آرش حیدری

آرش حیدری

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۲ مورد.
۱.

ظهور امر روزمره در عکس های دوران قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات فرهنگی ایران سال ۱۷ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۶۷) 7 - 39

کلید واژه ها: استعلا زندگی روزمره عکاسی مکان زمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸ تعداد دانلود : ۱۱
اینکه چه چیز ارزش عکاسی و تصویرگری دارد و چه چیز ندارد مسئله ای به سادگیِ انتخاب یک عکاس یا نقاش نیست. نظام های نظریه پردازی متعدد در حوزهٔ نظامات تصویری (اعم از عکاسی و نقاشی) نشان می دهند تصویر کردن یک چیز و ارزشمند شدنِ آن برای به تصویر کشیدن یک پدیدهٔ تاریخی است و در یک بستر گفتمانی خاص معنا دارد. مقاله حاضر قصد دارد امر روزمره را در نخستین عکس های تاریخ عکاسی ایران مورد واکاوی قرار دهد. بدین منظور با تمرکز بر مجموعه آلبوم های عکس به جای مانده از عکس های دوران ناصری و مظفری تلاش شد یک دسته بندی از نظامات بازنمایی و شیوه های ظهور زندگیِ روزمره در عکس ها ارائه شود. با تأکید بر روش نشانه شناسی و با تمرکز بر مسئلهٔ زمان-مکان، استعلایی و پیش پا افتاده تلاش شد که الگوهای رؤیت پذیری و رؤیت ناپذیری زندگیِ روزمره در عکس ها بررسی شود. بدین ترتیب، این عکس ها در شش گروه دسته بندی شدند: مکان های استعلایی، عکاسی از طبیعت، مکان های غیر والا، شمایل نگاری بی مکان-بی زمان، اروتیسیزمِ اگزوتیک، و زندگیِ روزمره. نسبت هر یک از این دسته ها با شیوهٔ ظهور زندگیِ روزمره مورد بحث قرار گرفت و با تمرکز بر زندگیِ روزمره، برخی از عکس های سرنمون این دسته ها مورد تحلیل قرار گرفت.
۲.

تولد روزنامه در ایران: چشم اندازی تبارشناسانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگی و ارتباطات سال ۱۹ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۷۲ 147 - 172

کلید واژه ها: خبر روزنامه حکومت مندی آموزش تبارشناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰ تعداد دانلود : ۹۴
هدفِ این پژوهش بررسی شرایط تاریخی امکان تولد روزنامه و نسبت آن با قدرت و حاکمیت در ایران معاصر است. بدین منظور با روش تبارشناسنه تلاش کردیم که منطق تولد روزنامه را در دل مناسبات نیرو توضیح دهیم. با تأکید بر منطق حکمرانی، رویدادهای فاجعه بار (همچون وبا و قحطی) و منطق نظم نوین جهانی، بسترهای گفتمانی و غیر گفتمانیِ موضوعیت یافتن روزنامه را واکاوی کردیم. یافته های پژوهش نشان می دهند که تولد روزنامه در ایران حول محور «آموزش» و «حکومت بر خبر» موضوعیت یافته است. رخدادهای فاجعه بار و بحران زا جمعیت ها را برای حاکمیت به عنوان محل ثروت و بحران رؤیت پذیر کرد، با رؤیت پذیر شدن جمعیت ها، ذهنیت جمعیت ها برای حکومت مهم شد و روزنامه برای کنترل و مدیریت اذهان عمومی در ایران تأسیس شد. خبر به عنوان عنصر اصلی در روزنامه نگاری در پیوند با بحران های اجتماعی در ایران دچار دگردیسی مفهومی شد. مفهوم خبر که پیش از تولد روزنامه عموماً معنای درباری داشت و حول محور اطلاع رسانی شکل بندی می شد، در گفتمان جدید، با افکارعمومی و شیوه های حکمرانی پیوند خورد و به یکی از تکنیک های قدرت در مدیریت اذهان عمومی بدل شد.
۳.

آرایش جدید بدن مجرمان در آستانه ی مشروطیت نشانه شناسی تصاویر زندانیان و اعدامیان دوره ی ناصری تا انقلاب مشروطه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی ایران سال ۲۴ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ 79 - 109

کلید واژه ها: عکاسی انقلاب مشروطه نشانه شناسی بدن مجرم عکاسی جرم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰ تعداد دانلود : ۷
دوربین عکاسی در زمان محمدشاه قاجار و به همت او وارد ایران شد و دو دهه بعد با حمایت های ناصرالدین شاه مجموعه تصاویر عظیمی توسط او و زیر سایه ی خودش -توسط عکاسانی دیگر- تولید شدند. تاریخ عکاسی ایران با سوژه ها ی منتخب ناصرالدین شاه و عکاسان زمان او پیوند محکمی دارد. انتخاب موضوعات عکاسی مهم تر از آنکه علاقه ی شاه و سرگرمی او باشد، از شرایط اجتماعی دوران و تحولاتی که در حال وقوع بود، بسیار تأثیر می پذیرفت. ورود به دنیای جدیدی از ثبت تصویر که تا پیش از این تنها از طریق نقاشی ممکن بود، با تحولاتی اجتماعی در ایران همراه شد؛ از جمله ی این دگرگونی ها، تغییر در آیین کیفری و مواجهه با مجرم است. عکس های به جامانده از این دوران، نشانگر این است که مفهومی تحت عنوان زندانی یا مجرم و متهم اساساً واجد نوع دیگری از انضباط شده و در حال عبور از نظم پیشین است. سوژه ی زندانی در کنار موضوعاتی مثل زنان، درباریان و... اهمیت یافته است و آرایش تن او نشانی از خشونت عریان حاکم را بر خود ندارد. زمان ثبت این تصاویر فاصله ی چندانی با وقوع انقلاب مشروطیت و تغییرات گسترده تری که رقم زد، ندارد. دگرگونی های کیفری را عموماً به بعد از انقلاب منسوب می دانند؛ اما عکس ها نشان می دهند خاستگاه این تغییر به شکل جدی در دوران ناصرالدین شاه بوده و پس از او ادامه داشته است. این مقاله در پی آن است تا با روش نشانه شناسی تاریخیِ تصاویر زندانیان به این سؤال پاسخ دهد که بدن مجرم در سال های منتهی به انقلاب مشروطیت چه آرایش جدیدی پیدا کرده و این امر چگونه ممکن شده است. بررسی و دسته بندی این تصاویر، ظهور متخصص های جدیدی در ردیف پزشکان و کشیشان را نشان می دهد که آن عکاسان هستند. در این سازوکار جدید انضباطی، مستقیماً با آمران شکنجه مواجه نیستیم؛ بلکه عکاسی هم راستا با صحنه آرایی و چیدمان اعمال شکنجه، مجریان اصلی را از دیده ها پنهان می کند و با حذف صحنه های خشن تعذیب و نشانه های آن، از شدت موضوع می کاهد.
۴.

تهی دست شهری و فقر تجربه فیلم ساز ایرانی: تحلیلِ تصویر زندگیِ تهی دستان شهری در سینمای ایران دهه 1390(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی هنر و ادبیات دوره ۱۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۸) 1 - 23

کلید واژه ها: تماشایی کردن تقدیس حاشیه ای بر متن تقبیح - مجرم سازی فقر تجربه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۳ تعداد دانلود : ۱۸۷
پژوهش حاضر با هدف تحلیل سازوکار روایی سینمای موسوم به «اجتماعی» دهه 1390 صورت گرفته است. بدین منظور با تمرکز بر طیفی از آثار پر مخاطب این دهه و مطالعه تحلیلی ساختارهای روایی این آثار تلاش شده است تا یک دسته بندی از این نظامات تصویرپردازی ارائه شود. این دسته بندی از سطح توصیف فراتر رفته و شرایط امکان آن با تأکید بر نظمی مفهومی با محوریت مفهوم «فقر تجربه» از والتر بنیامین مورد بررسی قرار گرفته است. با مروری بر سازوکارهای روایت پردازی 19 فیلم از آثار سینمایی دهه 90، هسته های روایی این آثار از خلال روش نشانه شناسی مورد بررسی قرار گرفت و نشان داده شد که چگونه این نظمِ روایی در خدمت چیزی است که آن را تماشایی کردنِ زندگیِ تهی دستان شهری می نامیم. در امتداد ژورنالیسم متمرکز بر آسیب های اجتماعی که از طریق تحلیل گفتمان مورد بررسی قرار گرفت، فرایند تماشایی کردن با سه استراتژیِ تقدیس، حاشیه ای کردن و تقبیح-مجرم سازی با زیستِ روزمره فرودستان اقتصادی مواجه می شود و در وهله نهایی به صورت چیزی در خدمت میلِ جامعه مصرفی و جامعه تماشا در می آید. به بیان دیگر در تبیین وضعیت موجود یک دگرگونی و اعوجاج رخ می دهد که حاصل تلاش عامدانه فیلم ساز برای ارائه برساختی معیوب از واقعیت یا تصویری تماشایی از زیست تهی دستان است. ازاین رو خصلت های اجتماعی و انتقادیِ ادعاشده در آثار را ازدست می دهد و در وهله نهایی به نوعی کالای مصرفی صرف تبدیل می شود.
۵.

بازگشت بدن: رد آپاراتوس ها بر وضعیت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی ایران سال ۲۳ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ 54 - 82

کلید واژه ها: انقلاب بدن پزشکی جنگ سرمایه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۳ تعداد دانلود : ۳۹۴
پرابلماتیک نوشتار حاضر چرخش ماتریالیستی وضعیت در فرایندهای پساجنگ و برآمدن رژیمی سراسر جدید از حقیقت است که منطق معنایی آن برتمام وضعیت حاکم است. دراین میان هرآن چه هستی متعینی یافته است درحکم داده ای ثانوی و همچون متافوری است که در پس آن و به گونه ای بس گانه می توان رد و اثرهای صامت و خاکستری این چرخش معنایی– فضایی را رویت پذیر ساخت. این نوشتار می کوشد به طرزی تبارشناسانه و با اتکا به تحلیل رو به پس، ضمن ترسیم مسیر های روبه زوال سامانه های معناساز پیشین از خلال استلزامات همنشینی زنجیره ای از عناصر ناهمگون نظیر جنگ، تحریم، کردارهای سیاسی و اجتماعی، مطالبات زنان و منازعات معرفت شناسانه، شرایط امکان این رژیم جدید حقیقت را در ابژه ی بدن و ایجابیت آن بازسازی کند. این بازسازی به برهم کنش انبوه ه ای از رویدادهای تاریخی حاضر در فضا و بالاخص فاکتورهای تغییردهنده ی الگوی بار بیماری ها درفضای پساجنگ مرکزیت می بخشد که با فراهم سازی شرایط اتصال کردارهای سیاسی و گفتارهای پزشکی درگرهگاه ایجاد شهر سالم و مدیریت بر آن و به میانجی ابداع قسمی جدید از سوژه مندی و حقیقت، سوژه های پساانقلابی را با راندن به هزارتوی آپاراتوس های دولتی، منقاد و مطیع می سازند
۶.

فهم «در انتظار گودو» از منظری روانکاوانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش ادبیات معاصر جهان دوره ۲۷ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ 207 - 231

کلید واژه ها: تروما امر واقعی ساحت نمادین چ یز سکوت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۱ تعداد دانلود : ۲۹۳
مقاله ی حاضر با توسل به میراث فکری فروید و لاکان خاصه آن گونه که اسلاوی ژیژک، فیلسوف و روانکاو معاصر، آن را پرورانده است، به برسی اجمالی از اثر در انتظارگودو ساموئل بکت می پردازد. ژیژک بر مبنای مفهوم" شی" یا همان "چ یز" لاکان، تقسیم بندی خاصی از مدرنیسم و پست مدرنیسم ارائه می کند و بر مبنای همین تقسیم بندی مدعی است که نمایش نامه ی در انتظار گودو در زمره ی آثار مدرنیستی است. اما ما با شرح و توضیح برخی از خود منظومه مفاهیم ژیژک و با مبنا قرار دادن تقسیم بندی او، داعیه ی او را به چالش می کشیم و تا حدی نشان می دهیم که در انتظار گودو اثری پست مدرنیستی است. از این حیث مقاله ی حاضر سر آن ندارد که به برسی خیل عظیم آثاری بپردازد که پیرامون در انتظار گودو وجود دارند، بلکه این مقاله بیشتر نوعی توضیح مفاهیم فلسفی-روانکاوانه ی ژیژک، و یا به تعبیر دقیق، نوعی دیالوگ و درگیری فکری با این فیلسوف و روانکاو معاصر است. به همین خاطر، آنچه به عنوان نتیجه گیری نیز بیان می کند بیشتر به نوعی پرسش یا چالش شباهت دارد تا نوعی نتیجه گیری قطعی. با اتخاذ چنین استراتژی است که مقاله حاضر بیان می دارد که گودو نامی برای یک "جیغ خاموش" است؛ چرا که گودو نامی برای عدم بیش نیست، گودو نام غیبتی محوری است؛ جیغ خاموشی که در گلوگیرکرده است و شاید به تعبیری که همسو با روح آثار بکت باشد، این جیغ خاموش همان "سکوت" است.
۷.

فرایندهای تولید و بازتولید بازماندگی از تحصیل در استان سیستان و بلوچستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی مسائل اجتماعی ایران سال یازدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۳۷) 47 - 70
تعداد بازدید : ۱۵۷ تعداد دانلود : ۱۷۹
پژوهش حاضر با هدف فهم منطق بازماندگی از تحصیل در استان سیستان و بلوچستان انجام گرفته است. تلاش شد تا با تکنیک مصاحبه های نیمه ساختار یافته با طیفی از مسئولان آموزش وپرورش و خانواده های درگیر در بازماندگی از تحصیل فرزندان و با روش تحلیل مضمون به شیوه کیفی، محورهای اصلی بازماندگی از تحصیل کشف شود. مصاحبه با 5تن از مدیران آموزش وپرورش استان، 15معلم، 10فعال سازمان مردم نهاد، 5تن از والدین و 10تن از کودکان بازمانده در فاصله سنی 10-15 سال، شبکه ای از مصاحبه ها را تشکیل می دهد که درمجموع 40 مصاحبه را در بر می گیرد. منطق نمونه گیری به صورت هدفمند و در دسترس بوده است. نتایج تحلیل نشان می دهند سطوح ساختاری و زمینه ساز همچون پهنه جغرافیایی و فقر و محرومیت شدید، زمانی که با فرایندهای فرهنگی میان برد همچون مردسالاری، فرقه گرایی، قبیله گرایی و نفوذ قدرت های محلی و زمینه های خرد همچون نگرش های منفی و بحران در احساس اعتماد و گستردگی خانواده تلاقی می کند، چرخه ای پدید می آید که منتج به بازماندگی می شود. عناصر مختلف این چرخه یکدیگر را تقویت می کنند و زمینه را برای بروز بازماندگی و دیگر بحران های هم ارز فراهم می آورند. درباره یافته ها با نظر به مفهوم بازتولید و همچنین رویکرد سیستمی بحث و بررسی شد.
۹.

فهم روابط غیر رسمی در بستر زندان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگی و ارتباطات سال هفدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۶۳ 229 - 259

کلید واژه ها: زندان روابط غیر رسمی قدرت کنش متقابل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۳ تعداد دانلود : ۶۶۶
پژوهش حاضر به بررسی و شناخت الگوهای ارتباطی و شیوه های تعامل و همچنین قدرت های غیر رسمی در داخل زندان می پردازد.اهمیت قدرت غیررسمی را می توان در تاثیر مستقیم آن بر قدرت رسمی و همچنین حیات اجتماعی زندانیان، اعم از الگوهای ارتباطی، شیوه های تعامل، الگوها و معادلات اقتصادی حاکم دانست. چارچوب مفهومی پژوهش حاضر بیش از آنکه کاربست مفاهیم از پیش آماده بر وضعیت باشد، بر فهمی کیفی و اکتشافی از وضعیت استوار است. به این ترتیب گافمن و نظریه کنش متقابل نمادین برای پژوهش حاضر یک چارچوب مرجع است برای شناخت منطق تعاملات و ارتباطات غیر رسمی. منطق تعامل نمادین، زبان، چارچوب های کنش، شعائر و مناسک، فرایندهای هویتی و منطق روابط قدرت مفاهیمی بنیادین برای پژوهش حاضر محسوب می شوند که از افق فهم متفکران کنش متقابل نمادین خاصه گافمن مورد توجه قرار گرفته اند. روش تحقیق این پژوهش روایت پژوهی است که از تکنیک مصاحبه برای جمع آوری اطلاعات استفاده شده است.جامعه مورد پژوهش زندانیان زندان مرکزی کرج می باشند و تلاش شده نمونه به صورت تصادفی از لیست اسامی زندانیان انتخاب شود ولی در برخی موارد بنا به نیاز تحقیق از روش گلوله برفی استفاده شده است.نتایج پژوهش حاضر بر این مسئله دلالت دارند که فهم رایج از فضای زندان فهمی یکجانبه است و تنها از منظر قانونگذار و نگاه هنجارگذاران به زندان می نگرد.صورت بندی های کنش در تقابل با قدرت رسمی حاکم بر زندان طیفی از همدستی، تقابل، پنهان سازی و... را در بر دارند که می توانند به قالب انواعی از مقاومت تعریف شوند.
۱۰.

کهریزک همچون حاشیه ای بر متن تهران؛ مطالعه ای تبارشناسانه در باب فرایندهای تولیدِ فضایی کهریزک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات فرهنگی ایران سال سیزدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۴۹) 163 - 184

کلید واژه ها: کهریزک تبارشناسی نسبت نیروها تولید فضا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۴ تعداد دانلود : ۵۱۰
مطالعه حیات شهری ذیل منطق آسیب شناختیِ رایجی قرار گرفته است که بر مبنای درکی خاص از حاشیه نشینی و مشتقاتش استوار شده است. حاشیه در این منطق رایج چیزی است بیرون از شهر و یا جزیره ای است جدا افتاده از متن. منطقه کهریزک یکی از مناطق تهران است که ذیل چنین درک آسیب شناختی رایجی فهمیده می شود؛ بی آنکه منطق تولید و بازتولیدش همچون حاشیه مورد بررسی قرار گیرد. مسئله اینجاست که حاشیه حاشیه می شود. فرایند حاشیه شدن محور اصلیِ مطالعه حاضر است. مطالعه حاضر بنا دارد تولید و بازتولید کهریزک همچون حاشیه را در منطق روابط نیروها مورد بررسی قرار دهد. به این ترتیب، با منطقی تبار شناسانه به بررسی نسبت نیروها در چگونگی حاشیه شدنِ کهریزک پرداخته ایم. نتایج مطالعه تاریخی چهار لحظه مهم را پیش روی ما می گذارند: تأسیس کارخانه قند، اصلاحات ارضی، تبدیل کهریزک به بارانداز، برساخت کهریزک در تاریخ شفاهی. نسبت این چهار لحظه در فرایند تاریخی تلاقی شان مورد بحث قرار قرار گرفته است.
۱۱.

زنانگی اروتیک: برساختی تاریخی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی ایران سال ۲۱ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ 129 - 147

کلید واژه ها: اروتیک اگزوتیک نقاشی فرنگی سازی جدال تمدنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۸۴ تعداد دانلود : ۱۱۱۶
"برساخت زن اروتیک" در تاریخ ایران نقطه ای کانونی در نگارش تاریخ سکسوالیته است. این پژوهش در راستای پاسخ گویی به این سؤال تدوین شده است که در کدامین برهه تاریخی زن دارای هستی اروتیک شد؟ پژوهش حاضر با روش دیرینه شناسی انجام گرفته و در این راستا از نگاره های اروتیک دوره صفویه و اسناد مکتوب موجود استفاده شده است. در دوره شاه عباس گذاری از برهنه های ادبی به برهنه های اروتیک در نقاشی ها صورت گرفت و تصاویر زنان با فردیت یافتگی بیشتری در اندام ها در عرصه تصویر حضور یافتند. در اواخر صفویه تصاویر عریان زنان پیوسته دارای نشانگانی فرنگی می شود. اما مسئله نه بر سر دوگانه زن غربی و زن ایرانی بلکه در رابطه با جدالی است که در این دوره بین مسیحیت، تصوف و اسلام شروع به شکل گیری می کند و رساله های متعددی حول آن نگاشته می شود؛ بنابراین برهنگی به زن مسیحی فرنگی منتسب می شود. با حضور فیگور زن در نقاشی های تک برگی و دیوارنگاره ها کم کم تعریف جدیدی از زنانگی در خیال انسان ایرانی شروع به شکل گیری می کند و نوعی تغییر جغرافیایی در امیال مرد ایرانی صورت می گیرد، زن مسیحی فرنگی ابژه میل مرد ایرانی می شود که پس لرزه های آن را به صورت شدیدتر در دوره قاجار شاهد هستیم .    
۱۲.

تعلیم و تربیت در آیینه ژئوفیلوسوفی به مثابه رویکردی نوین در فلسفه ورزی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه مبانی تعلیم و تربیت سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 67 - 89

کلید واژه ها: ژیل دلوز نظریه ژئوفیلوسوفی تعلیم و تربیت شدن درون گرایی آفرینش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۷ تعداد دانلود : ۱۷۸
هدف اصلی این پژوهش تبیین تعلیم و تربیت در آیینه ژئوفیلوسوفی به مثابه رویکردی نوین در فلسفه ورزی است. برای دستیابی به این هدف از روش تحلیل مفهومی و استنتاجی بهره گرفته شد. تعریف متفاوت دلوز از فلسفه به مثابه «هنر صورت بخشی، ابداع و ساخت مفاهیم» محور مجموعه ای از تحولات در حوزه های گوناگون هستی شناسی و معرفت شناسی شد که از مهم ترین نتایج آن «نظریه ژئوفیلوسوفی» می باشد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که نوآوری های مترتب بر این نظریه در حوزه تعلیم و تربیت پیامدهایی را به بار می آورد که از مهم ترین آن ها می توان به مواردی چون «فعالیت ورزی و شدن در پرتو نقد غایت گرایی، «درون گرایی در پرتو نقد علیّت محوری برون گرایانه» و «آفرینش در پرتو نقد بازنمایی و بازتولید» اشاره کرد که هرکدام از این موارد در دل خود پیامدهای تربیتی دیگری را نیز پرورش می دهند. 
۱۳.

کودکی، بزهکاری، حبس: روایتی از برآمدن دارالتادیب در عصر پهلوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (علامه طباطبایی) پاییز ۱۳۹۹ شماره ۹۰ 195 - 230

کلید واژه ها: دارالتادیب تربیت کودکی حبس روان شناسی بزهکاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۸ تعداد دانلود : ۳۶۸
«کودکی» پدیده ای مدرن است که کمتر مورد کاوش تاریخی-جامعه شناختی قرار گرفته است. در دیدگاه غالب، کودک درون دستگاهی روان شناختی تعریف می شود و موجودی معصوم، آسیب پذیر و نیازمند حمایت است. این شکل برساخت کودک به شیوه ای درونماندگار، تجربه های متفاوت دیگری از کودکی را خلق و طرد می کند؛ اما کودکی موجودیتی یکپارچه نیست و نباید از دریچه معیارهای برساخته ی آن به تمامی تجربه های متکثر اجتماعی اش معنا بخشید. در این مقاله تلاش کردیم با رویکردی تاریخی، یکی از این کودکی های مطرود را برجسته کنیم و از خلال آن به بررسی زمینه های پیدایش دارالتادیب به عنوان نخستین فضای اختصاصی حبس کیفری کودکان بپردازیم. بدین منظور از ملاحظات نظری و مفروضات روش شناختی تبارشناسی و دیرینه شناسی فوکویی بهره برده و تلاش کردیم با بررسی اسناد تاریخی، روایت بدیعی از تجربه ی کودکی در ایران برسازیم. نتایج نشان می دهد ادراک کودکی در عصر پهلوی اول بر مبنای «کودک نیازمند تربیت» بود و کودکان مجرم در این دوران با شکلی از آسیب شناسی تربیتی بازنمایی می شدند. سوژه ای که در این گفتمان مورد تأدیب قرار می گرفت «طفل بدذات» بود که با تغییرات تاریخی پیش آمده، بدل به «طفل بزهکار» شد. ایدئولوژی حمایت در همدستی با گفتمان روان شناسیْ کودک را همچون موجودی آسیب پذیر تولید می کردند و دارالتادیب در نتیجه ی چنین فرآیندی تجلی فضایی یافت.  
۱۴.

تصویر چندوجهی غرب در نخستین سفرنامه های ایرانیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی دوره یازدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۴۴) 131 - 132
تعداد بازدید : ۶۲۵ تعداد دانلود : ۵۶۲
پژوهش حاضر که با هدف فهمِ عناصر تصویر غرب در نخستین سفرنامه های ایرانی نوشته شده است، بر آن است که تصویر غرب را با منطقی رؤیاگون و دارای تعین چندوجهی درک کند. لویی آلتوسر، تعین چندوجهی، که مفهومی در روانکاوی فرویدی است را برای تبیین ساخت پیچیده، غیرخطی و غیرذاتیِ رخدادهای تاریخی بکار گرفت. این مفهوم نشان می دهد که ساخت پدیده های تاریخی از انباشت تاریخ های گاهاً متفاوت و متضاد در لحظه ای معین شکل گرفته است. ازاین رو، با کمک این مفهوم تلاش کرده ایم نشان دهیم که غرب در نخستین سفرنامه های ایرانیان چگونه به تصویر کشیده شده و چه نسبتی با تصویر غرب در داستان های تمثیلی برقرار کرده است. تصویر غرب، همچون تجلی مادیت و تاریکی، و شرق، همچون جایگاه نور و معنویت، در ادبیات عرفانی ساخته می شود و با جایگشتش به نخستین سفرنامه های ایرانیان درباره غرب، ترکیب بندی جدیدی پدید می آورد. در این مقاله با به کارگیری روش مطالعه تاریخی و اسنادی نشان داده ایم که تصویر غرب چگونه به طور هم زمان، دوگانه جانِ والا تنِ لذت جو را در یک تصویر یگانه حفظ، و سیاست های میل ورزی خاص خود را تولید و توزیع می کند.
۱۵.

تنظیمات ایرانی: حکومت مندی و برآمدن دولت مدرن در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی ایران سال نوزدهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ 126 - 148

کلید واژه ها: استبداد/تنظیمات حکومت مندی دولت مدرن وبا قحطی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹۳ تعداد دانلود : ۱۱۴۳
بسترهای گفتمانیِ برآمدن دولت مدرن در ایران به دوران سال های 1268 الی 1305 ه.ق برمی گردد. در این دوران، وقایع و رویدادهای عمده ای رخ دادند که روند رایجِ تاریخ سیاسی در ایران را تشکیل می دهند و شاکله ای مدرن به خود گرفته و اندیشه دولت فراگیر و هویت ملیِ واحد پروبلماتیک گردید. مسئله اصلیِ مقاله حاضر از سویی تعیین تکلیف نظری با جریان های رایجِ تئوریزه کردن تاریخ دولت در ایران است واز دیگر سو قرار دادنِ اندیشه دولت مدرن و پروژه ملت سازی در بستر رویدادهای واقعی و فراموش شده. با ارجاع به وبا و قحطی به عنوان دو رویداد بزرگ و درهم کوبنده در تاریخِ معاصر ایران (اما فراموش شده ذیل روایت های غالب) نسبت گفتمان تنظیمات ایرانی و برآمدن دولت مدرن با این دو رویداد بررسی خواهد شد. با مفهومِ حکومت مندی تلاش خواهد شد برآمدن تنظیمات ایرانی تشریح گردد؛ بدین ترتیب حکومت بر فقر که از دل وبا بیرون می زند و در پزشکیِ مدرن نهادمند می گردد و حکومت بر ثروت که از دل قحطی بیرون می زند و در قالب تنظیم مالیه نهادمند می گردد به عنوان دو روند اساسیِ حکومت مندی و انضباط ایرانی بررسی خواهند شد و نسبت آن ها با اندیشه ی دولتِ فراگیر مورد بحث قرار خواهد گرفت.
۱۶.

دگردیسی معنایی «دالِ استبداد» و برآمدن گفتمانِ «استبداد ایرانی»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگی و ارتباطات سال دوازدهم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۴۴ 75 - 95

کلید واژه ها: رولان بارت انیمیشن وال - ئی نشانه شناسی اسطوره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۵ تعداد دانلود : ۵۸۱
هدف از پژوهش حاضر بررسی دگرگونی معنایی دال استبداد از دوره صفویه تا برآمدن گفتمانِ استبداد ایرانی در دوران قاجار است. بدین ترتیب با روش دیرینه شناسی تلاش خواهیم کرد این دگرگونی را در نسبت با بسترهای مادی کردوکارِ گفتمانی بررسی نماییم. با بررسی معنای استبداد در برخی از متونی پیشا مدرن ایران نشان خواهیم داد که «استبداد» در ایران پیشا مدرن نه به مثابه یک وضعیتی سیاسی-فرهنگی که مثابه یک خصیصه اخلاقی تئوریزه شده است. چرخش مفهومی استبداد به نامی برای تمامی آشفتگی های موجود در ایران و برآمدن گفتمان پرقدرت «استبداد ایرانی» محصول بروز رخداد هایی تاریخی است که در بروز جنگ، وبا و قحطی به اوج رسیده و از یک سو نظمی جدید را طلب می کند و از دیگر سو موانع شکل گیری نظم جدید را به مثابه «استبدادی» تئوریزه می کند. در این بستر است که معنای یک دال در نسبت با یک دگرگونی تاریخی تغییر یافته و بدل به دالی مرکزی در گفتمانی می شود که از سده گذشته تا کنون بر مطالعات تاریخی ایران سایه انداخته است و بدل به بتواره ای مفهومی گشته است که میباید تاریخ خود را به یاد آورد.
۱۷.

تعیین کننده های شدت تحقیق و توسعه بنگاه های اقتصادی: رویکرد پانل دیتا -روش 2SLS(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات و سیاست های اقتصادی دوره ۱۱ پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲ 105 - 130

کلید واژه ها: تحقیق و توسعه نوآوری بنگاه کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۲ تعداد دانلود : ۴۲۴
تحقیق و توسعه به عنوان یکی از نهاد های نوآوری می تواند بهره وری بنگاه ها را به واسطه بهبود کیفیت محصول یا کاهش هزینه های متوسط تولید، افزایش دهد و بر سودآوری بنگاه اثر مثبت بگذارد. رمز موفقیت اقتصاد یک کشور این است که بنگاه های تولیدی آن نوآور باشند و کالاهایی تولید نمایند که قدرت رقابت با کالاهای مشابه خارجی را دارا باشند. لذا برای دستیابی به هدف از پژوهش اینکه چه عواملی سرمایه گذاری در R&D بنگاه ها (BERD) را تعیین می کنند؟ برای این منظور دو دسته کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته طی دوره 1995-2012 انتخاب شده اند که به بررسی عوامل تعیین کننده BERD آن ها بر اساس رویکرد پانل دیتا با بهره گیری از روش 2SLS (حداقل مربعات دو مرحله ای) پرداخته شده است. در این مطالعه به درونزایی حمایت از حقوق مالکیت فکری (IPR) توجه گردیده است. نتایج برآورد بیانگر اثر مثبت و معنادار حمایت از حقوق مالکیت فکری و شدت R&D دانشگاه ها بر شدت BERD است. متغیر دسترسی به وجوه داخلی که با نسبت پس انداز داخلی به GDP با یک دوره وقفه اندازه گیری شده است نیز، اثر مثبت بر شدت BERD دارد ولی تنها برای کشورهای توسعه یافته معنادار است. همچنین متغیر صادرات با فن آوری برتر دارای تأثیر مثبت و معنادار برای هر دو گروه کشورهای مورد مطالعه است.
۱۸.

دوگانه فرد/جامعه در اندیشه دورکیم: دوگانه­ای کاذب یا واقعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی ایران سال چهاردهم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۳

کلید واژه ها: جامعه فایده گرایی فرد فردگرایی اخلاقی فردگرایی روش شناختی تربیت یا آموزش و پرورش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۷۳ تعداد دانلود : ۲۱۶۶
هدف از مقاله حاضر بررسی دوگانه فرد/جامعه در آثار امیل دورکیم جامعه شناس فرانسوی است. به عبارت دیگر آنچه این مقاله دنبال می کند همان پروبلماتیکی است که وی در مقدمة نخستین اثر جامعه شناختی اش یعنی تقسیم کار با عنوان بررسی رابطه فرد وجامعه بیان می دارد. در این مقاله تلاش می شود که نشان دهیم تحلیل دورکیم در مورد رابطه فرد/ جامعه ورای این دوگانه می رود. دورکیم با تاکید بر مفهوم فردگرایی اخلاقی و گزاره های اخلاقی کانت، اولاً بر ذات گرایی پیش از خود در آثار اسپنسر، کنت، اقتصاد دانان فایده گرا و روان­شناسان حمله می­کند و ثانیاً تلاش می­کند مفهومی از فردگرایی را بسط و توسعه دهد که نه در تقابل با جامعه بلکه در درون جامعه معنادار است. بدین ترتیب با توجه به این که جامعه از نظر دورکیم یک هستی اخلاقی است تلاش می شود که تلقی ای از فردگرایی ارایه شود که نه بر فرد خودمختار استوار باشد و نه بر فرد اقتصادی، بلکه در عوض بر فردگرایی اخلاقی موجود در جامعه بنا نهاده شده باشد. دورکیم درنهایت نیروی اجتماعی موثر دربسط فردگرایی اخلاقی را درجامعه مدرن، تربیت یا همان آموزش وپرورش می داند.
۱۹.

فروید و آلتوسر: جنبه های جامعه شناختی روان کاوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی ایران سال سیزدهم پاییز ۱۳۹۱ شماره ۳

کلید واژه ها: سوژه ایدئولوژی ناخودآگاه استیضاح مکانیسم های دفاعی ایگو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۳۶ تعداد دانلود : ۱۹۰۹
هدف از این مقاله بررسی نظرات فروید در مورد سوبژکتیویته و نسبت آن با سوژه ایدئولوژیک آلتوسر است. در این مقاله ابتدا نگاه فروید، به عنوان یک فیلسوف اجتماعی، به سوژه بررسی می شود و سپس اندیشه های او با نوع نگاه آلتوسر به سوژه مورد مقایسه قرار می گیرد. ایگو در کار فروید جایگاه سوژه در مباحث فلسفی جامعه شناختی را دارد. ایگو (یا همان سوژه) از منظری روان کاوانه با کمک مکانیسم های دفاعی دست به تحریف واقعیت می زند و به صورتی خیالی خود را مؤلف کنش های خود می داند. به همین نسبت در اندیشه آلتوسر، ایدئولوژی بازنمایی رابطه خیالی افراد با واقعیت است. سوژه از منظر آلتوسر به شکلی خیالی خود را مؤلف کنش های خودش می داند و تنها ذیل استیضاح ایدئولوژی است که سوژه سامان سخن گفتن می یابد اما این مکانیسم استیضاح در سطحی ناخودآگاه عمل می کند. در این مقاله با مرور اندیشه های فروید در مورد سوژه و وجوه جامعه شناختی این اندیشه ها، برآنیم که نشان دهیم مکانیسم های دفاعی ایگو واجد خصلتی ایدئولوژیک اند و از همان مکانیسم هایی بهره می جویند که ایدئولوژی در بیان اکتوسربی در تحریف واقعیت بهره می جوید.
۲۰.

نظریة ازهم گسیختگی نهادی و قانون گریزی؛ مطالعة موردی: دانشجویان دانشگاه شهیدچمران اهواز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل اجتماعی ایران سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۱ شماره ۲

کلید واژه ها: فردگرایی قانون گریزی جهان گرایی پیشرفت گرایی از هم گسیختگی نهادی بت وارگی پول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۹۰ تعداد دانلود : ۱۲۶۰
هدف پژوهش حاضر آزمون نظریة ازهم گسیختگی نهادی در تبیین قانون گریزی است. برای این کار از یک سو به بررسی رابطة فردگرایی، پیشرفت گرایی، جهان گرایی و بت وارگی پول ـ به عنوان چهار ارزش فرهنگی برای موفق شدن ـ با قانون گریزی پرداختیم و از سوی دیگر رابطة پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی در دو بعد عینی و ذهنی را با قانون گریزی و ازهم گسیختگی نهادی و همچنین عناصر آن بررسی کردیم. روش این پژوهش پیمایش بود. پرسش نامة تهیه شده از مقیاس های ازهم گسیختگی نهادی، پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی عینی و ذهنی و قانون گریزی تشکیل شده بود. جامعة نمونة این پژوهش کل دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز بودند که از طریق نمونه گیری طبقه ای 400 نفر از آن ها به صورت تصادفی انتخاب شدند. یافته ها نشان داد که ازهم گسیختگی نهادی با قانون گریزی رابطة معنادار و مثبت دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که اثر فردگرایی و بت وارگی پول بر قانون گریزی معنادار است و اثر پیشرفت گرایی و جهان گرایی قابل چشم پوشی است. از سوی دیگر، نتایج نشان داد که قانون گریزی با پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی رابطه ندارد. همچنین بین پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی عینی و ازهم گسیختگی نهادی همبستگی مثبت و ضعیفی مشاهده شد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان