محمد فرزانه

هدف این پژوهش بررسی مقایسه ای میزان همگرایی دانشگاه های جامع ایرانی با الگوی شایستگی اعضای هیأت علمی دانشگاه کلاس جهانی بود. به این منظور، از روش کمی از نوع پیمایشی استفاده شد. جامعه آماری پژوهش، شامل کلیه اعضای هیئت علمی دانشگاه های جامع سطح اول شهر تهران، در سال تحصیلی 1400-1399 برابر با 4211 نفر بود که با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای چند مرحله ای، 352 نفر از آن ها مورد پژوهش قرار گرفتند. جهت گردآوری داده ها، از پرسشنامه شایستگی های اعضای هیئت علمی دانشگاه کلاس جهانی فرزانه و همکاران (2022) استفاده شد که روایی آن با استفاده از روش های روایی صوری و محتوایی و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (a= 0.98) مورد تأیید قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های تی تک نمونه ای، فریدمن و تحلیل واریانس یک راهه، در نرم افزار Spss استفاده گردید. یافته ها نشان داد که، وضعیت شایستگی های اعضای هیأت علمی به صورت کلی بالاتر از متوسط قرار دارد و در بین دانشگاه های جامع سطح یک شهر تهران، از حیث وضعیت شایستگی های اعضای هیئت علمی دانشگاه کلاس جهانی تفاوت معناداری وجود دارد. به علاوه، نتایج تحلیل ها در خصوص هر یک از مولفه های الگوی شایستگی اعضای هیأت علمی دانشگاه کلاس جهانی نیز انجام شد که بیانگر تفاوت میان دانشگاه ها در برخی از مولفه ها بود. در مجموع نتایج گویای این است که ، حتی دانشگاه های سطح اول کشور نیز از حیث برخی از مولفه های اساسی موردنظر دانشگاه کلاس جهانی فاصله قابل توجهی تا وضعیت ایده آل دارند؛ و این مهم توجه دوچندان سیاست گذاران و برنامه ریزان نظام آموزش عالی کشور را می طلبد.

در سال های اخیر، بهبود وضعیت علمی و آموزشی و قرار گرفتن در بین دانشگاه های ممتاز، هدف بسیاری از مدیران دانشگاهی در سراسر جهان بوده است. صاحب نظران معتقدند که اعضای هیئت علمی باکیفیت و شایسته عنصری کلیدی و مهم جهت دستیابی به دانشگاه کلاس جهانی می باشند. این تحقیق به منظور پوشش دادن این خلأ علمی در کشور، به ارائه الگوی شایستگی های اعضای هیئت علمی دانشگاه کلاس جهانی پرداخته است. این پژوهش از حیث هدف، کاربردی و از نظر شیوه گردآوری داده ها، پژوهش کیفی از نوع تحلیل مضمون است. جامعه آماری پژوهش، منابع مرتبط با دانشگاه کلاس جهانی و به ویژه شایستگی های اعضای هیئت علمی در دانشگاه کلاس جهانی بود. پس از بررسی منابع استخراج شده از پایگاه های داده، 84 منبع به عنوان نمونه هدفمند انتخاب شدند. جهت تجزیه وتحلیل داده ها از روش کدگذاری و تحلیل مضمون استفاده شد و به منظور اعتباربخشی داده ها، از روش کینگ و هاروکس استفاده شد. پس از تحلیل داده ها، در مجموع 96 مضمون پایه و 13 مضمون سازمان دهنده ذیل سه مضمون فراگیر شامل: «علمی-حرفه ای»، «اجتماعی-فرهنگی» و «زمینه ای» شناسایی شدند.

بدون شک آموزش زبان عربی در ایران در کنار شیوه های سنتی، به راهبردهای نوین نیازمند است. ازآنجاکه آموزش زبان عربی در کشور بیشتر با تکیه بر روش های سنتی صورت می پذیرد و رویکردهای نوین آموزشی مانند واکنش فراگیران در هنگام یادگیری، ذهنیت آموزشگر، نوع پیشرفت فراگیران، پیگیری فراگیران نسبت به چگونگی یادگیری عربی در دانشگاه ها کمتر مورد توجه پژوهشگران این حوزه بوده است، بررسی و ارائه مباحث راهبردهای نوین یک بخش تفکیک ناپذیر در این زمینه به شمار می آید. ازاین رو بررسی روش های خاص آموزش برای آموزشگران زب ان عربی امری ض روری اس ت. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی تحلیلی ضمن بررسی روش های سنتی آموزش عربی سعی شده بر اموری چون مطرح کردن مشکلات واقعی آموزش زبان عربی، آشنا شدن آموزشگران با این گونه موان ع و همچنین اطلاع یافتن از روش های نوین آموزش برای غلبه کردن بر مشکلات پیش رو توجه شود. ارائه رویکردهای نوین آموزش زبان عربی و استفاده از آن ها در یادگیری این زبان، امکانات ویژه ای را برای بهتر آموزی زبان عربی در اختیار آموزشگران و فراگیران قرار می دهد و بسیاری از موانع و مشکلات آموزش زبان در سیستم های سنتی و قدیمی زبان آموزی در ایران را برطرف می نماید.

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی دلایل تغییر رشته در مقطع کارشناسی ارشد از سایر رشته ها به مدیریت آموزشی و بررسی وضعیت این دانشجویان در دوران تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد می باشد. به بیان دیگر، دلایل تغییر رشته دانشجویان از سایر رشته ها به مدیریت آموزشی چه بوده و در حال حاضر چه نوع ارزیابی ها و سوگیری هایی نسبت به رشته مدیریت آموزشی دارند؟ این پژوهش با استفاده از روش توصیفی پیمایشی صورت گرفته و ابزار آن مصاحبه بوده است. بدین ترتیب با 71 نفر از افرادی که رشته ی اولیه شان غیرمدیریت آموزشی بوده و برای مقطع کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی را انتخاب کرده اند مصاحبه به عمل آمده است. داده های حاصل از مصاحبه ها نیز با به گارگیری روش تحلیل تماتیک، تجزیه و تحلیل شده اند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که مهم ترین دلایل گرایش به مدیریت آموزشی در این پژوهش عبارت اند است از: علاقمندی، زمینه و ضرورت شغلی. همچنین، انتظارات دانشجویانی که از سایر رشته ها به رشته ی مدیریت آموزشی گرایش پیدا کرده اند، در دو مقوله ی بازارکار و آموزش قرار داشت. دیگر یافته ها حاکی از این بود که، نگرش دانشجویانی که به مدیریت آموزشی تغییر رشته داده اند نسبت به این رشته مثبت است و اکثریت عقیده داشتند که این رشته برای آن ها دستاوردهایی (مادی و معنوی) به همراه داشته  . با این حال، ضعف ها و مشکلات این رشته در سه مقوله و به ترتیب در سه زمینه شامل: بازار کار، مشکلات آموزشی و پژوهشی و موقعیت اجتماعی مشخص شد.

این پژوهش با روش ترکیبی اکتشافی و با هدف شناسایی و بررسی شایستگی های پایه ای دانش آموختگان رشته ی مدیریت آموزشی انجام شد. در بخش کیفی، جامعه شامل کلیه خبرگان مدیریت آموزشی بود که با کاربست روش های نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی، 15 نفر از دانش آموختگان و اساتید مدیریت آموزشی مورد مصاحبه قرار گرفتند. داده ها در بخش کیفی با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختاریافته و عمیق گردآوری شدند. نتایج تحلیل محتوا و کدگذاری مصاحبه ها 40 نشانگر را شناسایی نمود. نشانگرها در قالب 5 بعد شامل «ویژگی های روان شناختی»، «اخلاق حرفه ای»، «روابط انسانی»، «زبان انگلیسی» و «سواد فاوا» طبقه بندی شد. در بخش کمی، جامعه آماری شامل کلیه دانش آموختگان رشته مدیریت آموزشی دانشگاه های دولتی شهر تهران بود که تعداد 126 نفر با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. بر اساس نشانگان و ابعاد شناسایی شده، پرسشنامه شایستگی های پایه با رعایت روایی و پایایی مناسب تدوین شد. در بخش کمی با استفاده از آزمون های تحلیل عاملی اکتشافی، تی تک نمونه ای، فریدمن، تحلیل واریانس یک راهه و تی برای دو گروه مستقل به تجزیه وتحلیل داده های پژوهش پرداخته شد. ابتدا، از طریق تحلیل عاملی اکتشافی، شایستگی ها به 37 شایستگی تقلیل پیدا کرد و تعداد 5 عامل شامل «ویژگی های روان شناختی»، «اخلاق حرفه ای»، «روابط انسانی»، «زبان انگلیسی» و «سواد فاوا» شناسایی شد.در گام بعد، نتایج نشان داد که وضعیت مهارت زبان انگلیسی در حد کمتر از میانگین و شایستگی های اخلاق حرفه ای، سواد فاوا، نگرشی، ویژگی های روان شناختی و روابط انسانی بالاتر از میانگین بودند. نتایج تحلیل واریانس یک راهه نشان داد که در بین دانش آموختگان دانشگاه های دولتی شهر تهران تفاوت معناداری از نظر وضعیت شایستگی های پایه وجود نداشت. همچنین، سطح شایستگی های پایه دانش آموختگان مرد و زن در ابعاد پنج گانه با هم برابر بود.

این پژوهش با روش ترکیبی اکتشافی و با هدف شناسایی و بررسی شایستگی های دانش آموختگان رشته مدیریت آموزشی برای اشتغال در بخش آموزش و توسعه منابع انسانی سازمان های صنعتی اجرا شده است. در بخش کیفی با کاربست روش های نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی، با دانش آموختگان و استادان رشته مدیریت آموزشی (شاغل در بخش صنعت) مصاحبه شد. با تحلیل محتوا و کدگذاری مصاحبه ها، تعداد 13 بعد شناسایی شد. در مرحله کمی با استفاده از شایستگی های شناسایی شده، پرسشنامه ای با روایی و پایایی مناسب تدوین شد و تعداد 126 نفر از دانش آموختگان آن را تکمیل کردند. در بخش کمی با استفاده از آزمون تی تک نمونه ای، آزمون فریدمن و تحلیل واریانس یک راهه، داده های پژوهش تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که وضعیت شایستگی مدیریت منابع انسانی در حد متوسط و شایستگی تجربی، مهارت انگلیسی و دانش عمومی در حد کمتر از میانگین بودند. شایستگی های دانش حرفه ای، اداری- اجرایی، توسعه حرفه ای، اخلاق حرفه ای، سواد فاوا، نگرشی، شخصیتی، روابط انسانی و فکری بالاتر از میانگین بودند. همچنین، نتایج تحلیل واریانس یک راهه نشان داد که بین دانش آموختگان دانشگاه های دولتی شهر تهران از نظر وضعیت شایستگی ها تفاوت معنی داری وجود نداشت.

پژوهش حاضر باهدف بررسی رابطه بین مدیریت استعداد و تمایل به ترک خدمت با نقش میانجی دلبستگی شغلی در بین کلیه دبیران دوره دوم متوسطه شهر تهران انجام شده است. این تحقیق از نوع توصیفی - همبستگی است و جامعه آماری شامل کلیه دبیران دوره دوم متوسطه شهر تهران به تعداد 10656 نفر در سال تحصیلی 1395-1394 بوده است که از بین آن ها 370 نفر به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های مدیریت استعداد احمدی و همکاران(1391)، دلبستگی شغلی لادهل و کنجر (1968) و پرسشنامه ترکیبی تمایل به ترک خدمت(مبلی و هورنر،1978؛ لیونز، 1971) با روایی و پایایی مناسب استفاده شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آمار توصیفی و مدل یابی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزارهای آماری spss و Amos استفاده شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که مدیریت استعداد به صورت مستقیم و غیرمستقیم با نقش واسطه ای دلبستگی شغلی بر تمایل به ترک خدمت اثرگذار می باشد. همچنین دلبستگی شغلی نیز بر تمایل به ترک خدمت تأثیر قابل توجهی دارد.

پژوهش حاضر با هدف مقایسه صلاحیت های حرفه ای مدیران مدارس متوسطه دولتی و غیردولتی شهرستان شهریار و ارائه راهکارهایی برای بهبود آن انجام شد. روش پژوهش، آمیخته و از نوع متوالی است. در بخش کیفی، پانزده نفر به عنوان مشارکت کننده و به صورت هدفمند انتخاب شدند. در بخش کمی، جامعه آماری، تمامی دبیران مدارس متوسطه شهرستان شهریار در سال تحصیلی 93- 94 بودند که 275 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای نمونه گیری از روش نمونه گیری طبقه ای از نوع انتساب متناسب استفاده شد. جهت گردآوری داده ها در بخش کیفی از مصاحبه نیمه ساختاریافته و برای بخش کمی از پرسش نامه محقق ساخته بهره برده شد. روایی بخش کیفی از نوع محتوایی و بخش کمی روایی محتوایی و سازه بود. پایایی پرسش نامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 91/0 ارزیابی شد. یافته ها نشان داد که صلاحیت حرفه ای مدیران شامل مؤلفه های ویژگی های روان شناختی، مهارت ها (فنی، انسانی و ادراکی)، دانش و نگرش است. تحلیل ها نشان داد که تفاوت معناداری (05/0P≥ ) بین میانگین های مدیران مدارس متوسطه دولتی و غیردولتی از نظر صلاحیت های حرفه ای وجود دارد. درخصوص راهکارهای ارتقای صلاحیت های حرفه ای مدیران دبیران شرکت کننده در پژوهش، دراختیارگذاشتن لوح های فشرده و جزوات آموزشی را مهم ترین راهکار توسعه شایستگی های مدیران مدارس دانستند.

ﻫﺪف از این ﭘﮋوﻫﺶ، ﺑﺮرﺳی تأثیر رهبری اخلاقی بر سازمان یادگیرنده در مدارس متوسّطة شهرستان شیروان است. این پژوهش از نوع پژوهش های توصیفی- همبستگی و از نظر هدف، کاربردی است. جامعة آﻣﺎری ﭘﮋوﻫﺶ، تمام معلّمان مدارس متوسّطة شهرستان شیروان در سال ﺗﺤﺼیﻠی 93-94 هستند. ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ، ﺗﻌﺪاد 175 ﻧﻔﺮ با استفاده از فرمول کوکران است که ﺑا روش ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔیﺮی تصادفی ساده اﻧﺘﺨﺎب شده اند. سپس همان  افراد پرسشنامه های رهبری اخلاقی دی هاق و دن هاردگ و سازمان یادگیرنده مارسیک و واتکینز را تمکیل کرده اند. پایایی و روایی ابزار با ضریب آلفای کرونباخ (85/0=α سازمان یادگیرنده و 91/0=α رهبری اخلاقی) و تحلیل عاملی تأییدی انجام شده است. داده ﻫﺎ ی به دست آمده با آزمون رگرسیون چندگانه تجزیه و تحلیل شده است. ﻧﺘﺎیﺞ ﻧﺸﺎن می دهند که رهبری اخلاقی و مؤلّفه های آن بر سازمان یادگیرنده تأثیر مستقیم دارند. از بین ابعاد رهبری اخلاقی، ابعاد تسهیم قدرت و وضوح نقش، سهم معناداری در پیش بینی سازمان یادگیرنده دارند (05/0≥P).

پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی شایستگی های حرفه ای مدیران گروه های آموزشی دانشگاه تهران انجام شد. این تحقیق برحسب هدف، کاربردی و بر اساس شیوه گردآوری داده ها، کمی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری شامل همه مدیران گروه های آموزشی دانشگاه تهران در سال تحصیلی 94-93 به تعداد 167 نفر بودند. نمونه به صورت سرشمار انتخاب شد و درنهایت 93 پرسشنامه تکمیل شد. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود. برای به دست آوردن روایی این پرسشنامه علاوه بر روایی محتوایی، روایی سازه نیز با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی مرتبه اول به دست آمد. همچنین، پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 93/0 محاسبه شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی و آمار استنباطی شامل تحلیل عاملی تأییدی مرتبه اول و آزمون فریدمن استفاده شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که مدل برازش شده پژوهش شامل 12 مؤلفه (برنامه ریزی، سازمان دهی، مدیریت منابع انسانی، ارتباطات، رهبری، تصمیم گیری، کار گروهی، نظارت، فناوری اطلاعات و ارتباطات، اخلاق حرفه ای، علمی و روان شناختی) است. همچنین بیشترین اولویت به ترتیب مربوط به شایستگی های تصمیم گیری، ارتباطات و رهبری و کمترین اولویت مربوط به مؤلفه شایستگی روان شناختی است.

پژوهش حاضر باهدف تبیین نقش رهبری توزیع شده بر تسهیم دانش با نقش میانجی قرارداد روان شناختی بین همه دبیران دوره دوم متوسطه شهر تهران انجام شده است. روش پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوة گردآوری داده ها توصیفی از نوع همبستگی است و جامعه آماری شامل کلیه مدارس دوره دوم متوسطه شهر تهران به تعداد 355 مدرسه و 10656 معلم بوده است که از بین آنها 370 نفر به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های رهبری توزیع شده ایلمور، قرارداد روان شناختی رابینسون و روسو و پرسشنامه محقق ساخته تسهیم دانش با روایی و پایایی مناسب استفاده شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آمار توصیفی و مدل یابی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزارهای آماری spss و lisrel استفاده شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که رهبری توزیع شده به صورت مستقیم و غیرمستقیم با نقش واسطه ای قرارداد روان شناختی بر تسهیم دانش اثرگذار است. همچنین قرارداد روان شناختی نیز بر تسهیم دانش، تأثیر قابل توجهی دارد.

پژوهش حاضر، با هدف بررسی رابطه خوش بینی تحصیلی معلمان و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در مدارس متوسطه دولتی شهر تهران صورت گرفته است. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری شامل کلیه معلمان مدارس متوسطه دولتی شهر تهران می باشد، که تعداد آنها برابر با 2795 معلم است، که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 142 معلم به عنوان نمونه انتخاب شد. روش نمونه گیری در این پژوهش از نوع خوشه ای چند مرحله ای بوده است. جهت گردآوری داده ها از پرسشنامه خوش بینی تحصیلی معلم (بیرد و همکاران، 2010) و معدل نمرات دانش آموزان استفاده شده است. پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ «982/0» ارزیابی شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی (میانگین، انحراف معیار، درصد) و آمار استنباطی (ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام) استفاده شد. یافته ها نشان داد: 1) بین خوش بینی تحصیلی معلمان و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مدارس متوسطه شهر تهران، رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. 2) از میان سه مؤلفه خوش-بینی تحصیلی معلم (تأکید تحصیلی معلم، حس کارآمدی معلم و اعتماد معلم به والدین و دانش آموزان)، حس کارآمدی معلم بیشترین سهم را در پیش بینی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دارد.

پژوهش حاضر، با هدف بررسی رابطه صلاحیت های حرفه ای و توانمندی روان شناختی دبیران مقطع متوسطه شهرستان شیروان صورت گرفته است. روش پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوة گردآوری داده ها توصیفی از نوع همبستگی است. جامعة آماری شامل کلیه دبیران مقطع متوسطه (پسرانه و دخترانه) شهرستان شیروان در سال تحصیلی 94 - 1393 می باشد که تعداد آنها برابر با 329 نفر است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 177 نفر به عنوان نمونه انتخاب شد. در این پژوهش برای نمونه گیری، از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شده است. جهت گردآوری داده ها از پرسش نامه تعدیل شده صلاحیت های حرفه ای کریمی (1388) و پرسش نامه توانمندی روان شناختی اسپریتزر و میشرا (1997) استفاده شده است. پایایی پرسش نامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (صلاحیت های حرفه ای «928/0» و توانمندی روان شناختی «838/0») ارزیابی شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی (میانگین، انحراف معیار، درصد) و آمار استنباطی (آزمون های کولموگروف - اسمیرنف، t تست تک نمونه ای، ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون گام به گام) استفاده شد. یافته ها نشان داد: 1) وضعیت صلاحیت های حرفه ای دبیران دوره متوسطه شهرستان شیروان بالاتر از حد متوسط و میانگین فرضی قرار دارد. 2) وضعیت توانمندی روان شناختی دبیران مقطع متوسطه شهرستان شیروان بالاتر از حد متوسط و میانگین فرضی قرار دارد. 3) بین شاخص کلی صلاحیت های حرفه ای و توانمندی روان شناختی دبیران دوره متوسطه شهرستان شیروان رابطة مثبت و معناداری وجود دارد (833/0r=). 4) سه مؤلفه صلاحیت فکری، صلاحیت رفتاری و صلاحیت اخلاق حرفه ای سهم معناداری در پیش بینی توانمندی روان شناختی دبیران دارند.

پژوهش حاضر، با هدف بررسی رابطه خوش بینی تحصیلی و پیشرفت تحصیلی در بین دانش آموزان مدارس متوسطه پسرانه مناطق 6 و 9 شهر تهران صورت گرفته است. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان مدارس متوسطه پسرانه مناطق 6 و 9 شهر تهران می باشد، که تعداد آن ها برابر با 14304 دانش آموز است که با استفاده از جدول مورگان تعداد 375 دانش آموز به عنوان نمونه انتخاب شدند. روش نمونه گیری در این پژوهش از نوع چندمرحله ای بوده است. جهت گردآوری داده ها از پرسش نامه خوش بینی تحصیلی دانش آموز (اسچنن موران و همکاران، 2013) و معدل نمرات دانش آموزان استفاده شده است. پایایی پرسش نامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ «923/0» ارزیابی شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آمار استنباطی (ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام) استفاده شد. یافته ها نشان داد: 1) بین خوش بینی تحصیلی دانش آموزان و پیشرفت تحصیلی در مدارس متوسطه پسرانه مناطق 6 و 9 شهر تهران، رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. 2) از میان سه مؤلفه خوش بینی تحصیلی دانش آموزان (تأکید تحصیلی دانش آموزان، اعتماد دانش آموزان به معلمان و احساس هویت دانش آموزان نسبت به مدرسه)، تأکید تحصیلی دانش آموزان بیشترین سهم را در پیش بینی پیشرفت تحصیلی دارد.