حمزه نوذری

مقدمه: بازار سرمایه و مطالعه چگونگی ورود افراد به این بازار، از آن رو دارای اهمیت است که افزایش سرمایه گذاری در این بازار نقش عمده ای در توسعه اقتصادی دارد. ورود سهامداران خرد به بورس اوراق بهادار یکی از عناصر کلیدی افزایش سرمایه گذاری در بورس به شمار می رود. هدف این پژوهش شناخت چگونگی ورود افراد به بورس اوراق بهادار است. روش تحقیق: پژوهش حاضر، با رویکرد کیفی و روش تحلیل تماتیک انجام شده است. برای جمع-آوری داده های این پژوهش از مصاحبه نیمه ساختار استفاده شد. جامعه آماری شامل تمامی فعالان بورس اوراق بهادار که در سال های1397 و 1398 در شهر سبزوار فعالیت در این بازار را آغاز کرده اند می باشد. یافته ها: یافته نشان داد که رفتار اقتصادی افراد را می توان به واسطه شبکه روابط قوی (دوستان، خانواده و همکاران) توضیح داد. از نظر مصاحبه شوندگان، اعتمادی که در این گونه روابط وجود دارد در ورود افراد به بورس نقش اصلی را ایفا می کند. در این میان، دورهمی ها و روابط دوستانه و کاری اهمیت کمتری دارند و اطلاعاتی که در این شبکه منتقل می شود در صورتی می توانند عامل رفتار اقتصادی باشند که به وسیله شبکه روابط قوی قابل اعتماد تآیید شوند. علاوه بر این، مشخص گردید اخبار و اطلاع رسانی از تلویزیون و روابط حرفه ای و تخصصی کمتر می توانند توضیح دهنده رفتار اقتصادی افراد باشند. همچنین زمانی که افراد وارد بورس اوراق بهادار می شوند بیشتر شبکه روابط قوی خود را به این بازار دعوت می کنند. نتیجه-گیری: این پژوهش با رویکرد تحلیل شبکه مسئله چگونگی افراد به بورس اوراق بهادار را تحلیل کرده است اما یافته ها نشان داد که در جامعه ایران شبکه روابط قوی نقش مهم تری در رفتار اقتصادی افراد دارد. درست است که شبکه روابط ضعیف اطلاعات تازه تری برای افراد ایجاد می کند اما برای افراد اطلاعات قابل اعتماد مهم تر است. می توان گفت رفتار اقتصادی افراد حک شده در شبکه روابط قوی به جهت اطلاعات قابل اعتماد بودنش است.

هدف این نوشتار، بررسی شغل یابیِ دانش آموختگان دانشگاهی است. پرسش اساسی این است که چه عواملی با اشتغال مرتبط است؟ بااین که عده ای از فارغ التحصیلان در دستیابی به شغل موردنظر خود موفق بوده اند، اما با توجه به آمار موجود برخی دیگر موفق عمل نکرده اند. در سطح کلان رشد اقتصادی، ثبات سیاسی و مقررات کسب وکار و در سطح خرد و میانه، موضوع شبکه روابط اجتماعی و مهارت در اشتغال فارغ التحصیلان اهمیت دارد. این مقاله، عوامل خرد و متوسط در شغل یابی فارغ التحصیلان دانشگاهی را مورد بررسی قرار داده است. چهارچوب نظری پژوهش، آمیزه ای از رویکرد تحلیل شبکه و مهارت آموزی و روش به کارگرفته شده پیمایش و جامعه آماری آن، فارغ التحصیلان شاغل دانشگاه خوارزمی است. اطلاعات و داده های آماری از طریق پرسشنامه و به صورت تلفنی از میان فارغ التحصیلان پیش گفته با حجم نمونه 344 نفر جمع آوری شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که شبکه روابط اجتماعی قوی، نقش بیشتر و مؤثرتری در اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی دارد و همچنین از میان مهارت های موردمطالعه و موردنیاز برای دست یابی به شغل، مهارت های نرم از اهمیت فزون تر و کارآمدتری نسبت به دیگر مهارت های فنی، سخت و آکادمیک برخوردار است.

نظریه انتخاب عقلانیِ علم اقتصاد در تحلیل کنش اقتصادی با دو مشکل اساسی مواجهه است. مشکل اعتبار، یعنی تأیید تجربی اصول بنیادین آن و مشکل موضوعیت، یعنی توان و ظرفیت توجه هم زمان به عوامل اجتماعی و ذهنی کنشگر. سنت های مختلف جامعه شناسی تلاش کرده اند برای پر کردن حفره های آن دیدگاه متفاوتی برای تحلیل کنش اقتصادی ارائه کنند اما این رویکردهای جامعه شناختی در سطح تحلیلی متفاوتی با نظریه انتخاب عقلانی کنش اقتصادی را توضیح داده اند بنابراین نتوانسته اند بدیل مناسبی برای آن باشند. سؤال اصلی پژوهش این است که آیا جامعه شناسی اقتصادی می تواند سطح تحلیل علی نزدیک تری با آنچه نظریه انتخاب عقلانی اشاره دارد، ارائه کند که هم زمان به عوامل اجتماعی و ذهنیت کنشگر، محاسبه گری و روتین ها توجه کند؟ مبانی نظری این پژوهش رویکرد رابطه گرایی و نحوه تعامل کنش و ساختار موقعیت، ذهنیت حسابگرانه و روال ها است. روش پژوهش اسنادی و مبتنی بر تفسیر و مرور انتقادی متون دست اول جامعه شناسی است تا نحوه مواجهه نظری سنت جامعه شناسی با نظریه انتخاب عقلانی و امکان بدیل مناسب برای آن روشن شود. دو مفهوم دلایل عملی و روال ها در نظریه بوردیو و شوتس در دو سنت فکری متفاوت می توانند توضیح جامعه شناختی مناسبی برای کنش اقتصادی در مقابل نظریه انتخاب عقلانی ارائه کنند که در این میان نظریه شوتس به جهت توجه هم زمان به رفتار حسابگرانه و عادات در توضیح کنش اقتصادی بدیل مناسبی است.

مهارت آموزی به عنوان یک رویکرد جدید به ویژه در نظام آموزشی مطرح و این گونه تلقی شده است که آموزش مهارت ابزار توسعه و پیشرفت کشور است و مهارت آموزی باید به موضوع اصلی تبدیل شود. رویکردی که در متون تجربی و سیاست گذاری غالب است طبیعی و بدیهی انگاشتن مهارت آموزی است و کمتر به مسئله مندی آن توجه شده است. هدف اصلی این پژوهش  شناخت مسائل و چالش های نظری و بنیادی مهارت آموزی و گفت وگوی انتقادی منتقدان و مخالفان آن است تا ابعاد جدیدتری از آن آشکار شود. با مرور نظامند و مطالعه و بررسی انتقادی سنت های نظری متعدد، مسائل و چالش های آموزش مهارت به بحث و بررسی گذاشته شده است. مسائل بنیادی مطرح شده در حوزه مهارت آموزی عبارتند از: مهارت زدایی از نیروی کار (تباهی کار)، دانش ضمنی و امکان ناپذیری برنامه ریزی برای آموزش آن و مهارت به مثابه بازتولید نابربرای های موجود.

با توجه به شرایط اجتماعی و دانشگاهی دهه 1970، گروهی از جامعه شناسان مبتکر و خلاق و با سنت های فکری مختلف، در شکل گیری جامعه شناسی اقتصادی جدید سهم و نقش بسزایی داشتند. آن ها سعی کردند که پدیده های اقتصادی را متمایز از رویکرد اقتصاد نوکلاسیک تحلیل کنند. دراین میان، برخی از پژوهشگران حوزه جامعه شناسی اقتصادی را به دو گونه قدیم و جدید تقسیم بندی کردند و پیشگام جامعه شناسی اقتصادی جدید را «گرانووتر» معرفی کردند؛ درحالی که سنت های فکری متعددی در پدیدآمدن حوزه جامعه شناسی اقتصادی جدید نقش داشته اند؛ ازجمله رویکرد تحلیل شبکه، حوزه جامعه شناسی اقتصادی جدید و دیدگاه جامعه شناسی تحول یافته فرهنگی. حک شدگی، محوری ترین مفهوم درمیان سنت های فکری جدید است که براساس آن، پدیده های اقتصادی متفاوت از علم اقتصاد متعارف تبیین شده اند. در این مقاله با بررسی انتقادی این تقسیم بندی در حوزه جامعه شناسی اقتصادی نشان داده می شود که جامعه شناسی نومارکسیستی احیاشده در دهه 1970، ازنظر مفهومی و تجربی دستاوردهای مهمی در حوزه جامعه شناسی اقتصادی داشته است که از سهم و نقش آن در شکل گیری این حوزه غفلت شده است. یافته ها نشان می دهند که در تعامل و ارتباط میان جامعه شناسی اقتصادی و رویکرد جامعه شناسی اقتصادی نومارکسیستی، جهت گیری و تحلیل های چندجانبه و جدیدی ایجاد می شوند. همان گونه که جامعه شناسی نومارکسیستی احیاشده در دهه 1970 در جامعه شناسی متعارف پذیرفته شده است و از دستاوردهای آن بهره گرفته می شود، در جامعه شناسی اقتصادی نیز چنین تعاملی با جامعه شناسی نومارکسیستی سازنده است.

تولیدکنندگان داخلی با چالش های متعددی روبه رو هستند که تولید در برخی واحدهای صنعتی را متوقف یا تعطیل کرده است. طی سال های گذشته، دولت ها با اعمال سیاست های حمایتی پولی و تعرفه ای سعی کرده اند از تولید داخلی حمایت کنند، اما با وجود صرف منابع و هزینه های زیاد، این چالش ها در بنگاه های اقتصادی از بین نرفته است. در این مقاله، برداشت تولیدکنندگان و کارشناسان از تولید داخلی، چالش های حمایت گرایی، تحلیل، و راهبردهای کارآمد حمایت از تولید داخلی معرفی می شود. این پژوهش با رویکرد کیفی و با استفاده از دانش نظری و تحلیلی استادان دانشگاه و دانش عملی کارفرمایان انجام شده است. مطابق نتایج، سیاست های فعلی حمایت از تولید داخلی، چالش های متعددی از جمله در ایجاد و حفظ اشتغال و در سطح فناوری و نوآوری، و نیز چالش فساد اقتصادی و رانت به وجود آورده است. از دیگر یافته های این پژوهش، ضرورت تغییر راهبردهای حمایت از تولید داخلی است. راهبردهای فعلی مانند اعطای تسهیلات ارزان بانکی، اعمال تعرفه زیاد بر کالاهای وارداتی و اعطای یارانه انرژی ارزان، ناکارآمد است و به جای آن، دولت باید از راهبردهای کارآمدی مانند ثبات اقتصاد کلان، حمایت از پژوهش، کمک به بازاریابی منطقه ای و بین المللی، کنترل فساد اداری و بهبود فضای کسب وکار بهره بگیرد.

جامعه شناسی تعریف و رویکرد متفاوتی از روان شناسی و اقتصاد در حوزه کارآفرینی توسعه داده و نقش مهمی در ایجاد و گسترش پژوهش های کارآفرینی به ویژه موضوعاتی مانند کارآفرینی قومی، تحلیل شبکه فرصت ها، کارآفرینی سازمانی و کارآفرینی مبتنی بر جنسیت و تجربه کاری داشته است. علاوه بر این، نظریه ها و تحلیل های جامعه شناسی را می توان برای راهنمایی چگونگی راه اندازی کسب و کار تبدیل کرد. جامعه شناسی کارآفرینی علاوه بر پاسخگویی به سؤال چرایی در سطح کلان و خرد به سؤال چگونگی کارآفرینی نیز پاسخ می دهد. این مقاله با بررسی رویکردها و نظریه های جامعه شناسی و تحلیل محتوای پژوهش های جامعه شناسی کارآفرینی در ایران نشان می دهد که از درون نظریه ها و تحلیل های جامعه شناسی می توان مفاهیم عملی را برای آموزش صاحبان کسب و کار آینده استخراج کرد. به عبارتی در تحلیل ها و تبیین های جامعه شناسی کارآفرینی، مفاهیمی وجود دارد که از نظر عملی مهم هستند و در آموزش و تدریس کارآفرینی به کار می آیند. شبکه اجتماعی و فرصت های کسب و کار، کار تیمی و بازاریابی از جمله موضوعات مهم کارآفرینی است که از تحلیل های جامعه شناسی کارآفرینی می توان مفاهیم کاربردی برای آموزش آنها به کارآفرینان آینده استفاده کرد. علاوه بر این یافته ها نشان می دهد پژوهش های جامعه شناسی کارآفرینی در ایران از نظر مفاهیم تحلیلی رو به رشد بوده اما از نظر استخراج مفاهیم عملی و کاربردی برای آموزش کارآفرینی موفقیت چندانی نداشته است.

پژوهش ها درباره شرایط کاری کارگران در حوزه جامعه شناسی بر دو دسته عمده متمرکز بوده است: یک دسته از پژوهش ها با الهام از نظریه فرهنگ و اخلاق پروتستانی وبر شرایط کاری را با توجه به عوامل فرهنگی و اخلاق کار دنبال کرد ه اند . دسته دیگر با بهره گیری از نظریه بیگانگی مارکس بر شرایطی که کارگر را از روند کارش بیگانه می سازد تاکید کرد ه اند . این پژوهش ها شرایط کاری را از منظر تجربه و درک کارگران بررسی نکرد ه اند . هدف اصلی این مقاله تحلیل تجربیات کارگران از شرایط کاریشان است؛ شرایط کاری که می تواند تقویت کننده فرهنگ کار یا ایجاد کننده بیگانگی کارگر باشد . این مقاله مبتنی بر پژوهشی کیفی است و سعی دارد تا با استفاده از داده هایی که از مصاحبه عمیق با ۲۷ نفر از کارگران بنگاه های تولیدی پوشاک شهر کرج به دست آمده است ، درک و تجربه آنان را از شرایط کاریشان آشکار سازد . یافته ها نشان می دهد شرایط مادی شامل: شرایط نامناسب فیزیکی و بهداشتی محل کار؛ شرایط اجتماعی و اقتصادی شامل: حداقلی بودن مناسبات کلامی کارگر با همکاران ، پایین بودن دستمزد ها ، مرخصی های حداقلی و ساعات کار طولانی باعث شده بیگانگی کارگر از روند کار ، همکار ، خانواده و خویشاوندان شکل بگیرد . این شرایط از نظر کارگران پیامد هایی داشته است؛ از جمله اصالت زدایی از کار مولد ، تضعیف روابط خانوادگی و خویشاوندی ، به هم ریختگی ذهنی و خروج روزافزون کارگر از کار تولیدی . کارفرمایان شرایط اقتصادی جامعه مانند قاچاق گسترده پوشاک از خارج به داخل کشور و اجاره سنگین محل کار را علت اصلی چنین مشکلاتی برای کارگران می دانند . واژه های کلیدی: کارگر ، بنگاه تولیدی ، شرایط کاری ، فرهنگ کار ، بیگانگی ، شاغلان فقیر

پژوهش پیش رو به بررسی چالش های جامعه شناختی رشد و توسعه بنگاه های اقتصادی خانوادگی شهر تهران می پردازد. در پی دست یابی به نظریه ای است که بتواند چالش هایی را که این بنگاه ها در مسیر رشد و توسعه خود با آن روبه رو می شوند توضیح دهد. استراتژی اصلی آن مبتنی بر روش کیفی نظریه داده محور بوده و داده های مورد نیاز از راه انجام مصاحبه های عمیق گردآوری شده است. گروه هدف عبارت است از مدیران بنگاه های اقتصادی خانوادگی کوچک و متوسط شهر تهران. تعداد 25 مورد از این بنگاه ها به روش نمونه گیری نظری انتخاب و مورد مصاحبه قرار گرفته اند. یافته ها نشان می دهد که این نوع بنگاه ها با شش چالش اصلی شامل چالش های فرهنگی/هویتی، درجه بندی فامیلی، شکاف نسلی، ملاحظات فامیلی و چالش شراکتی/مدیریتی رو به رو هستند. چگونگی ارتباط بین این مقولات در قالب یک مدل نظری ارائه شده است.

مقاله حاضر با اتخاذ رویکردی فرهنگی و در چارچوب جامعه شناسی اقتصادی به مطالعات بنگاه های اقتصادی خانوادگی در شهر تهران پرداخته است. روش آن کیفی بوده و پس از مصاحبه نیمه ساخت یافته با 25 نفر از مدیرعاملان بنگاه های اقتصادی از طریق کدگذاری و مقوله سازی به تجزیه و تحلیل یافته ها پرداخته است. هدف آن بررسی و بازسازی معنایی نقش و جایگاه زنان در این نوع کسب وکارها از دید پاسخ گویان بوده است. طبق نتایج حاصله، نقش و جایگاه زنان از نگاه مدیرعاملان مطالعه شده را، که همگی مرد هستند، می توان در ذیل سه عنوان: 1. نقش زنان در بنگاه های اقتصادی (شامل صوری بودن، غیرمهم بودن، جدلی بودن، نامرئی بودن و عدم ارتقا)؛ 2. چالش های حضور زنان در بنگاه های اقتصادی (شامل روابط رقابتی/ حسادتی و بی اعتمادی فامیلی)؛ 3. پیامدها (شامل فروپاشی خانواده و فروپاشی بنگاه) قرار داد. در کل، می توان گفت که نگرش و مدیریت مردسالارانه، به منزله مهم ترین نظام ارزشی و فرهنگی حاکم بر خانواده، نقش و جایگاه زنان در کسب وکارهای خانوادگی را تا حدود زیادی محدود می کند. به علاوه، حضور زنان در بنگاه های اقتصادی خانوادگی با چالش هایی همراه است که در نهایت پیامدهایی (همچون تضعیف روابط فامیلی و فروپاشی کسب وکار) هم برای خانواده و هم برای کسب وکار خانوادگی در پی دارد.

مقدمه: موضوع اشتغال و دستیابی افراد به شغل موردنظر از اساسی ترین نیازهای یک جامعه محسوب می شود. بیکاری به عنوان یک پدیده مخرب اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مطرح بوده و رفع آن همواره ازجمله دغدغه های اساسی برنامه ریزان بوده است. یکی از مسائل مهم جامعه ایران بیکاری تحصیل کرده ها است که در همه رشته های دانشگاهی وجود دارد. اطلاعات و آمار حاکی از عدم موفقیت قشر جوان تحصیل کرده در دست یابی به شغل است. باوجود این گروهی از دانشجویان در کاریابی موفق عمل کرده اند. این مقاله با تکیه بر نظریه صاحبنظران نوکلاسیک در علم اقتصاد و نظریه پردازان شبکه روابط اجتماعی در علم جامعه شناسی، به تبیین نحوه دستیابی این دسته از افراد به شغل موردنظرشان می پردازد. روش: این تحقیق پیمایشی است و جامعه آماری آن شامل دانشجویان دانشگاه خوارزمی در سه مقطع تحصیلی کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری می باشند که در دو واحد دانشگاهی کرج و تهران دانشگاه خوارزمی مشغول به تحصیل هستند. اطلاعات از طریق پرسشنامه از میان دانشجویان دانشگاه خوارزمی تهران با حجم نمونه 544 نفر جمع آوری شده است. یافته ها: روابط غیررسمی (شبکه روابط اجتماعی) نقش به مراتب بیشتری نسبت به مسیرهای رسمی جستجو در اشتغال دانشجویان دارد که در این میان روابط اجتماعی قوی نسبت به روابط اجتماعی ضعیف زمینه اشتغال بیشتری ایجاد کرده است و روابط دانشگاهی نقش بسیار کمی در کاریابی دانشجویان داشته است. علاوه بر این یافته ها نشان داد که ازیک طرف دانشجویان با پیشینه شهری بیش از دانشجویان با پیشینه روستایی و از طرف دیگر دانشجویانی که پدر و مادرشان تحصیلات بالاتری دارند بیش از دیگران، از شبکه روابط اجتماعی برای اشتغال استفاده کرده اند. بحث: دانشجویان شاغل عمدتاً شغل خود را به واسطه رابطه غیررسمی به دست آورده اند و مسیرهای رسمی جستجوی شغل نقش کمی در اشتغال دانشجویان داشته است. به عبارتی کانالهای رسمی جستجوی شغل مانند دفاتر کاریابی، سایتهای رسمی کاریابی و آگهیهای استخدام نقش مهمی در اشتغال دانشجویان نداشته است و فقط 4/22% از دانشجویان اعلام کردند از مسیر فوق مشغول به کار شده اند درحالی که 6/77% دانشجویان به وسیله روابط غیررسمی شغل به دست آورده اند. شبکه روابط اجتماعی به افراد کمک می کند تا نیازهای خاصی مانند اشتغال را برطرف کنند. به عبارتی اشتغال یا عدم اشتغال افراد تا حد زیادی به شبکه روابط اجتماعی افراد وابسته است. یافته های این پژوهش نشان داد که تعامل گسترده میان افراد برای به دست آوردن منابع و فرصتهای اجتماعی و اقتصادی موضوع مهمی در پژوهشهای جامعه شناسی اقتصادی است. براساس نتایج این پژوهش می توان گفت شبکه روابط اجتماعی در تحلیل بازار کار ایران مؤثر است.

یکی از مهم ترین الزامات هر جامعه ای برای دست یابی به توسعه و پیشرفت، ارتباط میان دو نهاد دانشگاه و صنعت است. رابطه دوسویه، کارآمد و مؤثر بین این دو نهاد مهم به بهبود شرایط کل جامعه یاری می رساند. در این میان طراحی و راه اندازی مراکزی واسط بین این دو نهاد مهم جامعه ضروری به نظر می رسد. مرکز اطلاعات، مشاوره و کاریابی دانشجویی نقش مهمی در برقراری ارتباط مؤثر بین دو نهاد دانشگاه و صنعت ایفا می کند. این مقاله با بهره گیری از نظریه جستجو و روش اسنادی به چگونگی و شرح خدمات این مرکز می پردازد. تبادل اطلاعات میان دانشگاه و صنعت، مشاوره و کاریابی ، دریافت نیازهای صنعت در حوزه نیروی انسانی، کمک به برگزاری دوره های کارآموزی بخشی از وظایف این مرکز است.

در این مقاله، به منظور تحلیل آگاهی و نگرش دانشجویان درباره طبقه و اهمیت آن، داده های دو پیمایش نگرش ها و آگاهی های دانشجویان ایرانی در سال 1382 و سال 1394 به کار گرفته شده است. هدف پژوهش، تحلیل میزان آگاهی دانشجویان از طبقه اجتماعی شان، نگرش پاسخگویان به تأثیرگذاری طبقه اجتماعی در دستیابی به فرصت های اجتماعی و اقتصادی و میزان تطابق شاخص عینی طبقات و ذهنیت افراد به طبقه است. داده ها براساس نظریه وبر تفسیر شدند. نتایج نشان می دهد بیشتر دانشجویان خود را متعلق به یک طبقه اجتماعی می دانند و بر این باورند که افراد جامعه نیز از تفاوت طبقاتی در جامعه آگاهی دارند. بین پایگاه اجتماعی-اقتصادی و آگاهی طبقاتی دانشجویان همخوانی وجود دارد. مطابق یافته ها، بیشتر دانشجویان خود را متعلق به طبقه متوسط می دانند. علاوه براین، اکثر پاسخگویان معتقدند طبقه در دستیابی به فرصت های اجتماعی و اقتصادی تأثیرگذار است. با وجود این، بیش از نیمی از آن ها امید دارند پس از پایان تحصیلات و شاغل شدن، طبقه اجتماعی بالاتری داشته باشند.

راهبردهای توسعه ای متفاوت و گاه متضادی در ایرانِ پس از انقلاب اسلامی طراحی و اجرا شده است که پیامدهای فراوانی در جامعه ایجاد کردند. عکس العمل ها و استدلال های زیادی در مقابل این راهبردها شکل گرفت که برخی از استدلال های مخالف، نفوذ بیشتری یافتند و راهبردهای توسعه را به حاشیه راندند. هدف اصلی مقاله عبارت است از تشریح عکس العمل ها و استدلال های مخالف با راهبردهای اجرا شده پس از انقلاب اسلامی. به عبارتی در این مقاله تلاش شده است استدلال ها، طرح ها و شگردهای مخالفین راهبرد های توسعه پس از انقلاب اسلامی (تعدیل ساختاری، جامعه مدنی) تحلیل شوند. در این مقاله بر اساس نظریه آلبرت هیرشمن: خطابه ارتجاع: انحراف، بیهودگی، مخاطره و با روش تحلیلی – اسنادی، شگردها و استدلال های مخالفین راهبردهای توسعه واکاوی شده اند. یافته ها نشان می دهد استدلالِ بیهودگی بیش از سایر استدلال ها راهبرد تعدیل ساختاری را به حاشیه راند، استدلال مخاطره، بانفوذ ترین استدلالی بود که سرانجام راهبرد جامعه مدنی را به انزوا کشاند.

فرکلاف ابتدا از موضعی زبان­شناختی به متون انضمامی می­پردازد و سپس گفتمان­هایی را که متن به آنها متکی­ است شناسایی کرده و نحوه وابستگی آنها به نظریه­های کلان اجتماعی را توضیح می­دهد. هدف فرکلاف آگاهی زبانی انتقادی به مصرف­کنندگان متون است. هر متنی خوانندگان را به سوی فهم خاصی از واقعیت رهنمون می­سازد. شناسایی انتقادی گفتمان­های مستتر در متن و آگاهی بخشی به مخاطبین در هنگام قرائت متن دل­مشغولی اصلی فرکلاف است. در این مقاله با تأسی از روش فرکلاف نشان داده­ایم که متون رسانه­ای ایران که درحال بازنمایی واقعیت بحران اقتصادی اجتماعی اروپا و آمریکا در سال 2011 میلادی هستند متأثر از چه گفتمان­ها و نظریه­های کلانی هستند. این مقاله بیشتر هدف روش­شناختی دارد و برای این کار تحلیل مفصل و دقیق یک متن را سرلوحه کار قرار دادیم.

سازه کیفیت زندگی را سازه­ای تحلیلی، سیاستی و عنصری کلیدی در سیاست­گذاری و بررسی سیاست­های حوزه عمومی به حساب می آورند و از آن به عنوان شاخص توسعه اجتماعی یاد می­شود. ویژگی­های این سازه مانند پویایی، چند بُعدی بودن و پنداشت­های مختلف از آن سبب شده تا این سازه که در ابتدا در حوزه­های بهداشت و سلامت مورد استفاده قرار می­گرفت به تدریج به دیگر حوزه­های مطالعاتی نیز ورود پیدا کند. بی گمان چنین اقبال و توجهی موجب افزایش حجم مطالعات و واکاوی بیشتر این سازه شده است. در ایران نیز همانند سایر کشورها مطالعات کیفیت زندگی تغییراتی را تجربه کرده است. برای شناسایی روند تغییرات مطالعات کیفیت زندگی در ایران تمامی کارهای منتشر شده در سطح کشور در قالب پایان­نامه­ها، پروژه­های تحقیقاتی انجام گرفته در دانشگاه و مقالات علمی پژوهشی که عبارت ""کیفیت زندگی"" عنوان موضوعی یا چکیده آنها را شامل می­شود، جمع­آوری و مورد بررسی قرار گرفته­اند. نتایج این تحلیل نشان می­دهد که اگرچه در سال­های اخیر بر تعداد حوزه­های مطالعاتی غیرپزشکی کیفیت زندگی در ایران افزوده شده ولی تعداد مطالعات آنها در مقایسه با حوزه مطالعات پزشکی بسیار کم می­باشد. میزان مطالعات کیفیت زندگی در ایران در حوزه پزشکی بیش از 8 برابر این تعداد مطالعات در زمینه علوم اجتماعی است. علوم اجتماعی نسبت به پزشکی با دید جامع­تری به بررسی کیفیت زندگی می­پردازد، جامعه مورد مطالعه آن متنوع­تر و تعداد مولفه­های کیفیت زندگی در این حوزه بیشتر و به لحاظ محتوایی گسترده­تر است. این ویژگی­ها می­تواند مطالعات کیفیت زندگی را به سمت بررسی دقیق­تر این سازه سوق دهد که به واسطه آن به توان میزان پیشرفت و توسعه جامعه را اندازه گرفت. بر همین اساس مطالعات کیفیت زندگی در ایران باید رویکرد اجتماعی کیفیت زندگی را بیش از پیش مورد توجه قرار دهد که این نیازمند افزایش تعداد مطالعات در حوزه­های غیرپزشکی کیفیت زندگی می­باشد. موضوعی که در مطالعات اخیر کیفیت زندگی در قیاس با مطالعات اولیه بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.

اغلب تحقیقات درباره بررسی اثرات صنعت بر مناطق روستایی دو ویژگی عمده دارند: الف) کمی­گرا هستند. ب) بیشتر اثرات اقتصادی (اشتغال و درآمد) را سنجیده­اند. این پژوهش با روش کیفی، اثرات و پیامد­های صنعت بزرگ پالایشگاه گاز را بر مناطق روستایی هم در بعد اقتصادی و هم در سایر ابعاد (اجتماعی و زیست محیطی) از منظر خود روستاییان دنبال کرده­­است. با توجه به یافته­ها توسعه صنعتی و پیشرفت­های تکنولوژی ناشی از راه­انداری پالایشگاه گاز پارسیان در دهستان خوزی از توابع شهرستان مُهر، پیامدهای متناقضی به دنبال داشته­است. از طرفی، با ایجاد اشتغال و درآمدهای پایدار و امکانات زیربنایی فرصت­ها و ظرفیت­های زیادی برای روستاییان فراهم­ و از طرف دیگر، تبعات اجتماعی و زیست محیطی فراوانی ایجاد کرده که منجر به بروز آسیب­های اجتماعی مختلفی شده­است.

در الگوى پیشرفت غربى، دانشى که با افزایش قدرت و ثروت همراه است و از رهگذر تسلط بر طبیعت کسب می شود، اهمیت فراوان دارد. چنین دانشى موجب خوشبختى انسان و جامعه است و بهترین گونهٔ رفاه را براى او به وجود می آورد. بر این اساس، الگوى پیشرفت بومى مطرح نیست و جهان فرهنگى کشورها و ملتها اهمیت چندانى ندارد. شریعتى از الگوى پیشرفت غربى انتقاد می کند. او می کوشد باتوجه به لایه هاى معرفتى و فرهنگى در جامعه ایران و براى حل مسائل و تأمین نیازهاى آن، الگوی پیشرفت جدیدى بنیان گذارد. در این راستا، راه برون رفت از محدودیت هاى موجود در الگوى پیشرفت غرب را انکار فن و عقل ابزارى نمی داند؛ بلکه راه حل را در تدوین الگوى پیشرفت جدیدى می داند که علاوه بر خرد ابزارى، سایر ابعاد عقل را که اسلام بر آنها مهر تأیید زده است، به رسمیت بشناسد. در این الگو، همچنین توجه به تاریخ و فرهنگ هر جامعه مبنا قرار می گیرد. الگوى اسلامى شریعتى، براى پیشرفت، «امت» نام دارد که کاملاً عینى و دستیافتنى و نیز راهکار نجاتبخش بشر است. «کتاب» و «ترازو» و «آهن» سه رمز پیشرفت در اسلام است. علاوه بر این، از نگاه او، پیشرفت به معناى خوداندیشى و بازگشت مستمر به خویشتن مذهبى و ملى و بهکارگیرى همهٔ وجوه عقلانیت است.