تورج دریایی

این مقاله به تأثیر خویدوده یا ازدواج با محارم بر ساکنان ایرانشهر (۶۰۰ تا ۸۰۰ میلادی) می پردازد، عملی که توسط سنت زرتشتی در دوره ی مناظره ها و تبلیغات دینی مجاز شمرده شده بود. معتقدم که نوعی از ازدواج با محارم در دوره هایی از تاریخ ایران وجود داشته است، برای مثال در سده سوم که مانویان، زرتشتی گری را به چالش کشیدند و مهم تر از آن، در سده ششم، هنگامی که مسیحیت تهدید بزرگی برای دین زرتشتی تلقی می شد و بالأخره در سده هشتم و نهم که حمایت دولتی از دین زرتشتی متوقف شد و مسلمانان از نظر تعداد افزایش یافتند و به نخبگان تازه تبدیل شدند. این موارد اثبات می کنند در هنگامی که تغییر دین تهدیدی برای ادامه حیات دین زرتشتی بود، خویدوده راه حلی عملی برای نگهداری ثروت در میان خانواده و اجتماع بوده است.

مجمل التواریخ و القصص کتابی ست به زبان فارسی و متعلق به سال ۵۲۰ هجری قمری (۱۱۲۶ میلادی) که از برخی جهات بی همتاست. بحث دربارهٔ متن و اهمیت آن توسط علامه قزوینی در مقدمهٔ نسخه ای که توسط ملک الشعرای بهار در نیمهٔ اول قرن بیستم منتشر شد، آمده است. این نسخه بر پایهٔ نسخه ای دست نویس متعلق به سال ۱۴۱۹ میلادی که در کتابخانهٔ ملی فرانسه در پاریس نگهداری می شود، نوشته شده بود. در سال ۲۰۰۱ میلادی، نسخهٔ دست نویس کهن تری متعلق به سدهٔ ۱۴ میلادی که در کتابخانهٔ دولتی برلین نگهداری می شود، توسط امیدسالار و افشار به صورت رونوشت تصویری از متن اصلی چاپ شد. این نسخهٔ چاپ شدهٔ جدید، براساس متنی کهن تر بود و برای درک بهتر برخی از مشکلات متن قدیمی، یاری دهنده است.