مهدی رشیدی

رفتار شهروندی سازمانی (OCB) در محیط کار از اهمیت کلیدی برخوردار است. پژوهشگران درباره عوامل انگیزشی متعدد اثرگذار بر رفتار شهروندی سازمانی بحث کرده اند، اما تاکنون تاثیر مربوط به استانداردسازی شغلی بر رفتار شهروندی سازمانی مورد مطالعه قرار نگرفته است. این مقاله، مطالعه ای میدانی است که رابطه بین استاندارد سازی شغلی و رفتار شهروندی سازمانی را در بخش کارمندان سازمانهای آموزشی مورد آزمون قرار می دهد. تحلیل رگرسیون اطلاعات پرسشنامه های جمع آوری شده از کارمندان مراکز و واحدهای دانشگاه پیام نور استان خراسان جنوبی رابطه بین استاندارد سازی شغلی و رفتار شهروندی سازمانی را تایید کرد. همچنین تحلیل واریانس (ANOVA) نشان داد که درجه بالای استاندارد سازی شغلی، مشخص کننده سطح بالاتری از رفتار شهروندی سازمانی است.

پژوهش حاضر با هدف طراحی و تبیین مدل حفظ و نگه داری کارکنان دانشی با استفاده از شیوه های مدیریت منابع انسانی سازمان دهی شد. با بررسی گسترده ی مبانی نظری، عوامل اولیه مؤثر در مدل تحقیق تنظیم شد و پس از اجرای فن دلفی و دریافت نظر خبرگان و اصلاح و تعدیل عوامل، مدل مفهومی نهایی تحقیق طراحی گردید که در آن، پنج فعالیت مدیریت منابع انسانی (شامل توسعه ی مهارت ها، حقوق و مزایا، فرصت مشارکت، حمایت سازمانی و عدالت رویه ای) به عنوان متغیرهای پیش بین، رضایت شغلی، تعهد سازمانی و اعتماد به مدیران به عنوان متغیرهای واسطه (میانجی)، و قصد مان دن کارکنان دانش پایه به عنوان متغیر ملاک در نظر گرفته شد. برای سنجش متغیرها، از پرسش نامه های استاندارد استفاده گردید. برای جمع آوری داده ها، نمونه گیری به صورت تصادفی طبقه ای از جامعه ی اعضای هیئت علمی دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی خراسان جنوبی انجام شد. یافته های به دست آمده به روش تحلیل مسیر با نرم افزار AMOS نشان می دهد که برنامه های منابع انسانی شامل: توسعه ی مهارت ها، حقوق و مزایا، فرصت مشارکت، حمایت سازمانی و عدالت رویه ای، ازطریق متغیرهای رضایت شغلی، تعهد سازمانی و اعتماد به مدیران می توانند قصد ماندن را پیش بینی کنند و از میان آنها، حمایت سازمانی دارای اثر مستقیم و قوی ترین اثر غیرمستقیم بر قصد ماندن کارکنان دانشی است.

یکی از اساسی ترین و مهم ترین چالش های پیش روی سازمان ها، افزایش نیاز به کارکنان دانش پایه در سال های آینده است. پژوهش حاضر با هدف کشف چگونگی مدل مفهومی تقویت ماندگاری سازمانی کارکنان دانش پایه با تأکید بر شیوه های مدیریت منابع انسانی سازمان دهی شد. یافتن عوامل منابع انسانی مؤثر بر ماندگاری کارکنان دانش پایه با رویکرد کیفی انجام پذیرفت که در آن، چارچوبی از پیش تعیین شده مانند نظریه یا مدل وجود نداشت و این چارچوب براساس داده های گردآوری شده، طراحی شد. برای انجام پژوهش، ابتدا از طریق مطالعه سوابق پژوهش های پیشین، شناخت نسبتاً جامعی از ادبیات موجود در این زمینه حاصل شده و بر همین اساس نیز فهرستی مقدماتی از عوامل منابع انسانی اثرگذار بر ماندگاری سازمانی کارکنان دانش پایه فراهم شد. سپس این عوامل با روش دلفی تکمیل و نهایی شد. یافته های به دست آمده نشان می دهد که برنامه های منابع انسانی شامل توسعه ی مهارت ها، حقوق و مزایا، فرصت مشارکت، حمایت سازمانی و عدالت رویه ای، از طریق متغیرهای رضایت شغلی، تعهد سازمانی و اعتماد به مدیران می توانند قصد ماندن کارکنان دانشی را پیش بینی کنند.

پیشینه عملیات روانی با توجه به آیات قرآن به پیش از هبوط انسان به زمین بازمی گردد. در قرآن کریم آیات زیادی وجود دارد، که تلاش دارد روحیه مسلمانان را درصحنه نبرد بالا ببرد. با توجه به اینکه اکثر آیات قرآن در خصوص عملیات روانی ناظر به جنگ های صدر اسلام در عصر پیامبر اسلام (ص) می باشد، محقیق به تحلیل هرمنوتیک این سؤال که عملیات روانی در عصر نبوت پیامبر اسلام (ص) از دیدگاه آیات قرآن چه می باشد، پرداخته است. می توان گفت که بخشی از این آیات در مقام پاسخگویی به عملیات روانی دشمن بوده، درصدد است آن ها را خنثی نماید، بخش دیگری از آیات که جنبه تعرضی دارد می خواهد روحیه طرف مقابل را مورد تأثیر قرار داده و وادار به تسلیم نماید. هدف این مقاله تبیین عملیات روانی از دیدگاه قرآن در عصر نبوت پیامبر اسلام (ص) می باشد. رهیافت تاریخی تحقیق در مقوله عملیات روانی، توجه به ابعاد عملیات روانی را از منظر دینی برجسته می سازد. ازاین رو نتایج تحقیق بیانگر این است که چنانچه آیات قرآن کریم به درستی بررسی و تبیین شود روش و فرهنگ استواری جهت اصلاح سبک عملیات روانی توسط مسلمانان در ابعاد انتشار شایعه، استفاده از اشعار رزمی، تظاهر به قوی بودن، پایبندی به مقدسات خود و حمله به مقدسات طرف مقابل خواهد بود.

یکی از اساسی ترین و مهم ترین چالش های پیش روی سازمان-ها، افزایش نیاز به کارکنان دانش پایه در سال های آینده است. پژوهش حاضر با هدف کشف چگونگی مدل مفهومی تقویت ماندگاری سازمانی کارکنان دانش پایه با تأکید بر شیوه های مدیریت منابع انسانی سازمان دهی شد. یافتن عوامل منابع انسانی مؤثر بر ماندگاری کارکنان دانش پایه با رویکرد کیفی انجام پذیرفت که در آن، چارچوبی از پیش تعیین شده مانند نظریه یا مدل وجود نداشت و این چارچوب بر اساس داده های گردآوری شده، طراحی شد. برای انجام پژوهش، ابتدا از طریق مطالعه سوابق پژوهش های پیشین، شناخت نسبتاً جامعی از ادبیات موجود در این زمینه حاصل شده و بر همین اساس نیز فهرستی مقدماتی از عوامل منابع انسانی اثرگذار بر ماندگاری سازمانی کارکنان دانش پایه فراهم شد. سپس این عوامل با روش دلفی تکمیل و نهایی شد. یافته های به دست آمده نشان می دهد که برنامه های منابع انسانی شامل توسعه ی مهارت ها، حقوق و مزایا، فرصت مشارکت، حمایت سازمانی و عدالت رویه ای، از طریق متغیرهای رضایت شغلی، تعهد سازمانی و اعتماد به مدیران می توانند قصد ماندن کارکنان دانشی را پیش بینی کنند.

سلامت جسم و روان کارکنان از موضوع های مهم و در عین حال قدری مغفول مانده در سازمان های عصر حاضر است که به نظر می رسد مدیران سازمان ها می توانند با هدایت سبک رهبری خود به این سمت بر جابه جایی ها و ترک خدمت کارکنان تاثیرگذار باشند. مقوله جدیدی که در این زمینه در مباحث رهبری مطرح شده است مفهوم رهبری ارتقادهنده ی سلامت می باشد. تحقیق حاضر با هدف مطالعه ی ارتباط رهبری ارتقا دهنده ی سلامت با قصد ماندن کارکنان انجام شد. این پژوهش از جهت هدف، کاربردی و از نظر گردآوری داده ها، توصیفی و از نوع همبستگی است و به طور مشخص مبتنی بر تحلیل مسیر است. جامعه ی آماری این پژوهش، کلیه ی کارکنان ستاد استانی شرکت توزیع نیروی برق استان خراسان جنوبی را دربرمی گیرد که بر اساس آمارهای داخلی این شرکت، برابر 90 نفر مشخص شد. نمونه گیری به روش تصادفی ساده انجام گرفت؛ برای برآورد حجم نمونه از جدول نمونه گیری مورگان استفاده شد. ابزار گردآوری داده های این پژوهش، پرسش نام ه است. بدین منظور، برای سنجش متغیر رهبری ارتقادهنده ی سلامت از پرسشنامه ی به کارگرفته شده در تحقیق جیمنز و همکاران (2016) و برای سنجش قص د ماندن از پرسشنامه ی هانت، آسبرن و مارتین (1981) استفاده شده است. نتایج آزمون فرضیه های تحقیق بیانگر این است که فرضیه اصلی پژوهش مبنی بر تاثیرگذاری رهبری ارتقا دهنده ی سلامت بر قصد ماندن کارکنان تایید گردید و در بین مولفه های هفت گانه رهبری ارتقا دهنده ی سلامت فقط نحوه کنترل کارکنان بر قصد ماندن آنها اثر داشت و اثر گذاری سایر مولفه های رهبری ارتقادهنده سلامت بر قصد ماندن کارکنان معنادار نبود.

با توجه به اهمیت موضوع مدیریت دانش و بررسی عوامل مرتبط با پدیده پنهان سازی دانش، تحقیق حاضر با هدف بررسی اثر ادراک طردشدگی کارکنان بر پنهان سازی دانش با نقش تعدیل گری استرس شغلی و استقلال شغلی انجام شد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه گردآوری داده ها، توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش، کارکنان اداره کل گمرکات خراسان جنوبی در نظر گرفته شد. تعداد 150 نفر در سال 1401 در این اداره کل مشغول به کار بودند که بر اساس جدول مورگان، از بین آن ها 108 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه های استاندارد پنهان سازی دانش، ادراک طردشدگی، استرس شغلی و استقلال شغلی استفاده شد که روایی و پایایی این ابزارها از طریق بررسی روایی صوری و روایی سازه (روایی همگرا و واگرا) و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی (CR) تأیید شدند. داده ها با بهره گیری از روش های توصیفی و مدل یابی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزارهای آماری SPSS15 و Smart-PLS3 تجزیه و تحلیل گردید. یافته های پژوهش نشان داد که ادراک طردشدگی کارکنان باعث پنهان سازی دانش می شود و نقش تعدیل گری استقلال شغلی در تأثیر این دو متغیر بر یکدیگر تأیید شد ولی استرس شغلی در تأثیر ادراک طردشدگی کارکنان بر پنهان سازی دانش نقش تعدیل گری نداشت. طبق نتایج این پژوهش، می توان این گونه بیان کرد که برای جلوگیری از بروز پدیده پنهان سازی دانش در سازمان، مدیران باید به گونه ای رفتار نمایند که در کارکنان احساس طردشدگی به وجود نیاید و با توجه به اینکه متغیر استقلال شغلی در این ارتباط نقش تعدیل گری داشت و باعث کاهش پنهان سازی دانش می شود، بنابراین پیشنهاد می گردد در طراحی یا بازطراحی شغل های سازمانی در مواردی که سایر شرایط نیز مهیاست، استقلال و خودمختاری کارکنان در انجام کارها افزایش یابد.

هدف اصلی این پژوهش، بررسی تأثیر استرس بر عملکرد فردی در دوران کووید 19 با نقش میانجی هوش هیجانی می باشد. مطالعه حاضر از نظر هدف، جزو تحقیقات کاربردی و از نظر روش گردآوری اطلاعات، جزو تحقیقات توصیفی می باشد. این پژوهش در میان کارکنان شرکت گاز خراسان جنوبی به تعداد 250 نفر انجام گرفته است. با استفاده از فرمول کوکران، تعداد حجم نمونه 152 نفر به دست آمد که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. داده های مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه های استاندارد جمع آوری شده است. برای سؤالات مربوط به استرس ناشی از کووید 19 از پرسشنامه تورسن و همکاران (2010)، برای سؤالات مربوط به متغیر عملکرد فردی از پرسشنامه روماس ویلاگراسا (2019) و همچنین برای سؤالات مربوط به متغیر هوش هیجانی از پرسشنامه ونگ و لاو (2002) استفاده شده است. برای بررسی روایی صوری ابزار گردآوری داده ها، ضمن استفاده از پرسشنامه های استاندارد، از نظر و تأیید صاحب نظران کمک گرفته شد و همچنین پایایی پرسشنامه نهایی نیز با روش آلفای کرونباخ 0/805 و مطلوب گزارش شد.     داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزارهای آماری SPSS و AMOS تحلیل شدند و فرضیات به روش مدل سازی معادلات ساختاری مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان داد که استرس ناشی از کووید-19 بر عملکرد فردی کارکنان و هوش هیجانی آنان تاثیر منفی دارد؛ در حالی که هوش هیجانی بر عملکرد فردی کارکنان، اثر مثبت و معناداری دارد و همچنین هوش هیجانی در رابطه بین استرس ناشی از کووید-19 و عملکرد فردی کارکنان نقش میانجی ایفا می کند.