ناصر شفیعی ثابت

ناصر شفیعی ثابت

مدرک تحصیلی: عضو هیات علمی گروه جغرافیای انسانی دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۵۲ مورد.
۲۱.

واکاوی تأثیرات رویکرد برنامه ریزی در توانمندسازی روستاییان در فراگرد توسعه پایدار روستایی (مورد مطالعه: شهرستان های ری و پاکدشت)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توانمندسازی رویکردهای برنامه ریزی توسعه پایدار برنامه ریزی ارتباطی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 485 تعداد دانلود : 499
تاکنون دو رویکرد «عقلایی گرایی فن محور» و «ارتباطی» در چارچوب و فرآیند برنامه ریزی توسعه مطرح بوده است که در نظام برنامه ریزی ایران استفاده از رویکرد عقلایی گرایی در فرآیند مذکور غلبه داشته است. این پژوهش با هدف واکاوی جایگاه برنامه ریزی روستایی و تأثیر آن بر توسعه پایدار سکونتگاه های روستایی در ناحیه شهرستان های پاکدشت و ری به روش توصیفی تحلیلی بر روی 54 روستای نمونه از 124 روستای ناحیه موردمطالعه انجام شد. برای تعیین ارتباط بین متغیرها از روش مدل معادلات ساختاری و از نرم افزار آموس گرافیک استفاده شد. یافته های پژوهش ناکارآمد بودن رویکرد برنامه ریزی در ارتقای شاخص های توانمندسازی در توسعه پایدار روستایی را نشان می دهد؛ و اینکه اقدام مؤثری برای ارتقاء شاخص های فرآیند توانمندسازی روستاییان در راستای توسعه پایدار روستایی صورت نگرفته است. همچنین، بر اساس مدل ارتباطی استاندارد رویکرد فعلی برنامه ریزی از نظر ارتقاء شاخص های توانمندسازی روستاییان به منظور مشارکت آن ها در فرآیند توسعه پایدار روستایی بر مبنای شاخص نیکویی برازش حاصل شده؛ دارای برازش نامطلوب است بدین معنی که برنامه ریزی در وضع موجود نتوانسته احساس معنی دار بودن، اعتماد و اطمینان، شایستگی، خودباوری، خود تعیینی، شفاف سازی را در بین روستاییان ایجاد نماید و گیرندگان و بروز دهندگان «توانمندسازی نامولد» هنوز به شکل فزاینده ای غلبه دارند. درمجموع یافته های پژوهش حاضر زمینه لازم برای درک و فهم مشترکی از برنامه ریزی ارتباطی فراهم می-سازد. از جنبه های ادراکی و معرفتی نیز به دنبال آن است تا انسجام لازم در ترسیم خطوط اساسی انگاره نوین توسعه شکل بگیرد و به تعیین چهارچوب الگوی کار رویکرد نوین یاری رساند و بدین ترتیب پشتوانه های معرفتی و غنای لازم برای کمک به توسعه روستایی مناسب و پایدار از طریق برنامه ریزی و عملیاتی کردن پروژه های تولیدی و عمرانی با مشارکت روستاییان فراهم سازد.
۲۲.

Policies and Planning Approach: Challenges and Opportunities for Local Stakeholders' Empowerment and Sustainable Development (Case Study: South and South-East Villages of Tehran)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: Rural Planning Empowerment Sustainable Development Rual areas Tehran Iran

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 685 تعداد دانلود : 31
Purpose - The present study aims to examine the challenges and opportunities for local stakeholders' empowerment related to rural planning in Iran. In general, the current approach of planning process from making decision to implementation and monitoring is based on instrumental rationalism approach, irrespective of the villagers’ viewpoints. Urban – Rural divided planning has created some challenges for sustainable rural development and opportunities for improving environmental-ecological and socio-economic indicators, which have been ignored . Design/Methodology/Approach- Less attention has been paid to local stakeholders' empowerment in planning methods and procedures, which is regarded as an obstacle for the promotion of the indicators related to sustainable rural development. The present study was based on a descriptive – analytical method. Correlation test and multivariate regression were used to provide a meaningful framework. Library and field studies were used for data collection. Library method was used to understand the impact of policy implementation and planning approach on the socio-economic empowerment of local stakeholders for their socio-economic participation in sustainable rural development and the study of previous research experiences and other countries on appropriate planning. The statistical population of the study is 124 villages in south and southeast of Tehran. Random sample size for completing the questionnaire of local authorities at village level, using Cochran formula and its adjustment formula for small statistical population, with 95% confidence level and probability of 0.05 and prediction of variance S2 0.25 = sample size of 54 villages was achieved. In these 54 villages, 450 questionnaires were completed according to size by specifying sample size in each village .The validity of the research questionnaire was conducted by experts in organizations. The reliability of the questionnaire through Cronbach's alpha was 0.801. Findings- The results indicated that local stakeholder's generative empowerment is important although unproductive empowerment is increasingly overcoming. In addition, the possible effects of this process have been identified. Thus, problem-oriented planning is necessary for formulating a community-based approach optimally and strengthening social capital, which is not based on current instrumental rationalism approach. Thus, for the best planning with a community-based approach and the reinforcement of social capital, the group to convene is needed in the process and problem-oriented planning is important. This is inconsistent with the techno centrism rationalism approach.
۲۳.

واکاوی جایگاه پیوندهای روستایی- شهری در توانمندسازی بهره برداران کشاورزی در راستای امنیت غذایی پایدار (موردمطالعه: سکونتگاه های روستایی جنوب شرق استان تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جریان های فضایی دسترسی به منابع آموزش سکونتگاه های روستایی جنوب شرق استان تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 234 تعداد دانلود : 403
بین کانون های شهری و روستایی انواع گوناگون جریان ها و تعاملات فضایی وجود دارد. قوت و کم توانی، نوع و کیفیت تعامل روستایی - شهری همواره دچار تحول بوده و از پتانسیل های پنهان و آشکار فراوانی برخوردار است. سال های طولانی است که آگاهی بسیار از مسئله پیوندهای روستایی - شهری به گونه ای فراگیر وجود داشته است؛ اما پتانسیل های نهفته در جریان ها و تعامل فضایی آن ها بیشتر ناشناخته، رهاشده و نادیده انگاشته شده است. بر این شالوده، این مقاله رابطه بین بهبود پیوندهای روستایی - شهری برای توانمندسازی بهره برداران کشاورزی در امنیت غذایی پایدار روستاهای جنوب شرق استان تهران را آشکار می سازد. برای تبیین این موضوع، 400 پرسشنامه در بین بهره برداران کشاورزی به روش نمونه گیری تصادفی ساده تکمیل شد. یافته های این پژوهش که به روش توصیفی - تحلیلی است، بیانگر تأثیر مثبت این پیوندها بر مشارکت بهره برداران کشاورزی در سرمایه گذاری، دسترسی به منابع، بازاررسانی محصولات است. یافته ها بهبود شاخص های جریان فضایی برای توانمندسازی و امنیت غذایی را آشکار ساخت. به سخن دیگر، بهبود شاخص های جریان های فضایی، مشارکت بهره برداران کشاورزی را برای تولید در زمینه های گوناگون و فعالیت های متنوع کشاورزی و غیر کشاورزی تسهیل می کند که پی آیند آن بهبود میانگین ابعاد امنیت غذایی پایدار است. در این ارتباط اتخاذ سیاست های مناسب و بازنگری در نظام سیاست گذاری در راستای توجه بیشتر به پتانسیل پیوندهای روستایی شهری برای بهبود امنیت غذایی پایدار پیشنهاد می شود.
۲۴.

عملکرد مدیریت محلی در بهبود شاخص های تحولات فضایی سکونتگاه های روستایی (مورد مطالعه: بخش اسفندقه در شهرستان جیرفت)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدیریت محلی ویژگی های فردی ویژگی های تشکیلاتی تحولات فضایی سکونتگاه های روستایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 272 تعداد دانلود : 977
پژوهش حاضر به واکاوی جایگاه عملکرد مدیریت محلی در بهبود شاخص های تحولات فضایی در بخش اسفندقه پرداخته است. براین مبنا، این پژوهش ویژگی های درونی و ویژگی های بیرونی شاخص مدیریت محلی را به مثابه متغیرهای اثرگذار و ابعاد تحولات فضایی همچون محیطی - اکولوژیک، اجتماعی، اقتصادی، و کالبدی - زیربنایی به مثابه مؤلفه های اثرپذیر مورد مطالعه قرار داده است.  پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و بر مبنای ماهیت و روش کمی و پیمایشی، مبتنی بر ابزار پرسشنامه در سطح370خانوار و در 30روستا به صورت نمونه تصادفی مورد واکاوی قرار گرفته است. نتایج پژوهش آشکار ساخت، میان شاخص های مدیریت محلی با ابعاد تحولات تحولات فضایی سکونتگاه های روستایی ناحیه موردمطالعه رابطه مثبت و معنی دار وجود دارد. افزون بر این، شاخص اقتصادی با میانگین 27/3در رتبه نخست، شاخص محیطی - اکولوژیک با میانگین 19/3 در رتبه دوم، شاخص اجتماعی با میانگین 14/3 در رتبه سوم و شاخص کالبدی - زیربنایی با میانگین 91/2 در رتبه آخر است. بدین ترتیب، توجه روزافزون مدیریت محلی به تحولات فضایی سکونتگاه های روستایی به ویژه در زمینه بعد کالبدی زیربنایی از راه اتخاذ سیاست های مناسب در این راستا برای بهبود فعالیت های اجتماعی و اقتصادی پیشنهاد شده است.
۲۵.

عنوان: تحلیل موانع اقتصادی مشارکت زنان در فرایند توسعه روستایی (مورد مطالعه: روستاهای شهرستان همدان)

کلید واژه ها: توانمندسازی ظرفیت سازی توسعه روستایی مشارکت زنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 354 تعداد دانلود : 281
بر اساس واکاوی ادبیات توسعه ، از دهه 1980رویکرد توسعه برمبنای مشارکت مردم ،خصوصا مشارکت زنان در بسیاری ازکشورهای توسعه یافته مورد توجه قرار گرفت بر همین اساس توانمند سازی و ظرفیت سازی مشارکت زنان در کانون توجهات امور مربوط به توسعه به ویژه توسعه روستایی قرار گرفت. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به منظور بررسی موانع اقتصادی مشارکت زنان درفرایند توسعه سکونتگاههای روستایی شهرستان همدان انجام شده است. عمده ترین موانع اقتصادی مشارکت زنان روستایی در فرایند توسعه در ناحیه مورد مطالعه ، شامل نادیده انگاشتن آنان در سیاستگذاریها و برنامه ریزیها،فقدان آموزشهای لازم درراستای توانا سازی اجتماعی و اقتصادی زنان ،نبود تشکلها و تعاونیهای تولیدزنان روستایی می باشد .جامعه آماری در این تحقیق 50 روستا از 107 روستای شهرستان همدان است. درمرحله اول تعداد 50پرسشنامه درسطح معتمدین روستایی تکمیل شد، درمرحله دوم تعداد 382پرسشنامه در سطح خانوارهای روستایی تکمیل گردید. سپس از مجموعه ایی از روشهای توصیفی – تحلیلی،آزمون همبستگی ورگرسیون چند متغیره برای نشان دادن روابط متغیرها استفاده شد. یافته های تحقیق نشان داد علیرغم مشارکت زنان در انجام فعالیتهای متنوع کشاورزی و غیر کشاورزی ،آنان دسترسی اندکی به ابزار و نهاده های تولید، وام واعتبارات بانکی دارند. همچنین نتایج نشان دادکه بین شاخصهای محیطی اکولوژیک،شاخصهای اجتماعی– فرهنگی،شاخصهای اقتصادی وشاخصهای کالبدی زیرساختی ومیزان مشارکت زنان ودر نتیجه توسعه روستایی رابطه معنی داری وجود دارد.
۲۶.

سنجش تسهیل کننده های توانمندسازی روستاییان در ارتقاء کیفیت زندگی با رویکرد توسعه پایدار (مطالعه موردی: دهستان دامنکوه شهرستان دامغان)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: توانمندسازی کیفیت زندگی توسعه پایدار دهستان دامنکوه دامغان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 441 تعداد دانلود : 546
هدف از این پژوهش، ارزیابی مولفه های ارتقادهنده کیفیت زندگی و تاثیر آن بر توسعه پایدار در دهستان دامنکوه شهرستان دامغان می باشد. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از شیوه پیمایشی، تعداد 7 مؤلفه تسهیل کننده توانمندی روستاییان برای ارتقاء کیفیت زندگی و تعداد4 مؤلفه اثرپذیرتوسعه پایدار را مورد سنجش قرار داد. یافته های حاصل از رگرسیون نشان داد مؤلفه های شناخت و آگاهی ، ایجاد فرصت های برابر، اعتماد و همدلی، و مشارکت، تاثیر آماری معناداری بر توسعه پایدار دارند. حرکت در راستای توانمندسازی جامعه محلی و نهادهای مردمی روستایی، بسترسازی قانونی و اجتماعی مشارکت حداکثری روستاییان، تقویت آموزش و توسعه منابع انسانی، ارتقاء عرصه های شناختی و مهارتی روستاییان و تقویت مسئولیت پذیری و پاسخگویی کارآمد و موثر از جمله پیشنهادات این پژوهش است.
۲۷.

بررسی عوامل مؤثر بر ایجاد تعاونی های تولید و توزیع محصولات کشاورزی در سکونتگاه های روستایی شهرستان گناباد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عوامل موثر تعاونی های تولید و توزیع کشاورزی تحلیل مسیر دهستان حومه شهرستان گناباد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 560 تعداد دانلود : 585
این پژوهشِ توصیفی- تحلیلی با هدف سنجش مؤلفه های زمینه ساز ایجاد تعاونی های تولید و توزیع محصولات کشاورزی (محصول زعفران) انجام گرفت. به این منظور، با استفاده روش آماری تحلیل مسیر تحت نرم افزار SPSS در قالب 6 مؤلفۀ اثرگذار(فردی، روان شناختی، آموزشی، محیطی، اجتماعی و اقتصادی) آثار مستقیم و غیرمستقیم این مؤلفه ها بر ایجاد تعاونی های تولید و توزیع کشاورزی دهستان حومۀ شهرستان گناباد بررسی شد. یافته های حاصل از این پژوهش نشان داد که  کلیۀ متغیرهای مستقل به غیر از مؤلفۀ فردی، که تنها دارای ثأثیر مستقیم در ایجاد تعاونی های تولید و توزیع کشاورزی بود، باقی متغیرهای مستقل(روان شناختی، آموزشی، اجتماعی، اقتصادی و محیطی) آثار مستقیم و غیرمستقیم و همچنین ضرایب همبستگی بالا با ایجاد تعاونی های تولید و توزیع محصول زعفران کشاورزی داشتند. در این بین، بیشترین آثار معنی دار مستقیم و غیرمستقیم مربوط به مؤلفه های اقتصادی (514/0 درصد) و کمترین این آثار مربوط به مؤلفه های محیطی (215/0 درصد) و مؤلفه های فردی (235/0 درصد) بود. 
۲۸.

Analysis of the Role of Social Capital in the Spatial Evolution of Rural Settlements (Case Study: Esfandagheh District, Jiroft County)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: Social capital Spatial Developments rural settlement Esfandagheh District Jiroft County

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 540 تعداد دانلود : 258
Purpose - The main purpose of this study is to investigate the effects of improving the dimensions of social capital in the spatial evolution of rural settlements in Esfandagheh. Design/methodology/approach - This study is a quantitative survey conducted using questionnaires distributed among 400 households in 30 sample villages. Descriptive-analytical measures such as mean, variance, standard deviation, Kendall Tau-b correlation coefficient, and multiple regression were used to analyze social capital's status in the spatial evolution of rural settlements in the study area. Findings - The findings revealed that the six dimensions of social capital, including social awareness, social organizations and groups, social networks and relations, social participation, social cohesion, and social trust have a positive and significant relationship with the dimensions of the spatial evolution of rural settlements. Moreover, there is a positive and significant relationship between social capital and spatial development dimensions in the studied villages' four environmental-ecological, social, economic, and physical-infrastructural dimensions. Also, social awareness, social participation, social cohesion, social trust, social networks and relations, and social organizations and groups with a variance of 0.433% were explained as predictors of spatial changes in the Esfandagheh rural district. Research limitations/implications - The variable of social capital plays an essential role in the spatial transformation of rural settlements because improving the dimensions of spatial transformation regardless of the dimensions of social capital faces a crucial challenge. In other words, social capital is influential in various areas of life, from the local and micro-level to the national and macro-level; it can empower the villagers in dealing with the socio-economic problems of their village. Practical implications - Paying attention to the dimensions of social capital in terms of approaches and planning and policy-making system of rural development and subsequently emphasizing the status of social capital as one of the most important intangible assets to improve the spatial evolution of rural settlements. Originality/Value - This study investigated the effects of all dimensions of social capital on all four dimensions of geographical space. In such a way, the attention of policymakers and development planners to the outcome of this research provides a more effective planning ground for developing the rural space based on people's views and the conditions of each region.
۲۹.

آینده پژوهی ظرفیت های پیوند روستایی - شهری در راستای امنیت غذایی پایدار (موردمطالعه: سکونتگاه های روستایی حوزه جنوب شرق استان تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تعاملات فضایی پیوند روستایی شهری تولید متعادل امنیت غذایی شهر و روستا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 268 تعداد دانلود : 663
واکاوی وضعیت آینده ظرفیت های پیوند روستایی - شهری در راستای امنیت غذایی پایدار در سکونتگاه های روستایی در ناحیه موردمطالعه هدف پژوهش حاضر است. در این پژوهش کاربردی و توصیفی - تحلیلی، اطلاعات لازم به دو شیوه کتابخانه ای و پرسش نامه ای گردآوری شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها هم از نرم افزار میک مک و سناریو ویزارد بهره گرفته شد. یافته ها نشانگر آن است که 52 عامل به عنوان ظرفیت های بنیادی مؤثر بر وضعیت امنیت غذایی پایدار ناحیه موردمطالعه شناسایی شدند. وضعیت پراکندگی متغیرهای ظرفیت های پیوند روستایی - شهری در امنیت غذایی پایدار روستاهای موردمطالعه گویای وضعیت ناپایدار آن ها است. امتیازات نهایی و رتبه بندی عوامل بنیادین انجام شد. عوامل کلیدی نهایی که عبارت اند از نیروی کار متخصص شهری و روستایی، خدمات کشاورزی و پشتیبان تولید، نهادهای رسمی و غیررسمی شهری در تعامل با نهادهای روستایی و بخش کشاورزی که دربردارنده کارگاه های آموزشی، بهبود خاک، اراضی مناسب کشت، منابع آب و زیرساخت های انتقال و بهره برداری مناسب، نهادسازی هدفمند و همچنین، شکل گیری و گسترش فعالیت های غیر کشاورزی همانند صنایع تبدیلی و تکمیلی، شبکه های اجتماعی برای عرضه محصولات و تبادل اطلاعات، بنگاه های اقتصادی و اعتبارات خرد، برند سازی و بازاریابی آشکار شدند. برمبنای این عوامل چهار سناریو برای وضعیت آینده ظرفیت های پیوند روستایی - شهری در امنیت غذایی ناحیه موردمطالعه ارائه شد. 
۳۰.

ارزیابی و بررسی میزان رضایتمندی روستاییان از کیفیت خدمات مدیریت محلی (موردپژوهی: سکونتگاههای روستایی شهرستان ری)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رضایتمندی کیفیت خدمات مدل سرکوال مدیریت محلی شهرستان ری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 279 تعداد دانلود : 178
میزان رضایتمندی روستاییان از کیفیت خدمات ارائه شده در کانون های روستایی نیازمند بازخورد و دریافت دیدگاه آن ها و مش ارکت شان در فراگرد مدیریت توسعه محلی است. با وجود ارایه خدمات کمابیش زیاد در سکونتگاه های روستایی مورد مطالعه، هنوز شکاف زیادی بین ادراکات و انتظارات روستاییان از کیفیت خدمات مدیریت محلی و میزان رضایتمندی آن ها وجود دارد. بنابراین، واکاوی و شناساندن نقاط قوت و ضعف خدمات رسانی در مح یط روس تا، مدیریت محلی، برنامه ریزان و دست اندرکاران روستایی را در برنامه ریزی مناسب و کارآمد در این زمینه یاری خواهد رساند. پژوهش حاضر با توجه به هدف از نوع کاربردی و با توجه به نحوه گردآوری داده ها به شیوه کمی و میدانی، و مبتنی بر پرسشنامه، به ارزیابی میزان رضایتمندی ساکنان روستایی از خدمات مدیریت محلی با استفاده از مدل سروکوال انجام شد. ابزار اصلی جمع آوری اطلاعات میدانی پژوهش، پرسشنامه تغییر یافته سروکوال اس ت ک ه برپای ه پیش ینه پژوهش و مطالعات مقدماتی محققان در زمینه هماهنگ کردن پرسشنامه اصلی با ش رایط و مقتضیات خدمات مدیریت محلی تنظیم شده است. نتایج نشان داد، بدلیل برنامه ریزی براساس رویکرد عقل گرایی فن محور ( فنی- ابزاری و با اصالت متخصص ) و بی توجهی به نظر و خواسته های ساکنان روستایی مورد مطالعه در برنامه های عمرانی و اجرای طرح ها، ش کاف زی اد ب ین انتظارات و ادراکات س اکنان روستایی از خدمات مدیریت محلی در بعد محسوسات، قابلیت اعتماد، اطمینان، پاسخ گویی و همدلی وجود دارد. هرچن د در بعضی از گویه های ابعاد پنج گانه مذکور، وضعیت روستاها درمقایسه با گذشته بهبود داشته است، اما کم ت وجهی ب ه خواسته های ساکنان روستایی و مشارکت ندادن آنها در فراگرد خ دمات -رس انی در اف زایش ش کاف ب ین ادراک ات و انتظارات آن ها از خدمات ارایه شده اثرگذاربوده است.
۳۱.

واکاوی اثرات رویکرد مدیریت محلی بر بهبود سرمایه اجتماعی در فراگرد تحولات فضایی سکونتگاه های روستایی (مورد مطالعه: بخش اسفندقه، شهرستان جیرفت)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انسجام و اعتماد اجتماعی بخش اسفندقه تحول فضایی رویکردها مدیریت محلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 541 تعداد دانلود : 726
تاکنون دو «رویکرد عقلایی گرایی فن محور و ارتباطی» در چارچوب برنامه ریزی توسعه و تحول مطرح بوده است. اما، در نظام مدیریت و برنامه ریزی توسعه و تحول سکونتگاه های روستایی در ایران چیرگی رویکرد عقلایی گرایی با اصالت متخصص چالش های پُرشماری در این فراگرد ایجاد کرده است . بنابراین ، در پژوهش حاضر برای تبیین این چالش ها به شیوه کمی و میدانی و توصیفی- تحلیلی این موضوع در سی روستای نمونه از مجموع 42 روستای ناحیه موردمطالعه با بهره گیری از روش مدل معادلات ساختاری و نرم افزار آموس گرافیک وارسی شده است. یافته های پژوهش ناکارآمدبودن رویکرد حاکم بر مدیریت محلی در راستای بهبود سرمایه اجتماعی و تحولات فضای سکونتگاه های روستایی را آشکار ساخت. همچنین ، یافته های مدل ارتباطی استاندارد آشکار ساخت که برازش ضرایب مسیر متغیر سرمایه اجتماعی و تحولات فضایی و ارتباطشان مطلوب است، اما برازش سرمایه اجتماعی متأثر از رویکرد حاکم بر مدیریت در ارتباط با تحولات فضایی نامطلوب است. زیرا نامولدبودن آموزش به وسیله مدیریت محلی موجب شده تا آگاهی اجتماعی گیرندگان و بروزدهندگان این آموزش ها به گونه ای نامولد و منفعلانه چیرگی داشته باشد . درمجموع ، یافته های پژوهش زمینه لازم برای درک و فهم مشترکی از رویکرد ارتباطی فراهم می کند . از جنبه های ادراکی و معرفتی هم بر مبنای پی آیندها ، نگارندگان در این پژوهش در پی آن اند تا انسجام لازم در ترسیم خطوط اساسی انگاره نوین توسعه و تحول شکل بگیرد و به تعیین چارچوب الگوی کار رویکرد نوین یاری رسانند؛ بدین سان پشتوانه های معرفتی و غنای لازم برای کمک به تحول فضای سکونتگاه های روستایی به گونه ای مناسب از راه مشارکت روستاییان در این فراگرد فراهم خواهد شد .
۳۲.

تحلیل اثرات سرمایه اجتماعی بر بهبود ابعاد زیست پذیری فضاهای روستایی (مورد مطالعه: بخش مرکزی شهرستان جیرفت)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سرمایه اجتماعی زیست پذیری روستایی پایداری مدل سازی معادلات ساختاری شهرستان جیرفت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 834 تعداد دانلود : 788
امروزه سکونتگاه های روستایی با چالش های بسیاری در زمینه های اقتصادی، اجتماعی و محیطی – اکولوژیک مواجه هستند. از این رو، سرمایه اجتماعی به مثابه یک ویژگی مثبت در سکونتگاه های روستایی تعریف می شود که با آسان سازی همکاری ها در یک محدوده جغرافیایی می تواند به درک گوناگونی های پنهان زیست پذیری کمک نماید. براین مبنا، پژوهش حاضر به روش کمی و توصیفی تحلیلی و مبتنی بر ابزار پرسشنامه، در 30 روستا و 400 خانوار نمونه انجام شد؛ ازفرمول کوکران برای تعیین حجم نمونه و از روش مدل معادلات ساختاری و نرم افزار آموس گرافیک رابطه میان سرمایه اجتماعی و بهبود ابعاد زیست پذیری پایدار روستایی در بخش مرکزی شهرستان جیرفت را آشکار ساخت. یافته ها بیانگر اثرگذاری سازگار و مثبت میان سرمایه اجتماعی و زیست پذیری پایدار روستایی است. افزون براین، از میان شاخص های سرمایه اجتماعی، شاخص انسجام اجتماعی با کمترین میانگین معادل 81/2 و تشکل اجتماعی با مقدار 40/3 بیشترین میانگین را به خود اختصاص داده است، و از وضعیت بهتری نسبت به سایر ابعاد برخوردار است. و در میان ابعاد زیست پذیری بعد اقتصادی با میزان 17/3 در این راستا، با بهبود و ارتقای ابعاد آگاهی، انسجام، اعتماد، شبکه و روابط اجتماعی، مشارکت روستاییان در انجام برنامه های اقتصادی، اجتماعی و محیطی اکولوژیک افزایش یافته و سبب بهبود زیست پذیری پایدار روستایی می شود.
۳۳.

واکاوی عوامل اجتماعی مؤثر بر زیست پذیری پایدار سکونتگاه های روستایی پیراشهری جیرفت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زیست پذیری پایداری سکونتگاه های روستایی پیراشهر جیرفت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 854 تعداد دانلود : 374
واکاوی زیست پذیری پایدار روستایی در گستره برنامه ریزی و سیاست گذاری برای سکونتگاه های روستایی بسیار ارزشمند است. در پیشبرد برنامه های توسعه روستایی به ویژه در سکونتگاه های پیراشهری نقش بنیادین دارد. در بسیاری از مناطق کشور ما هنوز، عوامل اجتماعی مؤثر بر زیست پذیری پایدار روستایی شناسایی و سنجیده نشده است. بنابراین، پژوهش حاضر برای از بین بردن این شکاف مطالعاتی، در نظر دارد عوامل اجتماعی مؤثر بر زیست پذیری پایدار سکونتگاه های روستایی پیراشهری در شهر جیرفت را شناسایی و مورد وارسی قراردهد. براین مبنا، با ابزار پرسشنامه و به روش کمی و توصیفی تحلیلی  در 30 روستا و 400 خانوار نمونه تصادفی عوامل مؤثر بر زیست پذیری پایدار روستایی بررسی شد. تجزیه وتحلیل داده ها از طریق مدل معادلات ساختاری و با نرم افزار ایموس گرافیک انجام شد که عوامل اثرگذار بر  زیست پذیری پایدار روستایی را آشکار ساخت. یافته ها بیانگر اثرگذاری مثبت و معنی-دار عواملی همچون؛ آگاهی، اعتماد، انسجام، شبکه و روابط، تشکل و مشارکت اجتماعی، بر زیست پذیری پایدار روستایی است. همچنین، یافته ها آشکار ساخت که از میان شاخص های زیست پذیری، عامل روابط اجتماعی با کمترین میانگین معادل 67/2 و عامل تشکل اجتماعی با مقدار40/3 بیشترین میانگین را به خود اختصاص داده است و در میان شاخص های زیست پذیری پایدار در سکونتگاه های روستایی شاخص خدمات بهداشت و درمان کمترین میانگین معادل75/2 و شاخص مشارکت با مقدار 21/3 بیشترین میانگین را به خود اختصاص داده است. بنابراین، توجه به عوامل اجتماعی و اهمیت دادن به آن ها در فرایند زیست پذیری پایدار روستایی می تواند به رفع نابرابری های اجتماعی و درنتیجه بهبود و ارتقاء سطح زیست پذیری مناطق روستایی کمک کند.
۳۴.

تبیین نقش رقابت پذیری کلان شهری در توسعه منطقه ای (مطالعه موردی: کلان شهرتهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه منطقه ای تهران رقابت پذیری شهری کلان شهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 506 تعداد دانلود : 950
رقابت مهم ترین ابزار برای جذب مزیت ها و موقعیت ها به شکل صحیح است. در اندیشه برنامه ریزی توسعه شهری پرداختن به توسعه کلان شهرها به مثابه یکی از اصلی ترین پایگاه های تولید و توزیع ثروت و ارزش افزوده به شمار می رود. در چنین شرایطی، اهمیت نواحی اداری- سیاسی با کارکردهای ملی و فراملی افزایش می یابد؛ به طوری که نواحی پیرامونی آن از جریان های اجتماعی- اقتصادی تأثیر می پذیرد. بررسی این تأثیرات می تواند بازخورد رقابت پذیری نواحی کلان شهری را بازگو کند. بنابراین، هدف کلی پژوهش بررسی نقش رقابتی کلان شهر تهران در توسعه منطقه ای است. روش تحقیق از نوع پیمایشی است؛ تحقق هدف فوق و شناخت دقیق ابعاد مسئله در گرو مطالعه، بررسی، و تحلیل دیدگاه های صاحب نظران است که به دنبال مقدمه پژوهش به آن پرداخته خواهد شد. پیش فرض پژوهش بر این گزاره که «توسعه منطقه ای نتیجه نقش و تأثیر رقابت پذیری کلان شهر (تهران) است» استوار شده است. این تحقیق از نوع کاربردی و در آن نوع پرسش نامه از نوع محقق ساخته است. جامعه آماری تحقیق را 70 نفر از استادان و اعضای هیئت علمی تشکیل می دهد که داده های پژوهش با استفاده از نرم افزار SPSS و Lisrel اندازه گیری شد. بر اساس آزمون میسر- می بر و اولین و با توجه به اینکه مقدار آن برابر با 72 / 0 است، قضاوت درباره آن در حد خوب گزارش می شود. با توجه به مقدار مجذور گای و سطح معناداری آزمون کروی ات بارتلت (01 / 0 P < و15 / 62 X2 = ) نتیجه گرفته می شود که بین عامل ها همبستگی وجود دارد. ملاحظه می شود که همه مؤلفه ها با نقش کلان شهر تهران در توسعه منطقه ای دارای همبستگی قابل قبول اند.
۳۵.

نقش مدیریت شهری در هویت یابی و امنیت فضاهای شهری با تأکید بر پیوست اجتماعی- فرهنگی (مورد مطالعه: محلات مناطق 6 و 12 کلان شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امنیت مدیریت شهری هویت یابی فضاهای شهری پیوست فرهنگی - اجتماعی کلانشهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 600 تعداد دانلود : 598
انجام هر نوع پروژه توسعه شهری از سوی مدیریت شهری می تواند اثرات متفاوتی بر هویت یابی و امنیت فضاهای شهری داشته باشد. یکی از سازوکارهای جدید برای کاهش تبعات و تقویت اثرات مثبت پروژه های شهری و هویت یابی فضاهای شهری، تهیه و استفاده از پیوست اجتماعی- فرهنگی (اتاف) است. این پژوهش به صورت توصیفی تحلیلی، با هدف بررسی و ارزیابی تأثیرات اجتماعی فرهنگی اجرای پروژه ها بر هویت یابی فضاها و امنیت شهری است. روش گردآوری اطلاعات به دو صورت میدانی و کتابخانه ای است. جامعه آماری آن محلات دو منطقه 6 و 12 کلانشهر تهران است. حجم نمونه براساس فرمول کوکران به تعداد 232 نفر انتخاب شده است. در تحلیل داده ها، از آزمون test-t و رگرسیون خطی استفاده شده است. نتیجه پژوهش گویای آن است که عملکرد مدیریت شهری بصورت مستقیم در هویت یابی فضاهای شهری و امنیت آن تأثیرگذار است و عامل فرهنگی نسبت به عامل اجتماعی، بیشترین تأثیر را بر هویت فضاهای شهری و امنیت داشته و زمینه را برای ارتقای سطح رفاه، کیفیت زندگی شهروندان وهمچنین ایجاد محیطی سالم و امن فراهم آورده است.
۳۶.

اثرگذاری جریان های روستایی- شهری بر تحولات اقتصادی سکونتگاه های روستایی شهرستان دماوند(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جریان های روستایی - شهری تحولات اقتصادی سکونتگاه های روستایی شهرستان دماوند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 99 تعداد دانلود : 567
جریان ها فضایی بر بعد اقتصادی سکونتگاه های روستایی مؤثر می باشد که بر طبق نظریه داگلاس این جریان ها شامل جریان های افراد، سرمایه، کالا، اطلاعات و فناوری، پسماند است. این جریان ها در گذر زمان سبب دگرگونی و تحول در بعد اقتصادی سکونتگاه های روستایی در دوسوی این جریان می شود. براین مبنا، پژوهش حاضر به بررسی این موضوع پژوهشی به روش کمی و با بهره گیری از شیوه توصیفی تحلیلی در 370 خانوار نمونه و در 29روستا شهرستان دماوند پرداخته است. با استفاده از روش آلفای کرونباخ پایایی شاخص اقتصادی معادل  893/0 محاسبه شد. همچنین،  جریان فناوری و اطلاعات، مردم کالا و خدمات، پسماند و سرمایه به ترتیب برابر 893/0،  888/0، 865/0، 842/0، و 866/0 محاسبه شد که در هر دو گروه متغیرهای مستقل و وابسته از پایایی مناسبی برخوردار هستند. برای سنجش روایی (اعتبار)، با استفاده از روایی صوری،  نظرات کارشناسان و متخصصان  دانشگاهی در دانشگاه شهید بهشتی در ارتباط با موضوع مورد بررسی استفاده می شود. یافته های پژوهش آشکار و روشن ساخت، رابطه معناداری بین جریان های فضایی با بعد اقتصادی در سطح روستاهای مورد مطالعه وجود دارد، که میزان این رابطه و اثرگذاری به ترتیب جریان مردم با 443/0 ضریب همبستگی، رتبه اول تأثیرگذاری بر بعد اقتصادی سکونتگاه های روستایی و اطلاعات فناوری با 357/0 ضریب همبستگی رتبه دوم و جریان پسماند با 320/0رتبه سوم و جریان کالا خدمات با 195/ 0 رتبه چهارم و جریان سرمایه با 099/0 ضریب همبستگی رتبه پنجم را در تأثیرگذاری بر ابعاد تحول اقتصادی سکونتگاه های روستایی را به خود اختصاص می دهند در این راستا، برای بهبود اثرگذاری همه ابعاد جریان های فضایی بر تحولات اقتصادی سکونتگاه های روستایی توجه  به رویکرد برنامه ریزی یکپارچه روستایی شهری به جای برنامه ریزی جداگانه و مجزا روستایی شهری پیشنهاد می شود.
۳۷.

رویکرد مدیریت روستایی و تحولات فضایی سکونتگاههای روستایی. مورد مطالعه: استان سمنان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدیریت روستایی توانمندسازی تعاملات یکپارچه تحولات فضایی استان سمنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 258 تعداد دانلود : 240
رویکرد مدیریت روستایی و نقش آن در توانمندسازی بیشتر ذی نفعان محلی و تعاملات یکپارچه ساختاری-کارکردی، یکی از عوامل مؤثر در تحولات فضایی سکونتگاههای روستایی است، لیکن رویکرد مدیریتی از «بالا به پایین» و ساختار مدیریتی برخواسته از تفکرات فن محور، موجب «توانمندسازی نامولد» ذی نفعان محلی و تعاملات کم و ناهماهنگ ساختاری و کارکردی در فرآیند مدیریت روستایی شده است. نامناسب بودن جایگاه مؤلفه های مذکور، باعث چالش های فراوان در فراگرد مدیریت روستایی و در پی آن تحولات فضایی سکونتگاههای روستایی استان سمنان شده است. هدف این پژوهش ، تحلیل ارتباط بین شاخص های روش و احساس توانمندسازی ذی نفعان محلی؛ و همچنین شاخص های تعاملات یکپارچه ساختاری-کارکردی بر تحولات فضایی سکونتگاههای روستایی از دیدگاه روستاییان و مدیریت محلی است. روش این پژوهش، توصیفی-تحلیلی است و با استفاده از آزمون های آماری کندال تااوبی و رگرسیون چند متغیره در نرم افزار SPSS انجام گرفته است. یافته های پژوهش نشان داد بین اکثریت شاخص های مقوله اثرگذار با تحولات فضایی سکونتگاههای روستایی منطقه مورد مطالعه، از دیدگاه روستاییان و مدیریت محلی، ارتباط معناداری مشاهده نشده است و میان شاخص های توانمندسازی و همچنین تعامل یکپارچه ساختاری-کارکردی و تحولات فضایی سکونتگاههای روستایی استان سمنان، از دیدگاه روستاییان و مدیریت محلی، به ترتیب به میزان 395/0 و 422/0 همبستگی وجود دارد؛ همچنین ضریب تعیین تعدیل شده نشان می دهد که از دیدگاه روستاییان و مدیریت محلی، به ترتیب، حدود 1/37 درصد و 5/41 درصد تحولات فضایی سکونتگاههای روستایی استان سمنان، ناشی از شاخص های سنجش شده در منطقه مورد مطالعه، تبیین شده است. به سخن دیگر، کم توجهی به تسهیل کننده های «توانمندسازی مولد» ذی نفعان محلی و همچنین عدم تعامل یکپارچه ساختاری- کارکردی در فرآیند مدیریت روستایی، باعث پایین ماندن سطح تحولات فضایی سکونتگاههای روستایی منطقه مورد مطالعه بوده است. از این رو، اصلاح رویکرد فعلی مدیریت روستایی و گذار به مدیریت اجتماع محور و اتخاذ رویکرد مدیریت غیر متمرکز و چند سطحی از پیشنهادهای کاربردی در این زمینه است. 
۳۸.

ارزیابی کیفیت خدمات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ایران بر اساس مدل سروکوال. مطالعه موردی: سکونتگاههای روستایی دهستان ولی آباد و بهنام پازوکی جنوبی شهرستان ورامین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کیفیت خدمات مدل سروکوال بنیاد مسکن انقلاب اسلامی شهرستان ورامین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 785 تعداد دانلود : 693
سازمان های تأمین کننده خدمات روستایی، برای بهبود کیفیت خدمات ارایه شده، نیازمند ارزیابی آن از سوی ساکنان روستایی هستند. برای اندازه گیری میزان رضایت مندی استفاده کنندگان از خدمات بنیاد مسکن، از ابزار سروکوال استفاده شد؛ که در پنج بعد محسوسات، قابلیت اعتماد، اطمینان، پاسخ گویی و همدلی به مقایسه انتظار و ادراک روستاییان از خدمت ارایه شده، می پردازد. با استفاده از این مدل به روش توصیفی تحلیلی، شکاف و فاصله بین خدمات مورد انتظار و خدمات ارایه شده به ساکنان روستایی در سطح 384 خانوار نمونه تصادفی با روش P.P.S به نسبت خانوار در 12 روستای ناحیه مورد مطالعه سنجیده شد. یافته های پژوهش نشان می دهد، در بعد فیزیکی و محسوسات وضعیت روستاها بهبود نیافته و روستاییان تغییری احساس نکردند. اما، در سایر ابعاد پنج گانه وضعیت روستاها تاحدودی بهبود یافته است. براین مبنا، هنوز شکاف بین کیفیت خدمات ارایه شده و انتظارات ساکنان روستایی وجود دارد. زیرا، خدمات ارایه شده توسط بنیاد مسکن فقط باعث بهبود وضعیت روستاهای مورد مطالعه نسبت به گذشته شده؛ و نتوانسته است رضایت مندی کامل روستاییان را برانگیزد. همچنین، ارزیابی کیفیت خدمات عمرانی در مورد ساکنان روستایی دو دهستان ولی آباد و بهنام پازوکی جنوبی حکایت از شکاف و فاصله بین کیفیت کلی خدمات ارائه شده و انتظارات گروه هدف دارد. این شکاف در همه ابعاد پنج گانه مقیاس سروکوال مشاهده شده است. از این رو، توجه به وجه نظر و خواسته های روستاییان در برنامه ها و سیاست های خدمات رسانی برای ارتقای کیفیت خدمات ارایه شده پیشنهاد می شود. کلید واژه ها: کیفیت خدمات، ، مدل سروکوال، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، شهرستان ورامین
۳۹.

خزش کلان شهرتهران و ناپایداری کشاورزی روستاهای پیرامونی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خزش کلان شهری ناپایداری کشاورزی تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 314 تعداد دانلود : 844
خزش و گسترش ناموزون کلان شهر تهران به نواحی پیرامونی منجر به بروز نابسامانی و عدم تعادل در عرصه های طبیعی، اجتماعی، اقتصادی و سازمان فضایی روستاهای پیرامونی آن شده است. پیامد روابط نامتعادل تهران با  سکونتگاه های پیرامون خود در سه دهه اخیر سبب بروز مسائل عدیده زیست محیطی و تغییرات سریع در عملکرد اقتصادی روستاها و تبدیل اراضی ارزشمند کشاورزی از شکل تولیدی و ناپایداری کشاورزی روستاها در پیرامون این کلان شهر شده است. ازاین رو، این تحقیق به منظور تبیین نحوه و میزان تغییر کاربری اراضی کشاورزی و درنتیجه ناپایداری فعالیت کشاورزی، و ارتباط آن با توانمندی های محیط روستا و سیاست های تمرکزگرایانه سکونتگاهی در روستاهای پیرامون کلان شهر تهران انجام شد. یافته های این تحقیق نشان می دهد، میان متغیرهای مربوط به توانمندی محیط روستا( تعداد خدمات و زیرساخت)، سیاست های تمرکزگرایانه ( میزان وام توزیع شده و تعداد فعالیت های عمرانی اجرا شده)  و میزان تبدیل اراضی کشاورزی رابطه خطی مستقیم و معنی دار وجود دارد. همچنین، رابطه خطی معکوس میان فاصله از کلان شهر تهران و شهرهای پیرامون آن و میزان تغییرکاربری اراضی کشاورزی مشاهده شده است. بر این مبنا، با توجه به مقادیر ضرایب همبستگی، توسعه ناموزون و خزش کلان شهری بیش ترین تأثیر را در تغییر کاربری اراضی کشاورزی و ناپایداری کشاورزی داشته است.
۴۰.

سنجش مدیریت روستایی، توانمندسازی ذینفعان محلی و تحولات کالبدی سکونتگاه های روستایی (مطالعه موردی: استان سمنان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدیریت روستایی توانمندسازی ذینفعان محلی تحولات کالبدی استان سمنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 981 تعداد دانلود : 42
این مقاله به بررسی جایگاه مدیریت روستایی، چالش ها و فرصت های توانمندسازی ذینفعان محلی و تأثیر آن بر تحولات کالبدی سکونتگاه های روستایی استان سمنان پرداخته است. در این راستا، با این که «توانمندسازی مولد» ذینفعان محلی تضمین کننده پایداری ابعاد توسعه و تحول کالبدی است لیکن رویکرد مدیریت «بالا به پایین» و «حکومت محور»، موجب «توانمندسازی نامولد» ذینفعان محلی در منطقه مورد مطالعه شده و نتوانسته است آن ها را به مثابه یکی از عناصر قدرت در حوزه مداخله مدیریت روستایی درآورد. برای تبیین دقیق موضوع ، مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، ارتباط بین شاخص های روش و احساس توانمندسازی ذینفعان محلی و شاخص های تحول کالبدی سکونتگاه های روستایی را در قالب 21 شاخص، سنجیده است. یافته های حاصل از آزمون های آماری کندال تااوبی و رگرسیون، نامناسب بودن جایگاه شاخص های توانمندسازی ذینفعان محلی در فرایند مدیریت روستایی را آشکار ساخت. به سخن دیگر، عملیاتی کردن روش توانمندسازی ذینفعان محلی به صورت «قدرت بر» و سلطه آمیز نتوانسته است احساس معنا دار بودن، شایستگی، خودباوری، اعتماد، قدرت و توانمندی را در بین ذینفعان محلی ایجاد نماید. به این ترتیب در فرایند مدیریت روستایی، گیرندگان و بروزدهندگان «توانمندسازی نامولد» هنوز به شکل فزاینده ای غلبه دارند، به گونه ای که باعث نارسایی در فرایند تحولات کالبدی سکونتگاه های روستایی استان سمنان در ابعاد مسکن، خدمات زیربنایی، بهداشت محیط، وضعیت مالی، شبکه معابر، روابط اجتماعی و کاربری اراضی شده است. بنابراین نیاز است رویکرد حاکم بر فرایند مدیریت روستایی تغییر یابد و یا اصلاح شود. در این ارتباط، انتخاب سیاست های اجتماعی و اقتصادی مناسب دولت و به کارگیری روش های مناسب توانمند سازی مولد ذینفعان محلی در فرایند مدیریت روستایی، مورد تأکید می باشد. رویکردی که در آن نگاه قبلی با اصالت متخصص از «بالا به پایین»، جایگزین ابتکارات محلی از« پایین به بالا» شود و مدیریت روستایی اجتماع محور از طریق روش های توانمندسازی مولد ذینفعان محلی، فرصت مناسبی برای تحولات مثبت کالبدی سکونتگاه های روستایی، فراهم سازد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان