نوبخت سبحانی

پیشینه و هدف: در میان مباحث مدیریتی، مدیریت عمران شهری و مدیریت پروژه نقش مهمی در موفقیت روند تهیه و اجرای پروژه های عمرانی شهری دارد. اما مشکلات مربوط به مدیریت پروژه ها و طرح های توسعه شهری، کمبود منابع، امکانات و حجیم بودن بدنه اداری سازمان های دولتی متولی اجرای پروژه های شهری، همه این موارد باعث نوسان و یا نقصان در اقتصاد طرح های شهری و منجر به تأخیر در اتمام به موقع پروژه ها و در نهایت بالا رفتن هزینه ها می گردد. لذا حرکت به سوی مدیریت پروژه با رویکرد پایداری راه گریزناپذیر همه سازمان هایی است که به نوعی با برنامه ریزی یا اجرای پروژه سروکار دارند. در این راستا، هدف تحقیق حاضر ارزیابی مدیریت پروژه های خدمات شهری شهر ساری در فاصله زمانی 99-98 است. در تحقیق حاضر به این پرسش، پاسخ داده خواهد شد که چگونه می توان مدیریت پروژه را با استفاده از یک تکنیک ارزیابی کرد، و وضعیت مدیریت پروژه در اجرای طرح های خدمات شهری چگونه بوده است؟ تا در نهایت با ارائه راهکارهای مناسب مدیریتی و ... بتواند نقش بسزایی در تحقق مناسب و مطلوب طرح های توسعه پایدار شهری و متعاقب آن پروژه های شهری این شهر داشته باشد.مواد و روش ها: تحقیق حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش شناسی، توصیفی و تحلیلی است. برای جمع آوری اطلاعات از روش کتابخانه ای، میدانی و از ابزار پرسشنامه بر اساس استاندارد مدیریت دانش پروژه و طراحی با طیف لیکرت استفاده شده است. پرسشنامه ها در بخش های مشخصات فردی و عمومی، مشخصات پروژه و ارزیابی و کنترل مدیریت پروژه تنظیم شده است که شامل 9 حوزه مدیریتی است. برای هر حوزه مؤلفه هایی تعریف شده که سنجش درست و شفافی از سطح دانش حوزه ها را مشخص می کند. پرسشنامه ها توسط کارشناسان و کارفرمایان طراح خدمات شهرداری ساری تکمیل گردیده است. پس از تکمیل پرسشنامه، میزان اهمیت شاخص ها با استفاده از محاسبه میانگین در هر یک از 9 حوزه مشخص شده است. هرچه میانگین هر حوزه بالاتر باشد، نشانگر اهمیت بالاتری نسبت به بقیه حوزه هاست. سپس برای رتبه بندی حوزه ها، انحراف نسبی آن ها محاسبه و تحلیل می شود.بحث و یافته ها: نتایج نشان می دهد که در 18 پروژه اجرایی طرح های خدمات شهری طی سال های 99-98 مدیریت ریسک پروژه با بالاترین میانگین (91/2) در بهترین وضعیت و مدیریت زمان با میانگین (12/2) در بدترین وضعیت خود قرار داشتند. درنتیجه مدیریت زمان با انحراف نسبی 47 به عنوان اولویت اول برای تغییر، شناسایی می شود. همچنین نتایج حاصل از دیمتل فازی نشان داد که مدیریت یکپارچه؛ مدیریت منابع انسانی؛ مدیریت ارتباطات و مدیریت ریسک به ترتیب با امتیاز (084/0)، (050/0)، (024/0) و (017/0) جز عوامل علّی و سایر شاخص ها مانند مدیریت محدوده؛ مدیریت زمان؛ مدیریت هزینه؛ مدیریت کیفیت و مدیریت تدارکات با مقدار امتیاز به ترتیب (021/0-)، (044/0-)، (043/0-)، (008/0-) و (032/0-) جز عوامل معلول محسوب می شوند و تحت تأثیر سیستم و عوامل علّی هستند.. در نتیجه مدیریت یکپارچه و مدیریت زمان به ترتیب جز اثرگذارترین و اثرپذیرترین شاخص ها در مدیریت پروژه طرح های خدمات شهری در شهر ساری می باشند.نتیجه گیری: در پژوهش حاضر، با استفاده از تکنیک دانش مدیریت پروژه PMBOK وضعیت پروژه طرح های خدمات شهری شهر ساری در بازه زمانی 1399-1398 در 9 حوزه (یکپارچگی، زمان، هزینه، محدوده، ریسک، کیفیت، منابع انسانی، تدارکات و ارتباطات ) مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته ها بیانگر این است که مدیریت ریسک پروژه با بالاترین میانگین، بااهمیت ترین و مدیریت زمان پروژه با کمترین میانگین، کم اهمیت ترین حوزه می باشد. همچنین در هرکدام از حوزه ها که انحراف از وضعیت مطلوب، مقدار کمتری دارند، بهترین وضعیت حاکم است و هر حوزه که اختلاف بین وضعیت موجود و وضعیت مطلوب از انحراف بالاتری برخوردار بود، به عنوان اولویت اول برای تغییر شناسایی می شود؛ بنابراین مدیریت ریسک پروژه در طرح های خدمات شهر ساری با بالاترین میانگین (91/2) در بهترین وضعیت و مدیریت زمان و مدیریت هزینه پروژه به ترتیب با میانگین (12/2 و 20/2) در بدترین وضعیت خود قرار داشتند. درنتیجه مدیریت زمان و مدیریت هزینه به ترتیب با انحراف نسبی 47 و 45 به عنوان اولویت اول و دوم برای تغییر، شناسایی می شوند. از سوی دیگر در بحث میزان اثرگذاری و اثرپذیری مدیریت یکپارچگی پروژه با امتیاز (084/0)، جز اثرگذاری بالا و مدیریت زمان پروژه با امتیاز (044/0-)جز اثرپذیری پایین شناسایی شدند.

برنامه ریزی راهبردی و استراتژیک به عنوان یک ابزار جهت پاسخگویی به مشکلات پیش روی صنعت گردشگری برای رسیدن به اهداف مطلوب در آینده می تواند موثر واقع گردد و این صنعت بدون دود و نامرئی می تواند باعث تحولاتی در بخش کشاورزی، توسعه و رشد اقتصادی در سطح شهرها گردد. در پژوهش حاضر برای برنامه ریزی راهبردی توسعه گردشگری از قابلیت و مزایای مدل راهبردی متاسوات استفاده شده است. با توجه به رویکرد پژوهش حاضر، نوع تحقیق کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی است. روش جمع آوری داده ها به صورت کتابخانه ای و پیمایشی می باشد. جهت تدوین راهبردهای توسعه، اهداف، منابع و توانایی و عوامل محیطی از مدل Meta- Swot استفاده شده است. یافته ها بر اساس نقشه رقابتی حاصل از متاسوات منعکس کننده این مطلب است که مهمترین رقیب شهر میاندواب از لحاظ توسعه گردشگری شهر بوکان و مهاباد می باشد. همچنین برای دست یافتن به یک فضای گردشگری و پایدار در شهر میاندوآب نیازمند توجه بیشتر به موقعیت جغرافیایی و استراتژیک شهر به عنوان یک متغیر باارزش تر، نادرتر و غیرقابل جایگزین تر که از بالاترین تناسب راهبردی برخوردار می باشند. الزامی است. از سوی دیگر، متغیرهای ضعف سیاست گذاری های کلان در مدیریت، عدم اختصاص بودجه و ضعف اساسی در زیرساخت ها از بزرگ ترین مانع شهر میاندوآب به عنوان مؤلفه محیطی کلان برای رسیدن به توسعه گردشگری و فضای پایدار محسوب می شود.

مقدمه: مسکن به عنوان یکی از نیازهای اساسی انسان، در طول تاریخ همواره مورد توجه قرار گرفته است و تأمین آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از آنجا که مسکن به عنوان یکی از نیازهای اساسی انسان به شمار می رود، به طور طبیعی اولویت بالایی در برنامه ریزی توسعه اجتماعی و اقتصادی دارد و  نقش مهمی در بهبود زیست پذیری جامعه و کیفیت زندگی افراد و خانواده ها دارد.هدف پژوهش: هدف این مقاله، ارزیابی و بررسی سیاست های اجرایی دولت در تأمین مسکن گروه های کم درآمد قلمرو کوچ نشینان در شهرستان ارومیه می باشد. جامعه آماری شامل متخصصان، کارشناسان و خبرگان است.روش شناسی تحقیق: نوشتار حاضر از نظر هدف کاربردی و روش آن توصیفی-تحلیلی است. برای تجزیه و تحلیل یافته ها از تصمیم گیری های چند معیاره مانند (سوارا، واسپاس و ایداس) شده است.قلمروجغرافیایی پژوهش: محدوه مکانی مورد مطالعه در پژوهش حاضر، شهرستان ارومیه می باشد.یافته ها و بحث: مهم ترین سیاست اجرایی دولت برای تأمین مسکن گروه های کم درآمد قلمرو کوچ نشینان شهرستان ارومیه به ترتیب شامل مسکن مهر، طرح نوسازی و بهسازی بافت های فرسوده؛ طرح ساماندهی و توانمندسازی سکونتگاه های غیررسمی و طرح شهرهای جدید می باشد.نتایج: مقوله مدیریتی قابلیت توسعه بخشی بیشتری نسبت به سایر مؤلفه ها مانند اقتصادی، اجتماعی و کالبدی در تأمین مسکن گروه های آسیب پذیر دارد.

صنعت گردشگری به عنوان یک سیستم منسجم است که عناصر آن برای یکدیگر لازم و ضروری هستند. به گونه ای که جاذبه های گردشگری به تنهایی دلایل سفر یا رونق این صنعت را فراهم نمی کند، بلکه باید امکانات و شرایطی به لحاظ زیرساختی برای استفاده گردشگران فراهم شود. هدف این پژوهش ارزیابی نقش زیرساخت ها و قابلیتها در توسعه گردشگری پایدار در محور خرم آباد به اراک می باشد. این مطالعه، با  رویکرد توصیفی - تحلیلی و به روش اسنادی و پیمایشی (پرسشنامه محقق ساخته) انجام شده است. یافته های تحقیق در چهار شاخص زیربنایی شامل زیرساخت های زیرساخت های فیزیکی (شش بعد)، زیرساخت های دولتی (چهار بعد)، زیرساخت های خدماتی (شش بعد)، زیرساخت های فرهنگی (چهار بعد) با روش کوکوسو مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از  تحقیق، نشان داد که زیر ساخت فیزیکی برای توسعه گردشگری نقش مهم و حیاتی برای محور مورد مطالعه دارد و مقدار امتیاز آن 3.61 است که رتبه نخست را به خود اختصاص داده است. زیرساخت های خدماتی و دولتی (مدیریتی-نهادی) به ترتیب با کسب امتیازهای 3.56 و 2.24 به ترتیب در رتبه های دوم و سوم واقع شده اند و زیرساخت فرهنگی با امتیاز 1.46 کمترین امتیاز را به خود اختصاص داده است و نشان از اهمیت کمتر آن نسبت به سایر ابعاد می باشد.

مروزه بیشتر شهرها گریبان گیر بافت های فرسوده هستند که در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، مدیریتی، کالبدی و زیست محیطی مشکلاتی را برای شهرها فراهم ساخته است. وجود این معضلات و نبود استراتژی های مدون و روشن در خصوص مدیریت و برنامه ریزی برای بافت های فرسوده سبب شده است تا این مشکلات دوچندان شود. لذا از میان انواع رویکردهای مداخله در بافت های مذکور بازآفرینی شهری جهت ملاحظات توأمان اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، زیست محیطی و غیره نسبت به سایر رویکردها زمینه را برای حرکت به سوی شهر پایدار فراهم می کند. هدف از این مقاله ارزیابی بافت های فرسوده با رویکرد بازآفرینی شهری در شهر میاندوآب است که با روش تحقیق توصیفی-تحلیلی مورسی بررسی قرار گرفت. بدین منظور در این پژوهش برای جمع آوری اطلاعات موردنظر از روش مشاهده، کتابخانه ای و پرسشنامه و همچنین برای تجزیه وتحلیل یافته ها از روش ترکیبی SWOT-AHP و برای رتبه بندی استراتژی ها از روش FAHP و برای بررسی رابطه معناداری متغیرها از مدل معادلات ساختاری SMART PLS استفاده شد. جهت سنجش روایی و پایایی پرسشنامه از پیش آزمون و ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد و کلیه مؤلفه های تحقیق مورد تأیید قرارگرفته شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که راهبرد غالب بر محدوده موردمطالعه از نوع تهاجمی (SO) که با امتیاز 256/0 نشان از برتری آن در مقایسه با سایر راهبردها هست. این راهبرد نشان دهنده این است که بازآفرینی بافت فرسوده شهر میاندوآب با فرصت ها و قوت های زیادی برای غلبه بر تهدیدها و ضعف ها روبه رو است. نتایج معادلات ساختاری نشان می دهد مؤلفه های پایداری اقتصادی، شفافیت قوانین و مقررات و همکاری و تعامل میان بخشی رابطه معنادار و مطلوبی با توسعه مشارکت وجود دارد.

گردشگری یکی از عوامل اصلی توسعه پایدار اقتصادی و اجتماعی بسیاری از کشورها بوده و شناسایی و تحلیل منابع گردشگری نقش مهمی در توسعه چشم انداز برنامه ریزی گردشگری ایفا می کند. دره خرم آباد در مرکز استان لرستان با وجود پتانسیل های طبیعی و تاریخی متعدد گردشگری و معرفی آن به عنوان یکی از نخستین سکونتگاه های بشری، تاکنون به دلایل متعددی در فهرست میراث جهانی ثبت نشده است. پژوهش حاضر باهدف، مطالعه اهمیت دره خرم آباد در توسعه پایدار گردشگری استان و فراهم نمودن زمینه ثبت آن در فهرست جهانی تدوین شده است. روش تحقیق تحلیلی- میدانی و جهت تجزیه وتحلیل اطلاعات از مدل SWOT، TOPSIS و AHP استفاده شده است. همچنین در زمینه اهمیت اثر در رابطه با ثبت جهانی، ملاک های اجرایی کنوانسیون میراث جهانی معیارهای بوده اند که در این پژوهش ملاک عمل قرارگرفته اند. نتایج حاصل از تحلیل AHP نشان داد که در بین مؤلفه های مورد ارزیابی در بخش طبیعی وجود دریاچه ها و آب بندها در سطح شهر، از مؤلفه های فرهنگی وجود موزه ها تاریخی و فرهنگی معتبر و در بین مؤلفه های تفریحی وجود پارک های بزرگ، بیشترین اهمیت را در بین قابلیت های گردشگری دره خرم آباد داشته اند. هم چنین بررسی مؤلفه های اثرگذار بر توسعه گردشگری دره خرم آباد و فراهم نمودن زمینه ثبت جهانی بیانگر این است که بهره گیری از سیستم مشارکتی مردم، سازمان ها و نهادهای دولتی و غیردولتی، امنیت و رضایت در مناطق گردشگری، تنوع بخشی به امکانات و خدمات گردشگری، تبلیغات و اطلاع رسانی خدمات گردشگری و تخصیص تسهیلات بانکی و حمایت های قانونی، رتبه اول تا پنجم را در توسعه گردشگری دره خرم آباد دارند.

ارزیابی عملکرد شهرداری ها یکی از ابزارهای اساسی و اصلی مدیریت صحیح شهر جهت تحقق اهداف، استراتژی ها و برنامه ریزی های آن نهاد می باشد در این راستا، هدف پژوهش حاضر ارزیابی عملکرد شهرداری های 11 نقطه شهری استان لرستان و رتبه بندی آن ها بر اساس شاخص های استاندارد تدوین شده است. نوع تحقیق کاربردی، روش بکار گرفته شده توصیفی- تحلیلی، ابزار گردآوری داده ها، مبتنی بر منابع اسنادی و کتابخانه ای است. شاخص های مورد مطالعه؛ در قالب تکنیک های FTOPSIS و SWOT-AHP مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. یافته های حاصله از تکنیک تاپسیس فازی منعکس کننده این مطلب است که در بخش حوزه شهرسازی و ماده صد؛ شهرستان خرم آباد، در بخش امور قراردادها و ترافیک و حمل ونقل شهرستان بروجرد، در بخش امور مالی شهرستان الیگودرز، در بخش حوزه خدمات شهری و حوزه اداری شهرستان خرم آباد و درنهایت در بخش مصوبات شوراها شهرستان الیگودرز در جایگاه های نخست واقع شده اند. نتایج حاصل از عوامل داخلی و بیرونی نشان می دهد که در بین نقاط فرصت ها، O2(بهره گیری از نیروی تحصیل کرده متخصص)، در بین نقاط قوت ها S1(وجود طرح های مصوب شهری در نقاط شهری موردمطالعه) در بین نقاط تهدیدها T2 (عدم وجود منابع درآمدی پایدار کافی) و درنهایت در بین نقاط ضعف ها W4(عدم رسیدگی مناسب به تخلفات مهندسین ناظر) بیشترین تأثیرگذاری را بر تدوین نوع راهبردهای چهارگانه داشته اند. بررسی اثر تغییرات وزنی چهار معیار اصلی و تأثیر آن ها بر نتایج در محیط نرم افزار Expert Choice، بیانگر آن است که راهبردهای مربوط به ST دارای بیشترین حساسیت و راهبرد WT دارای کمترین حساسیت عملکرد شهرداری ها برای مدیریت شهرها می باشد.

زیست پذیری یکی از رویکردهای جدید در راستای کاهش مشکلات زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی شهرها بر مبنای ظرفیت ها و نیازهای آن است. ازآنجا بافت های فرسوده با مشکلات اقتصادی، کالبدی، زیست محیطی و ... مواجه اند، توجه به رویکرد زیست پذیری و استانداردهای آن در کاهش مشکلات فوق و ارتقای کیفیت زندگی و کارآمدی مدیریت شهری مؤثر است. پژوهش حاضر باهدف، تحلیل شاخص های زیست پذیری در بافت فرسوده شهر شاهین دژ تدوین شده است. این مقاله از نوع روش توصیفی-تحلیلی و ازلحاظ هدف کاربردی است. این پرسشنامه بین 25 نفر به صورت تصادفی ساده بین متخصصان و مدیران شهری در دسترس، توزیع گردید و پنج عامل از عوامل مؤثر بر زیست پذیری شهر شاهین دژ (اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی، کالبدی و مدیریتی) مورد بررسی قرار گرفتند. برای تجزیه وتحلیل داده ها از روش ای اچ پی فازی استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که در بخش اجتماعی، شاخص میزان مشارکت (229/0)؛ در بخش اقتصادی، میزان درآمد و هزینه خانوار (211/0)، در بخش مدیریتی، ایجاد تسهیلات مالی برای ساکنان بافت (185/0)؛ در بخش کالبدی، میزان فشردگی و ریزدانگی ساختمان ها در بافت (138/0) و در بخش زیست محیطی شاخص کمیت و توزیع پراکنش فضای سبز در سطح بافت های فرسوده (230/0) از اهمیت بیشتری قرار دارند و نشان دهنده میزان اهمیت هر یک از آن ها در زیست پذیری بافت های فرسوده است. در پایان نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها پیش روی زیست پذیری شهر شاهین دژ موردمطالعه قرار گرفتند.

آنچه موضوع برنامه ریزی برای حریم شهر تهران و حفاظت از این اراضی را ضروری می سازد، مسائل ناشی از رشد کلان شهر تهران، پیدایش و رشد شتابان سکونتگاه های پیرامونی در این محدوده است؛ به طوری که نوعی ناپایداری در ابعاد مختلف اجتماعی، مدیریتی، کالبدی در این پهنه پدیده آمد و حریم تهران را به مسئله ای محلی و ملی بدل ساخته است؛ بنابراین برنامه ریزی و مدیریت حفظ و صیانت حریم از ضرورت و اهمیت خاصی برخوردار است. هدف این مقاله، بررسی مسئله حریم و چالش های آن در ابعاد مختلف شهر تهران است. نوع تحقیق ازلحاظ هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی است. برای تجزیه وتحلیل یافته ها از روش های EDAS و WASPAS استفاده گردید. نتایج حاصل از روش EDAS نشان می دهد که عامل های مدیریتی، قوانین و مقررات و اقتصادی به ترتیب به عنوان مهم ترین چالش های راهبردی پیش روی حریم شهر تهران می باشد. در بخش شاخص ها نیز نتایج حاصل از مدل WASPASنشان می دهد که در بخش اقتصادی، پایین بودن توان اقتصادی ساکنان جهت هرگونه مشارکت اقتصادی؛ در بخش مدیریتی، عدم یکپارچگی مدیریت در نحوه استفاده از اراضی حریم؛ در بخش کالبدی، عدم استفاده بهینه از زمین های وقفی در حریم کلان شهر تهران ؛ در بخش قوانین و مقررات، فقدان قوانین منسجم و هماهنگ کننده برنامه ریزی، مدیریت و کنترل حریم؛ در بخش اجتماعی، بالا بودن آسیب های اجتماعی و در نهایت در بخش زیست محیطی، افزایش آلودگی آب وهوا و صوتی به عنوان مهم ترین چالش های راهبردی شناخته در وضع موجود حریم شهر تهران می باشد.

مقدمه: زیست پذیری روستایی به عنوان بستری برای توسعه جوامع روستایی است و می تواند زمینه حفظ و مهاجرت معکوس را برای  سکونتگاه های روستایی به دنبال داشته باشد. در راستای تحقق این موضوع می بایستی با نگاه جامع نگر به توسعه روستایی پرداخت و اگر اقدامی در این راستا صورت می گیرد، همه سویه های زندگی روستایی را شامل شود. هدف پژوهش: این پژوهش با هدف، استخراج عوامل اثرگذار  و میزان  تاثیر آنها بر  وضعیت زیست پذیری روستایی در استان لرستان تدوین شده است. روش شناسی تحقیق: نوع تحقیق کاربردی، روش بکارگرفته تحلیلی- کمی، جامعه آماری روستاهای بالای 20خانوار در لرستان می باشد که بر اساس رو نمونه گیری فضایی 55 روستا به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. جهت تجزیه و تحلیل عوامل علی اثر گذار بر زیست پذیری روستاهای مورد مطالعه از تکنیک دیماتل فازی استفاده شده است. قلمروجغرافیایی پژوهش: محدوده مکانی مورد مطالعه در این پژوهش روستاهای بالای 20خانوار در استان لرستان می باشند که بر اساس روش نمونه گیری فضایی 55 روستا به عنوان مکان های مورد مطالعه انتخاب  شدند. یافته ها و بحث: یافته های این تحقیق شامل تحلیل اثرگذاری عوامل اقتصادی، کالبدی، اجتماعی، مدیریتی و...... بر سطح زیست پذیری سکونتگاه های روستایی استان لرستان می باشد که این عوامل با زیر معیارهایی سنجیده شدند و میزان اثرگذاری آنها به تفکیک آورده شده است. نتایج: از اثرگذارترین عوامل بر  شرایط زیست پذیری در لرستان، عوامل کالبدی-زیرساختی و اقتصادی می باشد. که می بایستی در راستای برنامه های توسعه ای و اقدامات عملیاتی  این دو عامل را در الویت قرار دهند.

طی سال های اخیر، توجه به آسیب های اجتماعی در فضاهای شهری بسیار افزایش یافته و این امر بر کم و کیف زیست پذیری تأثیر گذاشته است. شهر شاهین دژ به عنوان شهری کوچک اندام با آسیب های اجتماعی مواجه بوده و به همین دلیل بررسی آن از ضرورت و اهمیت خاصی برخوردار است. هدف این پژوهش به دنبال شناسایی میزان اثرگذاری آسیب های اجتماعی بر زیست پذیری شهر شاهین دژ و اثرپذیری از این شهر است. این پژوهش کاربردی و توصیفی-تحلیلی است. نتایج پژوهش براساس دیدگاه های شهروندان نشان می دهد وضعیت بیشتر شاخص های مورد مطالعه کمتر از 3 است و زیست پذیری در شهر مورد مطالعه در وضعیت خوبی قرار ندارد. همچنین نتایج حاصل از روش دیمتل فازی براساس دیدگاه خبرگان و برنامه ریزان شهری نشان می دهد، شاخص های آسیب های اجتماعی مانند بیکاری با امتیاز 93/4، بیگانگی و بی هویتی اجتماعی با امتیاز 64/4 و مدیریت ناکارآمد با امتیاز 57/4 به ترتیب در جایگاه های اول تا سوم از لحاظ اهمیت واقع شده اند و نقش مهمی در کاهش زیست پذیری شهر شاهین دژ دارند؛ بنابراین در بخش علی یافته های پژوهش مشخص شد که درآمد نامناسب، نابرابری اجتماعی و بیکاری در جایگاه های نخست واقع شده اند و نشان دهنده میزان اثرگذاری آن ها بر زیست پذیری فضاهای شهری و شاخص های اثرپذیر هستند. همچنین در بخش معلول نتایج گویای آن است که کمبود امکانات بهداشت و سلامت جزء اثرپذیرترین شاخص ها و متأثر از مؤلفه های اثرگذار هستند. در پایان کار با هدف کاربردی سازی پژوهش و بهبود زیست پذیری در راستای کاهش آسیب های اجتماعی راهکارهایی ارائه شده است.

توسعه را فرایند تحول بنیادین باورهای فرهنگی، نهادهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی به منظور خلق و متناسب شدن با ظرفیت های جدید و ارتقای کمّی و کیفی قابلیت ها و توانایی های انسانی، آموزشی، اقتصادی و... دانسته اند که رسیدن به چنین مرتبه ای بیش از همه مستلزم تحول فرهنگی و ارزشی جوامع است. به بیانی دیگر دانش و دانایی ملی، رکن اصلی توسعه است و جامعه زمانی به اهداف خود دست می یابد که از راه توسعه انسانی راه خود را هموار کند. در این راستا؛ تحقیق حاضر با هدف بررسی وضعیت شاخص های آموزشی در قالب 42 شاخص آموزشی در استان آذربایجان غربی تدوین شده است. نوع تحقیق کاربردی و روش بکارگرفته؛ نیز توصیفی - تحلیلی است؛ گردآوری داده ها با استفاده از منابع اسنادی و کتابخانه ای و آمارهای موجود در زمینه موضوع تحقیق صورت گرفته است. تحلیل داده های تحقیق در قالب روش ویکور و تحلیل خوشه ای صورت گرفته است. نتایج حاصل از مدل ویکور نشان می دهد؛ که شهرستان ارومیه، خوی و نقده به ترتیب با امتیاز 0.0342، 0.2491 و 0.4296 در رتبه اول تا سوم قرارگرفته اند یعنی سه شهرستان مذکور به لحاظ وضعیت برخورداری از شاخص های آموزشی مورد استفاده در وضعیت مناسب تری نسبت به دیگر شهرستان های استان قرار دارند. در مقابل شهرستان شاهین دژ با امتیاز (0.9647) و چالدران با امتیاز (1) در پایین ترین رتبه و در وضعیت نامناسب تری قرار دارند؛ همچنین طبق یافته های تحلیل خوشه ای؛ شهرستان های ارومیه و خوی با بیشترین سهم از برخورداری از شاخص های آموزشی در خوشه اول و فراتوسعه قرار دارند. در گروه دوم، شهرستان های نقده و پیرانشهر و در گروه سوم شهرستان های بوکان، ماکو، میاندوآب، سلماس و مهاباد قرار دارند و در نهایت شهرستان های تکاب، پلدشت، شوط، شاهین دژ، چالدران، چایپاره، سردشت و اشنویه به عنوان شهرستان های فرو برخوردار شناخته شدند. در نهایت جهت افزایش پایداری آموزشی و کاهش نابرابری ها پیشنهادهایی مانند افزایش سرمایه گذاری در زیرساخت ها توسط بخش خصوصی و عمومی، تقویت فرهنگ آموزش، توجه به شهرستان های محروم و غیره اشاره کرد.

  امروزه صنعت گردشگری به ویژه شاخه شهری آن، جایگاه خاصی را در اقتصاد کشورها دارد و نقش فعال و موثر در ارتقاء ساختار اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی کشورها به خصوص در کشورهای در حال توسعه دارد. در این راستا پژوهش حاضر با هدف بررسی اهمیت و جایگاه نقش گردشگری شهری در توسعه اقتصادی شهر شاهیندژ با روش« تحلیلی- تطبیقی» به رشته تحریر درآمده است. برای پتانسیل سنجی و تجزیه تحلیل گردشگری شهر شاهین دژ و نقش آن در توسعه اقتصادی از مدل سوات و برای تعیین مناسب ترین استراتژی جهت بالا بردن پتانسیل گردشگری در شهر شاهیندژ از مدل ANP در نرم افزارSuper Decisions استفاده شده است. نتایج حاصل از تحلیل عوامل درونی و بیرونی تأثیرگذار بر گردشگری نشان داد که تعدیل و کاهش شاخص های نقاط ضعف با نمره 0.331 جهت بالا بردن پتانسیل گردشگری از اهمیت بالایی در مقایسه با سایر ابعاد تکنیک SWOT برخوردار می باشد. از سوی دیگر تشکیل ماتریس ارزیابی عوامل درونی و بیرونی و محاسبه میانگین امتیاز عوامل، نمره کل استراتژی های و بالابردن پتانسیل گردشگری برای چهار استراتژی رقابتی/تهاجمی(SO)، تنوع(ST)، بازنگری(WO) و تدافعی(WT) محاسبه گردید و استراتژی(SO) با میانگین امتیاز کل(0.32) مناسب ترین استراتژی برای بالا بردن ظرفیت و پتانسیل گردشگری برای توسعه اقتصادی شهری شاهین دژ انتخاب گردید.

گردشگری یکی از پویاترین فعالیت های اقتصادی عصر حاضر است که از طریق ترکیب و به کارگیری همزمان منابع داخلی و خارجی، منافع اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و فرهنگی زیادی را به دنبال دارد. اگر صنعت گردشگری با توجه به چارچوب و اصول توسعه پایدار و با مشارکت مناسب بخش دولتی و خصوصی به طور صحیح برنامه ریزی یابد، می تواند موجب تقویت ساختار اجتماعی فرهنگی باشد، ارزش میراث فرهنگی و طبیعی را بالا برده و منجر به اثرات مثبت اقتصادی گردد. پژوهش حاضر در محدوده محور گردشگری خرم آباد- پلدختر با روش توصیفی- تحلیلی و با هدف بررسی ابعاد موثر بر وضعیت گردشگری این محور تدوین شده است. جامعه آماری مورد مطالعه، 30 نفر از کارشناسان و متخصصان حوزه گردشگری در محدوده استان لرستان بوده اند و داده های تحقیق در قالب مدل تحلیلی SWOT و AHP مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان داد که مستعد بودن منطقه جهت سرمایه گذاری و برنامه ریزی گردشگری، ناکارآمدی استفاده از ابزارهای نوین در اطلاع رسانی گردشگری و عدم کفایت زیرساخت ها و تجهیزات ارتباطات و فناوری اطلاعات، افزایش انگیزه بخش خصوصی به سرمایه گذاری در بخش گردشگری و عدم ارائه تسهیلات لازم برای بخش خصوصی به ترتیب مهم ترین نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید پیش روی توسعه گردشگری محور مورد مطالعه هستند. هم چنین راهبرد ST، مناسب ترین راهبرد برای توسعه گردشگری مسیر ارتباطی خرم آباد- پلدختر در نظر گرفته شده است.

در عصر حاضر مهم ترین چالش شهر تهران موضوع حریم و اداره آن است. حریم کلان شهر تهران به دلیل گستردگی فضایی-کالبدی، با پیچیدگی ها و آسیب های بسیاری در ابعاد مختلف مدیریتی، زیست محیطی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی روبرو می باشد. تداوم این آسیب ها نوعی ناپایداری را به همراه داشته است که این موضوع را به مسئله ای محلی و ملی تبدیل کرده است. لذا تحقق راهبرد صیانت و توسعه پایدار منوط به رفع چالش و آسیب های مذکور و برپایی مدیریت یکپارچه می باشد ، امری که می تواند به عنوان یک راهبرد اساسی مورد توجه مدیران و سیاست گذاران شهری قرار بگیرد.لذا، هدف از این مقاله بررسی آسیب های پیش روی حریم کلان شهر تهران می باشد. نوع تحقیق توصیفی -تحلیلی می باشد که برای تجزیه وتحلیل آسیب های یاد شده از تکنیک دیمتل فازی استفاده شده است. یافته های تحقیق بیانگر آن است که مؤلفه مدیریت و زیست محیطی جز مهم ترین آسیب ها در حریم کلان شهر تهران می باشند. همچنین نتایج حاصل از شاخص ها نشان می دهد که افزایش جمعیت شهرها و روستاهای واقع در پهنه حریم، تداوم سوداگری زمین، افزایش تخریب و دست اندازی به دره های طبیعی، رشد بی رویه سکونت گاه های خرد در اطراف شهر تهران و محدوده حریم و عدم مدیریت یکپارچه در ساماندهی سکونتگاه های اطراف کلان شهر تهران جز مهم ترین آسیب های پیش روی حریم کلان شهر تهران هستند.

افزایش جمعیت و فعالیت های آن از یک سو، گسترش شهرهای بزرگ، تغییرات اقلیمی از سوی دیگر باعث خشک شدن دائمی یا فصلی دریاچه ها و تالاب ها شده و در نتیجه سبب تجمع کانی های تبخیری به ویژه نمک در این دریاچه ها شده است که این امر اثرات زیست محیطی گسترده ای روی شهرها و روستا و مناطق کشاورزی خواهد گذاشت و تحلیل و کاهش آسیب پذیری روستاها و شهرها در برابر مخاطرات طبیعی به حوزه مهم و گسترده ای در سپهر برنامه ریزی و مدیریت مخاطرات تبدیل شده است. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش جمع آوری داده ها و ماهیت از نوع توصیفی - تحلیلی محسوب می گردد. در این پژوهش، با بهره گیری از تکنیک سوات (SWOT) اقدام به شناسایی عوامل داخلی و عوامل خارجی گردید و سپس با استفاده از مدل AHP در قالب طیف لیکرت به رتبه بندی عوامل داخلی و خارجی جهت اولویت بندی و اتخاذ بهترین راهبرد و استراتژی در قالب راهکارهای SO,WO,ST,WT پرداخته شد. نتیجه نهایی از ارزیابی و سنجش عوامل داخلی و خارجی منعکس کننده این مطلب است که نقاط قوت (با مجموع ارزش نهایی 483/0) و فرصت های فراروی منطقه (با مجموع ارزش نهایی 179/0) و نقاط ضعف (با مجموع ارزش نهایی 23/0) و تهدید های پیرامون آن (با مجموع ارزش نهایی 107/0) می باشد. نتایج این پژوهش نشان داد که استراتژی غالب و راهبردی از نوع تدافعی است و دارای برتری نسبی نسبت به سایر استراتژی های چهارگانه می باشد.

توزیع فضایی متعادل انواع خدمات شهری از مهم ترین نشانه های عدالت اجتماعی در شهر به شمار می رود. بخش خدمات بهداشتی و درمانی در میان انواع مختلف خدمات شهری از جایگاه ویژه ای برخوردار است چون با قشر وسیع تری از جامعه شهروندی ارتباط داشته و از سویی دیگر وظیفه و رسالت خطیر حفظ سلامت و مراقبت از حیات جامعه را بر عهده دارد. این پژوهش با تحلیلی بر میزان کارایی و ناکارایی شهرستانهای استان خوزستان از لحاظ خدمات بهداشتی- درمانی با 31شاخص تدوین شده است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی با استفاده از تکنیک تحلیلی پوشش داده ها است. نتایج نشان می دهد که از 24 شهرستان مورد مطالعه، 15شهرستان آن با میزان کارایی کمتر از یک درصد به عنوان شهرستانهای ناکارا و سایر شهرستانها به تعداد 9 شهر که میزان کارایی آنها یک درصد است، به عنوان شهرستانهای کارآمد شناخته می شوند؛ همچنین نتایج حاصل از ماتریس کارایی متقاطع، منعکس کننده این مطلب است که رامشیر، هفتگل و لالی توانسته اند رتبه های نخست را در بین شهرستانهای مورد مطالعه کسب کنند. از سوی دیگر شهرستانهایی مانند آبادان، اهواز و باوی در جایگاه آخر و در وضعیت نامطلوبی قرار دارند. در حالت کلی 62درصد از شهرها در وضعیت نامساعد و ناکارآ قرار دارند که نشانگر وضعیت نامساعد آن ها ازلحاظ میزان کارایی می باشد.

کلان شهر تهران در چند دهه اخیر شاهد دگرگونی های متنوع و متعددی در عرصه های مختلف جمعیتی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی- فضایی بر اثر سیاست تمرکزگرایی در فضای حریم بوده است. این موضوع از یک سو، با افزایش تمایل به ساخت وسازهای مسکونی و غیرمسکونی بیرون از محدوده قانونی شهر تهران و از سوی دیگر، با توجه به رویکرد کسب درآمد از اراضی پیرامون شهر تهران و ایجاد رقابت شدید برای تصاحب سهم بیشتر توسط ذینفعان مختلف، به بحران مبدل شده است. نوع پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی-تحلیلی است. هدف پژوهش، سنجش حریم پایتخت به لحاظ شاخص های تأثیرگذار و اثرپذیر بر مدیریت یکپارچه حریم است. براساس آمار به دست آمده، از تعداد کل جامعه که شامل 30 نفر است، 11 نفر کارشناس اداره حریم و مابقی متخصصان و خبرگان موضوع پژوهش بودند. برای پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که مقدار 0/8 به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل یافته ها از روش دیمتل فازی بهره گرفته شد. مؤلفه های بررسی شده در این پژوهش، در4  عامل کالبدی، اقتصادی، مدیریتی و حکمروایی خوب شهری تقسیم بندی شدند. نتایج نشان داد عواملی چون مدیریت مجمع الجزایری حریم از لحاظ عملکردی، قلمروی و جغرافیایی، نبود حکمروایی خوب شهری، ضعف مدیریتی در تأمین زیرساخت ها برای عرضه مسکن مناسب و وجود اقتصاد غیررسمی در کانون های اسکان مستقر در حریم، بیشترین تأثیر را بر وضعیت حریم شهر تهران داشته اند. از سوی دیگر، نبود سامانه کنترل هوشمند، توسعه متراکم ساختمانی و ضعف بنیان های اقتصادی مبتنی برزمین در حریم، از اثرپذیری ترین عوامل بودند.

تحقق مدیریت یکپارچه حریم شهری یکی از علل اصلی مؤثر بر یکپارچگی ساختار مدیریت شهری است. پژوهش حاضر با هدف بررسی جایگاه مدیریت یکپارچه حریم شهر تهران به روش توصیفی - تحلیلی تدوین شده و برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش تلفیقی  swot-dematel استفاده شده است. با استفاده از نظرات کارشناسان و خبرگان؛ مهمترین نقاط ضعف، قوت، فرصتها و تهدیدهای پیش روی مدیریت یکپارچه حریم شهر تهران جامعه استخراج شدند. نتایج تحقیق در بخش D+R ،بین عوامل داخلی نشان میدهد که افزایش ناپایداری زیستمحیطی با کسب بیشترین امتیاز 7/88 و عدم تطبیق محدوده پیشنهادی با قوانین موجود با کسب امتیاز 7/40 در جایگاه اول و دوم واقع شده اند و اثرگذاری بیشتری در کاهش مدیریت یکپارچه این پهنه دارند. در بخش قوت ها نیز نتایج گویای آن است که عملیات سازی حریم مصوب پایتخت در طرح جامع شهر تهران و تنوع بسترهای محیطی در توسعه گردشگری با بیشترین وزن های حاصل از دیمتل در جایگاه های اول و دوم واقع شده اند و اثرگذاری بیشتری در مدیریت آن دارند. از سوی دیگر نتایج عوامل خارجی نشان می دهد که عدم یکپارچگی در مدیریت پهنه در جایگاه اول و عدم هماهنگی میان تصمیم گیران، مجریان و تصمیم سازان در مدیریت یکپارچه حریم پایتخت از عمده ترین و اثرگذارترین تهدیدات پیش روی محدوده مطالعاتی است. در نهایت از مهمترین فرصت های پیش رو می توان به مؤلفه های حمایت طرح های توسعه شهر تهران از پهنه مذکور و وجود مناطق گردشگری در این محدوده اشاره کرد.

ویلاسازی در روستاهای استان مازندران در دهه ی اخیر با شدت زیادی شروع و پیامدهای منفی را در لایه های مختلف فرهنگی- اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و فیزیکی به همراه داشته است. در این مقاله، ضمن بررسی این آسیب ها به کمک پرسشنامه توسط دهیاران، اعضای شورای روستا، کارشناسان و مشاورین طرح های هادی، نظرات نخبگان جامعه با مدل تاپسیس مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. نوع تحقیق از لحاظ روش توصیفی-تحلیلی و از لحاظ هدف کاربردی است. یافته ها نشان داد در مؤلفه های اقتصادی، اجتماعی و کالبدی به ترتیب شاخص های بالا رفتن درآمد دلالان و بورس بازان ارضی، تعارضات فرهنگی میان روستائیان و صاحبان ویلا و تغییر شکل معماری بومی خانه های روستایی در جایگاه نخست قرار دارد. همچنین از نظر شدت بحران، ویلاسازی به سه منطقه بحرانی تخریب شدید، در حال تخریب و شروع تخریب دسته بندی شده و راهبردهای مختلف اقتصادی، اجتماعی – فرهنگی، کالبدی- فیزیکی و همچنین اولویت بندی اجرای این راهبردها در هرکدام از این مناطق ارائه گردید.