حامد طاهری کیا

مقاله حاضر به مسئله چگونگی بروز احساسات مردان انقلابی در جریان انقلاب 57، ایران می پردازد. جامعه شناسی احساسات و ترکیب آن با پارادایم مطالعات فرهنگی بصری امکان بررسی عکس های مستند از انقلاب 57 برای تحلیل وضعیت چگونه نمایان شدن احساسات مردانه را، در دوران انقلاب، فراهم می آورد . برای این منظور 200 عکس از سری عکس های مستند انقلاب انتخاب و به 82 مورد مطالعاتی تقلیل پیدا کرد. مطالعه عکس ها به روش تحلیل تماتیک بصری است که موقعیت های مشابه در عکس ها دسته بندی می شود و مقوله های تحلیلی را به وجود می آورد. در نتیجه گیری آمده است که مردان انقلابی از طیف های مختلف سیاسی در پیوند احساسی با یکدیگر اَبَر بدن انقلابی را در برابر مردان شاه شکل داده بودند. تقابل دو اردوگاه مردان انقلابی و مردان شاه به موقعیت های احساسی مانند خشونت، عصیان، عشق، و نفرت منجر شده بود.

شیوع ویروس کرونا با شدت هرچه تمام تر به مرزهای نظم زندگی روزمره ایرانی شوک ایجاد کرد. مرگ و بیماری حاصل از شیوع ابتلا به ویروس کرونا موجب شد تا در ایران وضعیت اضطراری ایجاد شود. مدارس و دانشگاه ها تعطیل شد و مردم باید در خانه قرنطینه می شدند. همچنین، شیوع ویروس کرونا به رخدادهای دیگری مانند قرنطینگی منجر شد و به دنبال آن بحران های اقتصادی، روحی، و خانوادگی نیز به وجود آمد. بزنگاه رخداد شیوع ویروس کرونا در ایران همزمان با مراسم سنتی خرید شب عید، مسافرت ، و دیدوبازدیدهای نوروزی بود، درحالی که تمامی سنت روابطی ایام عید از هم فروپاشیده بود. با تعطیل شدن شهر، ضرورت عدم جمع شدن در کنار یکدیگر و ماندن در قرنطینه، فضای دیجیتال مهمترین ابزار ارتباطی مردم بود که به واسطه شبکه های اجتماعی می توانستند احساسات خود ناشی از هراس و اضطراب پرتاب شدن به میدان رخداد را با یکدیگر در میان بگذارند و پیوند عاطفی ایجاد کنند. بنابراین، یکی از مهمترین احساساتی که در فضای مجازی به اشتراک گذاشته می شد احساس نوستالژی درباره زمان پیشاکرونا و خیال بافی پیرامون آینده بود. بر این اساس، با اتخاذ رویکردی میان رشته ای بین مطالعات فرهنگی دیجیتال و مطالعات بصری، هدف اصلی مقاله بررسی چگونگی خودبیان گری احساسات نوستالژی و خیال بافی کاربران ایرانی در شبکه اجتماعی اینستاگرام و فیسبوک است. در نتیجه، یاد کردن شهر به مثابه خانهٔ امنی که از دست رفته است و فکر کردن درباره آینده مبهم و پیش رو در قالب خیال بافی نشان از گیر افتادن در میدان رخدادِ شیوع ویروس کرونا است.

مقاله حاضر به مسئله تجربه ترس از رویارویی با موقعیت سیاسی در دانشگاه می پردازد. دانشگاه ایرانی از ابتدای تأسیس خود تا به امروز همواره با موقعیت و گفتمان سیاسی حاکم درگیر بوده است. در پژوهش هایی که پیرامون این مسئله انجام شده است بیشتر رویکرد تاریخی در نظر گرفته شده و تاکنون بررسی عمیق و کیفی مناسبی در این زمینه در دوران معاصر صورت نگرفته است. به این ترتیب، بررسی موقعیت سیاسی در دانشگاه با مقتضیات زمان حال پیوند می خورد. پژوهش حاضر بعد از رخداد 1388، و  برخوردهای امنیتی که با دانشجویان شد، انجام گرفت. بنابراین، برای دانشجویان، تجربه موقعیت سیاسی با رجوع به وقایع آن دوران با ترس و سرخوردگی همراه است. به همین منظور، با بررسی سه دانشگاه امیرکبیر، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی، و دانشکده پزشکی دانشگاه تهران به بررسی مفهوم ترس از موقعیت سیاسی در دانشگاه پرداخته ایم. پنجاه مصاحبه از دانشجویان فعال سیاسی، از طیف های مختلف، و غیرفعال گرفته شده است و در تلاش بوده ایم به پرسش های «مفهوم ترس از موقعیت سیاسی برای دانشجویان چگونه معنی پیدا می کند؟» و «دانشجویان فعال سیاسی چگونه با آن روبه رو شده اند؟»، پاسخ دهیم. در نتیجه گیری آمده است که خانواده ها مهم ترین منبع ایجاد ترس برای فرزندان به منظور دورکردن آنان از موقعیت های سیاسی اند. خانواده ها نگران آینده فرزند خود برای یافتن کار و ادامه تحصیل اند. بنابراین، دانشجویان هم، در طول زندگی روزمره خود، در دانشگاه به یکدیگر نسبت به کنش سیاسی هشدار می دهند. اما دانشجویانی که از دروازه ترس عبور، و درگیری با موقعیت سیاسی را تجربه کرده اند، همانند غربالی برای ترغیب و برانگیختن دانشجویان برای عبور از ترس خود در برابر موقعیت سیاسی عمل می کنند.

در این مقاله ما به دنبال بررسی موسیقی رپ فارسی خارج از محدوده های موسیقیایی آن هستیم. رپ فارسی فقط به تولید موسیقی خلاصه نمی شود، بلکه با وجود زیرزمینی بودن آن و اینکه امکان حضور در رسانه های ملی و کنسرت ها برای رپرها وجود ندارد، تنها فضای مجازی است که می تواند شکاف بین رپر و مخاطب را پر کند. شبکه مجازی چون اینستاگرام به رپ فارسی اجازه می دهد تا چیزی فراتر از حد انتظار را از خود نشان دهد. در فضای اینستاگرام، ما با حجم انبوهی از تصاویر بارگذاری شده مواجه هستیم که فرهنگ بصری رپ فارسی را نشان می دهند. فرهنگ بصری رپ در شرایطی شکل می گیرد که شهر ایرانی اجازه تجربه دیده شدن را به رپ فارسی نمی دهد و کوچ کردن آن به خیابان های اینستاگرامی نشان از اهمیت وجه بصری در کنار وجه شنیداری برای رپ فارسی است. بر این اساس، هدف مقاله حاضر بررسی چگونگی بصری شدن رپ فارسی در فضای مجازی و شکل گیری رژیم بصری رپ فارسی است. برای این منظور از روش شناختی کیفی استفاده شده است. تصاویر تولید شده در صفحات اینستاگرام رپرها، مخاطبان و همچنین صفحات عمومی درباره رپ فارسی بررسی شده اند. در نتیجه ، فرایند بازنشر تصویر در ساختار اینستاگرام توسط رپ فارسی سبب شده است تا رپ فارسی بتواند برای خود تاریخ سازی کند و با تولید خبر به همراه چرخش اطلاعات تبدیل به موضوعی برای فکر و بحث کردن شود.

در حیات دانشگاه پس از انقلاب اسلامی دوره کوتاه سی ام فروردین تا دوم اردیبهشت سال 1359 بزنگاهی مهم و تعیین کننده بود. گروه های سیاسی فعال در فضای دانشگاه ها، به دستور دولت تازه تأسیس اسلامی مجبور شدند اتاق ها و دفترهایشان را به دولت واگذار کرده و صحن دانشگاه ها را ترک کنند. در این چند روز، در شهرهای دانشگاهی درگیری های خونینی رخ داد. این بزنگاه تاریخی، دانشگاه را که سنگر آزادی، مقاومت، و انقلاب در برابر رژیم پهلوی تعبیر می شد، وارد دور تازه ای از ماهیت سیاسی خود کرد. گویا گفتمان تازه ای در حال تولد بود که سال ها پس از این برههٔ تاریخی، شکل خاصی از حضور سیاست در دانشگاه را تداوم بخشید؛ بزنگاهی تاریخی برای جای گیری دانشگاه در گفتمان تازه سیاسی. برای بررسی این موضوع، با تکیه بر دو مفهوم «فضای تهی» از بدیو و «تحلیل ریزوماتیک» از دلوز، داده های مورد نیاز از بایگانی ها و روزنامه های آن زمان گردآوری شد و درنتیجه، نشان داده شد که در کدام مناسبات پیچیده و براساس کدام منطق گفتمانی، دانشگاه از نو بازسازی می شود. همچنین این نکته بررسی شد که چگونه دانشگاه، هم زمان شاهد شکل گیری دو نقش مهم انقلاب زدایی در فضای ملتهب آن زمان ازیک سو و حفظ دانشگاه به عنوان نهادی سیاسی اما طرفدار و متعهد، از سوی دیگر است.

این مقاله به بررسی مفهوم ایدئولوژی در اندیشه گابریل تارد می پردازد. تارد، در قرن 19، تفکر خود را در سنت فلسفی لایب نیتس و در رقابت با نظریه جامعه شناسی دورکیم دنبال می کرد. برونو لاتور جامعه شناسی تارد را «جامعه شناسی ترجمه» نام گذاری می کند که بر اصل پویایی و تغییرات اجتماعی دلالت دارد. این مفهوم مشخص می سازد که جامعه شناسی تارد تا چه مقدار می تواند با ایدئولوژی مسلط دچار تنش شود. رویکردهای نوین به اندیشه گابریل تارد، در جریان های متاخر جامعه شناسی، ضرورت شناخت او را با اهمیت تر می کنند. تارد با بررسی تغییرات قدرت در اجتماع بر اساس سه فرایند تقلید، تناقض و تطبیق به فهمی از کنشگر اجتماعی دست پیدا می کند که با کمک خلاقیت می تواند باعث شکل گیری جریان های نوین اجتماعی شود. از نظر او این نوآوری ها از طریق تقلید گسترده شده و به یک پدیده اجتماعی تبدیل می شوند. این پدیده نوین اجتماعی می تواند با ایدئولوژی مسلط دچار رویارویی شود. در نتیجه جریانی در حال تغییر از زندگی روزمره وجود دارد که از کوچک ترین ذرات اجتماع برخواسته می شود و بواسطه فرایند تقلید در برابر ایدئولوژی مسلط قرار می گیرد.

گرافیتیِ ایرانی موضوع این تحقیق است. در سال­های اخیر کشمکش­های زیادی از سوی گرافیتی­کارها از یک­سو و نیروهای انتظامی و مسئولان شهری از سوی دیگر دیده شده است که دیوارهای شهر را موضوع مجادله طرفین کرده است. چنین عرصه پرکشمکشی سبب شده تا از یک­سو گرافیتی­کاران آثار خود را بر روی دیوارهای تک­افتاده و دور از همه تولید و آن را برای نمایشی عمومی در فضای مجازی به نمایش بگذارند. در واقع، قدرت واقعی اقتدارهای شهری در فضای واقعی و ضعف گرافیتی­کاران در این فضا به فرصتی واقعی­تر برای گرافیتی­کاران در فضای مجازی منجر شده است. در این پژوهش کوشیدیم، با تکیه بر تکنیک مصاحبه عمیق، با فعال­ترین گرافیتی­کاران به سه شیوه حضوری و اینترنتی (به دلیل مهاجرت­شان به خارج از کشور) از یک­سو و مسئولان زیباسازی شهر تهران از سوی دیگر، مصاحبه کنیم. داده­ها با تکیه بر فن تحلیل تماتیک و کدگذاری­باز استخراج شدند. نتایج، نشان داد که گرافیتی ایرانی شکلی از مقاومت را در خود دارد که خود را در برابر ساختار رسمی و یک­سویه تملک فضاهای شهری تعریف می­کند. از سوی دیگر، مقاومت از طریق گرافیتی آمیخته با خود بیانگری کارگزاران گرافیتی است که درپی تعریف دیگری از هویت خود و زندگی شهری­اند. برای گرافیتی­کارهای تهران مهمترین وجه مشخصه مقاومت، حضور در خیابان است؛ واکنشی لذت بخش با هیجان آدرنالین که ناظر بر سبک متفاوتی از گذران زندگی روزمره است.

ابژه ها چگونه محملی برای حضور شر می شوند؟ چگونه می توان در مورد زندگی شیطانی اشیاء اندیشید؟ در مقاله حاضر ما این پرسش را به بحث می گذاریم و پس از طرح نظریات مرتبط، به مطالعه موردی اینترنت و فیس بوک در ایران می پردازیم در این مقاله سه امر وابستگی انسان به ابژه ها، مفهوم تقلید به مثابه امر اجتماعی و مفهوم شر و چگونگی حلول آن مورد بحث قرار می گیرد. سپس با روش اسنادی فرایند مسأله مند شدن اینترنت تحلیل می شود. نتیجه این بوده است که اینترنت در ایران با سه گونه هویت شیطانی بازنمایی شده است: اول این که ابزاری است برای جاسوسی دشمن، دوم آنکه ابزار اغتشاش نام گرفته است و آخر اینکه عامل ظهور فحشا و فساد اخلاقی است