بهاره نصیری

زندگی بدون سواد رسانهای در قرن بیستو یکم؛ قدم گذاشتن در تاریکی و راه رفتن در مسیر باتلاقی است. سواد رسانهای دعوت به اندیشیدن عمیق، دقیق و جدی درباره آنچه میبینیم، میخوانیم و میشنویم است. با توجه به این که عرصه تعلیم و تربیت امروز؛ عرصه دانشاندوزی نیست، بلکه عرصه مهارتآموزی بهویژه برای دانشآموزان به عنوان کنشگران فعال اجتماعی جامعه است. به منظور جبران خلأهای آموزشی در حوزه سواد رسانهای نوجوانان، در برنامه درسی متوسطه دوم، درس دو واحدی تفکر و سواد رسانهای برای اولینبار در سال 1395 از سوی سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی (اعضای شورای برنامهریزی و تألیف کتاب-های درسی) وزارت آموزش و پرورش ارائه شد. جهتگیری بسته آموزشی تفکر و سواد رسانهای پایه دهم، پرورش توانایی نقد و بررسی هوشمندانه و تولید مؤثر پیام و مدیریت صحیح و هوشمندانه بهرهمندی از پیامهای رسانهای است که از ۶ فصل تشکیل شدهاست. با توجه به استانداردهای طراحی آموزشی، سه نوع تفکر حاکم در این کتاب قابل مشاهده است: تفکر فلسفی، تفکر سیستمی و تفکر انتقادی. رویکرد کتاب مسألهمحور بوده و از چهار مرحله آموزش سواد رسانهای که شامل: 1. دسترسی2 . تحلیل 3. تفکر نقادانه 4. تولید و خلق پیام است؛ به دو بخش تحلیل و تفکر نقادانه پرداخته شدهاست. همچنین مخاطبان هدف در این کتاب که دانشآموزان هستند به دو گروه کلنگر و جزئینگر تقسیم شدهاند. در این جستار، کوشش شدهاست، به لحاظ ابعاد شکلی و ظاهری و نیز محتوایی، به جنبههای قوت و ضعف این اثر پرداخته شود، بنابراین روش مورد استفاده در این مقاله، توصیفی- تحلیل و ابزار گردآوری دادهها، مصاحبه با صاحبنظران حوزه سواد رسانهای است.

با توجه به استفاده فراگیر از تلفن همراه و اینکه، این ابزار ارتباطی به عنوان یک نیاز اجتناب ناپذیر در عصر ارتباطات مورد توجه خانواده ها ست و می تواند کارکردهای متفاوت بر ساختار خانواده (روابط زوجین، روابط اعضای خانواده با یکدیگر) به دنبال داشته و باعث افزایش یا کاهش ضریب امنیت در خانواده گردد. بر این اساس دو سوال پژوهشی مطرح می گردد: آیا استفاده از تلفن همراه در تغییر مناسبات و تعاملات اجتماعی و خانوادگی اثر گذار است؟ آیا استفاده از تلفن همراه منجر به مصرف گرایی و اعتیاد در خانواده ها می شود؟ روش تحقیق در پژوهش حاضر، پیمایشی و جامعه آماری کلیه ی زنان و مردان 20- 60 ساله ساکن در منطقه6 شهرداری شهر تهران در سال 1394 می باشد. همچنین در پایان به ارائه راهکارهای اصلاحی جهت بهره گیری مناسب از تلفن همراه در میان خانواده های ایرانی براساس ارتقای سطح سواد رسانه ای شهروندان در این حوزه و توجه به کسب مهارت های لازم جهت زندگی در شهر الکترونیک پرداخته می شود.

مقدمه و هدف پژوهش: در دهه های اخیر، استفاده بی رویه کودکان از رسانه های نوین زنگ هشدار نفوذ فرهنگ غرب را در کشورمان به صدا درآورده است.با عنایت به کنترل پذیری محدود ، محدودیت گریزی و گریزناپذیری استفاده از این رسانه ها به نظر می رسد تنها راه حل بنیادین ، آموزش شیوه استفاده مناسب از انواع محتواهای رسانه های نوین باشد. در این تحقیق، با هدف تحقّق زمینه های اجماع نظرات میان نخبگان ومجریان و افزایش امکان اجرای موفق، ضمن شناسایی الزامات آموزش سواد رسانه ای به مقایسه دیدگاه های این دو گروه از آگاهی دهندگان پرداخته شده است. روش پژوهش: تحقیق حاضر به دلیل آن که به دنبال کشف الزامات آموزش سواد رسانه ای بوده است، از نوع اکتشافی و به جهت « مقایسه نظرات نخبگان و مجریان» از نوع تبیینی می باشد. در این پژوهش، از تکنیک دلفی استفاده شده است. یافته ها: در نظرات نخبگان و مجریان تنها در دو مؤلفه ، تفاوت معنادار مشاهده شد که این نتیجه، وجودِ همسویی غالب بین نظرات و دیدگاه های آنان را به اثبات می رساند. نتیجه گیری: اجماع نخبگان و مجریان در خصوص الزامات کسب « سواد رسانه ای » با رویکرد فرهنگی ویژه دانش آموزان ابتدایی محرز گردید ، لذا شرایط برای پیاده سازی موفق سواد رسانه ای در این دوره مهیا می باشد.

مقدمه و هدف پژوهش: رسانه ها نقش موتور محرک را در ایجاد و گسترش سبک های گوناگون زندگی بر عهده دارند. رسانه ها به خصوص شبکه های ماهواره ای امروز منشاء شکل گیری سبک زندگی بسیاری از افراد جامعه هستند. هدف از انجام این پژوهش سنجش میزان تاثیر تماشای شبکه های تلویزیونی ماهواره ای فارسی زبان بر سبک زندگی دانشجویان دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران است.  روش پژوهش: این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی است و از حیث روش از نوع تحقیقات پیمایشی مقطعی می باشد.شیوه نمونه گیری تصادفی طبقه ای و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 345 نفر تعیین شده است.از پرسش نامه جهت گرد آوری اطلاعات و از نرم افزار اس پی اس اس برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده است. تجزیه و تحلیل داده ها در دو سطح توصیفی و استنباطی انجام شده است.در سطح استنباطی از آزمون کلموگروف اسمیرنوف و آزمون همبستگی پیرسون جهت بررسی فرضیات استفاده شده است. یافته ها و نتیجه گیری: طبق یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که تماشای شبکه های ماهواره ای فارسی زبان بر سبک زندگی دانشجویان تاثیر مستقیم دارد. طبق تئوری غالب این پژوهش (کاشت جورج گربنر) هرچه ساعت تماشای ماهواره بیشتر باشد دانشجویان بیشتر تحت تاثیر سبک های زندگی تبلیغ شده در شبکه های ماهواره ای قرار می گیرند. هرچه میزان تماشای شبکه های ماهواره ای فارسی زبان بیشتر شود مدیریت بدن هم بیشتر می شود و نحوه گذراندن اوقات فراغت دانشجویان بیشتر تغییر می کند اما میزان مصرف محصولات فرهنگی کاهش می یابد.

در مقالة حاضر، توسعة انسانی با تأکید بر شاخص تعدیل شدة مبتنی بر جنسیت در ایران ارزیابی و با کشورهای همسایة آن مقایسه شده است. روش به کار رفته روش تطبیقی و اسنادی با استفاده از داده های گزارش توسعة انسانی سازمان ملل در سال 2013 است. نتایج حاکی از آن است که ایران به لحاظ شاخص های توسعة زنان در ردیف های انتهایی جدول کشورهای با توسعة انسانی بالا قرار دارد، اما ملاحظة اجزای این شاخص گویای آن است که ایران در زمینة شاخص های سلامتی و آموزش زنان از متوسط جهانی و متوسط کشورهای با توسعه یافتگی بالا بهتر عمل کرده است. از طرف دیگر، شاخص های مشارکت زنان در مجلس و بازار کار لزوماً معیار خوبی برای تشخیص توسعه یافتگی زنان کشورها به شمار نمی رود و تعریف شاخص های کارامدتر برای ارزیابی موقعیت سیاسی و اقتصادی زنان در جامعه ضروری است

پس از این که وزارت علوم رشتة «زن و خانواده» را برای تدریس در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور تصویب کرد، جامعة علمی شاهد چاپ پژوهش ها و مقالات در این حوزه در مجلات علمی پژوهشی بوده است. از این رو، محققان مقالة حاضر با هدف بررسی روش هایی که مؤلفان مقالات حوزة زن و خانواده استفاده کرده اند به بازبینی روش شناسانة این مقالات پرداخته اند و با روش تحلیل محتوا، بخش مربوط به شیوه، نوع، جامعة آماری، جمعیت نمونه و ... مقالات را بازکاوی کرده اند.

با توجه به استفاده فراگیر از تلفن همراه و با توجه به اینکه، این ابزار ارتباطی به عنوان یک نیاز اجتناب ناپذیر در عصر ارتباطات مورد توجه خانواده ها ست و می تواند کارکردهای متفاوتِ آشکار و نهانی در خانواده به دنبال داشته و باعث افزایش یا کاهش ضریب امنیت در خانواده گردد، این مقاله به معضلات امنیتی و اجتماعی پیامدهای استفاده نادرست از تلفن همراه بر خانواده پرداخته است. بر این اساس سه سوال پژوهشی در مورد ویژگی های رسانه ای تلفن همراه، معضلات امنیتی، پیامدهای نامناسب اجتماعی در خانواده و راهکارهای اصلاح و بازنگری آن طرح و مورد بررسی واقع شده است. روش انجام پژوهش پیمایشی - توصیفی بوده و ابزار پژوهس پرسشنامه محقق ساخته که شامل 19 سوال پژوهشی که با روش نمونه گیری تصادفی انجام گردید. به منظور گردآوری داده ها ی لازم برای پاسخگویی به سوالات پژوهش، اسناد و مدارک موجود و مرتبط با استفاده از فرم گردآوری داده ها، جمع آوری و به شیوه کیفی تحلیل شده اند. با توجه به یافته های پژوهش، پیشنهادات و راهکارهایی در حوزه آسیب شناسی تلفن همراه بر خانواده ارائه گردیده است.

برای توسعه و سامان دهی جریان تحقیقات در حوزة «زن و خانواده» از وضعیت موجود به سوی وضعیت مطلوب، لازم است معضلات و کمبودهای پژوهشی در این زمینه، به لحاظ کمی، بررسی و ارزیابی شود. از این رو، مجریان پژوهش حاضر ضمن بررسی همه جانبة ۱۳۳ نشریة علمی پژوهشی مصوب وزارت علوم، تحقیقات، و فناوری در گروه علوم انسانی (از سال ۱۳۷۹ تا ۱۳۹۰)، مبادرت به ایجاد یک بانک اطلاعاتی شامل 1990 مقاله با موضوع زن و خانواده کردند. این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوا و بررسی کلیة متغیرهای موجود در متن مقالات اعم از گرایش و روند موضوعی مقالات، روند رشد مقالات بر اساس سال انتشار، فراوانی آن ها در فصل نامه ها، تعداد نویسندگان و جنس و سطح تحصیلات آن ها، مبانی نظری مقالات، و کلیدواژه ها صورت گرفته است.

در این مقاله رابطه مفهوم سبک زندگی با مفهوم مصرف رسانه ای یا فرهنگی مورد توجه قرار گرفته است. شناخت سطح سواد رسانه ای مخاطبین در مقابله با سبک زندگی ارائه شده توسط شبکه های ماهواره ای فارسی زبان من و تو و جم تی وی هدف اصلی مقاله را تشکیل می دهد. در این پژوهش از چهار رویکرد نظری در سطح سواد رسانه ای مخاطبین در مقابله با سبک زندگی ارائه شده توسط دو شبکه تلویزیونی مذکور استفاده شده و در انتها به ارتباط فرضیه ها با الگوی نظری پرداخته شده است.

جامعة امروز، به یمن صنعت هم زمان ارتباطات، درحال تجربة نوع تازه ای از شبکه ای شدن و شبکه ای بودن است. هم زمانی با بی سیمی فناوری های ارتباطات و اطلاعات، نوع تازه ای از جامعة شبکه ای را به وجود آورده است. در چنین شرایطی، قطعاً وابسته شدن افراد به استفاده از اینترنت و شبکه های اجتماعی اینترنتی، منجر به محوریت یافتن دستاوردهای وب2 شده است و به ارتقای جایگاه مصرف اینترنت و شبکه های اجتماعی اینترنتی در سبد مصرفی افراد انجامیده است. با توجه به روند رو به رشد استفاده از اینترنت، پیوسته قابلیت های جدیدی به این پدیده افزوده می شود و بشر کارکردی تازه از آن می طلبد. از این روی، می توان پیش بینی کرد که شبکه های اجتماعی به مثابة تابعی از اینترنت، در آینده، برای زندگی انسان ها بسیار مهم تر خواهند بود؛ زیرا پایگاه ها گسترش بیش تری خواهند یافت؛ به گونه ای که برنامه های کامپیوتری به منظور سهولت زندگی فیزیکی اشخاص، از طریق شبکه های مجازی، قابلیت حمل و حضور و آگاهی از مکان را نیز شامل خواهند شد. ویژگی های کارکردی، تعاملی و ساختی شبکه های اجتماعی باعث می شود کاربران نقشی پویا و فعال در فرآیند ارتباط داشته باشند. امروزه، شبکه های اجتماعی قوی ترین ابزارها برای طرح و رواج اندیشه ها و کارآمدترین وسایل برای نفوذ فرهنگ ها و نگرش ها به قلب جوامع اند.از این روی، نامشان سرفصل بسیاری از مباحث اجتماعی قرار گرفته است و در این میان، مبحث «زن و رسانه ها»از اصلی ترین موضوعاتی است که طی دهة گذشته، اندیشمندان و جامعه شناسان و به ویژه، دست اندرکاران مسائل زنان به آن پرداخته اند. به عبارتی، کارکردهای ارتباطی کاملاً منحصربه فرد شبکه های اجتماعی در قیاس با رسانه های سنتی، موضوع آثار و کارکرد آن را بر زنان و ارزش های اساسی حاکم بر این حوزه به موضوع مهمی در ادبیات و برنامه های پژوهشی پیرامون شبکه های اجتماعی و رسانه های جدید تبدیل کرده است. با توجه به اهمیت و جایگاه زنان در نقش های گوناگون و روند رو به رشد استفاده از شبکه های اجتماعی، بررسی حاضر، به مطالعة «نقش و کارکرد شبکه های اجتماعی با مطالعة موردی شبکة اجتماعی کفه مام (Café mom)، شبکه ای برای مادران و کودکان»، به علت احراز عناوین و جوایز مختلف این سایت به منزلة سایت برتر در سال های 2007، 2008، 2010 و 2011 می پردازد.

با توجه به وجود نابرابری جنسیتی در بازار کار، که در اغلب جوامع با سطوح گوناگون از توسعه اقتصادی وجود دارد، توجه به وضعیت اشتغال زنان و هدایت آنان به بازار کار مناسب، می تواند زمینه بهره مندی بهتر جامعه از این نیروی بالقوه را فراهم کند. مقاله حاضر، برگرفته از طرح تحقیقاتی با عنوان «درآمدی بر وضعیت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی زنان در جمهوری ترکیه طی سال های 2004 تا 2010 میلادی» است که به پیشنهاد سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، توسط گروه بررسی مسائل زنان پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و با هدف شناسایی چگونگی وضعیت زنان در جمهوری ترکیه، به عنوان یکی از کشورهای هم جوار با ایران و همچنین با توجه به نبودِ منابع اطلاعاتی معتبر و روز آمدنبودن آمار های موجود پیرامون «وضعیت زنان در جمهوری ترکیه» در ایران، در سال 1390 انجام گرفته است.1 مقاله حاضر با هدف تبیین و تحلیل وضعیت اقتصادی زنان در جمهوری ترکیه تدوین شده است. روش مورد استفاده در این بررسی از نوع توصیفی ـ تحلیلی بوده و اطلاعات جامعه مورد مطالعه (آمار و ارقام در خصوص وضعیت اقتصادی زنان در کشور ترکیه) به شیوه اسنادی ـ کتابخانه ای جمع آوری و گرد آوری گردیده است. داده های مورد نیاز در این پژوهش، از نتایج آخرین سرشماری سازمان آمار و اطلاعات ترکیه، سالنامه های آماری، مرکز آمار و اطلاعات، مؤسسات آموزش عالی و همچنین، انیستیتوی آمار ترکیه در مقطع زمانی 2004 تا 2010 میلادی استخراج شده است. یافته ها نشان می دهد به رغم آنکه مطالعات جهانی مربوط به نقش زنان در توسعه اقتصادی حاکی از ورود زنان به شکل بی سابقه ای به بازار جهانی کار است، میزان مشارکت زنان در ترکیه در فعالیت های اقتصادی کمتر از مردان بوده و میزان بیکاری زنان دارای تحصیلات عالیه رو به افزایش گذاشته است. این پژوهش، پس از مروری بر مبانی نظری بازار کار زنان، به بررسی و تحلیل چگونگی وضعیت اقتصادی، ساختار اشتغال زنان و فقر در ترکیه پرداخته است. در نهایت، پس از تحلیل نتایج، پیشنهادهایی ارائه گردیده است

از ضرورت های عصر اطلاعات، که قرن بیست ویکم را نیز شامل می شود، نیاز به آموزش و پرورش بویژه سواد رسانه ای است. با توجه به اهمیت این موضوع، در مقاله حاضر پژوهش و بررسی آموزش سواد رسانه ای در دو کشور کانادا و ژاپن را، که از پیشگامان این حوزه در دنیا محسوب می گردند، انتخاب کرده و با روش اسنادی و توصیفی به بررسی آن پرداخته ایم.  با توجه به مطالعات انجام شده، آموزش سواد رسانه ای در کانادا بر مبنای استانداردهایی یکسان ، معین و یکپارچه انجام نمی شود بلکه متناسب با مقتضیات زمانی و مکانی هر ایالت و همچنین شرایط خاص دانش آموزان این آموزش صورت می گیرد. اما در کشور ژاپن آموزش سواد رسانه ای اولین بار از سوی وزارت پست و مخابرات این کشور مطرح شده و همین وزارت متولی این آموزش است؛ و به همین دلیل ژاپنی ها بیش از آن که بر سواد رسانه ای تأکید داشته باشند بر سواد اطلاعاتی تاکید دارند. بر همین مبنا در ژاپن ، سواد اطلاعاتی به عنوان یک واحد درسی اختیاری در مدارس سراسر این کشور با رویکرد آموزش مهارت استفاده از کامپیوتر و استفاده مؤثر از اطلاعات تدریس می شود. ثمره این آموزش در دو کشور کانادا و ژاپن منجر به این شده که دانش آموزان این دو کشور، نسبت به دیگر کشورها، تسلط و درک بیشتری نسبت به خروجی رسانه ها پیدا کرده اند .آنها به خوبی می دانند از رسانه ها چه می خواهند و لذا به طور فعالانه به تحلیل و ارزیابی نقّادانه محتوای رسانه ای می پردازند تا معنای پیام هایی را که با آنها مواجه می شوند درک نمایند.  کلیدواژه ها: ، ، ، ،   

برخورداری از سلامت جسمی، روانی، و اجتماعی ازجمله مهم ترین ضرورت های انسان ها در هر جامعه ای است که علاوه بر فواید شخصی و اجتماعی، موجب ارتقا و رشد جامعه می شود. زنان تقریباً نیمی از جمعیت ترکیه را تشکیل می دهند و نقشی کلیدی در وضعیت بهداشت و سلامت خود، خانواده، و جامعه پیرامونشان ایفا می کنند. زنان ازجمله افراد جامعه اند که توجه به سلامت روانی آن ها اهمیت بسیاری دارد. امیدواری، سرزندگی، و شادابی می تواند تأثیر بسزایی در نحوه فعالیت آن ها داشته باشد و به نوبه خود موجبات شادی نسل بعد را فراهم سازد. تأمین سلامت روان زنان نه تنها برای خود آن ها بسیار ضروری است، بلکه در ارتقای سلامت روان کل جامعه نیز می تواند نقشی بسیار کلیدی ایفا کند. با توجه به این که ترکیه درصدد است شاخص های توسعه را در جامعه پیاده سازد و به عضویت اتحادیه اروپا درآید، برای این کشور توجه به این نکته حائز اهمیتی ویژه است. تحقیق حاضر جهت تبیین چگونگی نرخ امید، رضایت از زندگی، و سلامت روان زنان در ترکیه است. این مقاله برگرفته از طرحی تحقیقاتی با عنوان «درآمدی بر وضعیت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، و فرهنگی زنان در جمهوری ترکیه» است، که گروه بررسی مسائل زنان پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی آن را به پیشنهاد سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ارائه داده است. این پژوهش از نوع توصیفی ـ تحلیلی است. اطلاعات جامعه مورد مطالعه (آمار و ارقام آماری در خصوص وضعیت سلامت روان زنان ترکیه) به شیوه اسنادی ـ کتاب خانه ای گرد آوری شده است و داده های مورد نیاز، از نتایج آخرین سرشماری سازمان آمار و اطلاعات ترکیه، سال نامه های آماری، مراکز آمار و اطلاعات مؤسسات آموزش عالی، و مرکز بهداشت و درمان و انیستیتوی آمار ترکیه در دوره 2009 - 2012 استخراج شده است. یافته ها حاکی از آن است که نرخ امید به زندگی و سطح عمومی شادی زنان در دهه های گذشته در ترکیه افزایش چشم گیری داشته است، لکن میزان رضایت مندی از سلامت طی سال های 2003 - 2010 در بین مردان بسیار بیش تر از زنان است و افرادی که اصلاً از سلامتی خود رضایت ندارند در میان زنان از مردان بیش تر بوده اند.