علیرضا رحیمی

پس از ورود اعراب مسلمان به خراسان و سکونت قبایل مختلف عرب در این سرزمین، آنان برای اولین بار با سرزمین های آن سوی جیحون و یا به قول خودشان ماوراءالنهر آشنا گردیدند. حاکمان عرب خراسان از این زمان به بعد، هر از گاهی به شهرهای بخارا و سمرقند لشکر می کشیدند و پس از گرفتن غنایمی چند، خیلی سریع به خراسان باز می گشتند. اما این سیاست در زمان عبدالملک خلیفه اموی و عامل او در عراق یعنی حجاج بن یوسف تغییر یافت. آنان در صدد حضور مستمر و دائم در آن سوی جیحون برآمدند. بنا براین حجاج برای تحقق این هدف، قتیبه بن مسلم باهلی را نامزد حکومت خراسان نمود. قتیبه بن مسلم در مدت ده سال حکومت خود، بین سال های 86 تا 96 ه ق با لشکرکشی های پردامنه و مداوم خود، سرزمین ماوراءالنهر را به قلمرو مسلمین الحاق نمود. او در این سال ها توانست ابتدا شهرهای بیکند، بخارا، خوارزم و سپس سمرقند را با نیروی خستگی ناپذیر خویش فتح نماید و به منتهی الیه این سرزمین یعنی ساحل سیحون و نواحی چاچ و فرغانه پای بگذارد. قتیبه بن مسلم علاوه بر فتح این شهرها با تشویق مردم بومی منطقه به پذیرش دین اسلام حتی با تعیین جوایز مالی و پرداخت درهم در قبال برگزاری نماز، جای دادن اعراب در منازل بومیان و استفاده از مردم بومی به عنوان یک نیروی جنگی در سپاه خود، هم به استقرار دایمی اعراب در شهرهای ماوراءالنهر مانند بخارا و سمرقند و هم به نزدیکی و تعامل مناسب دو قوم عرب و ایرانی توجه نمود. با فتوحات گسترده قتیبه بن مسلم و تدبیر و سیاست های او، برای اولین بار اعراب توانستند حکومتی با ثبات در این شهرها داشته باشند. در این مقاله به بررسی چگونگی پذیرش اسلام توسط مردم بخارا و سمرقند در دوره اموی و تعاملات مردم با حاکمان اموی پرداخته می شود.

هرچند می توان ادعا نمود که مفاهیم اساسیِ دینی معنای حقیقی و ثابتی دارند اما همواره، معانیِ واژه ها، در طی زمان، دستخوش تغییرات فراوان می شود و یک واژه، در همة حالات به یک معنا به کار برده نمی شود. به عبارت دیگر این، نحوة ادراک آدمی است که نحوة حضور مفاهیمی از این دست را در عرصة حیات او رقم می زند. این مقاله نه در پی بررسی تحول تاریخی مفهوم رشد و ارشاد است و نه مدعی دستیابی به معنای حقیقی آن در فرهنگ اسلامی است؛ بلکه تنها سعی دارد فهم خود را به معنای حقیقی و ثابت این مفاهیم نزدیک کند و از این رهگذر به پیشنهاد یک منظومة معنایی و یک صورت بندی نظری و طرح یک دیدگاه نظری تربیتی بپردازد. به بیان دیگر، صرف نظر از تحول تاریخی و کاربردهای امروزین ارشاد اسلامی، در پیِ آن است که از طریق مقایسة این واژه با سایر مفاهیم متقارب، در یک فضای نظری خاص، به تبیین معنای ارشاد اسلامی و یک صورت بندیِ نظری برای تعیین نسبت این مفهوم با سایر مفاهیم مجاور اقدام کند. این معناکاوی با رویکردی تربیتی و در راستای نظریه ای که نگارنده در حوزة تعلیم وتربیت اسلامی ارائه کرده است (نظریة بصیرت) انجام می شود؛ بنابراین صرفاً از نوع روایی و قرآن پژوهی به شمار نمی آید. این مقاله بر آن است که با تکیه بر دیدگاهی تربیتی، تا آنجا که مقدور است به گونه ای پدیدارشناسانه و براساس برداشتی از متون موثق دینی، به تعبیری جدید از ارشاد اسلامی دست یابد، با این امید که این تعبیر، از طریق تغییر نگرش ها، در حوزة سیاست گذاری نیز وارد شده و در آن جاری گردد.

"مقدمه: برای عملی شدن رسالت کتابخانه ها برای تأمین دسترسی سریع و بهینه ی پژوهشگران به اطلاعات، تهیه ی مجلات الکترونیکی معتبر با دسترسی آزاد می تواند مکملی برای تأمین نیازهای اطلاعاتی آنان باشد. در این مقاله میزان استناد به مجلات الکترونیک رایگان پزشکی پایگاه اطلاعاتی DOAJ در مقالات مجلات معتبر دانشگاه های علوم پزشکی ایران بررسی شد. روش بررسی: این پژوهش با روش پیمایشی - توصیفی به تحلیل استنادی مآخذ 38 مجله ی علمی- پژوهشی دانشگاه های علوم پزشکی تیپ یک کشور در بین سا ل های 1385-1384 از نظر میزان استناد به 369 مجله ی الکترونیکی رایگان پزشکی موجود در پایگاه DOAJ پرداخت. داده های پژوهش با استفاده از دو چک لیست گوناگون که یکی به بررسی تعداد استنادهای مقالات مجلات ایرانی و دیگری به جمع آوری استنادها به مجلات رایگان می پرداخت، از مجلات علمی-پژوهشی ایران جمع آوری و تحلیل اطلاعات نیز با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شد. یافته ها: میزان استناد به مجلات الکترونیک رایگان پزشکی کمتر از یک درصد بود و میزان استناد به آنها در سال 85 رشد محسوسی را نسبت به 84 نشان نمی داد؛ از این میان مجله Daru دانشکده ی داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران و Iranian Urology Journal دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بیشترین استناد به مجلات الکترونیک رایگان پزشکی را داشتند. همچنین در موضوعات medicine (general) Public health میزان استنادها به مجلات الکترونیک رایگان پزشکی بیشتر از سایر موضوعات پزشکی بود. از بین 369 مجله الکترونیک رایگان پزشکی، مجله BMC Public health با 2 مورد استناد در حوز ه ی بهداشت عمومی بیشترین استنادها را به خود اختصاص داد. نتیجه گیری: شناسایی و معرفی مجلات معتبر و پراستناد الکترونیک رایگان پزشکی در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی پزشکی و ارائه آنها به جامعه پزشکی از راه های گوناگون امری ضروری به نظر می رسد؛ زیرا فراهم نمودن زمینه ی دسترسی سریع و آسان به اطلاعات مورد نیاز پژوهشگران وظیفه ی اصلی کتابخانه ها در محیط های آموزشی، بهداشتی و درمانی به شمار می رود."

"مقدمه: افزایش شدید هزینه ها در تمام دنیا اکثر دولت ها و سازمان های ذیربط را وادار نموده است تا در مورد آن به تفکر پرداخته، این خدمات را از جنبه های مالی و اقتصادی مورد تحلیل قرار دهند. در این راستا محاسبه ی هزینه از ابزارهای حیاتی و مهم در جلوگیری از به هدر رفتن منابع، کاهش منطقی هزینه ها و استفاده ی بهینه از امکانات است. از این رو این تحقیق با هدف محاسبه ی هزینه سودمندی بانک های اطلاعاتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام شده است. روش بررسی: این مطالعه به صورت توصیفی و گذشته نگر انجام گرفت؛ بدین ترتیب که در محاسبه ی هزینه، هزینه ی اشتراک هر یک از بانک های اطلاعاتی به علاوه ی هزینه ی نیروی انسانی، هزینه ی مواد مصرفی و هزینه ی استهلاک تجهیزات و ساختمان محاسبه گردید. این محاسبات بر اساس چک لیست محقق ساخته بر اساس آیتم های ذکر شده صورت گرفت. زمان انجام این تحقیق سال 2007 میلادی بود. سپس هزینه ی تمام شده به ازای میزان Dawn load هر مقاله در هر یک از بانک های اطلاعاتی مذکور محاسبه شد. یافته ها: نتایج نشان داد که هزینه سودمندی بانک اطلاعاتی Elsevier از همه بیشتر و هزینه سودمندی بانک Springer از همه کمتر است. در این میان بانک اطلاعاتی Ovid نیز دارای میزان هزینه سودمندی مناسبی بود. نتیجه گیری: مدیران در سیستم های اطلاع رسانی باید با کمک گرفتن از تکنیک های مدیریتی منابع اطلاعاتی خود را ارزیابی نموده، به انتخاب بهتر گزینه های ممکن بپردازند. در این میان می توان یکی از عوامل مهم تهیه و انتخاب پایگاه های اطلاعاتی و نیز تمدید مدت اشتراک آنها را هزینه سودمندی آنها دانست."

"مقدمه: با توجه به این واقعیت که در عصر حاضر، آگاهی از مهارتهای ارزیابی، بازیابی و سازماندهی اطلاعات کمک فراوانی به کتابداران در جهت رفع نیازهای اطلاعاتی مراجعان می نماید، این سوال به ذهن خطور می کند که کتابداران جامعه ی هدف با مهارتهای بازیابی و تجزیه و تحلیل اطلاعات برای رسیدن به پاسخ مطلوب، تا چه میزان آشنایی دارند و تا چه اندازه از ابزارهای بازیابی اطلاعات برای رفع نیاز مراجعه کنندگان استفاده می نمایند. مقاله ی حاضر محصول یک تحقیق در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان می باشد که با تلاش همکاران توانسته است به گونه ای عملیاتی مفهوم سواد اطلاعاتی و عوامل موثر بر آن را در نزد کتابداران و اطلاع رسانان حوزه ی علوم پزشکی بیان نماید. روش بررسی: در یک مطالعه ی توصیفی- مقطعی 39 نفر از کتابداران کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی اصفهان به وسیله ی پرسشنامه مورد بررسی قرار گرفتند. پرسشنامه از نظر اعتبار و پایایی مورد تایید قرار گرفت.تحلیل یافته ها به کمک نرم افزار آماری SPSS و با استفاده از آمارهای توصیفی صورت گرفت. یافته ها: نتایج به دست آمده نشان داد که آگاهی کتابداران از نیازهای اطلاعاتی جامعه ی تحت پوشش خود در سطح مطلوبی بود. از طرفی میزان شناخت آنان از منابع اطلاعاتی مورد نیاز جامعه ی تحت پوشش ، در حد متوسط و میزان آگاهی کتابداران از تکنیک های مختلف جستجو و بازیابی اطلاعات سطح خوبی را نشان داد. یکی از دلایل، همان آموزشی بود که کتابداران برای آن اهمیت بسیار زیادی قائل شده بودند. همچنین آمار، نشانگر سطح بسیار ضعیف تکنیکی کتابداران در مورد شیوه های مختلف دسترسی به اطلاعات بود. نتیجه گیری: با توجه به نتایج موجود ، کتابداران مهم ترین عوامل تاثیر گذار بر سطح سواد اطلاعاتی خود را به ترتیب آموزش به خصوص در قالب دوره های ضمن خدمت ، عوامل محیطی و دیدگاه علمی مدیران مراکز خود دانسته بودند ، که در راستای این هدف برنامه ریزی بهتر و زمینه سازی مناسب ، به خصوص در ایجاد بستر مناسب آموزشی و عوامل محیطی ( سخت افزاری و نرم افزاری و ... ) برای کتابخانه ها و کتابداران از سوی مسؤولان لازم است . "

هدف از این تحقیق مقایسه تاثیر یک تمرین قدرتی مشابه با دستگاه بدنسازی در آب و خشکی بر میزان قدرت عضله چهار سر ران در زوایای 45 و 90 درجه باز کردن زانوست بدین منظور از بین 75 دانشجوی پسر دانشگاه بو علی سینا 5 کلاس که واحد تربیت بدنی یک را انتخاب کرده بودند 45 نفر انتخاب و به طور تصادفی به سه گروه شاهد تمرین در خشکی و تمرین در آب تقسیم شدند قدرت عضلانی افراد شرکت کننده در آزمون قبل و بعد از تحقیق در زوایای 45 و 90 درجه باز کردن زانو اندازه گیری شد این تمرینات 15 جلسه ادامه داشت تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی شامل اندازه گرایش مرکزی و پراکندگی و آمار توصیفی تست تی استیودنت مستقل و وابسته و تحلیل واریانس یک طرفه انجام شد از آزمون پیگردی توکی نیز استفاده شد وکلیه محاسبات با نرم افزار SPSS انجام گرفت نتایج تحقیق نشان داد که تمرین در خشکی و آب در افزایش قدرت عضله چهارسر ران در باز کردن مفصل زانو در وضعیت های 45 و 90 درجه زانو تاثیر معنی داری دارند(05/0>P) تاثیر تمرین در خشکی بیشتر از تاثیر در آب بر افزایش قدرت عضله چهار سرران در باز کردن مفصل زانو در زوایای مذکور بوده است