آرش قربانی سپهر

از مهمترین موضوعاتی که امروزه در ارتباط با اقلیم مطرح است بحث مربوط به توسعه شهرنشینی و آلودگی هوای شهری به-ویژه در کلانشهرها و متعاقب آن اقلیم شهرها می باشد. امروز آلودگی هوا و محیط زیست به عنوان یکی از معضلات جامعه بشری مطرح گردیده و این مسئله منطقه ای نبوده و به مرزهای سیاسی و جغرافیایی محدود نیست بلکه یک مسئله جهانی است. بنابراین، یکی از چالش های قرن 21 میلادی موضوع نوسانات و تغییرات اقلیمی است. لذا در این پژوهش با استفاده از روش های توصیفی تحلیلی و با استناد به منابع به طرق مختلف تلاش شده تا به تأثیرات تحولات اقلیمی صورت گرفته بر کلانشهرها پرداخته شود. بر پایه یافته های موجود می توان گفت تغییرات اقلیمی خود یکی از نتایج افزایش انتشار آلاینده های در مناطق کلانشهری است که در حال حاضر تمام جوانب زندگی بشر را تحت شعاع خود قرار داده است. در عین حال تغییرات اقلیمی می تواند از طریق؛ گرمایش جهانی، تشدید انتشار برخی از آلاینده های اصلی مثل ازن و ذرات معلق، آتش-سوزی جنگل ها، مهاجرت، افزایش جمعیت کلانشهرها، تهدیدات سلامتی انسان شهرنشین، وارونگی و ایجاد جزایر حرارتی بر کیفیت هوای کلانشهرها تأثیر بگذارد.

جهان امروز شاهد پیشرفت ها و تغییرات در عرصه های مختلفی بوده است. این تغییرات در عرصه فناوری ها، علم و غیره اگر چه با هدف رفاه و آسایش انسان ها به انجام رسیده است اما در کنار خود، به نوعی زمینه شکل گیری بحران های جدید در حوزه های مختلف را فراهم آورده است. به بیانی دیگر، تحولات ناشی از پیشرفت در حوزه های مختلف جهت رفاه و آسایش انسان ها، زمینه شکل دهی به اشکال جدیدی از بحران ها را فراهم آورده است. تحقیق حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر یافته های کتابخانه ای تلاش کرده است که مهمترین بحران ها در عصر حاضر را مورد شناسایی قرار بدهد. نتایج حاصل از تحقیق حاضر نشان دهنده آن است که با وجود تعدد بحران ها در عصر حاضر شش بحران پایه ای در قرن 21 به صورت غالب، جهان را تحت سیطره خود درآورده و سرچشمه سایر بحران ها خواهد بود. این بحران ها عبارتند از تغییرات اقلیمی، انرژی، غذا، آب، جنگل ها و ناپایداری شهرها. شناخت این بحران های پایه ای در قرن حاضر کمک خواهد کرد که ریشه سایر بحران ها شناسایی شده و به صورت اساسی با بحران های پیش رو جوامع انسانی برخورد شود.

جایگاه ژئوپلیتیکی جمهوری اسلامی ایران باعث شده تا این کشور نقش مهمی در موضوعات و پدیده های غرب و جنوب غرب آسیا ایفا نماید. وجود اختلاف های ریشه ای و بنیادین با اسرائیل و نامشروع بودن حکومت اشغالگر سرزمین اسلامی فلسطین، باعث شده تا ایران به عنوان قدرت منطقه ای برای بالا نگه داشتن وزن ژئوپلیتیکی خود، مناسبات قدرت در منطقه را رصد کرده و پیامدهای مناسبات اسرائیل و کشورهای همسایه خود را در نظر بگیرد. هدف این پژوهش، شناسایی پیامدهای امنیتی ارتباط امارات متحده عربی و اسرائیل است که به طور مستقیم و غیر مستقیم بر امنیت منطقه ای جمهوری اسلامی ایران تأثیر می گذارد. روش این پژوهش کیفی و روش گردآوری داده ها کتابخانه ای و اسنادی است. یافته های پژوهش با در نظر گرفتن نظریه امنیت منطقه ای بوزان و ویور نشان می دهد که عادی شدن تدریجی روابط سیاسی اعراب غرب آسیا با اسرائیل، تضعیف ایدئولوژی ضد اسرائیلی جمهوری اسلامی ایران، رصد اطلاعاتی کشور، تأثیر بر موازنه قوا در منطقه ژئوپلیتیک جنوب غرب آسیا از مهم ترین پیامدهای این ارتباط می باشد.

امروزه شهرها به عنوان مکان های زیست بشر [1]</sup></sup> آنچنان جایگاهی یافته اند که توسط مدیریتی مستقل اداره می شوند. در این راستا شهرها، نیازمند مدیریتی هستند که بتواند زمینه ارتقاء کیفیت زندگی ساکنین شهری را در راستای توسعه پایدار شهری فراهم آورد. بدین ترتیب دولت های محلی به عنوان تنها نهادهای محلی موجود در شهر که ارتباط نزدیکی با زندگی شهروندان شهری دارند، می توانند نقش بسیار مؤثری در توسعه پایدارِ شهری ایفا نمایند. بدین ترتیب پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به دنبال تبیین نقش دولت های محلی در توسعه پایدار شهری و در راستای آن ارئه مدلی مفهومی جهت توسعه پایدارِ شهرهای ایران می باشد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که روی آوردن به توسعه پایدار شهری در جهت ساختن شهر پایدار و شهروند سالم در ایران، ضروریست (بهداشت، کیفیت زندگی و پایداری محیط و سلامت شهروند) در اولویت اقدامات دولت های محلی در راستای مدیریت شهری مد نظر قرار گیرد تا بتوان بسیاری از معضلات شهری را رفع نمود و در راستای آن توسعه پایدار شهری را در فضای شهرهای ایران مهیا ساخت. <br clear="all" /> [1]. در این نوشتار، اصطلاحات فلسفی «زیست جهانی»، «به سامان شدن»، «کامیابی»، «شادکامی»، «بالندگی» برگرفته از کتاب «مقدمه ای به فلسفه علم جغرافیا» نوشته آرش قربانی سپهر بوده که به صورت ترکیبی در قالب فلسفی-کاربردی در این پژوهش از آن بهره گرفته شده است.

بافت های فرسوده ی شهرهای بزرگ در صورت رسیدگی به وضعیت آن و با کمترین هزینه، بخش قابل توجهی از فضاهای سکونتی مورد نیاز شهرها را می تواند تأمین کند. در ساماندهی بافت های فرسوده یکی از پیش شرط های بنیادین، مشارکت مردم در تصمیم گیری ها است. بنابراین، حکمروایی شایسته و بازآفرینی بافت های فرسوده محله 4 آذرشهر هدف این پژوهش قرار گرفت. در این پژوهش برای گردآوری اطلاعات از مطالعات کتابخانه ای، میدانی و پرسشنامه استفاده شد. نتایج پژوهش با استفاده از نرم افزار SPSS و با آزمون های تی تک نمونه ای، فریدمن و رگرسیون چند متغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد شاخص های حکمروایی و بازآفرینی بافت های فرسوده شهری در وضعیت خوبی قرار ندارد. نتایج رتبه بندی دو متغیر مستقل و وابسته نشان می دهد که عدالت و انصاف، کارایی و اثربخشی و شفافیت دارای وضعیت مناسب تری نسبت به سایر شاخص ها است. در بین شاخص های متغیر وابسته، شاخص کالبدی در مرتبه اول و اقتصادی در مرتبه دوم قرار گرفته است. همچنین ارتباط معناداری بین بازآفرینی بافت های فرسوده و شاخص های حکمروایی شهری وجود دارد. از نظر ضریب تأثیر نیز، متغیرهای مستقل بر میزان بازآفرینی بافت های فرسوده شهری، شاخص شفافیت با 0.501 بیشترین اثر را داشته است.

خلیج فارس از مهم ترین مناطق جهان از منظر ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک محسوب می شود. بدین ترتیب حفظ امنیت این حوزه نه تنها برای نظام های سیاسی همسایه حیاتی است بلکه تأثیر بسزایی بر ثبات و یا بی ثباتی امنیت نظام بین الملل دارد. از این رو، این منطقه همواره با نشانه هایی از درگیری، ستیز و جنگ های منطقه ای روبه رو بوده است. بر این مبنا این مقاله به بررسی تنش های مرزی شکل گرفته در منطقه خلیج فارس با رویکرد واقع گرایانه پرداخته است. روش تحقیق مقاله حاضر با توجه به ماهیت نظری آن توصیفی و تحلیلی است و بر پایه مطالعات کتابخانه ای و اسنادی انجام شده است. نتایج پژوهش نشان از آن دارد که اغلب کشورهای این حوزه با یکدیگر مشکل مرزی دارند که اختلافات ناشی از آن بی تردید مانع گسترش همکاری میان کشورهای منطقه می شود؛ اما باید اشاره کرد که اختلافات ارضی و مرزی میان کشورهای حوزه خلیج فارس پدیده جدیدی نیست و ریشه آن به چند دهه گذشته بازمی گردد. درنهایت اینکه چالش اختلافات مرزی و ارضی، جمهوری اسلامی ایران را در منطقه خلیج فارس با مسائل و چالش های دیگری در سطوح و فضاهای مختلف طی دو دهه آینده روبه رو خواهد ساخت و زمینه ساز ظهور کشمکش ها، درگیری ها، بحران ها و چالش های دیگری در فضاهای جغرافیایی مختلف خواهد شد. باید توجه داشت که این چالش ها در تعامل گسترده ای با یکدیگر قرار داشته و بر یکدیگر تأثیر گذاشته و از یکدیگر تأثیر می پذیرند.

نوشتار حاضر با نگرش فلسفی در پی ارائه مدل هایی نو برای چگونه زیستن ساکنان جهان است. به گونه ای که «شناخت کنشگران زیست جهان» و «چگونه زیستن» مسئله و هسته اصلی این نوشتار را می آفریند. لذا، پاسخ به این پرسش های ژرف بسیاری از کامیابی ها و ناکامی ها را در بوم های جغرافیایی نمایان خواهد ساخت. بر این بنیاد، پژوهش حاضر از نوع تحقیقات «بنیادی نظری» است و متناسب با راهبرد کیفی، از روش تحلیل محتوا بهره گرفته شده است. در نتیجه هدف از سکونت انسان در این جهان، پاسخ به مسئله چگونه زیستن است. به بیان دیگر چگونه زیستن، بستگی به کُنش های ارتباطی دارد که میان (جهان نشینان، جهان اندیشان، جهان گردانان و سازندگان جهان) در بوم های جغرافیایی شکل گرفته است و برآیند آن، به زیستن یا بدزیستن خواهد بود. در نهایت، آینده زیست جهان و بشریت به دست بوم های جغرافیایی رقم زده خواهد شد که دسته سازندگان زیست جهانی را تشکیل داده اند. زیرا، به تنهایی یک گروه در کامیابی و ناکامی بوم های جغرافیایی نقش سازنده ندارند و از پیوند بین دسته ها، «اندیشه های نو» شکل خواهد گرفت که نتیجه آن، «به زیستن بوم های جغرافیایی» خواهد بود.

پژوهش حاضر با نگرشی فلسفی در پی پاسخ به دو پرسش مطرح در حوزه جغرافیای سیاسی فضای شهر است؛ 1- مفهوم جغرافیای سیاسی فضای شهر چیست؟ 2- قلمرو معرفتی جغرافیای سیاسی فضای شهر چگونه تبیین می شود؟. در این پژوهش برای تحلیل اطّلاعات بیان شده، از روش توصیفی‑تحلیلی بهره گرفته شده است. در پاسخ پرسش اوّل می توان گفت، جغرافیای سیاسی فضای شهر شاخه ای سامانمند (سیستماتیک) از جغرافیای سیاسی است که به مطالعه و شناخت کنش بُعد سیاسی انسان با فضای شهر می پردازد، لذا این مطالعه با هدف به سامان شدن فضای شهر [زیست شهری] صورت می گیرد. همچنین در پاسخ به پرسش دوم باید گفت، قلمرو معرفتی جغرافیای سیاسی فضای شهر را موضوعاتی همچون شهروندان، محدوده و قلمرو، حکومت محلّی‑شهری، مرزها، انتخابات، امنیت، سازماندهی و تقسیمات سیاسی، مهاجرت، هویّت، بازیگران، مخاطرات سیاسی، عدالت فضایی، گفتمان، دیپلماسی شهری و جهانی شدن، نیروهای مؤثر و حقوق شهروندی در فضای شهر شکل می دهد. در نهایت این موضوعات منجر شد که حوزه تخصصی و مطالعاتی این رشته با سایر رشته های هم پیوند که شهر را مورد مطالعه قرار می دهند، مشخص شود. بر این بنیاد، نتایج پژوهش نشان از آن دارد که شاخه تخصصی نوظهور جغرافیای سیاسی فضای شهر مبتنی بر دیدگاه فلسفه علم، وجودش به عنوان یک حوزه تخصصی آکادمیک با شیوه و نگرشی نو به منظور ارائه برنامه برای به سامان شدن فضای شهر [زیست شهری] در کنار سایر حوزه های هم پیوند ضرورت دارد.

شهر تهران بر اساس سند چشم انداز 1404 و نیز طرح جامع مصوب 1386، شهری جهانی، پایدار و منسجم با ساختاری مناسب برای فعالیت و فراغت و نیز شهری روان با رفاه عمومی و زیرساخت های متناسب معرفی شده است. در جهت تحقق چنین تعریفی، در اسناد مذکور راهبردهایی چون ارتقاء نقش و جایگاه شهر تهران در سطوح فراملی، ملی و منطقه ای، توسعه اقتصادی و رونق فعالیت شهر تهران، بهبود وضعیت شبکه های ارتباطی، حفاظت از محیط زیست، احیاء و حفاظت فعال از میراث طبیعی، تاریخی و فرهنگی شهر تهران، و توسعه فضاهای سبز، عمومی، تفرجگاهی و گردشگری پیش بینی شده است. یکی از مهم ترین عرصه هایی که می توان در جهت عملیاتی کردن راهبردهای فوق بر آن تکیه نمود، عرصه گردشگری شهری در کلانشهر تهران است. از این رو مسئله رقابت در گردشگری شهری عامل مهمی در پیشرفت همه ی شهرهای کشور در رقابت با یکدیگر و در نتیجه رفاه و اعتلای کشور در سطح ملی و سپس در رقابت با کشورهای همسایه و در سطح جهانی باعث پیشرفت سریع و جذب سرمایه بسیار به کشور خواهد شد. هدف اصلی پژوهش؛ بررسی ژئوپلیتیک رقابت در گردشگری شهری است. به دنبال رسیدن به هدف این مقاله، جامعه آماری تحقیق استان های کشور ایران می باشد، که استان تهران به عنوان مطالعه موردی انتخاب شده است. در راستای هدف پژوهش، داده های مرتبط با جاذبه های گردشگری با استفاده از سالنامه ی آماری استان ها (سازمان گردشگری، میراث فرهنگی، استانداری در سال 1395 جمع آوری و سپس به منظور رتبه بندی استان ها از روش TOPSIS و همچنین نرم افزار ARC map برای تهیه نقشه استفاده شده است.

تحولات انجام گرفته در عرصه های مختلف زمینه ساز شکل دهی به مباحث جدید در عرصه مطالعه در حوزه شهرها به عنوان پدیده های فضایی- جغرافیایی است. این تحولات ناشی از بی عدالتی، تبعیض جنسیتی، فقر، و توزیع درآمد در روابط قدرت موجود در مناسبات شهری است که در حوزه مطالعات شهری، اجتماعی، و حقوقی می توان به آن پرداخت. بر این مبنا، می توان گفت وجود تبعیض و دسترسی نداشتن به امکانات حق چگونه زیستن را در میان انسان ها به خطر می اندازد و باید پاره ای از امور فراهم باشد تا انسان ها بتوانند به یک زندگی مطلوب دست یابند. این حق در شهر را جمعی از متخصصان این حوزه «حق به شهر» نامیده اند که در آن شهروندان «حق آزادی، حق مشارکت و تملک، حق دسترسی به امکانات شهری، و...» را باید دارا باشند و برای رسیدن به آن می توانند فریاد یا درخواست کنند. پژوهش حاضر مبتنی بر روش تحلیل محتوا در پی پاسخ به این پرسش است که چگونه می توان مفهوم سازی درست از حق به شهر ارائه داد. فرضیه تحقیق این است: به نظر می رسد مفهوم سازی درستی از حق به شهر در کارهای مورد بررسی انجام نگرفته و فقط به توصیف آن از طریق بیان مثال ها بسنده شده است. نتیجه اینکه اگر ایده حق به شهر از سوی مدیریت شهری تحقق یابد، شاهد آن خواهیم بود که شهرها در آینده به فضاهایی پویا و پایدار تبدیل شوند. بنابراین، حق به شهر عبارت است از شناخت منابع و امکانات موجود و توزیع عادلانه آن در فضای شهر؛ به طوری که مدیریت دموکراتیک شهری براساس شفافیت، مسئولیت پذیری، و پاسخ گویی زمینه مشارکت شهروندان را فراهم آورد تا شهروندان بتوانند آن گونه که شایسته است بر سرنوشت خود نقش داشته باشند و چگونه زیستن را خود طراحی و اجرا کنند؛ زیرا انسان دارای قدرت اختیار و خودآگاهی است و درحقیقت این خودآگاهی و اختیار تشکیل دهنده گوهر انسانی اوست.

گردشگری مذهبی نمادی از هویت دینی جوامع است که باعث گسترش تعاملات فرهنگی و دینی میان جوامع میزبان و گردشگران در سطوح ملی، منطقه ای و جهانی می شود. موقعیت ژئوپلیتیکی مناطق شیعی، یکی از عوامل مهم تعیین ارزش امنیتی این مناطق در سطوح ملی و فراملی است. این مناطق از گذشته تاکنون، کانون بحران ها و منشأ چالش ها و فرصت های فراوان بوده اند. خراسان و شهر مشهد به عنوان مکانی که بارگاه مقدس امام رضا(ع) در آنجا قرار دارد، از مهم ترین مناطق شیعه نشین در دنیا محسوب می شود. این منطقه، علاوه بر برخورداری از اهمیت مضاعف ژئوپلیتیکی، از لحاظ گردشگری هم اهمیت داشته و می تواند نقش بسزایی در توسعه گردشگری کشور و ایجاد فرصت های نوین به خود اختصاص دهد. خراسان، در طول تاریخ پرفراز و نشیب شیعه، آبستن چالش ها و فرصت های بسیاری در گستره ایران بوده است. اما امروزه آنچه اهمیت فوق العاده ای یافته، جایگاه خراسان و به ویژه شهر مشهد در توسعه گردشگری مذهبی به عنوان یک منطقه ژئوپلیتیک شیعه نشین در خاورمیانه است. با توجه به قرارگیری ایران در محل اتصال سه قاره کهن و موقعیت مرکزی مشهد در ژئوپلیتیک شیعه و مدل مرکز- پیرامون، می توان به احیاء مجدد جاده های تاریخی- باستانی ابریشم و ادویه که اروپا را از طریق ایران به آسیای مرکزی، شبه قاره و چین متصل می کند، اقدام کرد که سبب توسعه گردشگری و به ویژه گردشگری مذهبی در ایران می شود. روش تحقیق مقاله حاضر توصیفی- تحلیلی است که داده های آن با استفاده از منابع کتابخانه ای گردآوری شده است.

روانشناسی رهبران سیاسی یکی از شاخه های روانشناسی سیاسی است و مطالعه و بررسی شخصیت رهبران سیاسی و سیاست گذاران در شناخت ژئوپلیتیک کشورها نقش اساسی ایفا می کند. هدف از پژوهش حاضر بررسی ارتباط بین شخصیت رهبران سیاسی و اهداف و اقدامات ژئوپلیتیکی آنها می باشد. پژوهش حاضر از نوع تحقیقات «بنیادی نظری» است. همچنین متناسب با راهبرد کیفی، از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی برای انجام پژوهش استفاده شده است. گاندی رهبر سیاسی کشور هند، دارای شخصیت «ریخت مدیر» می باشد و تأثیر ژئوپلیتیکی بر سایر نقاط جهان گذاشته است که عبارتند از: استقلال هند از بریتانیا، جنبش حقوق مدنی سیاهان آمریکا و جنبش ضد استعماری آفریقای جنوبی، که تا دوره معاصر هم این تأثیرات بر دنیا باقیست. در حالی که هیتلر دارای ترکیبی از دو شخصیت «ریخت آشوبگر» و «ریخت اصلاح گر» است و بر همین اساس، هیتلر به فضای حیاتی راتزل اعتقاد داشته و در این راستا موجب تحولات ژئوپلیتیکی چون جنگ جهانی دوم، هلوکاست و پیمان ضد کمونیسم شد. شناخت خصوصیات روانی شخصیت رهبران سیاسی کشورها خدمت بسیار بزرگی در پیش بینی (آینده نگاری سیاسی) رفتار حال و آینده آنان دارد و چه بسا از اتفاقات ناگوار در سطح ملی، جهانی جلوگیری خواهد کرد. بر این بنیاد، پیوند بین روانشناسی سیاسی و شاخه مهم آن روانشناسی شخصیت می تواند کمک بسیار بزرگی به دانش ژئوپلیتیک در امر پیش بینی اتفاقات آینده جهان درسطح بسیار وسیع داشته باشد.

زمینه و هدف: امروزه، یکی از اصلی ترین نیازهای شهری وجود امنیت است. نبود امنیت باعث می شود سایر برنامه ریزی ها و اقدامات نیز در شهر به نتیجه مطلوب نرسد. اکثر ساکنان محلات و شهرهای سنتی، احساس امنیت بیشتری نسبت به ساکنان بخش های جدید شهری دارند. هدف از انجام این پژوهش بررسی نقش و میزان تأثیرگذاری اصول نسل دوم پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی در میزان احساس امنیت بافت تاریخی شهر سبزوار تأثیرگذار بوده است. روش شناسی: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی – تحلیلی است. داده ها و اطلاعات موردنیاز، از دو روش میدانی و اسنادی گردآوری شده اند. برای سنجش تأثیر مؤلفه های نسل دوم پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی بر احساس امنیت شهروندان از تحلیل دومتغیره و رگرسیون چندگانه و از طریق آزمون رگرسیون خطی استفاده شد. یافته ها: ارزیابی مدل تحلیل همبستگی دومتغیره نشان داد که در گروه فرهنگ جمعی، متغیر میزان تمایل برای کمک به دیگران با ضریب همبستگی (181/0) و در گروه ارتباط با خارج از محله، متغیر میزان ارتباط با افراد دیگر در خارج از محله با (172/0)، در گروه آستانه ظرفیت نیز متغیر میزان احساس آسایش و عدم شلوغی با (201/0) و در زمینه شاخص همبستگی اجتماعی، متغیر میزان احتمال کمک افراد محله به شما در مواقع خطر با ضریب همبستگی (474/0) بیشترین تأثیر مستقیم را بر افزایش احساس امنیت داشته اند. همچنین نتایج رگرسیون خطی در زمینه تعیین میزان تأثیرگذاری هریک از مؤلفه های نسل دوم پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی حاکی از آن است که از بین مؤلفه ها، شاخص همبستگی اجتماعی با ضریب بتای (447/0) و آستانه ظرفیت با ضریب بتای (240/0)، دارای بیشترین تأثیر بر افزایش احساس امنیت بوده است؛ همچنین مؤلفه های فرهنگ جمعی (116/0-) و ارتباط با خارج از محله (038/0-) ارتباطی معکوس و منفی با احساس امنیت داشتند. نتیجه گیری: بر اساس نتایج به دست آمده از آزمون فرضیه اول (ارتباط مؤلفه فرهنگ جمعی با احساس امنیت)، مشخص گردید که بیشترین ضریب همبستگی منفی (130/0-) بین این دو مؤلفه وجود داشته است و این فرضیه تأیید نگردید. همچنین فرضیه دوم (ارتباط خارج از محله با احساس امنیت) به دلیل ضریب همبستگی منفی (038/0-)، رد گردید. نتایج نشان داد که فرضیه سوم (ارتباط آستانه ظرفیت با احساس امنیت) با ضریب همبستگی (240/0) تأیید شد. همچنین فرضیه چهارم نیز (ارتباط همبستگی اجتماعی با احساس امنیت) به صورت بسیار قوی با ضریب همبستگی (447/0) تأیید گردید.

مرز و تغییر های مرزی از اصلیترین موضوعهای مورد توجه در جغرافیای سیاسی است. مفهوم مرزهای بین المللی بشکل امروزی، به زمان پیمان وستفالیا در سال ۱۶۴۸. م بر میگردد. جهانی شدن در نیمه دوم قرن بیستم بعنوان یک پدیده چند وجهی، تحولاتی شگرف را در عرصه نظام بین الملل رقم زد. جهانی شدن، فرایندی اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و فناوری است که کم وبیش همه جوامع در هزاره سوم را دچار تغییر یا آماده تغییر کرده است. در این فرایند، بسیاری از مفاهیم و متغیرها مانند دولت، حاکمیت، قدرت، اقتدار، موازنه قدرت، امنیت جمعی، استقلال سیاسی و اقتصادی بصورت معناداری درحال تحول مفهومی و عینی است. درنتیجه، ارتباطات فشرده تر و عمیقتری میان ملل گوناگون بوجود می آید. ارتباطات، مرزهای زمان و مکان را درمینوردد و افراد، اندیشه ها، اطلاعات و منابع را در مناطق جغرافیایی بسیار متفاوت به یکدیگر متصل میکند. جهانی شدن بعنوان یکی از پدیده های برجسته دهه اخیر، مرزها را بصورتهای متفاوت تحت تاثیر قرار داده و باعث شکل گیری دیدگاه های متفاوت و متضاد در بین صاحبنظران رشته های علوم اجتماعی و علوم مربوطه شده است. از اینرو نوشتار حاضر با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی از دیدگاه جغرافیای سیاسی به تاثیر جهانی شدن بر کارکرد های مختلف مرز میپردازد و در پایان اثراتی که جهانی شدن بر مناسبات مختلف کشورهای منطقه خلیج فارس بر جای گذاشته است را بیان مینماید.

حوزه خزر، به دلیل شرایط خاص جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک، مسائل سیاسی، تاریخی، نظامی و جامعه شناختی، از نقاط بحران خیز و مهم جهان محسوب می شود. موضوع مرزبندی و هویت در این منطقه، برای کشورهای پیرامونی، قدرت های بزرگ و دیگر نقاط دنیا اهمیت فراوانی دارد. از این رو، هدف این مقاله بررسی چالش های ایجادشده از مرزبندی های هویتی در حوزه خزر  است. روش اصلی این پژوهش، با توجه به ماهیت آن توصیفی تحلیلی است. ارزیابی وضعیت کشور های حاشیه دریای خزر نشان می دهد که وضعیت بهم ریخته سیاسی و اقتصادی این کشور ها به شدت تحت تأثیر الگوهای هویتی بوده که غالباً از سوی روسیه و آمریکا و تا حدودی ترکیه به کارگرفته شده و مورد اقبال قرار گرفته است. در این میان، فرهنگ، زبان، مذهب، ایدئولوژی و نژاد به عنوان مؤلفه های فرصت ساز و چالش زای هویتی نقش زیادی در شکل گیری هویت دولت ها در منطقه ی خزر ایفا کرده است که بازتاب آن را می توان به صورت تنش های قومی و مذهبی و تروریسم  ببینیم. بر این مبنا، یافته های پژوهش نشان می دهد که مرزبندی هویتی به صورت تنش های قومی، جدایی طلبی، خیزش های اسلامی و فعالیت های تروریستی به عنوان منابع جدی تهدید های داخلی، تمامیت ارضی، ثبات و امنیت کشورهای حوزه خزر را در سال های پس از فروپاشی شوروی به صورت جدی دچار چالش کرده است.

جرم معلول عوامل متعددی است که یکی از آن ها عوامل کالبدی است. در این راستا هدف از انجام این پژوهش بررسی نقش طراحی محیطی در پیشگیری از جرم در محله نعمت آباد شهر تهران و همچنین ارائه راهکارهایی به منظور بهبود شرایط این محله است. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با استفاده از روش میدانی انجام پذیرفته است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که اصول طراحی محیطی برای پیشگیری از جرم در محله نعمت آباد به صورت مناسبی رعایت نشده است، به طوری که میانگین شاخص های طراحی محیطی برای پیشگیری از جرم در محله نعمت آباد برابر با (۹۰/۲) در طیف لیکرت است که حتی از حد متوسط نیز پایین تر می باشد. در سطح جزئی تر و در میان معیارهای CPTED، به ترتیب شاخص های مدیریت و نگهداری (۱۰/۳)، قلمروگرایی (۹۵/۲)، نظارت طبیعی (۹۰/۲)، کنترل و دسترسی (۸۹/۲)، حمایت از فعالیت های اجتماعی (۶۳/۲) دارای بیشترین میانگین بودند. نتایج بیانگر آن است که طراحی محیطی می تواند در افزایش احساس امنیت و کاهش فرصت برای وقوع اعمال مجرمانه در محله نعمت آباد تأثیرگذار باشد؛ بنابراین موفقیت در این زمینه نیازمند توجه به طراحی محیطی بافت شهری محله نعمت آباد در پیشگیری از جرم می باشد.

انتخابات به عنوان یکی از مهم ترین اشکال مشارکت سیاسی شهروندان یک کشور در دموکراسی ها مطرح بوده است. در جریان این فرایند مهم، مردم از طریق رأی خود نماینده یا نمایندگانی را بر می گزینند، اما چگونگی انجام این فرایند و حتی چگونگی ورود به انتخابات در کشورها و دموکراسی های مختلف، متفاوت است. در حال حاضر در بیشتر کشورهای دموکراتیک جهان، برای انتخاب متصدیان امور در بخش های مهمی همچون پارلمان، ریاست جمهوری، شورای شهر و... به آرای مردمی رجوع می کنند. نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران نیز که بر پایه مردم سالاری دینی استوار شده، از این قاعده مستثنا نیست. بر این مبنا، نظام انتخاباتی هر کشور تعیین کننده قانون بازی و رقابتی است که میان گروه های مختلف سیاسی در جریان است، چرا که قانون انتخابات تعیین کننده شیوه توزیع قدرت میان احزاب و گروه های سیاسی در هر جامعه است. هدف نوشتار بررسی میزان مشارکت در دوره یازدهم انتخابات ریاست جمهوری در استان سمنان نسبت به میانگین کل کشور می باشد. لذا، در این نوشتار از روش تحقیق تحلیلی توصیفی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد، در استان سمنان میزان مشارکت همواره از روند ثابت و رو به رشدی بر خوردار بوده است که دلیل آن را می توان درجه بالای توسعه یافتگی در این استان دانست.

در این پژوهش تلاش شده با تهیه پرسشنامه محقق ساخته از مهاجرین روستایی آق قلایی به تحلیل و بررسی شبکه های اجتماعی این مهاجرین در مقصد پرداخته شود. پژوهش حاضر به لحاظ روش از نوع توصیفی - تحلیلی، شیوه جمع آوری اطلاعات اسنادی و از روش های میدانی شامل پرسشنامه استفاده شد. جامعه آماری این تحقیق آق قلایی های مقیم روستای مرتضی گرد و نمونه آماری 243 نفر از افراد بالای 18 سال مهاجرین ساکن در آن بود که به صورت تصادفی و براساس فرمول کوکران انتخاب شدند. جهت تعیین پایایی سؤال های پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که مقدار آن 783/0 به دست آمد. تجزیه وتحلیل اطلاعات با استفاده از نرم افزار spss و آمار توصیفی و آمار استنباطی (کای اسکوئر و آزمون t) انجام گرفت. براساس یافته های تحقیق، بیش از 61 درصد از این مهاجرین قبل از مهاجرت به مرتضی گرد توسط یکی از اقوام و آشنایان خود تشویق به مهاجرت به این محل شده اند و انواع حمایت های عاطفی و شغلی را از شبکه دریافت نموده اند به طوری که دریافتن شغل 85 درصد از این مهاجرین، دوستان و خویشاوندان نقش داشته اند و همگام با بهبود نسبی وضعیت اقتصادی خود وجوهی را به زادگاه خود برای خانواده ارسال نموده و ارتباط خود را غالباً به صورت ماهانه با زادگاه حفظ کرده اند.

مقدمه: یکی از مهم ترین مشاغل غیررسمی در شهرهای مرزی ایران اشتغال کولبری است. هم اکنون با توجه به شرایط اقتصادی در شهر سردشت کولبری به عنوان شغل بیش تر مردم فقیر این شهر در حال افزایش است. این پژوهش به بررسی و تحلیل علل اقتصادی گرایش مردمان شهر سردشت به اشتغال کولبری می پردازد. روش: نوع پژوهش، کاربردی و روش پژوهش توصیفی – تحلیلی است. برای گردآوری داده ها از روش های کتابخانه ای، منابع الکترونیکی و مطالعات میدانی مصاحبه و پرسش نامه محقق ساخته استفاده شده است. تعدا 160 نفر از کولبران شهر سردشت بر اساس نمونه گیری گلوله برفی به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. تجزیه و تحلیل یافته ها از طریق نرم افزار SPSS<em> 26 و با استفاده از درصد و فراوانی و آزمون خی دو و پایایی پرسش نامه با استفاده از آلفای کرونباخ (مقدار 0.70) صورت گرفت. یافته ها: نتایج بدست آمده از آزمون خی دو حاکی از آن است که بین علت اشتغال به کولبری و متغیرهای؛ جنسیت، محل تولد، علت مهاجرت به شهر، تعداد اعضای خانوار، سطح تحصیلات، نوع کالاهای که عمدتاً حمل شده، مخارج ماهیانه، روش آشنایی و ورود به شغل کولبری و نوسانات درآمدی شغل کولبری در فصول گوناگون رابطه ای معنادار وجود ندارد، اما بین علت گرایش به کولبری و سن، شغل قبلی هم چنین، متغیرهای؛ وضعیت تأهل، حقوق ماهیانه، منبع درآمدی دوم و جدای از کولبری، شغل آتی، امنیت شغلی، رضایت شغلی و مدت اشتغال به کولبری با علل گرایش به کولبری رابطه ای معنادار وجود دارد. نتیجه گیری: نتایج بدست آمده از رگرسیون خطی چند متغیره نشان می دهد که 35 درصد از تغییرات متغیر وابسته ناشی از متغیرهای مستقلی است که وارد مدل نهایی تحلیل شده اند و مقدار آزمون برای تعیین معناداری اثر متغیرهای مستقل بر میزان علل گرایش به اشتغال کولبری 000/0 با سطح معنی داری 95/0 است.