فرهاد تنهای رشوانلو

پژوهش حاضر در یک طرح همبستگی به بررسی ویژگی های روان سنجی مقیاس ادراکات والدینی ( POPS ؛ رابینز، 1994) می پرداخت. نمونه پژوهش شامل 660 دانش آموز دبیرستانی (340 دختر، 320 پسر) شهر بجنورد بود که به شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند و مقیاس ادراکات والدینی و پرسشنامه عزت نفس اسمیت (1967) را تکمیل کردند. از آلفای کرونباخ، ضریب باز آزمایی، تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی و تحلیل واریانس چندمتغیره جهت تحلیل داده ها استفاده شد. تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد که مقیاس ادراکات والدینی، از خرده مقیاس های درگیری مادر، حمایت مادر از خودمختاری، گرمی مادر، درگیری پدر، حمایت پدر از خودمختاری و گرمی پدر تشکیل شده است. تحلیل عاملی تأییدی، ساختار عاملی به دست آمده را تأیید کرد. ضرایب پایایی مقیاس از طریق محاسبه آلفای کرونباخ در خرده مقیاس های ادراکات والدینی به ترتیب برای شیوه مادر 59/0 تا 77/0 و برای شیوه پدر 59/0 تا 76/0 و ضرایب باز آزمایی پس از 3 هفته نیز به ترتیب برای شیوه مادر 40/0 تا 80/0 و برای شیوه پدر 38/0 تا 68/0 به دست آمد. نتایج تحلیل واریانس چندمتغیره نشان دهنده وجود تفاوت در خرده مقیاس های ادراکات والدینی بر حسب سطح عزت نفس و جنسیت بود. در مجموع یافته ها گویای آن بود که مقیاس ادراکات والدینی در نمونه دانش آموزان ایرانی از ساختار عاملی و ویژگی های روان سنجی مناسبی برخوردار است.

هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش تعیین کننده استرس و خودکارآمدی در فرسودگی شغلی آموزگاران در قالب مدل سازی معادلات ساختاری بود. در یک طرح همبستگی 330 نفر از آموزگاران خراسان شمالی با روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند و پرسشنامه منابع استرس آموزشگاهی(کریاکو و ساتکلیف، 1978)، خودکارآمدی معلمان(اسکالوویک و اسکالوویک، 2007) و فرسودگی شغلی معلمان(ماسلاچ و همکاران، 1996) را تکمیل کردند. نتایج نشان داد که استرس و خودکارآمدی با فرسودگی شغلی روابط معناداری دارند. اثرات غیر مستقیم نیز معنادار بوده و مدل ساختاری از برازش مناسبی برخوردار بود. به نظر می رسد استرس به طور مثبت و خودکارآمدی آموزگاران به طور منفی می تواند فرسودگی شغلی را در آنان پیش بینی کند.

هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش تعیین کننده گرمی والدین در امیدواری دانشجویان در قالب معادلات ساختاری بود. در یک طرح همبستگی 248 نفر از دانشجویان دختر دانشگاه فردوسی مشهد با روش نمونه گیری چند مرحله ای انتخاب شدند و مقیاس های ادراکات والدینی(رابینز، 1994) و امیدواری(اسنایدر و همکاران، 1991) را تکمیل کردند. نتایج نشان داد که میان گرمی والدین و امیدواری دانشجویان روابط مثبت و معناداری وجود دارد و گرمی والدین 19 درصد از تغییرات امیدواری را تبیین می کند. اثرات غیر مستقیم گرمی بر تفکر عاملی و راهبردها نیز مثبت و معنادار بود. مدل ساختاری از برازش مناسبی برخوردار بود. به نظر می رسد رفتار گرم و پذیرنده والدین می تواند امید به زندگی را در دانشجویان افزایش دهد.

زمینه و هدف : هدف از انجام مطالعه حاضر، بررسی ویژگی های روان سنجی پرسش نامه صمیمت و تمایلات جنسی بیماران مبتلا به Multiple Sclerosis (MS) (Multiple Sclerosis Intimacy and Sexuality Questionnaire یا MSISQ) در نمونه بیماران ایرانی مبتلا به این بیماری بود. مواد و روش ها: این پژوهش از نوع توصیفی- همبستگی بود و جامعه آماری آن را بیماران متأهل تحت پوشش انجمن MS استان خراسان شمالی تشکیل داد. 92 نفر (46 زن و 36 مرد) از بیمارانی که در فاصله زمانی دو ماه، به انجمن MS خراسان شمالی مراجعه کرده بودند، با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و 15-MSISQ، 19-MSISQ و مقیاس صمیمیت جنسی زوجین (Sexual partner intimacy scale) را تکمیل نمودند. داده ها با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی، ضریب Cronbach¢s alpha، ضریب دو نیمه کردن، همبستگی Pearson و تحلیل واریانس چند متغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: تحلیل مؤلفه های اصلی با چرخش پروماکس (Promax) ضمن تبیین 55/70 درصد واریانس، سه عامل نسخه اصلی را مورد حمایت قرار داد. وجود همبستگی مثبت میان ابعاد و نمره کل 15-MSISQ و 19-MSISQ، بیانگر روایی همگرا و همبستگی منفی میان ابعاد 15-MSISQ و نمره صمیمت جنسی زوجین نیز نشان دهنده روایی واگرای پرسش نامه بود. در نهایت، نتایج ضریب Cronbach¢s alpha با دامنه 88/0 تا 89/0 برای ابعاد 15-MSISQ و ضریب 92/0 برای کل عبارت ها، اعتبار مناسب پرسش نامه را نشان داد. نتیجه گیری: ابزار 15-MSISQ اعتبار و روایی مناسبی در جامعه بیماران مبتلا به MS استان خراسان شمالی داشت.

هدف این پژوهش ساخت و اعتباریابی مقیاسی به منظور بررسی گرایش کارکنان اداری نسبت به امر به معروف و نهی از منکر بود. جامعه آماری پژوهش را تمامی کارکنان اداری آموزش و پرورش خراسان شمالی شامل 635 نفر تشکیل می داد. 315 نفر (47 زن، 268 مرد) از این کارکنان با روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند و مقیاس محقق ساخته گرایش کارکنان اداری نسبت به امر به معروف و نهی از منکر و پرسشنامه جهتگیری دینی آلپورت را تکمیل کردند. از آلفای کرونباخ، ضریب دو نیمه کردن، ضریب همبستگی، تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی برای تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها نشان داد که این مقیاس از اعتبار مطلوبی برخوردار است. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی با الگوی مؤلفه های اصلی و چرخش پروماکس نیز نشان داد که این مقیاس، دو عامل «گرایش به امر به معروف» و «گرایش به نهی از منکر» را با واریانس تبیین شده 29/63 درصد در بر می گیرد. تحلیل عاملی تأییدی از این ساختار حمایت می کرد. همبستگی معناداری نیز میان گرایش به امر به معروف و نهی از منکر و جهتگیری دینی درونی به دست آمد. بر اساس نتایج این مطالعه مقیاس گرایش به امر به معروف و نهی از منکر را می توان به عنوان ابزاری معتبر برای سنجش گرایش کارکنان به امر به معروف و نهی از منکر به کار برد.

مقدمه: فهرست 90 نشانه ای (SCL-90) ابزاری پرکاربرد در مطالعات مربوط به حیطه ی سلامت روان است. تعداد زیاد عبارت های این فهرست، استفاده از آن را با وجود اشتیاق پژوهشگران، با محدودیت مواجه می سازد. هدف از پژوهش حاضر بررسی ساختار عاملی، روایی واگرا و پایایی فهرست 25 نشانه ای بود. روش کار: در یک طرح همبستگی و اعتباریابی آزمون، 1076 نفر( 553 زن و 523 مرد) با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای از میان تمامی شاغلین در مدارس استان خراسان شمالی، انتخاب شدند و SCL-25، فرم کوتاه بهزیستی روان شناختی ریف (1989) و فرم کوتاه بهزیستی اجتماعی کی یز (1998) را تکمیل کردند. بررسی روایی با تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی و نیز روایی واگرا و بررسی پایایی با همسانی درونی، آلفای کرونباخ و ضریب دو نیمه سازی با استفاده از نرم افزارهای SPSS نسخه ی 17 و LISREL8.54 صورت گرفت. یافته ها: نتایج تحلیل عاملی اکتشافی با الگوی مولفه های اصلی و چرخش واریماکس از ساختار 7 عاملی SCL-25 حمایت کرد که 16/82 درصد واریانس را تبیین می کرد. تحلیل عاملی تاییدی نیز حاکی از برازش مناسب ساختار 7 عاملی با الگوی زیربنایی بود. همبستگی منفی و معنی داری نیز (05/0>P)، میان خرده مقیاس های SCL-25 و ابعاد بهزیستی روان شناختی و اجتماعی وجود داشت که نشان دهنده ی روایی واگرای مناسب SCL-25 بود. بررسی پایایی ابزار، نشان دهنده ی آن بود که رابطه ی مثبت و معنی داری میان خرده مقیاس های SCL-25 وجود داشته و ضرایب آلفای کرونباخ 71/0 تا 95/0 و ضرایب دو نیمه سازی 65/0 تا 96/0 برای خرده مقیاس ها و کل آزمون به دست آمد. نتیجه گیری: به نظر می رسد ساختار 7 عاملی SCL-25، به دلیل کوتاهی و چندبعدی بودن و نیز روایی عاملی و واگرا و پایایی مناسب، ابزار مناسبی جهت استفاده در موقعیت های پژوهشی و بالینی می باشد.

زمینه و هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی ویژگی های روان سنجی مقیاس خود کارامدی مالتیپل اسکلروزیس (Multiple Sclerosis Self-Efficacy Scale- MSSS) در نمونه بیماران ایرانی بود. مواد و روش ها: طرح پژوهش حاضر از نوع توصیفی (همبستگی) بود و جامعه آماری آن را بیماران مبتلا به ام اسدر دو استان خراسان شمالی و همدان تشکیل می داد. تعداد 120 نفر از این بیماران که در فاصله دو ماه به انجمن های ام اس خراسان شمالی و همدان مراجعه کرده بودند به عنوان گروه نمونه مورد بررسی قرار گرفته و مقیاس خود کارامدی مالتیپل اسکلروزیس (MSSS یا Multiple Sclerosis Self Scale) و مقیاس 21 سؤالی افسردگی، اضطراب و استرس (Depression, Anxiety, Stress -DASS-21) را تکمیل کردند. تحلیل داده هابا تحلیل عاملی اکتشافی، محاسبه آلفای کرونباخ، ضریب تصنیف گاتمن و همبستگی پیرسون و با استفاده از نرم افزار SPSS 17 صورت گرفت. یافته ها: تحلیل مؤلفه های اصلی با چرخش پروماکس (Promax) ضمن تبیین 11/71 درصد واریانس، 3 عامل از چهار عامل نسخه اصلی را مورد حمایت قرار داد. وجود همبستگی منفی میان ابعاد خود کارامدی مالتیپل اسکلروزیس با زیر مقیاس های افسردگی و اضطراب در مقیاس DASS نیزنشان دهنده روایی واگرای مقیاس بود. سرانجام نتایج Cronbach’s Alpha با دامنه 78/0 تا 90/0 برای ابعاد خود کارامدی مالتیپل اسکلروزیس و ضریب 86/0 برای کل مقیاس نشان از اعتبار مناسب مقیاس داشت. نتیجه گیری: مقیاس خود کارامدی مالتیپل اسکلروزیس (MSSS) در نمونه بیماران ایرانی اعتبار و روایی مناسبی داشت.

اهداف: رشد تفکر انتقادی دانشجویان یکی از معیارهای اعتباربخشی به موسسات آموزش پزشکی است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی نقش تعیین کننده کیفیت تدریس استاد در گرایش دانشجویان بهداشت به تفکر انتقادی بود. روش ها : در یک طرح همبستگی در سال 93-1392، 109 نفر (52 زن و 57 مرد) از دانشجویان رشته بهداشت در دانشگاه علوم پزشکی مشهد به روش نمونه گیری دردسترس انتخاب شده و مورد مطالعه قرار گرفتند. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه های ارزیابی دانشجویان از کیفیت تدریس (SEEQ) و گرایش به تفکر انتقادی کالیفرنیا (CCTDI) استفاده شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS 17 و در دو سطح توصیفی (شاخص های میانگین و انحراف معیار) و استنباطی (آزمون های T مستقل، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیره گام به گام) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: ابعاد تحلیل گری و قدرت سازمان دهی رابطه معنی داری با هیچ یک از ابعاد ارزیابی کیفیت تدریس نداشتند. میان سایر ابعاد گرایش به تفکر انتقادی و ارزیابی از کیفیت تدریس روابط معنی داری وجود داشت. ابعاد ارزیابی کیفیت تدریس توانستند واریانس متغیرهای حقیقت جویی (32%)، فراخ اندیشی (11%)، تحلیل گری (14%)، قدرت سازمان دهی اطلاعات (15%)، اعتمادبه نفس برای تفکر انتقادی (24%)، کنجکاوی (17%)، میزان رشدیافتگی (23%) و در نهایت، گرایش به تفکر انتقادی (17%) را تبیین نمایند. نتیجه گیری: کیفیت تدریس استاد در گرایش دانشجویان بهداشت به تفکر انتقادی موثر است.

هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش درگیری، حمایت از خودمختاری و گرمی مادر و پدر در پیشرفت تحصیلی فرزندان به واسطه انگیزش خودمختار است. به این منظور 337 دانش آموز دبیرستانی به روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای انتخاب شدند و مقیاس های انگیزش تحصیلی (ولرند و همکاران، 1989) و ادراکات والدینی (رابینز، 1994) را تکمیل کردند. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که درگیری مادر، حمایت از خودمختاری پدر و والدین و گرمی مادر، پدر و والدین به واسطه انگیزش خودمختار اثر غیر مستقیم بر پیشرفت تحصیلی دارند. نقش واسطه ای انگیزش خودمختار تحصیلی میان ادراک از شیوه فرزندپروری (مادر، پدر و والدین) و پیشرفت تحصیلی به تأیید رسید.

این پژوهش با هدف تعیین روند تحول سبک های هویت در دختران 12 تا 18 ساله و رابطه آن با خوشبینی و عزت نفس انجام شد. روش: روش این پژوهش پس رویدادی بود و 138 نفر از مجموع 9438 نفر دانش آموز دختر پایه های اول راهنمایی تا چهارم متوسطه شهر بجنورد با روش نمونه برداری تصادفی چندمرحله ای انتخاب شدند و پرسشنامه های سبک های هویت برزونسکی (1992) ، عزت نفس روزنبرگ (1967) و جهت گیری زندگی شی یر و همکاران ( 1994 ) را تکمیل کردند. دادهها با روش های آمار توصیفی و تحلیل واریانس یکراهه و دوراهه تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد میانگین خوش بینی و عزت نفس دختران دارای سبک هویت اطلاعاتی در سنین مختلف، بیشتر از سایرین است. میزان خوش بینی دختران در سنین مختلف با یکدیگر تفاوت نداشت اما براساس سبک هویتی، در میزان خوش بینی آنها تفاوت مشاهده شد. تفاوت نمره عزت نفس دختران بر حسب سن، سبک هویتی و اثر تعاملی آن نیز معنادار بود. نتیجه گیری: نمره خوش بینی و عزت نفس دختران دارای سبک هویت اطلاعاتی، با افزایش سن، پس از یک روند نزولی در سنین پایانی راهنمایی، مجدداً روند صعودی به خود می گیرد. اما در دختران دارای سبک هویت هنجاری و سردرگم/ اجتنابی، نمره خوشبینی و عزت نفس در سنین پایانی دبیرستان دچار افول میشود. بر این اساس اتخاذ تدابیر مشاورهای ویژه این دختران در سنین پایانی راهنمایی و دبیرستان لازم و ضروری به نظر میرسد.