حمیدرضا ضرغامی

نوآوری نظامیافته (TRIZ) یکی از روش های حل ابداعی مساله بوده و توسط گنریش آلتشولر روسی با هدف بهبود و سرعت بخشی به کار نوآوران پایه گذاری شده است. یکی از ابزارهای نوآوری نظامیافته چهل اصل ابداعی آن بوده و از تجزیه وتحلیل هزاران سند ثبت اختراع توسط آلتشولر به دست آمده است. هدف این تحقیق بررسی میزان کاربرد آگاهانه و ناخودآگاه پژوهش گران و نوآوران از اصول چهل گانهی TRIZ است. بدین منظور پس از بررسی ادبیات موضوع، با استفاده از مراجع موجود، پرسش نامه ای به منظور سنجش میزان استفادهی پژوهش گران پژوهشکدهی پردازش هوش مند علایم، از اصول ابداعی TRIZ طراحی شد. روش این تحقیق از نوع توصیفی- پیمایشی بوده و در انتخاب نمونه نیز از روش تصادفی ساده استفاده شده است. پرسش نامه ها به وسیلهی نرم افزار اِس پیاِس اِس و با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی تحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان میدهد که بیش تر پژوهش گران به طور ناخودآگاه از اصول چهل گانهی TRIZ در انجام طرح های نوآورانه استفاده کرده اند. هم چنین نتایج نشان میدهند که TRIZ در خلاصه سازی و جمع بندی نتایج نوآوریهای گذشته و سرعت دادن در روند نوآوری پژوهش گران قابلیت بالایی دارد. در پایان براساس نتایج تحقیق، راهکارهایی مبتنی بر TRIZ، برای سرعت دادن به روند نوآوری در پژوهشکدهی جامعهی هدف و سایر مراکز مشابه ارایه شده است.

هدف اصلی این پژوهش، شناسایی عوامل مؤثر بر «مدیریت اثربخش ارتباطات مبتنی بر انگیزش کارکنان دانشی در سازمان های دانش محور» است که پس از بررسی وسیعِ ادبیات موضوع، این عواملْ شناسایی و مدل اولیه ی پژوهش استخراج گردید. رویکرد پژوهش کاربردی و روش اجرای آن توصیفی پیمایشی می باشد. نتایج، نشان داد که اصلی ترین عوامل مدل برای دست یابی به اهداف پژوهش «اعتماد سازمانی، توجه به کیفیت کار و اهمیت دادن به افکار خلاقانه و فعالیت های نوآورانه، سبک های مدیران در ارتباطات و تعاملات با کارکنان دانشی، انجام کار تیمی و پروژه ای اثربخش، وجود اصول و ارزش های اخلاقی فراگیر، ایجاد روندهای پایدار به جای اتکا بر اشخاص» می باشد

تحقیق حاضر با هدف شناسایی رابطه بین فرایندهای مدیریت دانش با توانمندسازی کارکنان سازمان تأمین اجتماعی استان اردبیل انجام گرفته است. در حقیقت سؤال اصلی و اساسی این تحقیق این است که: آیا بین فرایندهای مدیریت دانش و توانمندسازی کارکنان در سازمان تأمین اجتماعی استان اردبیل رابطه وجود دارد؟. به منظور بررسی این سؤال به بررسی مؤلفه های مدیریت دانش بر اساس مدل لاوسون پرداخته شد. همچنین برای بررسی وضعیت توانمندسازی از مدل اسپریتزر استفاده گردید. پرسشنامه استاندارد این دو متغیر، فرایندهای مدیریت دانش و مؤلفه های آن به عنوان متغیر مستقل شامل 24 سؤال و توانمندسازی به عنوان متغیر وابسته شامل 15 سؤال می باشد. جهت آزمون روایی از روش اعتبار محتوا و از نظرهای استادان دانشگاه، استفاده شد. ضریب پایایی پرسشنامه ها 80/0 به دست آمد و چون آلفای کرونباخ پرسشنامه ها بیش از 7/0 به دست آمد، بنابراین هر دو پرسشنامه از پایایی لازم برخوردار بودند. آزمودنی ها 140 نفر از اعضای سازمان تأمین اجتماعی با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده اند. برای تحلیل داده ها از الگوی معادلات ساختاری استفاده شده است. نتایج حاکی از این است که بین مدیریت دانش و توانمندسازی کارکنان سازمان تأمین اجتماعی استان اردبیل رابطه معنی داری وجود دارد.

تعامل دانشگاه-صنعت-دولت به عنوان هسته نوآوری در سطح ملی قلمداد می شود. با توجه به جایگاه حائز اهمیت نانو در پژوهش ها و توجه بالای اسناد بالادستی کشور به این حوزه، در این پژوهش با بهره برداری از قابلیت ابداعی مدلسازی مسائل پیچیده اجتماعی در تریز، به تحلیل تضادهای تعامل ارکان سه جانبه در فرایند نوآوری (از ایده تا تجاری سازی) فناوری نانو پرداخته شده است. روش پژوهش کیفی – تبیینی می باشد. داده های پژوهش با ابزارهای مشاهده میدانی، مطالعه اسناد و مصاحبه با خبرگان کلیدی جمع آوری شده است. استراتژی اصلی پژوهش مطالعه چندموردی بوده است و داده ها با رویکرد توصیف ضخیم، تحلیل تماتیک و مبتنی بر ابزارهای تریز تحلیل شده اند. تعداد 37 مسئله عادی، 63 مسئله ابداعی در میدان پژوهش شناسایی شد. مسائل ابداعی در قالب 94 تضاد فیزیکی و 130 تضاد تکنیکی مدل سازی شدند. در نهایت اولویت مسائل و تضادها با رویکرد منطق پارامتر مشترک و شبکه تضادها در تریزخلاصه سازی و اولویت بندی شدند. پیشنهادهای سیاستی به منظور کاربست مدل های تضاد در سیاستگذاری هوشمندانه ارتقای انسجام ارکان و پیشنهاد پژوهش های متعددی برای آینده ارائه شده است. در این پژوهش برای اولین بار ابزراهای نوآورانه تریز برای تحلیل ابداعی تضادهای مسائل پیچیده اجتماعی (سیاستگذاری علم، فناوری و نوآوری) به خدمت گرفته شده است.

با توجه به اهمیت چشمگیر تعاملات منسجم و هم افزایی ارکان سه گانه دانشگاه- صنعت- دولت، در این پژوهش الگوهای توسعه ارتباطات این سه رکن، به عنوان هسته نوآوری در سیستم ملی نوآوری، بررسی شده است. بدین منظور، ضمن بررسی پژوهش های معتبر ملی و بین المللی، تلاش شده است که با پرداختن به مفاهیم اصلی و سیر تاریخی موضوع پژوهش زمینه آشنایی بیشتر پژوهشگران حوزه سیاست علم، فناوری و نوآوری با این مقولات فراهم شود. بر این اساس ابتدا گونه های مختلف مارپیچ سه جانبه، چهارجانبه، پنج و چندجانبه تبیین شده و علاوه بر معرفی پژوهش های شاخص از آستانه مباحث و ادبیات پژوهشی این حوزه گزارشی به دست داده شده است. ازآنجاکه در حوزه مطالعات تریپل هلیکس دو رویکرد کمّی و کیفی وجود دارد و با توجه به امکان انتشار بیشتر پژوهش های کمّی در مجلات معتبر بین المللی، بررسی کیفی این عرصه از زاویه الگوی تریپل هلیکس کمتر مدنظر قرار گرفته است؛ از همین رو، نظر به وجود منابع کافی برای یادگیری رویکردهای کمّی و محاسباتی این حوزه، در پژوهش حاضر بر توصیف پژوهش ها و مطالعات کیفی تمرکز شده و در پایان پیشنهادهایی برای پژوهشگران ارائه شده است.

با توجه به اینکه استفاده از اطلاعات ثبت شده سوانح گذشته و تجزیه وتحلیل آن در سیاست گذاری های ایمنی و پیشگیری از سوانح بسیار مؤثر است، در این پژوهش، پس از تشکیل بانک اطلاعاتی از داده های واقعی مربوط به سوانح و رخدادهای هوایی هوانیروز در بازه زمانی سال های 1368 تا 1398، با بهره گیری از علم داده کاوی، به ایجاد زمینه های لازم برای تصمیم گیری و تصمیم سازی هوشمندانه برای کاهش سوانح هوایی در هوانیروز پرداخته شده است. روش پژوهش، توصیفی-پیمایشی است و از نرم افزار SPSS (برای تحلیل آماری سوانح) وSPSS Modeler (برای اجرای الگوریتم های داده کاوی و رسم درخت تصمیم) استفاده شد. سوانح هوانیروز در بازه یادشده بر اساس سال، ماه، ایام هفته، نوع وسیله پرنده، محل وقوع سانحه، یگان صاحب وسیله و نیز نوع خرابی منجر به وقوع سانحه و قطعات اصلی صدمه دیده در اثر سانحه بررسی شد. نتایج نشان داد که در حدود نیمی از وقایع به وقوع پیوسته، هیچ گونه آسیبی به وسیله پرنده وارد نشده و حدود ۳۵% حوادث به وقوع پیوسته در دسته بندی رویدادهای پروازی قرارگرفته و تنها 6% از وقایع هوایی منجر به سانحه کلی شده شده اند و در تیرماه با 34+% بیشترین رویدادهای پروازی اتفاق افتاده و خلبانان دارای 15 تا 20 سال تجربه پروازی از ریسک بالاتری نسبت به سایر خلبانان برخورداراند.

هدف: با توجه به اهمیت نظام مسائل در نقشه جامع علمی دفاعی امنیتی جمهوری اسلامی ایران (داجا) از سویی و اهمیت این عامل در کشف و جهت دهی به فعالیت ها از دیگر سو، در این پژوهش به ارائه الگوی فرایندی و نوآورانه (مبتنی بر منطق دانش TRIZ) برای تدوین نظام مسائل آمادی در سازمان های ن.م پرداخته شده است.روش: پژوهش حاضر ازلحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش با شیوه تحلیل محتوای کیفی و مصاحبه نیمه ساختاریافته با خبرگان انجام شده است. پس از بررسی آخرین دستاوردهای علمی در حوزه تدوین شبکه مسائل در منابع معتبر علمی و با در نظر گرفتن شرایط و نیازهای بومی حوزه آماد و پشتیبانی سازمان های نیروهای مسلح، الگوی مفهومی و فرایندی برای تدوین گام به گام نظام مسائل آمادی ارائه شده است. به منظور ارتقای قابلیت کاربست الگو در میدان عمل، علاوه بر تشریح جزئیات بخش هایی از الگو که در فضای فارسی زبان، سابقه چندانی ندارد؛ در بخش پایانی، به تشریح نمونه هایی موردی از مسائل آمادی (با استفاده از نظرات خبرگان) و تدوین مدل های تضاد مسائل پرداخته شده است.  یافته ها: الگوی نهایی پژوهش، شامل چهار فاز عمده می باشد. این چهار فاز عبارت اند از: «آموزش و شناخت»، «ورودی ها و تشکیل بانک مسائل»، «پالایش و دسته بندی» و «ترسیم شبکه مسائل» می باشد که درنهایت الگوی پژوهش پس از تشکیل بانک مسائل، با ورود به فاز دوم در دودسته مسائل عادی و مسائل ابداعی قرار می گیرند و درنهایت اولویت بندی و تعیین روابط هر یک از این دودسته مسائل با الگوریتم پیشنهادی و تشریح شده در فاز سوم الگو سبب شکل گیری دودسته شبکه مسائل عادی و شبکه مسائل ابداعی آماد دفاعی می شوند که درمجموع نظام مسائل آمادی سازمان محسوب می شود.نتیجه گیری: با کاربست مسیر فرایندی الگوی ارائه شده در حوزه آماد و پشتیبانی سازمان های ن.م، نظام مسائل که از اساسی ترین مطالبات ستاد کل ن.م و زمینه ساز رشد و فعالیت هدفمند و هوشمندانه تر سازمان است، حاصل خواهد شد. تاکنون هیچ الگویی با ویژگی فرایندی و کاربردی در فضای فارسی زبان به صورت خاص برای تدوین نظام مسائل منتشرنشده است. لذا نوآوری اساسی پژوهش حاضر این است که این الگو (در جمیع شرایط و متغیرها) برای اولین بار و ویژه بخش آمادی ن.م ارائه شده است.

هدف: هدف از انجام این پژوهش بهبود فرآیند خرید اقلام و تجهیزات در مدیریت زنجیره تأمین سازمان های دریایی و ارائه راهکارهای اولویت بندی شده مناسب به سازمان های دریایی می باشد. جامعه ی آماری شرکت کننده در این پژوهش، شامل 96 نفر از کارشناسان سامانه آمادوپشتیبانی نداجا، 12 نفر خبرگان فرماندهی و معاونت های مرتبط با فرماندهی خرید آمادوپشتیبانی نداجا و 6 نفر از خبرگان عالی نداجا است که به صورت هدفمند انتخاب شده اند. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی- پیمایشی و از نظر رویکرد آمیخته (کیفی–کمی) است. روش جمع آوری داده ها مطالعات کتابخانه ای با بهره گیری از کتاب ها و مقالات علمی تخصصی فارسی و لاتین، پایان نامه ها و جستجو در پایگاه های اطلاعاتی، مستندات، سوابق، کتاب ها و مدارک موجود در معاونت آمادوپشتیبانی نداجا و استفاده از پرسش نامه تائید شده توسط خبرگان عالی برای جمع آوری اطلاعات در روش میدانی به منظور رسیدن به داده های موردنظر است. در تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی و از نرم افزار SPSS و EXCEL و در اولویت بندی راهکارها از آزمون فریدمن استفاده شده است. یافته ها: تعداد 80 راهکار پیشنهادی ابتدایی بعد از نظرسنجی از خبرگان به  24 مورد که دارای فراوانی بالای 50درصد بوده کاهش یافته و سپس با نظرات خبرگان عالی برای اولویت بندی راهکارهای اساسی دسته بندی شده اند. نتایج: نتایج حاصل از این پژوهش استخراج 12 راهکار اولویت بندی شده است که نشان داد برآورد دقیق نیازها و اولویت بندی خریدها بر اساس ضرورت خرید و زمان خرید، پرداخت به موقع مطالبات فروشندگان به منظور افزایش رقابت درفروش و ترغیب فروشندگان به انجام معاملات آتی، مکانیزه شدن سامانه تنظیم اسنادمالی خرید، ارزیابی دقیق و کارشناسانه کیفیت اقلام قبل از بازگشایی پاکت های پیشنهاد ها در مناقصه ها، نظارت دائم بر عملکرد عاملین خرید از سوی مسئولین و انجام خرید نقدی تا حد امکان به منظور استفاده از تخفیفات و غیره از راهکارهای اساسی بهبود فرایند خرید اقلام وتجهیزات در نداجا است.

لجستیک هوشمند یکی از زمینه های پژوهشی به روز است. مبدأ بیشتر فناور ی های نوین در حوز ه ی فناوری اطلاعات و ارتباطات تجاری و نظامی در اختیار سازمان های جاسوسی و امنیتی است. لذا امنیت اطلاعات عاملی حیاتی برای سازمان های نظامی است. با توجه به اهمیت لجستیک هوشمند، توجه پژوهشگران و مسئولان حوزه لجستیک دفاعی به برخی ابعاد آن همچون تشخیص هویت از طریق فرکانس های رادیویی و اینترنت اشیاء جلب شده است. لذا ضروری است که نهادهای امنیتی بتوانند آمادگی واکنش دقیق و علمی برای پاسخ به درخواست صدور مجوزهای لازم (زمان درخواست استفاده از هر یک از فناوری ها توسط یگان های لجستیکی نظامی) کسب نمایند. بر این مبنا در این پژوهش به بررسی و شناسایی الزامات امنیتی مرتبط با پیاده سازی و استفاده از این فناوری ها پرداخته می شود. روش پژوهش حاضر توصیفی- پیمایشی بوده و در تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم افزار اس. پی. اس. اس. استفاده شده است. پس از مرور جامع مبانی نظری و پیشینه پژوهش های انجام شده مرتبط با این حوزه، مدل مفهومی مربوط به الزامات امنیتی، طراحی و سپس با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته به بررسی نظرات خبرگان امنیتی- لجستیکی و استادان این حوزه در یک سازمان منتخب دفاعی پرداخته شد و با توجه به نرمال نبودن داده ها، نتایج آزمون دوجمله ای نشان داد که الزامات شناسایی شده با سطح اطمینان بالای 99 درصد مورد تأیید است. همچنین اولویت الزامات شناسایی شده نیز مشخص شد. از جمله نتایج پژوهش می توان به پذیرش تمام الزامات امنیتی شناسایی شده برای استفاده از فناوری های نوین قابل بهره برداری در لجستیک هوشمند، اشاره کرد. اصلی ترین نوآوری پژوهش حاضر این است که علاوه بر بررسی مبانی و مفهوم سازی برای انجام پژوهش های گسترده در حوزه لجستیک هوشمند و ابعاد آن، برای اولین بار به شناسایی الزامات امنیتی موردنیاز برای استفاده فناوری های این حوزه در سازمان های دفاعی پرداخته است.

 بدیهی است دانشجویانی که سطوح بالایی از مهارت های مورد نیاز بازار کار را در خود پرورش داده اند، با استقبال کارفرمایان برای همراهی در سازمان ها روبه رو هستند. هدف پژوهش حاضر، شناسایی مهارت های مورد نیاز دانش آموختگان مهندسی صنایع جهت ورود به عرصه کسب وکار و سپس رتبه بندی سه دانشگاه علم و صنعت ایران، امیرکبیر و خواجه نصیرالدین طوسی، از لحاظ میزان همخوانی مدل فکری اساتید دانشکده صنایع با مدل ذهنی دانش آموختگان شاغل در بازار کار است. با مطالعه منابع کتابخانه ای و مصاحبه با خبرگان اعم از اساتید دانشگاه و دانش آموختگان شاغل در بازار کار، فهرستی از مهارت های مورد نیاز دانش آموختگان مهندسی صنایع جهت ورود به بازار کار، شناسایی و در قالب یک مدل ارائه می شود. در مرحله بعد با استفاده از روش معادلات ساختاری، به اعتبارسنجی مدل پرداخته شده و در نهایت به رتبه بندی دانشکده های مورد مطالعه پرداخته می شود. نتایج پژوهش نشان داد که مدل ذهنی اساتید با آنچه نیاز واقعی بازار کار است، همخوانی چندانی ندارد. در این بین هر چند شکاف محسوسی بین انطباق نیازهای مهارتی بازار کار و مدل ذهنی اساتید در هر سه  دانشکده مطالعه شده وجود دارد ولیکن بالاترین امتیاز از لحاظ میزان همخوانی مدل ذهنی اساتید و دانش آموختگان موفق شاغل در بازار کار، مربوط به دانشگاه علم و صنعت است. در پایان نیز راهکارهای عمومی و راهکارهای خاص هر دانشکده، جهت همخوانی هر چه بیشتر مهارت های مورد نیاز مهندسان صنایع در دانشگاه و محیط کسب وکار ارائه شده است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل مزیت ساز لجستیک دفاعی ارتش جمهوری اسلامی ایران با رویکرد استفاده بهینه از منابع محدود سازمانی و اولویت بندی این عوامل انجام شده است.روش شناسی: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش، توصیفی - پیمایشی می باشد. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی (مصاحبه) بوده و روایی پرسش نامه به صورت محتوا (صوری) و پایایی آن با آزمون آلفای کرونباخ به میزان0.834 مورد تأیید قرار گرفته است. تکنیک دلفی در دو مرحله بر پایه نظرات 15 نفر از خبرگان آمادی آجا تا رسیدن به اجماع کلی مبتنی بر آزمون ضریب هماهنگی کندال انجام پذیرفت.یافته ها: در مجموع 43 شاخص در شش بعد شناسایی گردیده و37 شاخص تأیید و با استفاده از آزمون فریدمن رتبه بندی شدند که بر اساس نتایج بدست آمده در بین تمامی عوامل، توجه به سه شاخص نیروی انسانی متخصص، سرعت پاسخگوئی و شدت تحرک به ترتیب حائز بالاترین اولویت گردیدند.نتیجه گیری: با بازنگری سیاست گذاری ها و تمرکز بر روی عوامل شناسایی شده، چرخه عملکرد لجستیک دفاعی آجا به میزان چشمگیری بهبود خواهد یافت و منجر به ایجاد مزیت رقابتی پایدار خواهد شد.

هدف: هدف این پژوهش، بررسی و تحلیل پویایی تعاملات بین ارکان سه گانه در تولیدات علمی بخش نانوی ایران با استفاده از مدل تریپل هلیکس می باشد. روش: وضعیت تعاملات پویای 3رکن اساسی دانشگاه-صنعت-دولت، با استفاده از داده های مقالات ISI ایرانی در حوزه نانو، سنجش و تحلیل شده است و با استفاده از رهیافت اطلاعات متقابل و بهره- برداری از نرم افزارهای مربوط به مدل تریپل هلیکس ( th.exe , th4.exe ) به محاسبه و تعیین میزان رسانش عدم قطعیت تعاملات داخلی و بین المللی پرداخته شده است. یافته ها: نتایج پژوهش قابلیت مدل تریپل هلیکس در بهبود سیاست گذاری علم، فناوری و نوآوری را به ویژه در بخش نانو و سایر بخش های فناورانه نشان می دهد. با وجود سرمایه گذاری بالای دولتی و اولویت گذاری اسنادبالادستی کشور در بخش نانو، روند تولیدات علمی ایران در این زمینه وضعیت مناسبی جهت ارتقای نوآوری در کشور ندارد و لازم است که سیاست گذاران امر، ضمن استفاده از نتایج پژوهش حاضر و مبتنی بر بررسی های دقیق علمی انجام شده به اتخاذ تصمیمات لازم جهت پویایی بیشتر تعاملات مربوطه بپردازند.