حسن حضرتی

حسن حضرتی

مدرک تحصیلی: دانشیار دانشگاه تهران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۵۳ مورد.
۲۱.

امحای بت پرستی و بازآفرینی غرور قومی عرب؛ جستاری در تاریخ نگاری هشام کلبی بر پایه کتاب الأصنام(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال هفدهم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۳ (پیاپی ۶۷)

کلید واژه ها: تاریخ صدر اسلام هشام کلبی کتاب الأصنام تاریخ نگاری مسلمانان معناکاوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۵۹ تعداد دانلود : ۸۶۹
تاریخ نگاری هشام کلبی (204ﻫ.ق.)، به ویژه در کتاب الأصنام به عنوان مسیری برای فهم تاریخ نگاری اسلامی در سده های نخستین اسلامی، همچنان شایسته بازخوانی است. این نوشتار، با رویکرد معناکاوی کتاب الأصنام و تحلیل گفت وگوی متن با نویسنده و نیز تحلیل بافت اندیشه ای و فرهنگی زمانه متن، در پی یافتن پاسخ این پرسش است که چرا کلبی در آغاز قرن سوم هجری به تولید چنین متنی در مورد بت های عرب جاهلی دست یازید؟ یافته های این پژوهش نشان می دهد که ابن کلبی متأثر از ضرورت احساس نیاز قومیّت عرب به هویت سازی و نیز به چالش کشیده شدن اصول عقاید اسلام به دستِ دیگر ادیان، به ویژه مسیحیان در سال های نخست سده سوم، کتاب الأصنام را نگاشت. او در این کتاب، ضمن بازنمایی تاریخ بت های عرب و بت پرستی آنها، به تثبیت حقانیّت الهیِ مفاهیم اسلامی و دفاع از نبوت و تبیین نقش بزرگ و تاریخی حضرت محمد(ص) در امحای بت پرستی در مقایسه با انبیای دیگر پرداخت و بر این اساس، یک هویت عربی اسلامی غرورآفرین برای قوم عرب پدید آورد.
۲۲.

«جامعه ایرانی» در پاریس:ایران به روایت احمد آقایف(1891-1893)

نویسنده:
منبع: تاریخ نگری و تاریخ نگاری دوره جدید زمستان ۱۳۸۸ شماره ۴ (پیاپی ۸۲)

کلید واژه ها: هویت ایرانی تشیع احمد آقایف(آقا اوغلو) نووِل رُوو مقالات جامعه ی ایرانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۷۲ تعداد دانلود : ۷۸۹
در تاریخ معاصر قفقاز، امپراتوری عثمانی و جمهوری ترکیه نام احمد آقایف(آقا اوغلو) (1869- 1939) به عنوان یکی از چهره های تأثیرگذار مطبوعاتی و سیاسی شناخته شده است.احمد آقایف به دلیل نقش داشتن در شکل گیری انجمن ها و محافل ترک گرا، همچون تورک یوردو و تورک اجاقی در امپراتوری عثمانی بیش از هر وصف دیگر، در مقام یکی از ایده پردازان و بنیان گذاران جریان پان ترکیسم نامبردار شده است. دست مایه ی این مقاله، بازخوانی مجموعه مقالات احمد آقایف، «جامعه ایرانی»، در نشریه ی فرانسوی نووِل رُوو(1891-1893) بوده و تلاش شده است نگرش آقایف به ایران در واپسین سال های سده ی نوزدهم نمایانده شود؛ زیرا با توجه به نقش آقایف در شکل گیری هویت آذربایجان قفقاز و جایگاه وی در جنبش پان ترکیسم، نوع نگراش او به هویت ایرانی در عنفوان جوانی، سخت شایسته ی توجه و بررسی است.
۲۴.

مفهوم و جایگاه فرهمندی در جامعه اسلامی در سده های نخستین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی (فروغ وحدت سابق) سال دهم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۴۰

کلید واژه ها: شیعه اهل سنت جامعه اسلامی خوارج فرهمندی مونتگمری وات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۲۳ تعداد دانلود : ۱۲۴۲
جامعه فرهمند، چگونه جامعه ای است؟ فرهمندی (Charisma) و اجتماع در یک جامعه اسلامی، چه پیوندی باهم دارند؟ فرهمندی چگونه در بستر جامعه باقی و جاری است؟ نگاه مسلمانان در قرون اولیه به فرهمندی چگونه بوده است؟ اینها مهم ترین سؤالاتی هستند که پژوهش حاضر به صورت تطبیقی بدانها می پردازد و نگاه فرق اصلی مسلمانان را در این مورد واکاوی می نماید. در نتیجه می توان گفت: اهل سنت بعد از رحلت پیامبر(ص)، قائل به تجزیه فرّه بوده، در حالی که، شیعه آن را تجزیه نکرده و بلکه دست نخورده تسرّی داده است.
۲۵.

بررسی سندشناختی تغییرات شکلی و محتوایی اعتبارنامه ها ی مجلس شورای ملی

نویسنده:
منبع: ژرفاپژوه سال اول پاییز ۱۳۹۳ شماره ۱

کلید واژه ها: محتوا تغییرات مجلس شورای ملی شکل اعتبارنامه بررسی سندشناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۸۷ تعداد دانلود : ۵۶۳
اعتبارنامه سندی است که به موجب آن پیروزی نامزدی در انتخابات به رسمیت شناخته می شود و به مرکز اعلان می گردد. نمایندگان مجلس اول شورای ملی، فاقد اعتبارنامه بودند. نخستین اعتبارنامه در مجلس دوم شورا برای نمایندگان صادر شد. اعتبارنامه ها دوره به دوره تغییرات شکلی و محتوایی فراوانی به خود دیدند. در دوره های نخست مجلس شورای ملی این اعتبارنامه ها از حیث شکل و محتوا از قاعده و قانون خاصی پیروی نمی کردند. با مرور زمان و نزدیک شدن به دوره-های پایانی مجلس شورای ملی، نظم و پیوستگی خاصی در آن ها دیده می شود. اما به طور کلی در همة اعتبارنامه ها هیئت نظارت بر انتخابات به همراه مرجعی دولتی به معرفی نماینده مربوط به حوزه خود پرداخته اند و انتخابات را موافق با قوانین و مقررات انتخابات اعلام نمودند. در پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی و با تکیه بر اسناد موجود که همان اعتبارنامه ها هستند، به بررسی تحولات و تغییرات شکلی و محتوایی اعتبارنامه های بیست و چهار دورة مجلس شورای ملی پرداخته می شود و مندرجات و محتوای آن ها با یکدیگر مقایسه می گردد.
۲۶.

متفکران مسلمان و شناسایی تمدن اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال هفتم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۲۴

کلید واژه ها: تمدن تمدن اسلامی تاریخ نگاری تمدن اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷۹ تعداد دانلود : ۶۱۹
ابن خلدون نخستین فردی است که در مقدمه به بحث درباره تمدن پرداخت، اما سخنی از تمدن اسلامی به میان نیاورد. به نظر می رسد نخستین بار متفکران اروپایی بودند که در دوره معاصر، پس از درک مفهوم تمدن و سخن گفتن از تمدن اروپایی، به بحث از تمدن اسلامی نیز پرداختند. در اینجا این مسئله مطرح می شود که متفکران مسلمان از چه زمانی به تمدن اسلامی توجه کردند و در پی شناسایی آن برآمدند؟ پژوهش حاضر با مطالعه آثار نگاشته شده متفکران مسلمان درباره تمدن و تمدن اسلامی، به این نتیجه رسیده است که متفکران مسلمان به موازات طرح مباحثی درباره تمدن و آغاز تاریخ نگاری تمدن در غرب از دهه چهارم تا دهه هفتم قرن نوزدهم به تمدن کهن اسلامی توجه و درک اجمالی از آن پیدا کرده اند و از دهه هشتم این قرن با نگارش آثاری جدی درباره تمدن اسلامی، به شناسایی گسترده آن پرداخته اند.
۲۷.

واقعه ی کربلا و بازنمایی عملکرد گفتمان حاکم در تاریخ نگاری ابومخنف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران دوره جدید تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۶ (پیاپی ۱۱۶)

کلید واژه ها: برجسته سازی ابومخنف کتاب مقتل الحسین گفتمان حاکم حاشیه رانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷۶ تعداد دانلود : ۷۳۵
شرح مفصلِ جزئیات رویدادهای مرتبط با قیام امام حسین(ع) و ابعاد مختلف آن از ویژگی های تاریخ نگاری ابومخنف است. اگرچه برخی پژوهشگران، جایگاه ابومخنف و اثر او در تاریخ نگاری اسلامی را مورد بررسی قرار داده اند، اما در مقاله ی حاضر، با تکیه بر رویکرد نظریه ی تحلیل گفتمان لاکلا و موفه، نحوه ی بازتاب کوشش-های گفتمان حاکم برای هژمون ماندن، در گزارش ابومخنف از واقعه ی کربلا مورد توجه قرار گرفته است. بر اساس بررسی انجام شده، استفاده ی گفتمان حاکم از برجسته سازی و حاشیه رانی، چه در بُعد نرم افزاری (نامه ها و سخنرانی ها) و چه در بُعد سخت افزاری (تهدید، ایجاد خفقان و استفاده از نیروی نظامی تا حذف فیزیکی مخالفان با استفاده از مداخلات هژمونیک)، در متن تولیدیِ ابومخنف بازنمایی شده است. او همچنین شیوه های مشروعیت سازی گفتمان حاکم و بهره گیری از روش های مختلف؛ از دروغ گویی، عوام فریبی و تطمیع بزرگان تا غیریت سازی و تأکید بر اطاعت از حاکمیت و دین محوری برای حفظ اقتدار این گفتمان را در اثر خود بازتاب داده است.
۳۰.

روابط سیاسی شیوخ برزنجی کردستان عراق با دولت عثمانی (1154 1335 ه . ق)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال شانزدهم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۳ (پیاپی ۶۳)

کلید واژه ها: دولت عثمانی دولت‎های محلی کردستان عراق شیوخ برزنجی فرقة قادریه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۰۲ تعداد دانلود : ۹۱۷
شیوخ برزنجی وابسته به فرقه قادریه از مشهورترین طریقت های صوفیه هستند که فعالیت خود را از نیمه اول سده دوازدهم هجری قمری آغاز کردند. بررسی منابع تاریخی نشان می دهد که این شیوخ به کمک تشکیلات منظم درویشی خود توانستند روابطی منسجم با دولت عثمانی برقرار کنند و با وجود فراز و نشیبهایی در این روابط به بالاترین مراتب سیاسی و اجتماعی در کردستان عراق دست یابند؛ هر چند رویکرد غالب قوم گرایانه در تاریخ سیاسی معاصر کردستان موجب شده است نقش فعال آنها در تحولات کردستان به خوبی دیده نشود. این مقاله می کوشد ضمن ارائه گزارشی مستند از روابط سیاسی حاکمان محلی برزنجی با دولت مرکزی عثمانی، عوامل و زمینه های به وجود آمدن جایگاه و اعتبار سیاسی و اجتماعی این دولت محلی را در کردستان عراق تبیین نماید.
۳۱.

مدرسیان و رویارویی عثمانی مملوکی (روزگار بایزید دوم و سلیم اول)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی سال چهل و هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱ 47 - 62

کلید واژه ها: بایزید دوم سلیم اول شیخ الاسلام عثمانی طبقه علمیه مدرسیان مناسبات عثمانی مملوکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹۱ تعداد دانلود : ۶۱۸
یکی از مؤلفه های مهم در فراهم کردن مقدمات یورش فراگیر سلیم اول به قلمرو ممالیک، همراه کردن مدرسیان و علمای صاحب افتاء و زعماء طبقه علمیه بود. در بررسی مسأله حمله عثمانی ها به ممالیک، اگرچه به جواز مدرسیان و فقهاء عثمانی، اشاره می شود، اما اغلب به پیچیدگی روند صدور این فتاوی و ملاحظات مدرسیان و فقهاء صاحب فتوی، توجه چندانی نمی شود. این پژوهش نشان می دهد با توجه به اینکه فتوی ملا عرب شیخ الاسلام روزگار سلطنت بایزید دوم مبنی بر حرمت جنگ دو حاکم مسلمان، منجر به پایان یافتن جنگ های پنج ساله عثمانی و ممالیک شد، همچنین نظر به اینکه سلاطین مملوک مذهب تسنن داشتند، اعلام جهاد علیه آنها به سادگی میسر نبود. سلیم اول با اطلاع از این مهم، به شیوه مرسوم در امر استفتاء، درخواست فتوی برای شرعی بودن یورش به قلمرو ممالیک را به صورت هدفی کلی و بدون اشاره به مصداق آن مطرح کرد. مدرسیان و صاحبان افتاء نیز با توجه به همه مشکلات پیش رو در اعلام جهاد بر ضد حاکمان سنی مملوکی، فتاوایی چندپهلو صادر کردند. این فتاوی از یک سو، به سلطان عثمانی اجازه می داد به قلمرو ممالیک، حمله کند و از سوی دیگر به ظاهر تناقضی با فتوای پیشین ملاعرب نداشت.
۳۲.

رویکرد موتلفه اسلامی نسبت به روحانیت سیاسی در پیش از انقلاب اسلامی 1357ش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم سیاسی سال نهم زمستان ۱۳۹۲ شماره ۱ (پیاپی ۳۳)

کلید واژه ها: جامعه شناسی امام خمینی مؤتلفه اسلامی پی یر بوردیو آیت الله شریعتمداری آیت الله میلانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷۲ تعداد دانلود : ۵۷۶
این مقاله به بررسی مناسبات موتلفه اسلامی با روحانیت حاضر در عرصه سیاست ایران در قبل از انقلاب اسلامی(با تکیه برمطالعه موردی امام خمینی ، آیت الله شریعتمداری و آیت الله میلانی) میپردازد.نوع رویکرد در انجام این پ ژوهش، با تمرکز بر جامعه شناسی است، چنانکه با پرداختن به مشخصه اجتماعی و طبقاتی موتلفه، و تحلیل این گروه(البته در قبل از انقلاب) از دیدگاه نظریه جامعه شناسی پی یر بوردیو با تکیه بر سرمایه فرهنگی واقتصادی، زمینه های همسویی یا عدم همسویی با روحانیت مذکور مورد واکاوی قرارگرفته است. مقاله، بر این اساس قرار دارد که رویکرد سیاسی وفرهنگی موتلفه در آن مقطع زمانی، بیش از آیت الله شریعتمداری، با دیدگاه امام خمینی همسویی داشت(اگرچه نه کاملا) و همین امر نیز، موجب نزدیکی و همراهی آنان با این روحانی بلندپایه گردید و البته همسویی نسبی میان موتلفه با آیت الله میلانی بخصوص در عرصه سیاسی وجود داشت.
۳۴.

بلوچ ها و سقوط اصفهان

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال یازدهم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۴۳

کلید واژه ها: بلوچ صفویان سقوط اصفهان افاغنه حکومت مرکزی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱۳ تعداد دانلود : ۵۶۰
بلوچ ها قوم سنی مذهب ناراضی در مرز های شرقی قلمرو صفویان بودند که با حمایت از افاغنه غلزایی موجبات سقوط اصفهان را در 1135 هجری فراهم کردند. سقوط اصفهان به نام افغان ها، با قدرت جنگاوری بلوچ ها صورت گرفت. موردی که بلوچ ها را به افاغنه برای حمله به اصفهان نزدیک می کرد؛ علاوه بر هم کیشی آنان، مظالمی بود که طی سال ها حکومت شیعه مذهب صفوی در حق این قوم محروم و مغضوب انجام داده بود؛ بنابراین، بلوچ ها راه چاره را در حمله به اصفهان برای گرفتن انتقام کینه های چندین ساله یافتند و به درخواست دوستی افاغنه پاسخ مثبت دادند و بدین ترتیب زمینه ی سقوط اصفهان مهیا شد. پژوهش حاضر بر آن است تا عوامل و زمینه هایی را بررسی کند که باعث شد بلوچ ها به سمت اصفهان حرکت و موجبات سقوط آنجا را فراهم کنند و قصد دارد به این پرسش ها پاسخ که چه عوامل و انگیزه هایی موجب شد بلوچ ها با افاغنه متحد شوند و در نهایت چرا این اتحاد از هم فرو پاشید؟ این پژوهش درصدد است با تکیه بر منابع و پژوهشها، زمینه های حمله بلوچ ها به اصفهان و تاثیر آنها در سقوط این شهربررسی و پیچیدگی های موجود را برطرف کند و پاسخی درست و درخور برای این مقوله ارائه دهد.
۳۵.

تاریخ نگاری ناسیونالیستی مصری: مطالعه موردی الثورة العرابیة رافعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال هفتم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲۳

کلید واژه ها: تاریخ نگاری ناسیونالیستی مصر رافعی انقلاب عرابی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳۷ تعداد دانلود : ۴۴۲
در سال 1937م، برای نخستین بار در کتاب الثورة العرابیة، روایتی انقلابی از واقعه ای در گذشته ای نه چندان دور صورت گرفت. این واقعه، جنبش عرابی پاشا و نویسنده آن، عبدالرحمن رافعی بود. بیش از بیست سال از نخستین انتشار متن الثورة سپری نشده بود که خلاصه ای از آن به دست رافعی چاپ شد، اما این بار به نام الزعیم الثائر، احمد عرابی. خیلی زود خوانندگان و حکومت وقت تفاوت کتاب دوم را نه در خلاصه بودن آن، که در نگاه جدید و متفاوت به عرابی دریافتند. چرا رافعی جنبش عرابی را انقلاب متفاوتی روایت کرد؟ و چرا توصیفش را از پیشوای انقلاب دگرگون ساخت؟ معنا و هدف این متون چه بود؟ رویکرد مقالة حاضر برای پاسخ به این پرسش ها، مطالعه شاخصه های تاریخ نگاری دو اثر است. این شاخصه ها در قالب گفت وگوی میان متن با نویسنده و بافت های موقعیتی، اندیشه ای و سیاسی- اجتماعی زمانه ی متن تحلیل می شوند. خوانش انتقادی و چرایی تولید و تغییر متون تاریخ نگاریِ رافعی- به دلیل تعلق وی به گروه های ناسیونالیستی- تا حد زیادی روشن کننده جریان تاریخ نگاری ناسیونالیستی در مصر سدة بیستم میلادی است. از این منظر، الثورة العرابیة و خلاصه آن، بازتاب خواسته ها و سرخوردگی های تاریخ نگاری ناسیونالیستی سدة بیستم از واقعیت های جامعة عصر خویش است. واکاوی حاضر نشان می دهد، رافعی متأثر از فضای آزادتر سیاسی دهه 1930م، موقعیت حزب وطنی و اندیشه ناسیونالیستی اش، برای نخستین بار جنبش عرابی را یک انقلاب علیه استبداد و نفوذ اجنبی تعبیر کرد. رافعی در روایتش به خاطر شکست انقلاب و اشغال کشور، با تندی و خشم به عرابی تاخت. بعدها رافعی متناسب با فضای متشنج سیاسی، ناکارآمدی دولت مردان ملی گرا و تحول نیاز سیاسی-فکری مصر به رهبرانی متفاوت در آغازین سال های دهه 1950م، مجبور به تغییر نظرگاه منفی اش نسبت به عرابی شد.
۳۶.

رویارویی سنت و تجدد در تدوین قانون اساسی عثمانی

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال اول پاییز ۱۳۸۸ شماره ۲

کلید واژه ها: عثمانی سنت گرایان قانون اساسی مشروطه اول عثمانی تجددگرایان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۶ تعداد دانلود : ۵۰۶
در این نوشتار سعی بر آن است تا با نگاهی به تحولات مربوط به تدوین نخستین قانون اساسی در جهان اسلام، تقابل دو جریان قدرتمند سنت گرا و تجددگرا مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. مقاله، با رویکردی توصیفی به موضوع، تلاش می کند اندیشه های نمایندگان برجسته دو جریان مذکور را با استناد به مذاکرات صورت گرفته در کمیسیونهایی که به دستور عبدالحمید دوم به همین منظور تشکیل شده بود، تبیین کند. آنچه به عنوان نتیجه و حاصل پژوهش در بخش پایانی مقاله ارائه شده، ناظر بر این است که قانون اساسی مشروطه اول عثمانی، به سبب اینکه از مؤلفه های دو تفکر متعارض سنت گرایی و تجدد گرایی ترکیب یافته بود، تناقضهایی درونی داشت و به همین سبب، خیلی زود در ساختار سیاسی امپراتوری عثمانی با موانع کارکردی و مشروعیتی روبرو گردید.
۳۷.

نقش کاتبان ایرانی در تحول و توسعه کتابت درباری عثمانی: دوره سلیم اول (حک: 918- 926 ق) و سلیمان قانونی (حک: 926- 973 ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال نهم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۳۳

کلید واژه ها: تشکیلات عثمانی هنر عثمانی کاتبان ایرانی سلیم اول و سلیمان قانونی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۶ تعداد دانلود : ۶۲۶
حکومت عثمانی در سده دهم هجری –که نقطه عطف آن، دوره سلیم اول و سلیمان قانونی بود - در بسیاری از بخش های درباری، اداری- دیوانی، نظامی، هنری و تجاری به پیشرفت و توسعه یافتگی رسید که در این توسعه یافتگی، عوامل متعددی دخیل بوده است. در این پژوهش، نقش ایرانیان در کتابت هنری و دیوانی عثمانی، به عنوان یکی از متغیرها و عوامل تحول و توسعه یافتگی عثمانیان در این سده، مدنظر قرار گرفته است. با بررسی اسناد و منابع تاریخی و بهره گیری از پژوهش های مربوطه، مشخص شده است که کاتبان ایرانی در دو بخش مرتبط با کتابت (کتاب آرایی و نوشته های دیوانی) نقش آفرینی کردند. افزایش شمار کتاب ها با استنساخ کتب مذهبی، ادبی، تاریخی و علمی، ابداعات هنری و انتقال میراث هنری ایرانی، تقویت انشای درباری و تأمین نیروهای کارآمد دیوانی از جمله فعالیت های کاتبان ایرانی بود که به تقویت، تحول و گسترش کتابت درباری انجامید. این تلاش ها در کنار سایر اقدامات در بخش های مختلف حکومتی، سرانجام شکوه دربار عثمانی را در سده دهم هجری رقم زده است.
۳۸.

درک متاخر مسلمانان از تمدن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی سال چهل و ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲ 173 - 194

کلید واژه ها: تمدن تاریخ تمدن متفکران مسلمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۳ تعداد دانلود : ۵۷۳
درک متقدمی که ابن خلدون در مقدمه از تمدن ارائه کرد تکچراغی بود که تا چند قرن بعد در جهان اسلام مورد توجه قرار نگرفت. یک قرن بعد با آغاز رنسانس درک تازه ای از تمدن در میان متفکران اروپایی پدید آمد که در قرنهای هفدهم و هجدهم رشد کرد و طی قرنهای نوزدهم و بیستم با نگارش تاریخهای تمدن و ارائه نظریه های تمدن به بلوغ رسید. مساله پژوهش حاضر این است که ازچه زمانی درک جدید از تمدن در میان مسلمانان شکل گرفت و متفکران مسلمان از چه زمانی بار دیگر به مفهوم تمدن پرداختند؟ نگارنده با مطالعه آثار نگاشته شده متفکران مسلمان درباره تمدن به این نتیجه رسیده که درک متاخر از تمدن در جهان اسلام در قرن نوزدهم توسط متفکرانی چون طهطاوی، ملکم خان، آخوندزاده، تونسی، سرسید، امیرعلی، سیدجمال، آقاخان کرمانی، طالبوف و... پدید آمد. این متفکران در آثار گوناگونی به معنای تمدن، ضروت توجه به آن و متمدن شدن پرداختند.
۳۹.

ررویارویی سیاسی مذهبی دولت عثمانی با صفویان (907 1003ه .ق/1501 1594م)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی سال چهل و نهم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱ 57 - 76

کلید واژه ها: اسماعیل اول صفوی بایزید دوم سلیمان قانونی سلیم اول دولت صفوی دولت عثمانی مراد سوم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۵ تعداد دانلود : ۴۴۳
پس ازتشکیل دولت شیعی مذهب صفوی در آغاز سده دهم/شانزدهم معادلات سیاسی در غرب آسیا برهم خورد. تفاوت مذهبی میان صفویان و عثمانیان، نارضایی دولت عثمانی از تشکیل دولتی نیرومند در شرق قلمرو خویش، تبلیغات مذهبی صفویان در قلمرو عثمانی، ادعای عثمانیان مبنی بر سروری جهان اسلام و اختلافات سیاسی میان دو دولت، رویارویی عثمانیان و صفویان را اجتناب ناپذیر کرده بود. در فاصله سال های 907 1003ه .ق/ 1501 1594م سیاست دولت عثمانی در برابر صفویان، حمایت از طریقت های صوفیانه همسو با عثمانیان و رویارویی مستقیم نظامی با صفویان بود. دولت عثمانی در زمان سلطان بایزید دوم، جهت مقابله با صفویان، به درخواست توقف تبلیغات مذهبی در قلمرو عثمانی از طریق نامه نگاری با شاه اسماعیل و حمایت از طریقت های صوفیانه همسو با خود، بسنده کرد. در زمان سلطان سلیم اول در کنار حمایت از طریقت های صوفیانه همسو با عثمانیان و با بهره گیری از فتواهای علمای عثمانی، رویارویی مستقیم نظامی با صفویان نیز در دستور کار قرار گرفت؛ سلطان سلیم بدین طریق توانست بحرانی که موجودیت سلطنتش را تهدید می کرد از میان بردارد. سیاست سلطان سلیم در برابر صفویان در دوره جانشینان وی نیز ادامه یافت.
۴۰.

میرزا رضا ارفع الدوله (1270 -1356ق) و کارنامه سفارت عثمانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ و فرهنگ پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۰۳ 213 - 197

کلید واژه ها: عثمانی قاجار میرزا رضا ارفع الدوله سفارت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۲ تعداد دانلود : ۳۶۴
مقاله حاضر در صدد ارائه توصیف و تبیینی از حیات سیاسی میرزا رضا ارفع الدوله با تأکید بر کارنامه سفارت وی در عثمانی است. در این پژوهش با بهره گیری از منابع مختلفی از قبیل خاطرات، روزنامه ها، اسناد آرشیوی و سایر پژوهش ها، کارنامه سفارت ارفع در استانبول مورد ارزیابی قرار گرفته است. مدعای پژوهش آن است که میرزا رضا ارفع الدوله در قامت سفیر ایران در عثمانی با بهره گیری از توانایی های دیپلماتیک و روابط حسنه ای که با سلطان عثمانی داشت، زمینه حل و فصل مسالمت آمیز مسائل و مشکلات میان دو کشور را فراهم می کرده است. یافته ها نشان می دهند که حل مشکلات مرزی ناشی از رفت وآمد ایلات و تهاجم نظامیان دولت عثمانی به ایران، تلاش در جهت حل مشکل خدمت سربازی اتباع ایرانی که مادر عثمانی داشتند، افزایش تعرفه گمرکی ایران، نقش آفرینی در معافیت ایرانیان مقیم استانبول از پرداخت مالیات معوقه مدرسه، بیمارستان و قبرستان ایرانیان، کسب اجازه اجرای آزادانه مناسک دینی ایرانیان و شیعیان در مکه و مدینه، همکاری با انجمن سعادت و حل ماجرای گزارش وهاب بیگ سفیر عثمانی در ایران مبنی بر بی احترامی ایرانیان به مقدسات اهل سنت که خشم توفیق پاشا وزیر خارجه عثمانی را به دنبال داشت، از جمله چالش ها و اقدامات میرزا رضا ارفع الدوله در عثمانی بوده است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان