احمد رومیانی

کشاورزی از مهمترین بخش های اقتصادی کشورهای دنیا است و نقش آن در توسعه و ثبات اقتصادی و سیاسی و بین المللی انکار ناشدنی است. توسعه کشاورزی مهمترین اولویت در برنامه های توسعه ملی کشورهای در حال توسعه محسوب می شود و از مهمترین بخش های تاثیر گذار در اقتصاد ایران می باشد، که نقش مهمی در استقلال سیاسی و اقتصادی کشور ایفا می کند. در کشور ایران، بخش کشاورزی به جهت تأثیر فراگیری که در زمینه رفع چالش های اقتصادی - اجتماعی (تأمین استقلال و امنیت غذایی، ایجاد اشتغال، توسعه پایدار و حفظ محیط زیست) در طول تاریخ و درینه این کشور داشته، از جایگاه مهمی برخوردار و ضرورت انجام سرمایه گذاری های جدید در این بخش را آشکار می سازد. بنابراین توجه به تولید گلخانه ای از نظر سبزیجات و صیفی جات، به عنوان یکی از بخش های پر بازده در امر بازاریابی محصولات کشاورزی تبدیل شده است. بر این اساس، تحقیق حاضر با هدف شناسایی محدودیت توسعه کشت گلخانه ای و استراتژی موثر بازاریابی محصولات آن در مناطق روستایی شهرستان شهرستان جیرفت است. هدف بررسی عوامل و محدودیت های توسعه کشت های گلخانه ای در مناطق رو ستایی شهرستان جیرفت است. برای این منظور، جامعه آماری این پژوهش 5 منطقه دهستان روستایی شهرستان جیرفت است، که در سال سال های اخیر به دلایل فعالیت های متنوع گلخانه گلخانه ای و داشتن شرایط لازم جهت صادرات گلخانه گلخانه ای توجه زیادی از کشاورزان و کارشناسان این حوزه را به خود جلب کرده است. این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی و به روش پیمایشی(پرسشنامه) و توزیع آن بین 30 کارشناس متخصص در حوزه کشاورزی، داده های مورد نیاز جمع آوری گردید. به منظور شناخت نقاط ضعف، قوت، فرصت ها و تهدیدهای بازاریابی محصولات گلخانه ای، از مدل استراتژیک SWOT استفاده شد و سپس به کمک ماتریس QSPM، مهمترین راهبردهای برنامه ریزی و مدیریت استراتژیک بازاریابی در روستاهای منطقه شناسایی و تعیین اولویت شد. نتایج ماتریس داخلی و خارجی نشان داد، راهبرد در مناطق شهرستان جیرفت در یک موقعیت تهاجمی قرار گرفته است، که این به معنای دارا بودن حداکثر قابلیت و توانایی برای تحقق چشم چشم انداز مورد نظر است. با توجه به نتایج حاصل از ماتریس ارزیابی کمی، چشم چشم انداز مدنظر برای پتانسیل های بازاریابی محصولات گلخانه ای این منطقه، برای تحقق موقعیت رقابتی در 4 مورد گنجانده شد، که اولویت اول با «مستعد بودن منطقه جهت سرمایه گذاری و تثبیت موقعیت قطبی منطقه» است.

اهداف: در دهه های اخیر روابط شهرو روستا در کشورهای در حال توسعه نسبت به گذشته دچار تغییرات زیادی گردیده است و در برخی مناطق روستایی منجر به تغییرات چهره مناطق، تغییر شکل مساکن، تغییر کاربری اراضی شده است؛ در این میان سرمایه هایی از شهرها وارد روستاها شده، که در توسعه روستایی نقش مهمی به دنبال داشته است. هدف از انجام این پژوهش ارزیابی نقش سرمایه مالی شهری در سکونتگاه های روستایی از دهستان سنبل آباد(توابع شهرستان ابهر) است. روش: نوع تحقیق کاربردی و روش مورد استفاده، توصیفی- تحلیلی و میدانی مبتنی بر تکمیل پرسشنامه بوده است، جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آماری (آزمون t تک نمونه ای و رگرسیون چند متغیره ) و مدل ویکور استفاده شد. یافته/نتایج: یافته های آزمون t تک نمونه ای نشان داد که بین تمامی مولفه ها رابطه معناداری وجود دارد که نشان دهنده اثرات مثبت سرمایه مالی در توسعه روستایی می باشد. برای تمامی مولفه ها میانگین بالاتر از مطلوبیت عددی (3)ارزیابی شد. نتایج مدل برازش رگرسیونی نشان داد که ورود سرمایه ها به مناطق روستایی با سطح معناداری 715/0،رابطه بین متغیرهای مستقل و وابسته را در محدوده مورد مطالعه تبیین می کند. در نهایت نتایج مدل ویکور نشان داد که تحلیل فضایی توزیع روستاها در شاخص-های(خدمات، صنعت، زیرساختها و کشاورزی) نشان دهنده تفاوت معناداری است. به طوری که روستای سنبل آباد با رتبه ی 005/0، بیشترین و روستای شلوار با رتبه ی(1) به دلیل نبود زیرساخت های ارتباطی و انزاوای جغرافیاییی دارای پائین ترین رتبه به لحاظ برخورداری از میزان سرمایه مالی با منشاء شهر در بین روستاهای مورد را به خود اختصاص داده اند.

توسعه مناطق روستایی از گذشته تاکنون با چالش های ساختاری و مسائل کارکردی فراوانی مواجه بوده است و راهبردهای گوناگونی از سوی جامعه علمی ارائه شده است. یکی از این راهبردها که در کشورهای جهان نقش مؤثری در زیست پذیری مناطق روستایی به دنبال داشته است، رونق و توسعه گردشگری است. هدف از این پژوهش، تحلیل اثرات توسعه گردشگری بر زیست پذیری مناطق روستایی در شهرستان طارم است. تحقیق حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت توصیفی-تحلیلی بوده و برای جمع آوری اطلاعات از روش های کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه) استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق، 10 روستای گردشگری شهرستان طارم است که براساس گزارش سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری استان انتخاب شدند. برای انتخاب حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 337 خانوار برآورد شده است و برای تجزیه وتحلیل اطلاعات از روش کمّی مبتنی بر آمار توصیفی (میانگین) و استنباطی (t تک نمونه ای، رگرسیون چندمتغیره و تحلیل مسیر) و مدل تاپسیس (به منظور مقایسه روستاهای مورد مطالعه از نظر وضعیت زیست پذیری) استفاده شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که از نظر شاخص های توسعه گردشگری و زیست پذیری، مناطق روستایی دارای وضعیت مطلوب بوده است. همچنین می توان بیان کرد که اثرات توسعه گردشگری بر زیست پذیری مناطق روستایی حدود 69 درصد مثبت تلقی شده است؛ به طوری که بیشترین تأثیر مربوط به بُعد کالبدی با ضریب تأثیر کل 321/0 و بُعد اقتصادی با ضریب تأثیر کل 229/0 است و کمترین اثرات مربوط به بُعد زیست محیطی با ضریب تأثیر کل 091/0 است.

در سال های اخیر، توجه به مشارکت زنان روستایی در مدیریت روستایی اهمیت زیادی یافته است؛ با وجود این، ورود زنان به عرصه مدیریت روستایی با کندی چشمگیری مواجه است؛ ازاین رو هدف این پژوهش، تحلیل موانع گرایش زنان روستایی به مشارکت در مدیریت اجرایی روستا یی در شهرستان زنجان است. نوع تحقیق کاربردی و روش مورد استفاده شده توصیفی و تحلیلی است و برای گردآوری داده ها از روش های اسنادی و میدانی بهره گرفته شد. جامعه آماری این تحقیق در دو سطح مردم محلی (267نفر نمونه) و مدیران محلی (28 نفر) در نظر گرفته شد. نتایج آزمون فریدمن نشان داد، از دیدگاه مردم محلی، موانع نهادی و سازمانی با میانگین رتبه ای 3/32و موانع اقتصادی-مالی با 2/72 بیشترین و کمترین رتبه را به خود اختصاص دادند. از طرف دیگر، دیدگاه مدیران محلی نشان داد، موانع نهادی و سازمانی با میانگین رتبه ای 3/47 و موانع اطلاعاتی و ارتباطی 2/57 بیشترین و کمترین رتبه را در موانع مشارکت زنان در مدیریت اجرایی روستاها به خود اختصاص دادند. نتایج آزمون تحلیل عاملی نشان داد، از دیدگاه مردم محلی، عامل های فردی و شخصیتی، محیط اجتماعی و فرهنگی، نهادی و سازمانی، اطلاعاتی و ارتباطی و اقتصادی و از دیدگاه مدیران محلی ، عوامل محیط اجتماعی و فرهنگی، فردی و شخصیتی، نهادی و سازمانی، اطلاعاتی و ارتباطی و اقتصادی-مالی مهم ترین موانع مشارکت اجرایی زنان بودند. نتایج نشان داد، موانع بسیاری در تمایل به گرایش زنان روستایی به مشارکت در مدیریت اجرایی روستاها وجود دارد و یافته های تحقیق آن را تأیید می کند.  

توجه به نگرش و انتظارات زنان گردشگر از فضاهای جذب گردشگر روستایی و رفع نیازهای اساسی آنان در ابعاد فردی، روانی، اجتماعی و زیستی به منزله یکی از عوامل کلیدی و اساسی در راستای تقویت روابط اجتماعی در فضا و زمان است که نقش بسیار مهمی در جذب و حضورشان در فضاهای گردشگری روستایی دارد هرچند در کشور ما توجه چندان به آن نشده است. این پژوهش باهدف شناسایی نگرش و انتظارات زنان گردشگر و ارزیابی آن در روستاهای دهستان رودپی شرقی در شهرستان ساری انجام شد. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی مبتنی بر واکاوی ادبیات نظری به منظور شناسایی فضاهای جذب گردشگری روستایی است که در این خصوص 13 شاخص شناسایی شده است. سپس شاخص های مرتبط با هر متغیر تهیه و در قالب پرسشنامه تدوین شده است. پس از تعیین روایی محتوایی پرسشنامه توسط اساتید؛ نگرش و انتظارات زنان از فضاهای جذب گردشگر مورد ارزیابی و سنجش قرار گرفت. جامعه آماری این تحقیق 208 نمونه محاسبه و به صورت تصادفی بین زنان گردشگر توزیع و پخش شده است. نتایج به دست آمده از آزمون فریدمن نشان می دهد که متغیر محافظت با امتیاز 37/2 و آسایش با امتیاز 18/2 و لذت با امتیاز 45/1 بیشترین میانگین ها را به خود اختصاص دادند که نشان می دهد توجه به نیازهای زنان گردشگر در فضاهای عمومی خیلی مهم است. نتایج یافته های آزمون t تک نمونه ای نشان داد که سطح معناداری برای همه شاخص ها وجود دارد، به طوری که در شاخص های کیفی بصری با امتیاز 39/4 و شرایط نامساعد جوی با امتیاز 38/4 بیشترین میانگین ها را به خود اختصاص دادند.

امروزه برنامه ریزی و آینده نگاری توسعه پایدار گردشگری توجه بسیاری از سیاستگذاران، جامعه شناسان و برنامه ریزان در سراسر جهان به خود معطوف کرده است، تا زمینه آینده نگری توسعه پایدار گردشگری در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی فراهم شود. هدف از این پژوهش، برنامه ریزی و آینده نگاری توسعه پایدار گردشگری استان خوزستان است. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر روش، ترکیبی از روش های اسنادی و پیمایشی است. جامعه آماری این تحقیق، 40 نفر از کارشناسانی است که در بخش گردشگری از دانش و تجربه کافی برخوردار هستند. برای تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات از مدل دلفی در نرم افزار آینده نگاری میک مک و سناریو ویزارد استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که با 2 بار تکرار چرخش داده ای، شاخص پرشدگی به دست آمده برابر با 71/ 93% است، که این امر مبین ضریب بالای تأثیرگذاری متغیرها و عوامل انتخاب شده بر یکدیگر است. همچنین بر مبنای1283 ارزش محاسبه شده، تعداد 346 مورد با بالاترین حجم، دارای بیشترین میزان اثر گذاری مستقیم بر دیگر شاخص ها پژوهش بوده است. بنابراین با توجه به داده ها تحلیل های پژوهش ، مطلوب ترین سناریو، سناریو یک است، که مجموعه از شاخص مدیریت تخصصی، شرایط آب و های و اقلیم، رسانه ها، شبکه حمل و نقل، خدمات رفاهی و پذیرایی و مناسب بودن هزینه را در بر می گیرد.

در مقاله حاضر فاکتورهای زمانی سال و فصل بر تعداد گردشگران خارجی و داخلی بازدیدکننده گنبد سلطانیه در استان زنجان بین سالهای 2004 تا 2015 در قالب معادلات رگرسیونی برازش یافت. گنبد سلطانیه در استان زنجان سومین گنبد مرتفع جهان با ارتفاع 5/48 متر می باشد. داده ها شامل30684 گردشگر خارجی و1455619گردشگر داخلی بود که توسط سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی استان زنجان جمع آوری شده است. برازش معادلات رگرسیونی با استفاده از نرم افزار 2014 SAS در محیط ویندوزانجام شد. برآورد روند سالیانه و فصلی بازدیدکنندگان از طریق ضریب تعیین تعداد گردشگران ارزیابی شد. نتایج تحقیق نشان داد که میانگین روند گردشگران خارجی63±269 و رشد آن با ضریب تعیین 0.64 است (p<0.05). به طوری که این روند به ترتیب برای فصل های بهار، تابستان، پاییز و زمستان خارجی 92 ± 16، 86± 22 ، 29± 58 و 6 ± 5 با  ضریب تعیین 0.77، 0.60، 0.47 و 7.5 برآورد شد که طی این فصل ها کاهش چشم گیری داشته است و روند زمستانه آن معنی دار نشده است (p>0.05). میانگین کل این روندها برای گردشگران داخلی 1048±7308  (p<0.05)) و ضریب تعیین آن 0.83 است. روند فصلی آن (همراه با ضریب تعیین آن) به ترتیب فصل 3960 ± 743 ( (r 2 =0.73  2300 ± 387  ((r 2 =0.85، 134± 90 ((r 2 =4.2 و 120 ± 259 ( (r 2 =0.32برآورد شد. نتایج حاضر نشان داد که تعداد گردشگران خارجی و داخلی را می توان با ضریب تعیین قابل قبول پیش بینی کرد که در برنامه ریزی های آینده برای پیشرفت صنعت گردشگری در این مکان مفید خواهد بود.

امروزه نقش شهرها در توسعه روستاهای پیرامون خود پررنگ تر از گذشته شده است و شهرها، اثرگذاری مستقیمی در توسعه پایدار روستاهای پیرامونی خود در زمینه های مختلف اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی ایفا می کنند؛ بنابراین با توجه به این موضوع، پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل ساختار و رویکرد سناریو مبنا به دنبال تحلیل و ارزیابی نقش شهر خرم آباد به عنوان هسته اقتصادی و جمعیتی ناحیه ای در توسعه پایدار روستاهای پیرامون خود است. برای گردآوری داده ها و اطلاعات موردنیاز از روش های کتابخانه ای و دلفی (نظرخواهی از کارشناسان) جمع آوری شده است. نمونه آماری 30 نفر از کارشناسان و پژوهشگران حوزه مربوط انتخاب شده است (15 کارشناس در حوزه مسائل شهر و 15 کارشناس در حوزه مسائل روستا). برای تحلیل داده از روش تحلیل اثرات متقابل متغیّرها نرم افزار MICMAC و برای تدوین سناریوها از نرم افزار Morphol استفاده شده است. سپس از بین پنج هزار سناریوی دارای اعتبار، 10 سناریو با اینرسی بالا انتخاب شد. در بین ده سناریو؛ دو سناریو با بالاترین درصد احتمال وقوع و تکرار بالا 90 درصد مورد تحلیل قرار گرفت. درنهایت نتایج تحقیق نشان داد که شهر خرم آباد در وضعیت کنونی و آینده (براساس سناریوها) تأثیر چندانی در توسعه پایدار روستاهای پیرامون خود نمی تواند داشته باشد. به طوری که تعداد سناریوهای بحرانی با 8 تکرار با سناریوهای مطلوب (8 تکرار) برابری می کند و «ضعف در زمینه امور خدمات بهداشتی و درمان»، «نبود برنامه ریزی مناسب برای استفاده از ظرفیت گردشگری»، «کمبود بودجه و اعتبارات»، «ضعف زیرساختی راه های ارتباطی و آسفالت جاده ها» و «عملی نشدن برنامه های طرح هادی روستاها به دلیل کمبود اعتبارات»، در عدم توسعه پایدار این روستاها کاملاً در سناریوها مشهود است و البته مشخص است که چنانچه شهر خرم آباد به عنوان مرکزیت اقتصادی و جمعیتی ناحیه در زمینه شاخص های توسعه پایدار رشد مثبت داشته باشد، به عنوان موتور محرک بر توسعه پایدار این روستاها اثرگذار خواهد بود .

مسکن به عنوان پناهگاه و اقامتگاه انسانی، زائیده مهم ترین احتیاجات انسان است. در این میان مساکن روستایی، تجلی گاه شیوه های زیستی، معیشتی و در نهایت نیروها و عوامل موثر محیطی و روندهای اجتماعی- اقتصادی تاثیر گذار در شکل بخشی به آن است. به طوری که  یکی از عناصر اصلی تشکیل دهنده کانون زندگی فرد درآمده است. یکی از عواملی که می تواند نقش مهمی در توسعه مساکن روستایی داشته باشد، اعتبارات خرد است. هدف از این پژوهش ارزیابی رضایتمندی روستاییان دریافت کننده تسهیلات بنیاد مسکن از کیفیت واحدهای مسکونی  در محدوده مورد مطالعه است. نوع تحقیق کاربردی، روش مورد استفاده توصیفی- تحلیلی و برای گردآوری اطلاعات از بررسی های میدانی و کتابخانه ای استفاده شده است. جامع آماری این تحقیق، شامل 889 نفر است که در بازه زمانی1384-1393 از دریافت وام بهره برده اند. طبق فرمول اصلاح شده کوکوان 110 پرسشنامه بین دریافت کنندگان وام ها توزیع شده است. یافته-های تحقیق نشان داد که دریافت وام از بنیاد مسکن روستایی توانسته اثرات قابل توجهی بر واحدهای مسکونی روستایی داشته باشد. همچنین تحلیل نا پارامتری همبستگی میان معیارهای شش گانه در روستاهای موردمطالعه نشان دهنده وجود رابطه مستقیم میان این شاخص ها است؛ به طوری که، با افزایش تأثیر هر یک از شاخص های مدنظر تحقیق، سایر شاخص ها و تأثیرات آن ها نیز روند افزایشی را نشان می دهد. همچنین مدل وایکور نشان داد که روستای گاو دره و الگزیر با میزان(07/0) و(16/0)، دارای بالاترین رتبه و روستای ارهان و کوه زین با میزان(96/0) و (64/0) دارای پایین ترین رتبه به لحاظ برخورداری از میزان اثرگذاری از دریافت وام های بنیاد مسکن در بین روستاهای محدوده موردمطالعه بوده است.

برنامه ریزی فضایی و توسعه پایدار گردشگری، به علت داشتن هدف مشترک، برای مفهوم برنامه ریزی به منزله سازمان دهی زندگی آینده جوامع با مقررات و طراحی روابط اجتماعی و اقتصادی در آینده و دقت در استفاده از فضای فیزیکی به منظور رسیدن انسان به رفاه بدون تخریب محیط، نوعی تلاقی فلسفی محسوب می شوند. هدف از این پژوهش ارائه الگویی برای توسعه پایدار مقصدهای گردشگری روستایی با رویکرد برنامه ریزی فضایی در شرق استان مازندران است. بدین منظور، برای ارائه الگوی تحقیق، با بهره گیری از چهارده شاخص برای بررسی وضعیت برنامه ریزی فضایی توسعه پایدار گردشگری در بین چهار شهرستان استان مشخص شد. داده های لازم از طریق بازدیدهای میدانی به وسیله پرسش نامه گردآوری شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که ابعاد و شاخص های برنامه ریزی فضایی در تبیین توسعه پایدار مقصدهای گردشگری روستاها مؤثرند. شاخص های انتخاب شده، با توجه به شرایط و مقتضیات مناطق روستایی، قابلیت آزمون پذیری و عملیاتی در سطح روستاهای مشابه را دارند. بنابراین، مهم ترین عامل در فرایند برنامه ریزی فضایی توسعه پایدار مقصدهای گردشگری روستایی در گام نخست شناخت ظرفیت های مکان (محیطی و کالبدی) شامل تنوع جاذبه های طبیعی، کیفیت جاذبه ها، موقعیت استقرار جاذبه ها، بعد انسان ( اجتماعی فرهنگی) شامل فرهنگی و سیاسی، مشارکت مردم محلی و آموزش، بعد فعالیت (کارکردها) شامل خدمات اقامتی، پذیرایی ، توزیع خدمات و اطلاع رسانی، سرمایه گذاری، اشتغال و درآمد زایی است.

بحث اشتغال از مهم ترین مباحث مورد توجه درکشورها در حال توسعه و توسعه نیافته محس وب می شود و مقوله ای اقتص ادی، اجتماعی و سیاسی است که باید به آن توجه ویژه شود. از آنجا که نیروی انسانی یکی از مهم ترین و اساسی ترین عوامل تولید محسوب می گردد، از طریق مشارکت در تولید چه به لح اظ فیزیکی(نیروی کار) و چه به لحاظ فکری، مدیریتی و تکنولوژیکی می تواند نقش بسیار برجسته ای را در رون د تولی د ایف ا نماید، بنابراین لازم است که زمینه های اشتغال نیروی انسانی را فراهم آورد. پژوهش حاضر با هدف تحلیل فضایی و تعیین جایگاه هر یک از (شهرستان های )کشور به لحاظ بهرمندی از شاخص های اشتغال زنان و تبیین میزان شکاف بین مناطق کشور در زمینه ی بهره مندی از شاخص های مذکور انجام شده است. نوع تحقیق کاربردی و روش مورد استفاده توصیفی- تحلیلی و برای گردآوری اطلاعات از مطالعات کتابخانه ای و میدانی بهره گرفته شده است. در این تحقیق شهرستان های کشور مورد ارزیابی قرار گرفته است. برای ارزیابی از 6 شاخص در قالب 2 مولفه استفاده شده است و برای تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات از سیستم دانش بنیان با استفاده از منطق فازی و نرم افزار متلب و نرم افزار ArcGIS بهره گرفته شد. نتایج نشان می دهد که بین استان ها و شهرستان های کشور از لحاظ بهره مندی از شاخص های اشتغال زنان نابرابری و شکاف زیادی وجود دارد به طوری که از یک سو، مشارکت اقتصادی زنان با 21/44 درصد در 168 شهرستان در وضعیت خوب و رو به بهبود قرار دارند و از سوی دیگر، بالابودن نرخ بیکاری زنان در استانهای کشور از نظم خاصی پیروی نکرده و هر جا شرایط برای کار و اشتغال فراهم بوده است از نرخ بالایی برخوردار شده است که بخش هایی از سیستان در درجه پایین مشارکت اقتصادی و لکه هایی از غرب،کرمانشاه، لرستان و جنوب غرب، در درجه دوم قرار دارند. درجه مشارکت اقتصادی در خوش بینانه ترین حالت شامل اصفهان، یزد، خراسان جنوبی و لکه هایی از بوشهر و هرمزگان و جزایر جنوبی از مشارکت بالایی برخوردار بوده که شرایط خاص اقتصادی این مناطق در این امر دخیل است.

توسعه گردشگری روستایی بر مبنای توسعه گردشگری پایدار و تبدیل گردشگری به موتور محرکه اقتصادی منطقه برای توسعه مناطق روستایی از مهم ترین مواردی اس ت ک ه نیازمن د اتخ اذ راهبرده ای اصولی و منطق ی متناس ب ب ا قابلیت های منطقه ای و محلی و با جهت گیری برنامه ریزی راهبردی فضایی است. ازاین رو هدف این تحقیق، راهبرد توسعه مقصدهای گردشگری روستایی در شرق استان مازندران، با توجه به رویکرد فضایی (مکان، انسان، فعالیت) و ابعاد توسعه پایدار ( اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و زیست محیطی) است. روش پژوهش، توصیفی - تحلیلی و روش جمع آوری داده ها و اطلاعات موردنیاز طی برگزاری جلسات به دست آورده شد. مشارکت کنندگان این تحقیق در شش رده، که گروه اول در رابطه با صاحب نظران این حوزه (کارشناسان و متخصصان گردشگری در سازمان میراث فرهنگی) هستند که به صورت تمام شماری موردبررسی قرار گرفته اند و درمجموع 10 نفر مشخص شد. گروه دوم، دهیاران (21 نفر)، گروه سوم، مردم محلی 25 نفر، گروه چهارم، گردشگران 13نفر، گروه پنجم، فروشندگان و رستوران داران، 7 نفر، گروه ششم هتلداران 6 نفر در نظر گرفته شده است. برای تدوین استراتژی توسعه و تشریح قوت ها، فرصت ها، آرمان ها و نتایج قابل اندازه گیری از تکنیک تحلیل SOAR استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داده است که مهم ترین مسائل اجرایی ازنظر ذی نفعان به ترتیب، برگزاری همایش ها و نشست های توسعه سرمایه گذاری در گردشگری روستایی؛ تقویت زیرساخت کالبدی ( راه های ارتباطی) و برطرف کردن مشکلات مرتبط با موانع محیطی ( توپوگرافی، شیب و ارتفاع) گردشگری؛ و دستیابی به عوامل مؤثر بر رضایت گردشگران خارجی که مستلزم ارزیابی مستمر، شناسایی، دسته بندی و تحلیل مجموعه نیازها، انتظارات و ادراکات گردشگران که اولویت اول تا سوم را به خود اختصاص داده اند.

کشور ایران به لحاظ موقعیت جغرافیایی از مستعدترین مناطق جهان از نظر بروز مخاطرات طبیعی و به ویژه زمین لرزه است، در این میان نواحی روستایی با توجه به نوع مصالح و سازه های ساختاری از آسیب پذیر ترین مناطق کشورهستند، لذا مدیران بهره مند از دانش و آگاهی بیشتر می توانند نقش اساسی تری در مدیریت بحران-های طبیعی مانند زلزله داشته باشند و آسیب های ناشی از آن را به حداقل برسانند. بنابراین هدف از این پژوهش ارزیابی نقش دانش مدیران محلی در پیشگیری و کاهش بحران ها زلزله ، در محدوده مورد مطالعه می باشد. روش تحقیق به شیوه توصیفی- همبستگی مبتنی بر مطالعات میدانی و از نوع تحقیقات کاربردی است. جامعه آماری تحقیق شامل دهستان گیلوان از توابع شهرستان طارم می باشد که دارای11213 جمعیت در سال 1390 است و براساس فرمول اصلاح شده کوکران تعداد 150پرسشنامه به صورت تصادفی بین مردم توزیع و تکمیل پخش شده است تا دانش و آگاهی مدیران مورد مطالعه سنجش قرار گیرد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آماره توصیفی و استنباطی(tتک نمونه ای و همبستگی پیرسون، آزمون توافقی و کای دو پیرسون) و از مدل وایکور برای اولویت بندی روستاهای منطقه براساس سطح دانش مدیران محلی در پیشگیری از وقوع زلزله استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان داد، بین تمامی متغیرها، میانگین پایین تر از حد مطلوبیت (3) بوده است. و سطح دانش مدیران محلی پایین تر از حد متوسط است..

در چند سال اخیر در مناطق روستایی کشور، توجه زنان به شهرگرایی، نگرش جدیدی را در آن ها به وجود آورده است و آن ها را با تغییرات فکری در ارزش ها، هنجارها، آداب ورسوم و رفتار های جمعیتی همراه ساخته است؛ به طوری که زمینه را برای تغییر و تحولات در سبک زندگی آن ها به وجود آورده و جهت گیری خاصی به آن ها منتقل کرده است؛ بر این اساس هدف از این پژوهش، تحلیل اثرات شهرگرایی بر تغییر و تحولات سبک زندگی زنان روستایی در شهرستان الشتر است. روش مورداستفاده، توصیفی-تحلیلی و شیوه و ابزار جمع آوری داده ها در مطالعه نظری به صورت کتابخانه ای بوده و در مطالعه میدانی از پرسشنامه و مشاهده کمک گرفته شده است. برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار spss و مدل کوپراس استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق 10 روستای شهرستان الشتر است که از طریق نمونه گیری فرمول کوکران 177 زن به عنوان نمونه انتخاب و به صورت تصادفی ساده بین آن ها توزیع شده است. نتایج تحقیق نشان داد که بین مؤلفه های شهرگرایی و مؤلفه های سبک زندگی رابطه معنادار و مثبتی وجود دارد؛ به طوری که ضریب همبستگی برای الگوی تغذیه 324/0، کاربرد فناوری نوین 325/0، تغییر در لباس و پوشاک 275/0، درآمدزایی 117/0، مادی گرایی 305/0، تغییر فرهنگی و زبانی 311/0، مُد گرایی 587/0، مصرف گرایی 563/0، برخورد با محیط زیست 386/0 و نحوه استفاده از انرژی و منابع 327/0 است؛ بنابراین اثرات شهرگرایی زمینه را برای تغییر سبک زندگی زنان در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیطی در روستاهای شهرستان الشتر به وجود آورده است.

برنامه ریزی فضایی گردشگری، یکی از رویکردهایی است که در دهه های اخیر در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، زیست محیطی و سیاسی گردشگری موثر واقع شده است و مانند یک سیستم بر فضاهای گردشگری یک منطقه تسلط پیدا کرده و زمینه را برای مدیریت خردمندانه از فضا، انسان و فعالیت فراهم کرده است. لذا هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل وضعیت مناطق روستایی براساس شاخص های برنامه ریزی فضایی گردشگری در شرق استان مازندران می باشد. نوع تحقیق کاربردی و برای گر آوری داده ها از روش های میدانی استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و رتبه بندی روستاها از روش-های آماری و مدل WASPAS ، GIS بهره گرفته شد. جامعه آماری این تحقیق 21 روستای مقصد گردشگری در سه گروه مردم محلی، گردشگران و کارشناسان در نظر گرفته شده است. یافته های آماره tتک نمونه ای نشان دهنده سطح معنی داری شاخص های برنامه ریزی فضایی گردشگری روستای در محدوده مورد مطالعه است. همچنین بالاتر رتبه در بین مردم محلی، گردشگران و کارشناسان متعلق به روستای التپه( عباس آباد) با Qi برابر با 856/0 می باشد و در رتبه دوم روستای شهید آباد با Qi برابر با 129/0 و در رتبه سوم روستای نیالا با Qi برابر با 126/0 می باشد. روستاهای تیله نو با Qi برابر با 101/0، روستای اطراب با Qi برابر با 103/0 و لمراسک با Qi برابر 105/0 در رتبه های آخر قرار دارند.

شناخت و تقویت زیرساخت های اجتماعی و خدماتی موجود در سکونتگا ه های روستایی و مدیریت آگاهانه از امکانات و خدمات، به عنوان یکی از خط مشی های برنامه ریزی توسعه روستایی نه تنها به توزیع بهینه امکانات و منابع در نواحی روستایی یاری می رساند بلکه انسجام عدالت فضایی و ساختار فضایی مناسب سکونتگاهی را نیز در پی خواهد داشت. هدف از این پژوهش تحلیل فضایی سطح برخوداری دهستان ها از نظر توزیع خدمات رسانی در محدوده مورد مطالعه بوده است. نوع تحقیق کاربردی، روش مورد استفاده توصیفی -تحلیلی و برای گردآوری داده ها از مطالعات کتابخانه ای و میدانی بهره گرفته شده است. تجزیه و تحلیل داده ها به کمک مدلPSI و آزمون مدل خوشه ای در نرم افزار SPSS انجام شده است؛ سپس با استفاده از نرافزار ARC GIS سطوح برخورداری دهستان ها از نظر توزیع فضایی و پراکندگی خدمات رسانی بر روی نقشه گویاسازی گردید. یافته های تحقیق نشان داد که دهستان های کوهدشت شمالی و طرهان شرقی نسبت به دیگر دهستانها در سطح برخوردار قرار گرفته اند، همچنین دهستان رومشگان غربی تا تاحدی از سطح برخوردار واقع شده است و سایر دهستانهای موجود در منطقه مورد مطالعه در سطح  محروم قرار گرفته اند.

برنامه ریزی فضایی یکی از رویکردهایی که می تواند در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، زیست محیطی و سیاسی گردشگری موثر واقع شود و مانند یک سیستم بر یک منطقه تسلط پیدا کند و از آن به عنوان راهبردی اساسی یاد شود. پژوهش حاضر به دنبال ارزیابی شاخص های برنامه ریزی فضایی توسعه پایدار مقصدهای گردشگری روستایی در شرق استان مازندران است. این پژوهش دارای هدف کاربری است، با روش توصیفی- تحلیلی و از ابزار پرسشنامه استفاده شده است و روایی آن بوسیله(منابع مورد بررسی، استاتید دانشگاه) تائید شد. تجزیه و تحلیل داده-ها با آزمون های آماری(t تک نمونه ای، همبستگی پیرسون؛ رگرسیون چند متغیره و تحلیل مسیر) انجام شد. یافته های تحقیق نشان داد که متغیرهای اقتصادی و اجتماعی وضعیت نسبتاً مطلوبی دارند. برازش مدل رگرسیونی نشان می دهد که 53 درصد تغییرات متغیر وابسته توسط متغیر مستقل تبیین می شود. از دیدگاه مردم محلی و گردشگران در سطح (05/0) رابطه معنی داری در تمامی متغیرها وجود دارد. از دیدگاه کارشناسان به جزء رابطه بعد انسان با ابعاد فعالیت و مکان در تمامی ابعاد مورداستفاده رابطه معنی داری وجود دارد. بنابراین از نظر سه گروه مورد بررسی فرضیه اول رد و فرضیه دوم تائید می شود.

بررسی دقیق و همه جانبه مسائل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و شناخت نیازهای بهتر جامعه و بهبود آنها، به توسعه متعادل و متوازن فضاهای جغرافیایی نیازمند می باشد، بنابراین خدمات بهداشت و درمان، یکی از مولفه های اصلی توسعه و در راستای نیارهای جامعه و بهبود آنها به وجود آمده است. هدف از این پژوهش بررسی آسیب شناسی نظام فضایی و الگوی مکان یابی کاربریهای بهداشت و درمان در سطح منطقه 22 شهر تهران می باشد. نوع تحقیق کاربردی، روش مورد استفاده توصیفی- تحلیلی و برای گردآوری داده ها از مطالعات کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است، و برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار ArcGIS بهره گرفته شده است تا بتواند بهتر مکان یابی را با توجه به جمعیت در محدوده مورد مطالعه ، و نحوه دسترسی به خدمات درمانی - بهداشتی فراهم کند. بنابراین یافته های تحقیق، از یک سو، حاکی از اختلافات زیادی بین محلات شهری از نظر میزان برخورداری از شاخصهای بهداشتی و درمانی است، و از سوی دیگر، عدم برنامه ریزی مناسب و سنجیده شده کاربری بهداشتی در منطقه 22 شهر تهران و عدم تعادل پراکندگی فضایی و شاخص دسترسی برای تمام نواحی به طور یکسان به وجود نیامده است. که توجه به کاهش اختلافات و تفاوت های خدمات بهداشتی و درمانی محلات شهری لازم و ضروری می باشد. بنابراین در جهت بهبود وضعیت توزیع و پراکنش درمانگاه و سرانه محلات مختلف شهری، راهکارهای کاربردی در جهت برون رفت از این مشکلات برای این منطقه ارائه شده است.

هدف از این پژوهش بررسی نقش شهرهای شبانه در خدمات رسانی به شهروندان در محدوده مورد مطالعه می باشد. و به دنبال پاسخ گوی به این سوالات می باشد، تجهیزات و تاسیسات شهر شبانه تا چه اندازه توانسته است در خدمات رسانی به شهروندان شهری موثر واقع شود؟ شهروندان شهری تا چه اندازه از خدماتی که شهر شبانه ارائه می دهند رضایت دارند؟ نوع تحقیق کاربردی ، روش مورد استفاده توصیفی- تحلیلی و برای گردآوری داده های از روش های کتابخانه و میدانی بهره گرفته شده است. جامع آماری این تحقیق ، 222000در نظر گرفته شده است که از طریق فرمول کوکران 196 پرسشنامه به صورت تصادفی به مردم به پخش و توزیع گردیده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم آماره های توصیفی( میانگین، میانه، و واریانس) و استنباطی( t تک نمونه ای، اسپیرمن و رگرسیون ) بهره گرفته شده است. یافته های این تحقیق نشان داد که در شاخص های( بهداشتی و سلامت، کلانتریها، مسافر خانه و و تاکسی رانی میانگین مورد نظر پایین تر از شرایط مطلوب (3) ارزیابی شده است و در بقیه شاخص ها بالاتر از حد مطلوبیت مورد نظر بوده است و تفاوت معناداری آن نیز برای تمامی همه شاخص ها کاملا معنادار است. بنابراین با توجه به نتیجه بدست آمده می توان اظهار کرد که نقش شهر شبانه توانسته است زمینه را برای خدمات رسانی به شهروندان فراهم کند، یعنی با افزایش تجهیزات و تاسیسات شهری، خدمات رسانی به شهروندان افزایش و با کاهش تجهیزات و تاسیسات، خدمات رسانی کاهش می یابد. و این نشان می دهد که نقش شهر شبانه در خدمات رسانی مهم بوده است و رضایت مندی شهروندان را در پی داشته است.

طی چند سال اخیر در مناطق روستایی کشور، توجه زنان به شهرنشینی نگرش جدیدی را در آنها به وجود آورده است و آنان را با تغییرات فکری در ارزش ها، هنجارها، آداب و رسوم و رفتار های جمعیتی همراه ساخته است؛ به طوری که زمینه را برای تغییر و تحولات در سبک زندگی زنان به وجود آورده و جهت گیری خاصی به آنها منتقل کرده است. هدف از این پژوهش، بررسی و مطالعه اثرات پیوندهای مکانی بر سبک زندگی زنان ساکن در سکونتگاه های پیراشهری شهرستان سلسله بوده است. روش مورد استفاده، توصیفی- تحلیلی و شیوه و ابزار جمع آوری داده ها در مطالعه نظری به صورت کتابخانه ای و در مطالعه میدانی از پرسشنامه و مشاهده کمک گرفته شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار spss استفاده شده است. جامع آماری این تحقیق10 روستای شهرستان سلسله بوده و حجم نمونه از طریق فرمول کوکران 166 زن و به صورت تصادفی ساده انتخاب گردیده است. نتایج تحقیق نشان داد بین مؤلفه های پیوندهای مکانی با مؤلفه های سبک زندگی رابطه معنادار و مثبت وجود دارد؛ مؤلفه های تغییر در لباس، پوشاک و مدگرایی با میانگین91/3؛ مادی گرایی 90/3  و مصرف گرایی با میانگین 85/3 بیشترین میانگین را به خود اختصاص داده است. بنابراین می توان گفت پیوندهای مکانی پیراشهری زمینه را برای تغییر سبک زندگی زنان در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، محیطی در مناطق مورد مطالعه فراهم کرده است.