به الگوی معماری هسته و شبکه روز به روز از اهمیت بیشتری برخوردار می شود. قوانین مالی و معاملاتی به عنوان یکی از مهم ترین ارکان همکاری های صنعتی و تحقیقاتی همواره باید از کارایی لازم نسبت به دغدغه های راهبردی سازمان برخوردار باشند. این دسته از قوانین سوای تأثیراتی که بر همکاری ها دارند بر ایجاد اعتماد متقابل، تسهیم منافع و ریسک ها، و توسعه تعهد متقابل میان کارفرما و پیمانکار، اثرگذارند. این پژوهش سعی دارد با بررسی و تحلیل دقیق این قوانین به عنوان مهم ترین رکن در ارتقای بستر نهادی صنایع دفاعی، ایده هایی را برای تغییر و بهبود در آن ها فراهم آورد. برای این منظور با انجام 48 مصاحبه از زوایای گوناگون این قوانین مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت و سپس، محورهای استخراج شده در مصاحبه ها در جلسات گروه کانونی به بحث گذاشته شد و در نهایت، رهیافت هایی برای بهبود ارایه گردید.

روش شناسی پویایی شناسی سیستم با ادعای شناخت ساختارِ اصلی تعیینکننده رفتارهای اجتماعی، اقتصادی و فنی، پژوهشگران حوزههای مختلفی را به سوی خود جلب کرده است. بیتردید، مبانی فلسفی و نظری پویایی شناسی سیستم یا همان پیش فرض های آن، در نحوه اجرای فرایند مدل سازی برای تبیین و سناریوسازی مسائل مختلف، نقش مهمی ایفا خواهد کرد؛ به گونهای که ممکن است فرایند مدل سازی و خروجی آن با مبانی مختلف، تغییر کند و با انتظارات مدل ساز از این روششناسی، در تناقض افتد. با توجه به اینکه مبانی نظری پویاییهای سیستم، از ابتدا، به خوبی تبیین نشده در این مقاله بر آنیم پس از مروری گذرا بر نظرات مطروح و بیان علت پراکندگی آنها، به تبیینی جامع از مبانی فلسفی پویایی های سیستم برسیم. بدین منظور در رویکردی استقرایی (جزء به کل)، به بررسی مبانی فلسفی مدل هایی که تاکنون با این روش طراحی شده است پرداختیم. خروجی استفاده از این رویکرد، طبقه بندی مدلهای پویایی شناسی سیستم بر اساس مبانی فلسفی حاکم بر آن ها بود. بر اساس این طبقه بندی می توان ادعا کرد که رویکردهای متعددی به عنوان مبانی فلسفی مطالعات پویایی شناسی سیستم وجود دارد و پیشنهاد نویسندگان برای این عنوان، کثرتگرایی تلفیقی است که بنا بر نوع مسئله مورد نظر، پارادایم خاصی در فرایند مدل سازی حاکم خواهد بود.

هنگام بحث در رابطه با شکست یا موفقیت بازارهای آتی، همواره نقدشوندگی یکی از عوامل تعیین کننده مطرح شده و بررسی عوامل مؤثر بر این پدیده از مدت ها قبل مورد توجه بسیاری از پژوهشگران قرار گرفته است. در مطالعات و پژوهش های انجام شده ی پیشین برای نقدشوندگی ابعاد مختلفی بیان شده و برای اندازه گیری هر یک از آن ابعاد نیز معیارهای مختلفی پیشنهاد شده است. در این پژوهش با بهره گیری از تحلیل رگرسیون و با در نظر گرفتن دو معیار شکاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش و عمق که دو بعد متفاوت از نقدشوندگی را اندازه گیری می نمایند، به بررسی عوامل مؤثر بر این پدیده در بازار قراردادهای آتی سکه ی طلا در بورس کالای ایران پرداخته می شود. نتایج پژوهش نشان می دهد که عوامل اصلی تاثیرگذار بر شکاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش، حجم معاملات و نوسان پذیری قیمت ها هستند. علاوه بر این مشاهده شده است که دوره ی زمانی معاملات نیز دارای تاثیر چشمگیری بر میزان این شکاف قیمتی است. نتایج بررسی عوامل مؤثر بر عمق بازار نیز نشان داد که حجم معاملات دارای اثر مثبت، نوسان پذیری بدون اثر و سطح قیمت ها نیز دارای اثری مثبت بر متغیر عمق بازار هستند.

بانک در جایگاه مهم ترین نهاد پولی کشور با ریسک های گوناگونی روبه رو است. تقابل عامل های درونی – بیرونی و انتظارهای صاحبان نفع برای حال و آینده بانک های فعال در کشور، ریسک هایی را پدید می آورند. برخی از این ریسک های نوظهور، ریسک های راهبردی هستند که در صورت عدم اعمال مدیریت صحیح بر آنها، باعث ورشکستگی بانک ها خواهند شد. از مشخصه های بلوغ بانکی، تعریف فرایندهای خاص و یکپارچه ای برای مدیریت ریسک های راهبردی است. در پژوهش پیش رو با توجه به ضرورت به کارگیری رویکرد پیش گفته در صنعت بانکداری ایران، بانک ملت به عنوان بانک موردنظر انتخاب شده است. هدف از پژوهش پیش رو، دستیابی به گنجینه های دانشی خبرگان بانکی و کندوکاو در این معادن، برای آشکارسازی و مستندسازی ریسک های راهبردی با استفاده از روش دلفی است. پژوهش پیش رو در صدد شناسایی و اولویت بندی ریسک های راهبردی و ارائه نقشه ریسک های راهبردی بانک ملت است.

فعالیت شرکت های سرمایه گذاری در محیط پیچیده کنونی و لزوم شناسایی خطرهای پیش رو از جمله مهم ترین لوازم دستیابی به موفقیت در این شرکت هاست که در این مسیر توجه به مقوله ریسک های راهبردی (نیروهای بالقوه ای که می تواند سیستم استراتژی را بی تعادل کند و به همین سبب، بر ارزش شرکت سرمایه گذاری تاثیر منفی قابل ملاحظه ای گذارد)، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هدف این تحقیق، شناسایی و اولویت بندی ریسک های راهبردی شرکت های سرمایه گذاری (شرکت سرمایه گذاری غدیر) است. برای استخراج و تجزیه و تحلیل داده ها از روش های دلفی (اجماع خبرگان) و موردکاوی استفاده شده است.نتیجه این تحقیق که در شش گام انجام شده، شناسایی ریسک های راهبردی شرکت های سرمایه گذاری، اولویت بندی این ریسک ها در سناریوهای پیش روی شرکت سرمایه گذاری غدیر (در بازه زمانی 3 تا 5 سال آینده) و در نهایت، ترسیم نقشه ریسک های راهبردی در هر سناریو است.

هدف این پژوهش، نظریه پردازی در باب موفقیت شبکه های همکاری تحقیق و توسعه در صنایع دفاعی است. برای این منظور با استفاده از راهبرد پژوهشی نظریه پردازی داده بنیان، تجربه ها و پروژه های موفق و کلیدی نوآوری در زیست بوم صنعت دفاعی با رویکردی کیفی و استقرایی مورد مطالعه قرار گرفت و با پشت سر گذاشتن مراحل مختلف مفهوم پردازی نظری های در این زمینه تولید شد. این نظریه حول مقوله محوری «شایستگی دستیابی» تشریح می شود. شایستگی دستیابی بیان می دارد که خلق محصولات نو و افزایش قدرت زایش صنعتی در زیست بوم صنایع دفاعی، مرهون قابلیت شبکه سازی، هم سو سازی و بارورسازی است. شایستگی دستیابی در فرایند بازآفرینی زنجیره ارزش ساز صنایع دفاعی تبلور یافته و شناسایی، ترکیب، کانونی سازی قابلیت های پراکنده و بازآرایی ظرفیت های ناهم سو در داخل و بیرون از صنایع دفاعی را به همراه می آورد. در جریان توسعه شایستگی دستیابی ظرفیت های یک نظام تحقیقاتی، صنعتی در آرایش «هسته های کوچک و شبکه های بزرگ» سامان می یابد؛ به این ترتیب رویش و ریزش ظرفیت ها و همچنین تبادل ظرفیت ها بین دو قطب هسته و شبکه به نحوی انجام می شود که خلق سامانه های اثربخش در بنیه دفاعی کشور، با سرعت، هزینه، ریسک، کیفیت و انعطاف مورد انتظار امکان پذیر باشد.

یکی از مهم ترین دیدگاه ها برای بررسی شرایط و بستر اجتماعی نوآوری، بررسی محیط و عوامل نهادی است. مطالعه نهادها می تواند دریچه ای مناسب به زمینه و بستر ناپیدای نوآوری تکنولوژیک باز کرده و بسیاری از موانع و گلوگاه های نوآوری را تشریح کند. بر این اساس در این پژوهش نهادهای تاثیرگذار بر نظام نوآوری صنایع دفاعی به پنج دسته تقسیم شده و سپس با ایجاد گروه های کانون و استفاده از نظرات خبرگان، مصادیق این نهادها در دو وضعیت زمانی گذشته و آینده با یکدیگر مقایسه شده اند. این نهاد ها عبارتند از: نهادهای شناختی که اشاره به اصول و ارزش های اعتقادی، عادات ثابت فکری و نقشه های ذهنی دارند؛ نهادهای رفتاری که بیانگر عادات اجتماعی و شیوه های ثابت رفتاری هستند؛ نهادهای همکاری که ناظر به شیوه ها و استانداردهای همکاری درون سازمانی و بین سازمانی می باشند، نهادهای قانونی که در برگیرنده، قوانین، مقررات و آیین نامه های مصوب بوده و نهادهای اساسی که چارچوب های مرجع و قواعد کلانی هستند که بر اساس رهنمودها و اسناد بالادستی و مادر بر نظام نوآوری حاکم می باشند. بنابراین بر اساس دیدگاه نهادی درگذار به صنایع دفاعی فردا (هسته کوچک- شبکه بزرگ) علاوه بر جنبه های فنی نوآوری باید بستر و زیست بوم نوآوری دفاعی در پنج بخش فوق متحول شود.

یکی از دغدغه ها و محورهای اصلی تحول و بهبود در صنایع دفاعی با توجه به تنوع و حجم بالای فعالیت ها، ترکیب دارایی ها در این صنایع است. ترکیب بهینه دارایی ها معلول مدیریت صحیح بر انواع آنها است. از آنجا که تعادل در ترکیب دارایی ها و به تبع آن ساختار مالی می تواند با ایجاد قدرت مالی بر جریان تولید قدرت دفاعی اثر جدی داشته باشد، وزارت دفاع برآن شد تا با طراحی و جاری سازی یک الگوی جامع، به تحول و بهبود در این زمینه همت گمارد. اجرای این الگو که در این تحقیق از آن تحت عنوان الگوی "رویارویی با تله های نقدینگی" یاد می شود، یکی از مهم ترین رویکردهایی است که مجموعه صنایع دفاعی در سال های اخیر به منظور بهبود در حوزه مالی به طور گسترده ای آن را به کار بست. بی شک یکی از اقدامات ضروری برای ارزیابی و بازنگری در این رویکرد بررسی اثربخشی آن بر اساس یک الگوی مفهومی کارآمد است. در این پژوهش ضمن مرور الگوی "رویارویی با تله های نقدینگی" طرحی از یک مدل مفهومی برای اندازه گیری اثربخشی آن ارائه شده و سپس با کمک راهبرد پژوهشی شبه آزمایش، تفاوت متغیرهای اثربخشی قبل و بعد از اجرای این الگو در میان یک نمونه 15 موردی از صنایع مورد مطالعه قرار گرفت. بر اساس نتایج آزمون فرضیات این تحقیق، اجرای الگوی رویارویی با تله های نقدینگی در صنایع دفاعی از طریق رشد خرد مالی مدیران (اثر درونی و نامشهود) منجر به تعالی عملکرد در حوزه دارایی ها (اثر بیرونی و مشهود) در صنایع دفاعی شده و در اصلاح ترکیب آن ها تاثیر معناداری داشته است.

از میان رویکردهای خلاق حل مساله موجود، متدولوژیهای مهندسی ارزش و شش سیگما به عنوان دو نمونه از رویکردهای غالب، سالهاست که مورد استفاده سازمانها قرار می گیرند. البته این دو نسبت به یکدیگر دارای کاستی هایی هستند که می توانند از طریق ویژگی های یکدیگر غنی سازی شوند. مقاله حاضر با مطالعه تطبیقیِ وجوه تمایز و برتری های مهندسی ارزش در مقایسه با شش سیگما به غنی سازی این رویکرد از طریق نقاط کلیدی ارزش آفرینی مهندسی ارزش پرداخته است. در این پژوهش محققان با انجام 10 مصاحبه اکتشافی با خبرگان مهندسی ارزش و شش سیگما در شرکت ایران خودرو و تجزیه و تحلیل آنها طی فرایند کدگذاری کیفی در جهت غنی سازی متدولوژی شش سیگما از طریق نقاط ارزش آفرینی مهندسی ارزش تلاش نموده اند. حاصل این کار الگوی «شش سیگمای غنی شده به وسیله نقاط کلیدی ارزش آفرینی و ابزارهای مکمل مهندسی ارزش » می باشد. در این الگو، مهندسی ارزش با تقویت سه رویکرد «جامع اندیشی» ، «تازه اندیشی» و «دوراندیشی» در شش سیگما موجب غنی سازی این متدولوژی شده است.

صنایع دفاعی در سال های اخیر به طور گسترده ای به طراحی و اجرای برنامه های ارزیابی و پایش تعالی همت گمارده و با توجه به اهداف و فلسفه بکارگیری، مدل ارزیابی، شیوه های اجرا، دامنه وسیع صنایع شرکت کننده، شبکه انسانی اجرا کننده و دستاورهای حاصله، مهم ترین تجربه کشور در زمینه ارزیابی تعالی و جایزه کیفیت را رقم زده است.در این پژوهش با بکارگیری استراتژی پژوهشی «پژوهش در عمل»، در سه دور نحوه طراحی و بکارگیری این رژیم بهبود سازمانی را مورد مطالعه قرار می دهیم.برگزاری هر دور از جایزه بر اساس راهبردها و سیاست های مشخصی انجام پذیرفت که ریشه در مساله هایی داشتند که در آن دور تشخیص داده شده و مورد تاکید ذی نفعان بود. بر همین اساس مدل تعالی و فرایند اجرایی دستخوش تغییرات تکاملی شدند و یافته های نظری و عملی متعددی را برای صنایع دفاعی رقم زدند. برخی از دستاوردهای اجرای این برنامه ها در صنایع دفاعی عبارتند از: ایجاد گفتمان تعالی در صنایع دفاعی، شکل دهی به رقابت برای بهبود و تحول، شتاب دهی به تغییر نگرش های مدیریتی، شتاب بخشی به تعریف و اجرای پروژه های بهبود با محوریت نگرش های جدید، نهادسازی برای حرکت بهبود و تعالی در وزارت دفاع، توسعه شبکه حرفه ای ارزیابان و متخصصان تعالی، ابزاری برای ایجاد همسویی و همگرایی، تشویق، قدردانی و تکریم حرکت به سوی تعالی.