محمدصادق ضیایی

رسانه های امروزی، اسیر نظام های سیاسی حاکم و یا مناسبات اقتصادی نظام سرمایه داری بوده و جایگاه و عملکرد مناسب نداشته و تعریف مستدلی از جایگاه و نقش آرمانی رسانه ها نیز در دست نیست. علاوه بر این سرعت تغییرات اجتماعی آن قدر بالاست که تعامل رسانه ها با بافت اجتماعی را دچار چالش کرده است. این وضعیت به بحران هویت رسانه ها و نابسامانی رفتاری آن ها در حوزه ارتباطات اجتماعی میانجامد. نگاه گفتمانی به وضعیت حاضر رسانه ها، هویت ابزاری و کارکردهای نامطلوب آن ها را نشان میدهد. با فراتر رفتن از این ظرفیت ها و قابلیت های موجود رسانه، به کارکردهای جدیدی باید اندیشید که پژوهشگر سعی دارد تا با نگاه به اثرات متقابل رسانه و محیط اجتماعی در سطح تحلیل کلان گفتمانی به رسالت و نقش رسانه ها و جایگاه آن ها در مناسبات اجتماعی آینده (جامعه دانایی) بپردازد. توان سنجی اولیه، نقطه آغاز پژوهش است و بهینهکاوی نقش و جایگاه رسانه ها ، نقطه عزیمتی است که ترسیم کننده تیپ آرمانی رسانه است. با تأکید بر روش تحلیل گفتمان و با ترسیم فهرستی از موضوع ها و واژه های حوزه رسانه، از یک مدل مفهومی استفاده میکنیم که خروجی آن، نقش رسانه ها در جامعهی دانایی و مدیریت منظومه ای حاکم بر حوزه رسانه هاست.

در حکومت‏های دموکراتیک، اراده مردم مبنای اصلی قدرت سیاسی است و دولت مظهر اراده ملی است، و مشروعیت آن از خواست و اراده عمومی منبعث می‏شود. در حکومت‏های دموکراتیک قدرت سیاسی از طریق مشارکت فعال سیاسی اعمال می‏شود که براساس آن نهادهای سیاسی مختلف جامعه، به وسیله آرای عمومی شکل گرفته و تحت نظارت مردم، قدرت سیاسی را اعمال می‏کنند و تداوم مشروعیت این نهادها در اعمال قدرت سیاسی به میزان توانایی آنها در کسب «رضایت عمومی» بستگی دارد. در این مقاله به بررسی گفتمان امام خمینی(ره) با روش تحلیل گفتمان انتقادی پرداخته می‌شود. نتایج تحقیق حاکی از آن است که گفتمان امام خمینی(ره)، گفتمان تکثرگراست؛ گفتمانی که در صدد بازتولید قانون‌مداری و حقوق شهروندی است. در این گفتمان، گذشته برای عبرت و درس‌آموزی قابل نقد است. این گفتمان، که مخالف خشونت و خشونت‌گرایی است، معتقد به حقوق ترمیمی است.

هدف از پژوهش حاضر، مطالعه فرهنگ سازمانی موجود و مطلوب اعضای هیات علمی دانشکدههای تربیت بدنی واقع در شهر تهران بوده است. روش تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی و جامعه آماری شامل: 78 عضو هیات علمی دانشکدههای تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه های تهران، تربیت معلم، الزهرا و شهید بهشتی بوده که مورد مطالعه قرار گرفتهاند که البته به علت محدود بودن جامعه، نمونه آماری با جامعه یکسان در نظر گرفته شده است. پرسشنامه محقق ساخته (پایایی 89 درصد) مشتمل بر دو بخش عمومی و اختصاصی بوده که قسمت اختصاصی آن شامل سی سؤال در مقیاس لیکرت برای شناسایی فرهنگ سازمانی در وضع موجود و مطلوب در قالب چهارفرهنگ مطرح در مدل دفت، شامل: فرهنگ کارآفرینی، مشارکتی ، ماموریتی و بوروکراتیک و نیز تعداد چهار سؤال برای شناسایی فرهنگ (رابطهگرا- وظیفه گرا و فردگرا- جمع گرا) بوده است. در مجموع، تعداد 49 پرسشنامه توسط اعضای هیات علمی دانشکدههای تربیت بدنی و علوم ورزشی شهر تهران، پاسخ داده شده است و با استفاده از آزمون دوجملهای، آزمون t زوجی رتبهبندی فریدمن، آزمون پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتهاند. پس از جمع آوری اطلاعات، برای شناسایی فرهنگ سازمانی در وضع موجود از آزمون دو جمله ای استفاده شد که در وضع موجود در دانشکدههای تربیت بدنی و علوم ورزشی شهر تهران هیچ یک از فرهنگهای کارآفرینی، ماموریتی، مشارکتی ، بوروکراتیک به عنوان فرهنگ غالب مطرح نبود و از بررسی های بهعمل آمده براساس نظر اعضای هیات علمی در دانشکدههای مذکور در وضع مطلوب فرهنگهای کارآفرینی و مشارکتی به عنوان فرهنگ غالب مطرح شدند. در مقایسه فرهنگهای چهارگانه در وضع موجود و مطلوب، در فرهنگ بوروکراتیک با4/1=t بهدست آمده اختلاف معنیداری وجود ندارد و در فرهنگهای کارآفرینی با 31/11=t، ماموریتی با 28/12=t، و مشارکتی با 5/17=t، بهدست آمده اختلاف معنیداری وجود دارد. در وضع موجود، با استفاده از رتبه بندی فریدمن از نظر اعضای هیات علمی دانشکدههای مذکور فرهنگ بوروکراتیک با رتبه میانگین 17/3 حاکم و در وضع مطلوب فرهنگ مشارکتی با رتبه میانگین 28/3، و کارآفرینی با رتبه میانگین 98/2 مورد نظر اعضای جامعه آماری بوده است. بین فرهنگهای کارآفرینی (ماموریتی و مشارکتی) با میزان 626/0 و 612/0 و ماموریتی (مشارکتی، بوروکراتیک) با میزان 743/0 و 442/0 و مشارکتی با (بوروکراتیک) با میزان 361/0، رابطه معنیداری وجود داشته است. در نهایت می توان بیان کرد که فرهنگ حاکم (در وضع موجود) از دیدگاه اعضای هیات علمی دانشکدههای تربیت بدنی و علوم ورزشی شهر تهران یک فرهنگ فردگرا، رابطهمدار و نسبتاٌ بوروکراتیک است، در عین حال، فرهنگ مطلوب از دیدگاه آنها فرهنگ مشارکتی و کارآفرینی است.

در سال های آغازین هزاره سوم، بیش تر سازمان ها سعی دارند که سهم بیش تری از تجارت جهانی را به خود اختصاص دهند. برای رسیدن به این هدف باید بتوانند توان رقابت پذیری خود را افزایش دهند و این امر جز از طریق ارتقای بهره وری منابع انسانی آنان امکان پذیر نخواهد بود. در این مقاله، تاثیر انواع فنون آموزش (آموزش ارائه اطلاعات، آموزش شبیه سازی و آموزش ضمن خدمت) بر بهبود بهره وری منابع انسانی دانشگاه تهران مورد بررسی قرار می گیرد و در پایان پیشنهادهایی کاربردی برای دانشگاه تهران و منابع انسانی آن ارائه می گردد.

جهانی شدن و جهانی سازی و تحولات استراتژیک در مدیریت فرهنگی از مفاهیم چند بعدی و پیچیده ای است که درباره آن بحث های گوناگونی صورت گرفته و دیدگاهها و نظریه هایی نیز در این زمینه ارائه شده است. در این مقاله سعی شده است که جهانی شدن و جهانی سازی در حوزه مدیریت و فرهنگ تعریف و از دیدگاههای مختلف بیان شود که مهمترین آن تحولات در قرن بیستم و بالاخص در دهه 1970 میلادی است که وارد مرحله جدیدی شد و در اواسط دهه 1980 تقریباً در تمامی زمینه ها نشانه های خود را بر جای گذاشت و حتی نظامهای مدیریت را نیز متأثر ساخت که مدیریت فراصنعتی و فرامدرن یا (پست مدرن) مطرح شد و اوج آن در دهه 1990 میلادی بود که مفهوم جهانی شدن رایج گردید. لذا در این مقاله با توجه به مبانی و تحولات مدیریتی و فرهنگی و تحلیلهای به عمل آمده و شناخت تأثیرات متقابل مقوله جهانی شدن بر تحولات فرهنگی و مدیریتی راهکارهایی پیشنهاد گردیده است.

پژوهش حاضر به چرایی لزوم مهندسی و طراحی مجدد منابع انسانی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران میپردازد. روش پژوهش پیماشی است و داده های تحقیق از طریق پرسشنامه گردآوری شده است. بنا بر نتایج به دست آمده، کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران در ایام تعطیلات آموزشی با کاهش تعداد مراجعهکنندگان مواجه خواهد بود. لذا میتوان در این مقطع زمانی از منابع انسانی مستقر در بخش ارائه خدمات به منظور انجام امور دوره ای مانند، وجین، کنترل موجودی، رف خوانی و نیز روزآمدسازی منابع استفاده کرد.

مقاله حاضر به معرفی جنبه های مختلف بخش نابینایان کتابخانه مرکزی ومرکز اسناد دانشگاه تهران از جمله مباحثی چون نحوه ایجاد بخش نابینایان، امکانات و تجهیزات و چگونگی ارائه خدمات به دانشجویان نابینا می پردازد، در ادامه جهت رشد و ارتقاء بهتر و بیشتر ارائه خدمات به این عزیزان ، راهکارهایی پیشنهاد گردیده است.

امروزه موسسات آموزشی و تحقیقاتی و در راس آنها دانشگاهها نقش بسیار مهمی در پیشرفت وتوسعه جوامع ایفا می کنند. با این وجود نظام تحقیق و آموزش در ایران با چالشهای عدیده ای مواجه است و می بایست روند حرکتی مناسبی را پیش روی خود قرار دهد تا نسبت به ایجاد انگیزه واستفاده از محققان و دانش پژوهان در داخل کشور موفق تر عمل نماید و در واقع مانع از فرار مغزها گردد. بررسی ها،حاکی از آن است که مراکز تحقیقاتی و آموزشی ، به ویژه دانشگاهها و در رأس آنها دانشگاه تهران به عنوان نماد آموزش عالی همچنان از کارایی و اثربخشی مطلوب برخوردار نمی باشند. در این مقاله تلاش بر این است که به اجمال نشان داده شود چگونه موسسات آموزشی-تحقیقاتی و دانشگاهها به عنوان یک نظام اجتماعی پیچیده میتوانند در تعامل پویا با دیگرنظامهای اجتماعی عمل کنند وبا توجه به شرایط متغیر محیط ، به بازسازی مجدد نقش نوین خود اهتمام ورزند و مانع از بروز اختلال جدی در کارکرد خود و نیز در کارکردهای نظام های پیرامونی شوند. فرض اساسی این است که این مهم امکان پذیر نخواهد بود مگر از طریق تغییر نگرش و ایجاد تفکر نظام مند در اجزای اساسی سیستم و پیروی از اصول برنامه ریزی استراتژیک.

امروزه مراکز علمی و پژوهشی نقش بسیار مهمی در پیشرفت و توسعه جوامع ایفا می کنند. نظام آموزش و پژوهش و سازمانهای متولی آن به لحاظ پیروی از الگوهای جوامع صنعتی کمتر توانسته اند ارتباط منطقی لازم را با شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور برقرارکنند، این امر قبل از هر چیز ریشه در عدم شناخت واقعی از محیط دارد و الگوهای بکار گرفته شده از تناسب لازم با وضع- موجود برخوردار نیستند، یکی از عمده تربن موانع در راه تحقق اهداف مراکز علمی و پژوهشی مانند دإنشگاهها،- کتابخانه ها و مراکز تحقیق و توسعه در جامعة اطلاعاتی که اطلاعات در آن بسرعت تولید می شود و در اختیار دیگران قرار میگیرد، ساختار سازمانی آن مراکز است زیرا به جای تسهیل در جریان روند تولید و در اختیار قرار دادن اطلاعات، مواخ بیشماری را در این راه ایجاد میکندکه مستلزم بازنگری و تجدیدنظر و طراحی مجدد با توجه به مقتضیات امروزی است. در این مقاله سعی شده اسلت با بررسیهای انجام شده، ساختار سازمانی مناسب برای این مراکز پیشنهاد شود.

نظم گفتمانی حاکم بر سخنان دولتمردان در عرصه بین الملل در تصویر سازی از مشروعیت دولت شان در پی آن است که با شکل دهی گفتمان خود تصویری مثبت ازاعمال حاکمیت خود ارائه نماید. گفتمان دولتمردان برای کشف روابط و مناسبات قدرت (اقتدار) در جهت بازتولید و حفظ ساختارهای اجتماعی و سیاسی خود و همچنین مشروعیت بخشی به اعمال حاکمیت خودشان تحلیل شده است. در این راستا، دولت ایالات متحده آمریکا با زبان قدرت و خشونت و دولت ایران با حمایتهای مردمی و با زبان اقتدار سعی در ارائه تصویری مثبت از خود و مشروعیت بخشی به دولت و اعمال حاکمیت خود در محافل بین المللی دارند. نویسندگان این مقاله به مطالعه و مقایسه گفتمان دولتمردان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا با روش تحلیل گفتمان انتقادی پرداخته اند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که گفتمان دولتمردان جمهوری اسلامی ایران، گفتمان تکثر گرا بوده است در حالی که گفتمان دولتمردان ایالات متحده آمریکا، گفتمان توطئه و انحصار گرا بوده است.