سید مهدی مسبوق

سید مهدی مسبوق

مدرک تحصیلی: دانشیار دانشگاه بوعلی سینا

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۶۰ مورد از کل ۶۸ مورد.
۴۱.

واکاوی ترجمه پورعبادی از حکمت های رضوی بر اساس سیستم تحریف متن آنتوان برمن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال پنجم پاییز ۱۳۹۶شماره ۱۹ 105-122

کلید واژه ها: حکمت های رضوی ترجمه عباس پورعبادی آنتوان برمن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۱ تعداد دانلود : ۴۹۹
آنتوان برمن مترجم، نظریه پرداز، فیلسوف و تاریخ نگار علم ترجمه است که تحت تأثیر فلسفه، نگاهی نو به مطالعات ترجمه داشت. "برمن" در جایگاه مترجم و نظریه پرداز، توجه ویژه ای به متن اصلی دارد و به وفاداری مترجم در ترجمه معتقد است. این پژوهش که با روش توصیفی تحلیلی از نوع انتقادی سامان یافته است ترجمه عباس پورعبادی از حکمت های رضوی را بر اساس هفت مؤلفه از عوامل تحریف متن آنتوان برمن شامل عقلایی سازی، شفاف سازی، اطناب کلام، تفاخرگرایی، غنازدایی کیفی، غنازدایی کمّی و تخریب ضرب آهنگ متن، نقد و بررسی کرده است. برآیند پژوهش نشان می دهد که در بین هفت مؤلفه یادشده، اطناب کلام از پربسامدترین عوامل تحریف متن در ترجمه پورعبادی است و این مؤلفه در شفاف سازی نیز تأثیر گذاشته و در مواردی شاهد افزایش مؤلفه شفاف سازی در ترجمه او هستیم. از جهت انتقال ساختار و محتوا نیز در مجموع، ترجمه ای وفادار به متن اصلی ارائه کرده و در سه حوزه غنازدایی کیفی، غنازدایی کمّی و تخریب ضرب آهنگ متن، کمترین انحراف را از متن اصلی داشته است.
۴۲.

بررسی تطبیقی کارکردهای شعر در تاریخ بیهقی و تاریخ فخری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شعرپژوهی سال دهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۳۵) 175-192

کلید واژه ها: تاریخ شعر بیهقی ابن طقطقی زیباشناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۰ تعداد دانلود : ۴۱۲
شعر و تاریخ دو حوزه جدا از هم هستند و درک سازگاری این دو در یک اثر مشکل است؛ خاستگاه اولی خیال است و خاستگاه دومی عالم واقع. اما شعر به عنوان یکی از ابزارهای سودمند و سازنده، حضور گسترده ای در متون تاریخی دارد و نقش و کارکردهای فراوانی نظیر ادبی، تاریخی، استنادی و تفسیری ایفا می کند و تاریخ نگاران برای بیان مقاصد خود از آن بهره می-گیرند. پژوهش پیش رو در صدد بررسی تطبیقی و تبیین کارکردهای مختلف شعر در تاریخ بیهقی و تاریخ الفخری فی الآداب السلطانیه ابن طقطقی است و از این رهگذر می کوشد میزان بهره گیری هر یک از این تاریخ نگاران را از شعر بسنجد و اهداف و کارکردهای آن را در این دو متن تاریخی تحلیل و تبیین نماید. برآیند پژوهش نشان می دهد که شعر در تاریخ بیهقی و تاریخ فخری - مانند کارکرد آن در متون منثور به طور کلی- جنبه ادبی و آرایه ای دارد. همچنین کارکرد تفسیری در این دو متن مورد استفاده قرار گرفته و کارکرد تاریخی و استنادی کم تر مورد توجه این دو مورخ بوده است.
۴۳.

موقع الراوی و تجلیاته فی روایه "قالت ضحی" لبهاء طاهر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱۵ (پیاپی ۷۳) 179-216 صفحه

کلید واژه ها: الراوی الروایه الجدیده بهاء طاهر قالت ضحی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۱ تعداد دانلود : ۴۷۸
یتشکل النص السردی من شبکه من العلاقات السردیه القایمه علی أساس الراوی ودوره الرییس فی تبلورها. یتفق النقاد الیوم علی أن الراوی کاین الخطاب فی النص السردی والقوه المکونه له وهو الذی یقوم بفعل الحکی أو السرد ویعد حلقه الوصل بین المروی والمروی له فمن ثم نجد فی کل نص سردی حضورا ممیزا للراوی. فی الروایه الجدیده یتقلص حضورالروای فیما نری حضورا واسعا له فی الحکایات والقصص القدیمه حتی فی الروایه التقلیدیه. إن حضوره فی الروایه الجدیده غالبا ما یکون بسیطا وحیادیا لکنه فاعل ومتمیز بین المکونات السردیه. نسعى فی هذه المقاله إلی تحلیل موقف الراوی فی روایه "قالت ضحی" لبهاء طاهر ونتحدث عن موقعه وتجلیاته فی النص السردی علی ضوء المنهج الوصفی-التحلیلی. قد أفادت هذه الدراسه من آراء عدد من الباحثین فی السردانیه کجیرار جینیت، وتودورف، وعبدالرحیم الکردی وتوصلت إلی أن الراوی فی هذه الراویه یعد شخصیه دینامیه تتطور بفعل الأحداث وتتعرض لصیروره بین الهیمنه وعدمها والحیادیه واللاحیادیه والراوی هو نفس شخصیه الموظف المثقف الصغیر الذی یروی الأحداث بالاعتماد علی التبییر الداخلی وبمعونه شخصیات کضحی، وسید، وحاتم الذین لهم دور بارز فی تنسیق السرد
۴۴.

صوره "دون جوان" فی شعر سمیح القاسم وعبدالله بَشیو؛ دراسه مقارنه صورولوجیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اضاءات نقدیه سال دهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳۹ 111 - 132

کلید واژه ها: الأدب المقارن الصورولوجیا أدب المقاومه سمیح القاسم عبدالله بَشیو دون جوان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۴ تعداد دانلود : ۲۹۶
علم دراسات الصوره (Image Studies) أو الصورولوجیا أو علم الصور (Imagologie) یبیّن لنا جانبا هامّا من وظیفه الأدب المقارن(أو النقد المقارن بالواقع) فی المدرسه الفرنسیه حیث یتطرق إلى دراسه صوره "الأنا" و"الآخر" فی النصوص الأدبیه. صوره الآخر کمرآه یرى الأنا نفسه فیها من جانب ویرى الآخر معامله الأنا ومواجهته معه من جانب آخر. دون جوان (Don Juan) شخصیه أسطوریه إسبانیه تُعرف بزیر النساء أو مغوی النساء أو صریع الغوانی فی الثقافه الإسبانیه خاصه وفی الثقافه الأروبیه أو العالمیه عامّه. لدون جوان علاقات مع مختلف النساء ولایزال یبحث عن امرأه أخرى جدیده ویترک القدیمه تماما. للشاعرین سمیح القاسم وعبدالله بَشیو، باعتبارهما فحول أدب المقاومه فی الأدبین العربی والکردی، قصیدتان موجّهتان إلى دون جوان وهما یوظفان صورته السلبیه فی مجال أدب المقاومه توظیفا جدیدا لیظهرا مدى التزامهما بهذا النوع من الأدب ویُثریا المعانی الشعریه لدیهما. تبحث هذه المقاله عن کیفیه الرؤیه لصوره الآخر الأسطوری الإسبانی وتوظیفها فی شعر الأنا العربی والکردی بالاعتماد على المنهج الوصفی التحلیلی وعلى ضوء الأدب المقارن الأمریکی. توصلت الدراسه إلى أن رؤیه سمیح القاسم فی صوره دون جوان تسامحیه على الإطلاق، لکن رؤیه عبدالله بَشیو تسامحیه أولاً ثم تتغیر وتَصیر تشویهیه سلبیه انتهاءاً، والأنا حقیقیه فی هاتین القصیدتین لکن الآخر أسطوری یعنی أن الآخر صوره من صوره الآخر الأصلی البدائی.
۴۵.

تأثیر بهره گیری از راهبرد «بسط» در میزان کفایت و مقبولیت ترجمه های صفارزاده، مجتبوی و فولادوند از قرآن کریم(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و پنجم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۹۷) 25 - 44

کلید واژه ها: قرآن کریم بسط ترجمه کفایت و مقبولیت الگوی گارسس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۸ تعداد دانلود : ۱۸۳
راهبرد «بسط» یکی از تکنیکهای ارزیابی کیفیت در دیدگاه گارسس مشتمل بر «توضیح، تعریف، بسط نحوی، بسط معنایی، بسط خلاقانه، بسط ساده» بوده که در سه سطح معنایی-واژگانی، نحوی و سبکی آن میگنجند و در نهایت میزان ویژگیهای مثبت و منفی بیانگر کفایت و مقبولیت را نقد و بررسی میکند. پژوهش حاضر با رویکردی تحلیلی از نوع مقابلهای، بسامد انواع تکنیکهای بسط را در سه ترجمه فولادوند با محوریت ترجمه وفادار، مجتبوی با محوریت ترجمه ارتباطی و معنایی، و صفارزاده با محوریت ترجمه آزاد از سورههای نبأ، تکویر و مطففین بررسی کرده است. سپس با تکیه بر آمار و نمودار، مقادیر بهدست آمده مقایسه شده و میزان افزودههای منفی و مثبت از لحاظ کفایت و مقبولیت مشخص گردیده است. برآیند پژوهش نشان داد افزودهها در سطوح معنایی و نحوی باعث تغییرات فراوانی در سطح سبکی متن ترجمه شده، بهطوری که درصد چشمگیری در کفایت منفی مشاهده میشود. بر اساس الگوی گارسس، ترجمه معنایی مجتبوی در کابرد راهبرد بسط، به نسبت کفایتِ مثبت بالایی که دارد، از مقبولیت منفی کمتری برخوردار بوده و کفایت و مقبولیت ترجمه وی بیشتر از دو ترجمه آزاد صفارزاده و وفادار فولادوند میباشد.  
۴۶.

تحلیل زیبایی شناختی تصویرهای ادبی آیات جهاد در قرآن

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبی متون اسلامی سال اول تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲

کلید واژه ها: قرآن کریم آیات جهاد تصویر ادبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۸ تعداد دانلود : ۳۲۸
از جمله جلوه های زیبایی کلام خداوند تصویرگری های آن است که دارای جذابیت، پویایی و خلاقیت فوق-العاده ای است. هدف از تصویرگری در قرآن، تحقق غرض دینی و انتقال پیام قرآنی و تثبیت معانی مورد نظر در ذهن خواننده و شنونده است. یکی از مهم ترین موضوعاتی که قرآن کریم در ابعاد گسترده ای به آن پرداخته مبحث جهاد است که در قالبی بسیار زیبا و هنرمندانه بیان شده است. خداوند متعال از دلالت های زبانی واژه ها برای نشان دادن معانی مورد نظر خود به زیبایی و دقت اعجاز آمیزی یاری گرفته است. پژوهش حاضر بر آن است که با روش توصیفی- تحلیلی تصویرهای ادبی آیات جهاد را مورد واکاوی و تحلیل زیبایی شناختی قرار دهد. برآیند پژوهش نشان می دهد که قرآن کریم در بیان مفاهیم آیات جهاد بیشتر از استعاره و کنایه بهره جسته و تصاویری پویا، خیره کننده و در عین حال متنوّع و سرشار از احساسات ارائه نموده است. کلیدواژه ها: قرآن کریم ، آیات جهاد، تصویر ادبی.
۴۷.

مفهوم شناسی واژه حائک در خطبه 19 نهج البلاغه با رویکرد انتقادی به معادل یابی های آن در ترجمه های فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ترجمه قرآن و حدیث دوره ۸ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۵ 191-218

کلید واژه ها: نهج البلاغه خطبه 19 حائک ترجمه نیومارک فرهنگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۹ تعداد دانلود : ۱۸۸
نظر به اینکه شمار قابل توجهی از کنایات، حاوی مضامین و پشتوانه های فرهنگی می باشد؛ بازآفرینی و معادل یابی آن در زبان مقصد از چالش های پیش روی مترجمان است. نظریه پردازان ترجمه، شیوه های مختلفی برای رویارویی با این قبیل چالش ها معرفی کرده اند. پیتر نیومارک (1988) یکی از این صاحب نظران است که با ارائه تقسیم بندی پنج گانه از مفاهیم فرهنگی برای بازگردانی آن، راهبردهایی را پیشنهاد داده است. پژوهش پیش رو که با هدف شناسایی چالش های پیش روی مترجمان نهج البلاغه در معادل یابی یکی از مفاهیم و مقولات فرهنگ بنیاد نهج البلاغه سامان یافته است، کوشیده با روش توصیفی تحلیلی و رویکرد انتقادی، معنای صحیح تعبیر کنایی «حائک بن حائک» در خطبه 19 نهج البلاغه را تبیین نماید. بدین منظور ضمن بررسی معانی و کاربرد این تعبیر در روایات مختلف، پنج ترجمه معاصر نهج البلاغه از فیض الاسلام، شهیدی، فقیهی، دشتی و انصاریان انتخاب گردید و با تکیه بر الگوی نیومارک مورد نقد و ارزیابی قرار گرفت. برآیند پژوهش، نشان داد که افزون بر بی پایه بودن شماری از روایاتی که این تعبیر در آن ها به کار رفته، جنبه فرهنگی این تعبیر کنایی از سوی مترجمان یاد شده، مورد غفلت قرار گرفته و آن ها با گرته برداری از تعبیر یاد شده و ارائه توضیحاتی در پانوشت، در انتقال معنا و مفهوم و بار فرهنگی نهفته در آن موفق عمل نکرده و دچار کج فهمی شده اند. با تتبع در کتب تاریخی و شروح نهج البلاغه و در نتیجه آشنایی با بستر فرهنگی این عبارت، معادل کارکردی «ابله نادان»، معادل مناسب تری برای این عبارت است.
۴۸.

نقش و کارکرد سبک قرآنی در بیان دلالت ها مطالعه ی موردی سوره ی مائده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبی - قرآنی سال هشتم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۲۹) 77-95

کلید واژه ها: سبک شناسی سوره ی مائده لایه های سبکی آواشناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۴ تعداد دانلود : ۳۷۷
سوره ی مبارکه ی مائده از سوره های مدنی است که محتوای آن غالباً در تشریح و تبیین احکام اسلامی است. بنابراین بدیهی است که نسبت به سایر سوره ها به خصوص، سوره های مکی، دارای ویژگی های خاصی باشد. پژوهش حاضر با بهره گیری از ابزار سبک شناسی و روش توصیفی تحلیلی می کوشد ویژگی های برجسته ی سبک این سوره را مورد مطالعه قرارد دهد و کارکرد هر یک از لایه های سبکی را در تبیین معنای مورد نظر تبیین نماید تا از این رهگذر کارکرد عناصر سبک ساز و ویژگی های برجسته ی سبک زبانی- بیانی این سوره را نشان دهد. برآیند پژوهش نشان می دهد که یکی از مهم ترین ویژگی های سبک این سوره خطاب قرار دادن مؤمنان با «نداء» به واسطه ی عبارت «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا» است که در این سوره از بسامد بالایی برخوردار است و این امر بیان گر رحمت الهی و تکریم مؤمنان است. سبک چینش جملات در این سوره، با مفاد سوره و محتوای تشریعی با جملات کوتاه و طلبی آن همسویی و تناسب دارد. افزون بر این در بسیاری از آیات ترتیب جملات آهنگین بوده و وفور جملات فعلیه باعث پویایی و حیات سبک این سوره شده است. از دیگر ویژگی های سبکی این سوره گونه های مختلف تکرار و کارکرد شایسته ی موسیقی معنوی آن در تبیین معانی آیات است.
۴۹.

راهبردهای صفارزاده و مجتبوی در «ابهام زدایی» واژگانی قرآن کریم و میزان بسندگی و پذیرفتگی آنها براساس الگوی گارسس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ترجمه قرآن و حدیث دوره هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۳ 87-128

کلید واژه ها: ترجمه قرآن کریم ابهام زدایی گارسس بسندگی پذیرفتگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۶ تعداد دانلود : ۴۴۰
ترجمه «ابهام» به ویژه در قرآن کریم یکی از چالش برانگیزترین مسائل زبان شناسی است که برای برون رفت از آن انواع راهبردها ارائه شده است. گارسس با بهره گیری از آراء نیومارک ،تکنیک هایی برای ترجمه آن ها ارائه داده و در نهایت براساس این الگو «میزان ویژگی های مثبت و منفیِ بیانگر بسندگی و پذیرفتگی ابهام در متن ترجمه شده» مورد بررسی قرار گرفته است. پژوهش حاضر با رویکردی تحلیلی از نوع مقابله ای، ترجمه های مجتبوی با محوریت سبک ارتباطی و صفارزاده با محوریت سبک آزاد را از جزء سی ام قرآن کریم با هدف بهبود بخشیدن به کیفیتِ متن ترجمه شده به ویژه در چالش های ابهام زبانی، براساس یک نظریه و الگوی علمی، مورد بررسی قرار داده است. سپس با تکیه بر آمار، مقادیر به دست آمده از این تکنیک ها، مقایسه شده و میزان کفایت و مقبولیت هر کدام در ابهام زدایی بخش های مختلف سطح واژگانی شش سوره اول جزء سی ام مشخص گردیده است. برآیند پژوهش بیانگر این است که ترجمه مجتبوی از واژگان چندمعنا و مجازی، بسندگی و پذیرفتگی بالاتری نسبت به صفارزاده برخوردار است. صفارزاده با ارائه متنی مقصدمحور و به دور از ابهام، دچار افزوده های خلاقانه و پیچیده در شفاف سازی ابهام ها شده است؛ به ویژه در واژگان مجازی. اگرچه در برخی موارد که نیازمند «شرح مبسوط» است همچون تلمیحات قرآنی، ترجمه مجتبوی نسبت به صفارزاده کفایت و مقبولیت کمتری به خود اختصاص داده است. به طور کلی براساس الگوی گارسس، راهبردهای مجتبوی از کفایت و مقبولیت بالاتری نسبت به صفارزاده در ابهام زدایی برخوردار است.
۵۰.

بررسی و تبیین وجه تسمیه خطبه اشباح با تکیه بر نظریه یاکوبسن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال هجدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۵۲) 155 - 186

کلید واژه ها: نهج البلاغه خطبه اشباح رومن یاکوبسن نقش گرایی نقش ارجاعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۷ تعداد دانلود : ۱۸۵
رومن یاکوبسن از بنیان گذاران مکتب زبان شناسی نقش گرای پراگ معتقد است که هر ساخت زبانی دارای هدفی است که بایستی با در نظر گرفتن اهداف ارتباطی آن تبیین شود و ساخت های زبانی با توجه به محوریت هریک از شش رکن پیام شامل: گوینده، شنونده، پیام، زمینه پیام، مجرای ارتباطی و اجزای پیام، به ترتیب شش کارکرد، عاطفی، ترغیبی، ادبی، ارجاعی، همدلی و رمزگان دارند. خطبه اشباح متشکل از مجموعه ای از جمله های ارجاعی است که با هدف تعلیمی ایراد شده است؛ در مورد وجه تسمیه این خطبه بین شارحان اختلاف نظرهایی وجود دارد. پژوهش پیش رو با هدف شناخت چرایی نامگذاری خطبه اشباح و اثر فرایند ارتباط کلامی بر این نامگذاری و با فرض این که این نامگذاری در واقع محدودیت ادراکی بشر و علم امام به این امر بوده، سامان یافته است. روش پژوهش، توصیفی تحلیلی با رویکرد زبان شناختی است که در پرتو آن به بررسی ارکان پیام های این خطبه بر اساس نظریه رومن یاکوبسن پرداخته شد تا به این ترتیب به این پرسش پاسخ داده شود که با بهره گیری از کدام ویژگی ارتباط کلامی، امام(ع) این درک را در مخاطب از محدودیت ادراکی بشر ایجاد نموده است؟ در نهایت فرض مذکور اثبات شد و مشخص گردید که امام(ع) با استفاده از امکان صدق و کذب پیام های ارجاعی، موفق به ایجاد درک وجدانی از محدودیت ادراکی بشر در مخاطب گردیده است.
۵۱.

مطالعه تطبیقی بنمایه های سوگ سروده های سعدی شیرازی و شمس الدین کوفی در رثای بغداد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی فارسی و عربی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲ 105-122

کلید واژه ها: ادبیات تطبیقی رثای بغداد سعدی شیرازی شمس الدین کوفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۷ تعداد دانلود : ۳۴۸
بازتاب حمله مغول به سرزمینهای اسلامی از جمله بغداد، حزن و اندوه بسیار عمیقی را در جانهای مسلمانان بر جای نهاد که در این جستار ضمن بررسی بازتاب این فاجعه در شعر دو شاعر (سعدی شیرازی و شمس الدین کوفی)، کوشش می شود تا با رویکردی تاریخی- تطبیقی، بنمایه های سوگ سروده های این دو شاعر مورد تحلیل قرار گیرد تا از این رهگذر به همگونیها و ناهمگونیهای بنمایه سوگ سروده های آن دو در رثای بغداد دست یافت. برایند پژوهش نشان می دهد که هر دو شاعر در بنمایه هایی همچون گریه و افسوس، گلایه از ستم پیشگی روزگار، گرایش به سبک ادبیات پیش از اسلام، زبان عربی و ذکر مفاخر پیشینیان با یکدیگر مشترک هستند و هر دو با زبانی ساده و بی آلایش و در عین حال سرشار از اندوه و حسرت در رثای این شهر و خلیفه آن، مستعصم به نوحه سرایی پرداخته اند.
۵۲.

رهیافتی در بن مایه های ژانر حماسه در شعر قعقاع بن عمرو تمیمی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۲ 195 - 210

کلید واژه ها: ژانر حماسه شعر فتوحات شعر رزمی قعقاع بن عمرو تمیمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۸ تعداد دانلود : ۱۶۲
        ادبیات عربی هیچ گاه از حماسه به معنای یک ژانر ادبی مستقل با قواعد و هنجارهای مشخص، برخوردار نبوده است؛ اما گاه به اشعار و آثاری برمی خوریم که از مضامین و مؤلفه های حماسی برخوردار است. این اشعار بیشتر به صورت چکامه های بلندی هستند که مضمون حماسی در بخش هایی از این چکامه ها - به ویژه زمانی که به فخر می پردازند- دیده می شود. در سروده های شاعران شعر فتوحات در صدر اسلام، گاه با چکامه ها و قطعه هایی برخورد می کنیم که مؤلفه های حماسی در سراسر آن حضور چشمگیری دارد؛ ازجمله شاعران این سبک قعقاع بن عمرو تمیمی را می توان نام برد. اشعار او علی رغم اندک بودن و پراکندگی برای شناخت پاره ای از مهم ترین مؤلفه های شعر حماسی عربی کارساز است. موضوع برخورداری شعر عربی از حماسه از موضوعات مهم و چالش برانگیز در پژوهش های معاصر است. این پژوهش، ضمن تأیید فقدان اثر بلند حماسی در ادبیات عربی، باهدف اثبات پاره ای مضامین و بن مایه های حماسی و حکایت های دراماتیک و پهلوانی در شعر عربی سامان یافته است. ازاین رو پژوهش حاضر کوشیده با روش توصیفی تحلیلی، سه شاخصه مهم ژانر حماسه را در اشعار قعقاع بن عمرو تمیمی، شاعر و مبارز عرب در زمان فتوحات اسلامی، تبیین و تحلیل نماید. نتیجه پژوهش نشان داد که شماری از اشعار حماسی قعقاع از مهم ترین سازه های حماسی نظیر: جنگ و رزم آوری، قهرمان با تمام ویژگی های حماسی آن و سبک پرطنین حماسی، برخوردار است؛ اما  به دلیل رشد در محیطی واقع گرا و اسلامی از خصایص حماسه های اسطوره ای مانند طلسم و جادو، اخترشناسی، وجود جانوران عجیب و اجنّه و پریان و عنصر پیشگویی بی بهره است.
۵۳.

بازشناسی مؤلفه های دگردیسی در ترجمه ابن عربشاه از مرزبان نامه با تکیه بر الگوی وینه و داربلنه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ترجمه در زبان و ادبیات عربی سال یازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۴ 9 - 37

کلید واژه ها: ترجمه الگوی وینه و داربلنه مؤلفه های دگردیسی مرزبان نامه فاکهه الخلفاء

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۶ تعداد دانلود : ۱۲۳
ترجمه، بازسازی و بازآفرینی یک متن در زبانی دیگر است که مستلزم تسلط کامل مترجم به عناصر و دلالت های درون و برون زبانی متن مبدأ و نیز دلالت ها و نشانه های متنی و غیرمتنی زبان مقصد است و به معادل یابی و انتقال واحد ها و صورت های زبانی محدود نمی شود. ارتباط تنگاتنگ میان زبان فارسی و عربی باعث دادوستدهای پرشماری بین این دو زبان شده که از جمله آن ها ترجمه کتاب «مرزبان نامه» سعدالدین وراوینی توسط ابن عربشاه در سده نهم است. ابن عربشاه در ترجمه خود، رویکردی اقتباسی و آزاد اتخاذ کرده و کوشیده با ایجاد دگردیسی و بازآفرینی متن اصلی بر ترجمه خود، لباس تألیف بپوشاند. پژوهش پیش رو با تکیه بر الگوی وینه و داربلنه و با هدف ارزیابی و کیفیت سنجی ترجمه ابن عربشاه و تبیین میزان بهره گیری او از مؤلفه های ترجمه اقتباسی سامان یافته است. با توجه به گستردگی حجم کتاب، باب پنجم آن به عنوان پیکره پژوهش مورد بررسی قرار گرفت. برآیند پژوهش نشان داد که «فاکهه الخلفاء» ترجمه ای اقتباسی از مرزبان نامه است و مترجم با کاربست معادل های همسو با زبان مقصد، جایگزین کردن عبارات ساده به جای ساختارهای پیچیده، افزایش و کاهش معنای واژگان، زبان ترجمه را عادی و طبیعی کرده است. در تطبیق ترجمه ابن عربشاه با الگوی وینه و داربلنه نیز مشخص شد که مترجم از رهگذر ترجمه غیرمستقیم و با بهره گیری از تکنیک های جابه جایی، تغییر بیان، معادل یابی و اقتباس، دگرگفتی دیگر از اثر گرانسنگ «مرزبان نامه» ارائه داده است. مؤلفه جابه جایی پربسامدترین مؤلفه است و دو مقوله اطناب و افزوده سازی بیشتر در سطح عبارت و جمله به کار رفته و اطناب گویی باعث شده در مجموع حجم فاکهه الخلفاء نسبت به مرزبان نامه افزایش یابد. مؤلفه تغییر بیان پس از جابه جایی، پرکاربردترین مؤلفه است.
۵۴.

جستاری در فرایند معادل یابی ساختارهای قسم در ترجمه قرآن

نویسنده:
منبع: پژوهش در آموزش زبان و ادبیات عرب سال سوم زمستان ۱۴۰۰شماره ۴ 79 - 92

کلید واژه ها: معادل یابی ساختارهای قسم تفسیر ترجمه قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۵ تعداد دانلود : ۹۸
بهره گیری از قسم از دیرباز در میان مردم رواج فراوانی داشته و آن را در مواقع ضروری به کار می بندند. این ساختار در قرآن کاربرد فراوانی دارد و در آغاز و میانه سوره ها آمده است. به دلیل تنوع ساختارهای قسم در قرآن، پژوهشگران و مترجمان اهتمام ویژه ای به انواع و کارکردهای آن داشته اند. پژوهش حاضر ضمن بهره گیری از تفاسیر مختلف، معادل یابی ساختارهای قسم سوره های قلم، حاقه، مدَّثر، مرسلات، تین و یس را با روش توصیفی تحلیلی و رویکرد انتقادی در ترجمه های آقایان فیض الاسلام، مشکینی، خرمشاهی، رضایی اصفهانی و معزی نقد و بررسی نموده است. برآیند پژوهش نشان می دهد که معزی ترجمه ای تحت لفظی از آیات ارائه داده و ساختارهایی نظیر «فَلَا أُقْسِمُ» را به صورت منفی ترجمه نموده که از منظر مفسرین قول ضعیف است. او از افزوده سازی و تصریح مراجع ضمایر پرهیز نموده و این رویکرد گاه باعث ابهام ترجمه او شده است. فیض الاسلام و رضایی اصفهانی به عنوان نماینده سبک های آزاد و وفادار ترجمه دقیق تری از ساختارهای قسم ارائه نموده اند و بهتر از سایر مترجمان، تأکیدهای اسلوب قسم نظیر «اِنّ و ل َ» را معادل یابی کرده و به مرجع ضمایر تصریح نموده و تناسب بین قسم ها را رعایت کرده اند. مشکینی و خرّمشاهی نیز درمجموع نسبت به فیض الاسلام، رضایی اصفهانی و معزّی ترجمه ای بینابین ارائه نموده اند.
۵۵.

خوانش مفاهیم اخلاقی نهج البلاغه با تکیه بر استلزام ارتباطی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان پژوهی سال سیزدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۱ 137 - 166

کلید واژه ها: کاربردشناسی اصول همکاری گرایس استلزام ارتباطی معانی ضمنی نهج البلاغه اخلاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۴ تعداد دانلود : ۱۲۶
توجه به مقوله های غیر زبانی در پژوهش های حوزه زبان شناسی، از جمله کاربردشناسی از اهمیت بسیاری برخوردار است. در نظر گرفتن بافت و سیاق و عنصر انسانی همراه با روابط بینافردی در تحلیل متون موجبِ دست یابی به معانی پنهان و ناگفته هایی می شود که اگر چه ظاهراً در کلام مطرح نشده اند، اما جزء جدایی ناپذیر آن به شمار می روند. این ناگفته ها و معانی ضمنی که «استلزام ارتباطی» نامیده می شود، در پی نقض اصول همکاری گرایس (Grice, 1975) به دست می آید. مقاله پیش رو، کوشیده با روش توصیفی تحلیلی و با خوانش کاربردشناختی، استلزام ارتباطی و معانی تلویحی و ضمنی را در دو حوزه اخلاقی آفات زبان و احسان و نیکی در نهج البلاغه مورد بررسی قرار دهد، تا از این رهگذر به فهم و تفسیر دقیق تری از آن ها دست یابد. برای انجام این پژوهش، 71 پاره گفته با موضوع آفات زبان و احسان و نیکی انتخاب شد و مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. برآیند پژوهش نشان داد که امام (ع) با بینشی عمیق و به مقتضای موقعیت و شرایط، بیشتر از واژه ها و تعبیرهایی بهره برده اند که زیرمجموعه استلزام سنج ه ای و عمومی قرار دارد که دو نوع مهم از انواع استلزام به شمار می آیند. در پاره گفته های بررسی شده، فزونیِ استلزام سنج ه ای بر تعیین منزلت و جایگاه مفاهیم مورد نظر اشاره می کند و استلزام عمومی بر میزان اهمیتِ محتوای کلام  دلالت دارد. از میان ویژگی های استلزام نیز این یافته به دست آمد که حذف نکردن استلزام، نشان گر ثبات عقیده و موضع امام علی(ع) در مفاهیم اخلاقی یاد شده است و تغییر ظاهری پاره گفته ها، ناشی از تناسب کلام با موقعیت های گوناگون است.
۵۶.

معادل یابی عناصر فرهنگی در ترجمه ابن عربشاه از مرزبان نامه بر اساس الگوی ایویر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان پژوهی سال چهاردهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴۵ 233 - 267

کلید واژه ها: مرزبان نامه فاکهه الخلفاء و مفاکهه الظرفاء ترجمه عناصر فرهنگی الگوی ایویر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۶ تعداد دانلود : ۱۳۷
ترجمه متون ادبی به عنوان پویاترین جریان در ادبیات، بیش از گونه های دیگر دربردارنده عناصر فرهنگی و بومی است. این امر جایگاه خاصی در پژوهش های ترجمه از منظر نظریه پردازی و راهکارهای ترجمه یافته است. حکایت های مرزبان نامه از جمله متن های برجسته ادبی در ادبیات فارسی است که از عناصر و مقوله های فرهنگی پرشماری برخوردار است که در فرایند بازگردانی، مترجم را با چالش های فراوانی روبه رو می کند. این کتاب در سال 852 قمری با نام «فاکهه الخلفاء و مفاکهه الظرفاء» به قلم ابن عربشاه و با رویکردی مقصدمحور به زبان عربی ترجمه شده است. از آن جاکه انتقال تمام لایه های معنایی یک واژه از زبانی به زبان دیگر کار دشواری است و نمی توان برای هر یک از عناصر فرهنگی در زبان مقصد معادل دقیقی یافت، تبیین هر واژه متناسب با قلمرو معنایی و مضمون فرهنگی نیازمند راهبردهای جامع و متنوع است. بر این مبنا، الگوی ایویر (Ivor, 1991) اساس کار پژوهش پیشِ رو قرار گرفت. ایویر (همان) برای بازگردانی عناصر فرهنگی راهبردهایی مانند وام گیری، تعریف، ترجمه تحت اللفظی، جایگزینی، واژه سازی و حذف ارائه نموده است. پژوهش پیشِ رو، کوشیده به روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر الگوی ایویر (همان)، شیوه های برگردان و معادل یابی عناصر فرهنگی مرزبان نامه را در ترجمه ابن عربشاه نقد و تحلیل کند. با توجه به گستردگی حجم کتاب، باب هفتم، هشتم و نهم آن به عنوان پیکره پژوهش مورد بررسی قرارگرفت. یافته های پژوهش نشان می دهد که مترجم در برگردان و بازآفرینی عناصر فرهنگی بیشتر از شیوه تلفیقی بهره برده و با کاربست این رویکرد، زمینه را برای خواننده عرب زبان در قالب فهم جهان متنی ناآشنا فراهم ساخته و سبب خوانایی ترجمه او شده است.
۵۷.

خوانش ترجمه های صحیفه سجّادیه در پرتو نظریه تعادل زیبایی شناختی ولفگانگ آیزر

نویسنده:
منبع: دعاپژوهی سال اول پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ 1 - 14

کلید واژه ها: صحیفه سجادیه ترجمه دعا آیزر تعادل زیبایی شناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳ تعداد دانلود : ۵۷
اصطلاح تعادل زیبایی شناختی ('Aesthetic Equivalence) به معنای ایجاد تعادل منطقی در ترجمه متن مبدأ و مقصد است که یکی از مفاهیم اساسی در مطالعات ترجمه به شمار می رود. ولفگانگ آیزر (Wolfgang Iser) متفکر و زبان شناس آلمانی از برجسته ترین نظریه پردازان در زمینه تعادل زیبایی شناختی می باشد. او معتقد است که عدم به کارگیری تعادل در ترجمه باعث واکنش های دریافتی گوناگون مخاطبان از متن شده و خواننده از درک نکات زیبایی شناختی متن ترجمه و متن اصلی باز می ماند. هدف تعادل زیبایی شناختی برقراری تعادل میان دو متن ادبی است به نحوی که درجه تفسیرپذیری دو متن یکسان باشد. صحیفه سجّادیه از مهمّ ترین ادعیه شیعه به شمار می رود که امام سجّاد (ع) مناجات ها و نیایش های خود را در آن آورده است. در این میان، دعای چهل و هفتم در موضوع روز عرفه از اهمیّت و جایگاه ویژه ای برخوردار است. پژوهش حاضر با هدف شناخت تعادل زیبایی شناختی متن اصلی و متن ترجمه و میزان توجه مترجمان به این مقوله چهار فراز از ترجمه آقایان الهی قمشه ای، موسوی گرمارودی، انصاریان و آیتی از دعای چهل و هفتم را به صورت هدفمند انتخاب نموده و با استفاده از روش تحلیل محتوا و با رویکرد انتقادی عملکرد مترجمان را مورد سنجش قرار داده است. تحلیلی که از ترجمه چهار فراز منتخب صورت گرفت نشان داد که مفاهیمی همچون تفسیرپذیری متن ترجمه، استعاره و پویایی معنا، از سوی هر چهار مترجم مورد توجّه بوده است. مفهوم تفسیرپذیری متن، در ترجمه های الهی قمشه ای و انصاریان همراه با رویکرد تصریح سازی است و در ترجمه های آنها بیش از متن اصلی خلأهای موجود در متن مبدأ پر شده است. در مقابل استعارات در ترجمه های آیتی و گرمارودی از پویایی بیشتری برخوردار است.
۵۸.

خودشیفتگی و خودستایی در اشعار خاقانی و بشار بن بُرد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات تطبیقی سال نهم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۳۵ 81 - 103

کلید واژه ها: خودشیفتگی خودستایی شعر خاقانی بشار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶ تعداد دانلود : ۵۹
از جمله مفاهیم بازتاب یافته در ادبیات به خصوص شعر پدیده «نارسیسیزم» یا همان خودشیفتگی است که علی رغم انعکاس این زاده احساسات مشترک انسانی در آثار و اشعار اکثر قریب به اتفاق شاعران، شاهد بازتاب چنین پدیده روان شناسانه ای به صورتی گسترده تر و قابل تأمل تر در اشعار برخی از شعرا از جمله خاقانی و بشار بن برد هستیم که خودستایی را به گونه ای گسترده، هنرمندانه و هدفمند در اشعار خویش جای داده اند و شخصیت حقیقی و هنری خود را ستوده اند. در این پژوهش چیستی و چرایی خودستایی در اشعار این دو شاعر نامی ادب عربی و فارسی و وجوه اشتراک و افتراق مشرب فکری آنان بررسی و تحلیل شده، و از این رهگذر، ارزش های حاکم بر فرهنگ ایرانی و عربی که در ظهور و بروز این گونه اشعار مؤثر بوده مورد توجه قرار گرفته است.
۵۹.

تأثیر افق معناییِ مترجم بر متن مقصد در پرتو نظریه زیبایی شناسی دریافت؛ مطالعه موردی سه ترجمه از رمان «موسم الهجره الی الشمال»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ترجمه در زبان و ادبیات عربی سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۶ 37 - 69

کلید واژه ها: زیباشناسی دریافت افق معنایی ترجمه الطیب صالح موسم الهجره الی الشمال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳ تعداد دانلود : ۹۲
نظریه زیبایی شناسی یکی از نظریه های مطرح شده در حوزه نقد ادبی است که تحت تأثیر مکتب پدیدارشناسی توسط پیروان مکتب کنستانس آلمان به وجود آمد. از آنجا که این نظریه، کانون توجه خود را بر خواننده و دریافت او از اثر متمرکز کرده درپی آن است که تعدد افق ها در روند دریافت را براساس استراتژی های مترجمان و تأویل های آن ها در خوانش متن مورد بررسی قرار دهد. رمان «موسم الهجره إلی الشمال» اثر الطیب صالح نویسنده سودانی از برترین رمان های قرن بیستم به شمار می رود و از جایگاه ادبی بالایی برخوردار است. پژوهش حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی و رویکرد مقابله ای و با هدف تبیین عدم قطعیت معنا و فعال بودن مترجم به عنوان خواننده در خوانش متن سامان یافته، خوانش های معنایی متعدد رمان یادشده را در پرتو نظریه زیبایی شناسی دریافت در سه سطح واژه، ساختار و عبارت در سه ترجمه دیویس (عربی- انگلیسی)، غبرائی (انگلیسی- فارسی) و عامری (عربی- فارسی) مورد بررسی قرار داده و به تبیین چگونگی پذیرش متن به اعتبار تثبیت جایگاه هنری اثر در افق های مختلف و غنای آن از مترجمی به مترجم دیگر پرداخته است. برآیند پژوهش نشان داد مترجمی که در واکنش به فضاهای سفید و خلأها، متن را به شکلی طبیعی تأویل و به روزرسانی کند و متناسب با قواعد زبان مقصد، خوانشی صریح ارائه دهد، می تواند بر زیبایی شناسی متن مقصد فائق آید. بر این اساس غبرائی به عنوان خواننده توانسته با پر کردن خلأها متناسب با روح یک فرهنگ از خوانشی ساده به دریافتی منتقدانه گذر کند. مشارکت وی در فرآیند خواندن با تکیه بر افق معنایی خود، هم باعث حفظ زیبایی متن مبدأ شده و هم بر مؤلفه های زیبایی شناختی متن مقصد افزوده است.
۶۰.

أنماط الشخصیه فی روایه «تحت شمس الضحی» لإبراهیم نصرالله(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال هشتم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۳۲ 101 - 123

کلید واژه ها: السرد الصوره الشخصیات الثانویه المناضل الفلسطین المقاومه الرمزیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴ تعداد دانلود : ۵۸
تسیطر علی روایه «تحت شمس الضحی» الخریطه الفکریه والرمزیه للواقع الفلسطینی، وإن الشخصیه تمثل صوتاً یعبر الکاتب من خلاله عن أفکاره وإیدیولوجیته. تتسم شخصیات هذه الروایه بالعمق والرمز، حیث نجد فیها شخصیات یرمز بها الکاتب إلی المقاومه والمناضله من أجل حریه الوطن والمجاهده ضد العدو الإسرائیلی، ویثیر الحب والفرح وقوه الأمل والنخوه القومیه والغیره الدینیه لتحمیس الإنسان الفلسطینی للدفاع عن وطنه. وفی رأیه أن الاحتلال لا یقتصر علی من یرید القضاء علی الأبطال الذین یضحّون بأنفسهم فی سبیل الوطن، وإنما الذین یحاولون استغلال هذه الأبطال ومن ثم القضاء علیهم لینالوا رغائبهم وأهدافهم هم المحتلون أیضا. یرمی هذا البحث إلی تحلیل الشخصیه فی روایه «تحت شمس الضحی» ووصف أبعادها الجسمانیه والنفسانیه معتمدا علی المنهج الوصفی- التحلیلی.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان