مسعود تقوایی

دستیابی به معیارهای فنی که با به کار بستن آن ها در مرحله طراحی معماری ساختمان های تجاری بزرگ مقیاس که به عنوان یکی از کاربری های مهم در برنامه ریزی شهری محسوب می گردد، می تواند سطح امنیت شهروندان را در برابر انواع تهدیدات و مخاطرات طبیعی، افزایش دهد و موجب کاهش آسیب پذیری و ارائه استمرار خدمات و فعالیت این ساختمان ها می شود. پژوهش حاضر با ماهیت توسعه ای- کاربردی و روش توصیفی- پیمایشی، به بررسی موضوع در ساختمان های تجاری بزرگ مقیاس پرداخته است. در این پژوهش، برای ارزیابی فضای معماری ساختمان های تجاری بزرگ مقیاس، پنج معیار استمرار فعالیت در شرایط اضطراری، هزینه، تسهیل خروج اضطراری، کاهش اثر انفجار و زلزله در نظر گرفته شده است. این پژوهش، با بهره گیری از روش های Swara و Smart به بررسی موضوع و ارائه مدل جهت ارزیابی آسیب پذیری فضای معماری، پرداخته است. نتایج حاصل از ارزیابی معیارها و شاخص های فضای معماری، نشان می دهد معیارهای قابلیت کاهش اثر انفجار، تسهیل خروج اضطراری، استمرار فعالیت در شرایط بحران، زلزله و هزینه با وزن های ۳۰۵۶/۰، ۲۷۷۸/۰، ۲۳۱۵/۰، ۱۸۵۲/۰ و ۱۵۴۳/۰ در رتبه های اول تا پنجم قرار گرفته اند. با بهره گیری از مدل ارائه شده، می توان فضای معماری ساختمان های تجاری بزرگ مقیاس در برابر تهدیدات و مخاطرات شهری را مورد ارزیابی آسیب پذیری قرار داد و همچنین میزان آسیب پذیری و نقاط ضعف این ساختمان ها در هر شاخص و معیار را بررسی کرد.

بستر طبیعی منطقه ساحلی شمال در کناره دریای مازندران و مجاورت کوهستان البرز الگوی شکلی خاص و متفاوتی را به لحاظ ساختار فضایی این منطقه تحمیل کرده است . با توجه به ساختار هموژنیکی منطقه و همگنی آن ، نقش برنامه ریزی برای کاهش عدم تعادل های موجود درمنطقه ، بسیار تعیین کننده است. از آنجا که در قسمت شرق منطقه ساحلی شمال ، مولفه های اثر گذار کلاً با قسمت های غربی و میانی منطقه تفاوت فاحش و بنیادینی دارد ، شناسایی عوامل موثر در بروز تفاوت های منطقه ای استان گلستان که اساساً با ماهیت وساختار طبیعی خود متفاوت از گیلان ومازندران نه مقصد توریستی و نه مقصد سوداگری زمین می باشد حائز اهمیت است . در این پژوهش با استفاده از روش های اسنادی و پیمایشی و تکنیک دلفی ، عوامل موثردر ایجاد نابرابریهای منطقه ای استان گلستان احصا و ماتریس تاثیرات متقاطع برای بررسی میزان تأثیر عوامل بر همدیگر تکمیل و با بهره گیری از تکنیک های تحلیلی و نرم افزار MICMAC ، کلیدی ترین عوامل موثردر ایجاد نابرابری های استان گلستان شناسایی گردید که این عوامل شامل: توسعه تک بعدی از منظر فضایی ، همگرایی و واگرایی قومی ، قابلیت های محیطی و مهاجرت بوده ودر نهایت راهکارهای مناسب در کاهش عدم تعادل های منطقه ای استان گلستان ارائه شد.

بر اساس نقشه پهنه بندی خطر زلزله در ایران، بخش زیادی از این کشور در محدوده خطر نسبتاً متوسط روبه بالا قرار دارد. از سوی دیگر، دوره های غیرلرزه ای بعضی گسل ها در سده بیستم (حتی آرامشی هزارساله) نشان دهنده لرزه زا نبودن این گسل ها نیست. در این میان، قضاوت شهروندان از خطر باید بر این مبنا باشد که آن ها در منطقه ای زلزله خیز سکونت دارند. براین اساس ضروری است ارزیابی ریسک لرزه ای مناطق مختلف کشور با هدف کاهش خطرپذیری جوامع شهری در اولویت برنامه ریزی ها قرار بگیرد. در پژوهش کاربردی و توصیفی-تحلیلی حاضر، ضمن معرفی دیدگاه ها و مدل های مختلف مرتبط با مفهوم شناسی ریسک و آسیب پذیری، ریسک پذیری لرزه ای شهر نجف آباد بررسی شد. برای این منظور، از پارامترهای گوناگون کمی و کیفی براساس رویکرد تصمیم گیری چندمعیاره و روش تحلیل شبکه (ANP) و ارائه مدل کاربرد داشت. نتایج نشان می دهد حدود 60 درصد مساحت توسعه یافته شهر - که دربرگیرنده ساختمان های خشتی و آجر و آهن است - ریسک پذیری متوسط روبه بالایی دارد. با تطبیق نقشه تراکم جمعیت بر این پهنه، حدود یک چهارم جمعیت شهر (در بعضی قسمت ها با تراکمی بین 70 تا 100 نفر در هکتار) خطرپذیری بالایی دارند.

رشد سریع شهرنشینی و تبعات آن باعث افزایش اثرات مخرب زیست محیطی، عدم تعا دل های اجتماعی و اقتصادی در بسیاری از شهرها و به ویژه کلان شهرها گردیده است. کلان شهر مشهد یکی از این شهرهاست که تحت تأثیر فرآیند رشد سریع، دچار نابرابری در برخورداری از امکانات و فشار بر منابع زیستی است. هدف این مقاله، بررسی شاخص های شهر پایدار در ابعاد مختلف پایداری شهری است. شاخص های شهر پایدار در شش بُعد و 53 متغیر از طریق پرسشنامه و اطلاعات نقشه ای در مقیاس محله ای شناسایی و مشخص گردید. سپس با استفاده از روش ترکیب خطی وزنی (WLC) میزان پایداری محلات شهر با انجام مقایسات زوجی با روش AHP < /span> وزن دهی و رتبه بندی شد. علاوه بر رتبه بندی، محلات بر اساس بیش ترین شباهت درونی و بیش ترین تفاوت بین گروهی با استفاده از تابع Grouping Analysis محلات در 7 دسته ی (خوشه) همگن طبقه بندی گردید. به طورکلی از میزان پایداری در بیش تر ابعاد از مرکز شهر به سمت محلات پیرامون کاسته می شود. بالاترین سطح پایداری در مقیاس محلی در محلات کوی دکتری، گوهرشاد، ارشاد، ولیعصر است. منطقه ی یک با چهار محله، بیش ترین تعداد محلات با پایداری بالا را در خود دارد. محلات کنه بیست، کشاورز، دروی، شهید معقول از پایین ترین سطح پایداری در بین محلات برخوردارند. منطقه ی پنج نیز با چهار محله، بیش ترین تعداد محلات ناپایدار را در بین مناطق شهری دارد.

اهداف: هدف پژوهش حاضر، بررسی عوامل مؤثر بر تحقق شهر الکترونیک و تحلیل فضایی شکاف دیجیتال در نواحی شهر یاسوج می باشد. جامعه آماری پژوهش، کل شهروندان شهر یاسوج می باشند که از این مقدار حجم جامعه، 320 نفر به عنوان نمونه انتخاب شد. روش: روش پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی و میدانی است و برای تجزیه و تحلیل آمار و اطلاعات از نرم افزار AMOS، SPSS و مدل GRA استفاده شده است. یافته ها/ نتایج: نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که در بین نواحی شهر یاسوج، ناحیه 2 با ضریب 962/0 ازنظر شاخص های ICT نسبت به دیگر نواحی دارای وضعیت مطلوب تری است و ناحیه 4، بالاترین میزان شکاف دیجیتال در بین دیگر نواحی را به خود اختصاص داده است. همچنین، نواحی 3 و 2 به ترتیب با وزن های 490/0 و 460/0 از نظر دسترسی به شاخص های ICT در رتبه های بعدی قرار دارند. نتایج حاصل از تحلیل یافته ها نشان می دهد که میانگین شاخص های مؤثر در تحقق شهر الکترونیک در شهر یاسوج با میانگین کلی کمتر از 3، نشان دهنده وضعیت ضعیف خدمات و امکانات ICT شهر الکترونیک در سطح شهر یاسوج می باشد. نتیجه گیری: نتایج مدل نهایی برازش شده معادلات ساختاری نشان داد که در مجموع سه متغیر فاوا در محل کار، فاوا در محل سکونت و زیرساخت های شهرداری الکترونیک به ترتیب با میزان بتای 23/0، 46/0 و 29/0 درصد، به صورت مستقیم باعث افزایش رضایتمندی شهروندان از زیرساخت های ICT شهر الکترونیک خواهد شد، در حالی که متغیر رضایتمندی با میزان 32/0 و سواد الکترونیکی با میزان 67/0 در پذیرش مظاهر ICT شهر الکترونیک تأثیرگذاری مثبت داشته اند.

اهداف:. در این تحقیق هدف بررسی حکمروایی خوب شهری به صورت مطالعه موردی در شهر اراک است . این هدف از طریق شش شاخص مشارکت، اثربخشی و کارایی، ثبات سیاسی و مبارزه با فساد، دسترسی به اطلاعات، قانون مندی و عدالت اجتماعی مطالعه شده است. روش: این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از شیوه پیمایشی (پرسش نامه) در قالب شاخص های حکمروایی خوب شهری انجام گرفته است. جامعه آماری پژوهش را ساکنان شهر اراک در 5 منطقه آن تشکیل داده اند. بر اساس فرمول کوکران حجم نمونه نیز 384 نفر تعیین شد. روش تحلیل، کمی و از طریق آزمون آماری و معادلات ساختاری است. یافته ها/ نتایج: نتایج نشان داد که شش شاخص حکمروایی در شهر اراک در وضعیت نامطلوبی قرار دارند. در بین شاخص های حکمروایی شهر اراک، شاخص اثربخشی و کارآیی با میانگین 36/2 نسبت به سایر شاخص ها بیشترین میانگین یا بهترین وضعیت را دارد. همچنین، دو شاخص مشارکت و دسترسی به اطلاعات در میان مناطق مختلف متفاوت بوده است. در زمینة این شاخص ها منطقه یک شهر اراک به نسبت دیگر مناطق کمترین میانگین یا بدترین وضعیت را داشته است. همچنین، نتایج مدل سازی معادلات ساختاری نیز بر اساس بارهای عاملی، وزن رگرسیونی و شاخص های مختلف برازش نشان داد که شاخص های حکم روایی خوب شهری در شهر اراک در وضعیت نامناسبی قرار دارند و مدل تدوین شده می تواند این موضوع را تأیید کند. نتیجه گیری: با توجه به یافته ها، شهر اراک در وضعیت نامناسبی از شاخص های حکمروایی مطلوب شهری قرار دارد. ادامه این روند نه تنها مشکلات مختلفی را در زمینه مشارکت مردم و تعاملات مختلف برای توسعه شهری به وجود می آورد؛ بلکه برنامه های گوناگون شهری نیز به جایگاه استاندارد و پایداری منجر نمی شوند. بنابراین، مدیران باید به کارگیری شاخص های حکمروایی و اهمیت دادن به آن را سرلوحه برنامه ریزی برای شهر اراک قرار دهند.

فضاهای سبز شهری با ارائه طیف گسترده ای از انواع عملکردها نقش مؤثری را در ارتقاء کیفیت زندگی شهری و دستیابی به توسعه پایدار شهری ایفا می نمایند. از این رو، ارزیابی فضاهای سبز از جمله مهم ترین فرایندهای توسعه شهری جهت برنامه ریزی عدالت محور می باشد. ارزیابی وجوه کمی فضاهای سبز شهری از طریق رویکردهای مرسوم ارزیابی، نظیر رویکرد استاندارد مبنا، قابل انجام می باشد. در این راستا پژوهش حاضر وضعیت و پراکنش فضای سبز عمومی (پارک ها) شهر شیراز در زمان حاضر و تغییرات آن در یک دهه اخیر را بر اساس رویکرد استاندارد مبنا و مبتنی بر اصول توسعه پایدار ارزیابی می کند. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و بر حسب روش شناسی، توصیفی- تحلیلی می باشد. داده های تحقیق از طریق مطالعه اسنادی و برداشت میدانی گردآوری و در محیط های GIS و SPSS اندازه گیری و تحلیل گردیده اند. نتایج تحقیق نشان می دهد که بطور کلی به دلیل توزیع فضایی نامناسب پارک ها در سطح شهر شیراز، ساکنان همه مناطق باید به طور میانگین فاصله ای (600-1200متر) بیش از فاصله استاندارد لازم برای برای پارک های همسایگی و محله ای (400متر) را جهت دسترسی به نزدیک ترین پارک محل سکونت خود بپیمایند. در این میان میزان شاخص دسترسی برای پارک های ناحیه ای و منطقه ای به تفکیک نشان دهنده وضعیت مکانی مطلوب پارک های ناحیه ای و در مقابل ضعف دسترسی به پارک های منطقه ای می باشد. در خصوص شاخص سرانه، با فرض نادیده انگاشتن عدم هماهنگی سرانه پارک ها با جعیت و تراکم آن در مناطق 3، 5، 6، 7، 8 و 9، میان سرانه سایر مناطق با سرانه مطلوب طرح جامع تفاوت محسوسی دیده نمی شود. نتایج یافته ها همچنین نشان می دهد که پراکنش مجموع پارک ها در شهر شیراز خوشه ای بوده و تمرکز به سمت مناطق نسبتا برخوردار سوق پیدا کرده است. علاوه بر برخی ناهماهنگی ها در وضعیت موجود، توسعه فضاهای سبز عمومی در یک دهه اخیر (1393-1380) هرچند به میزان اندک در راستای بهبود شاخص های دسترسی و سرانه و در نتیجه دستیابی به اصول عدالت فضایی بوده، ولی نقش چندان مطلوبی را در تحقق اهداف توسعه پایدار ایفا ننموده است.

استان خراسان رضوی با حدود 456 نقطه گردشگری تاریخی، طبیعی و مذهبی یکی از مناطق جاذب گردشگری کشور است. وجود این جاذبه ها نیازمند توجه و برنامه ریزی است.لذا لازم است با برنامه ریزی از ظرفیتها متناسب با ویژگیهای هر منطقه در جهت توسعه استان استفاده شود.در این نوشتارمنطقه بندی گردشگری خراسان رضوی با توسعه مدل گان(1979) و بهره گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی ارایه شده است.در این فرایند، ابتدا جاذبه های گردشگری استان شناسایی و نقشه های توزیع فضایی آن تهیه شد.پس از آن انواع جاذبه ها در 9 شاخص دسته بندی و بر اساس مدل گان ارزشگذاری ودر نهایت با مدل تحلیل سلسله مراتبی ((AHP استان خراسان رضوی منطقه بندی گردشگری گردید. براساس تقسیمات سیاسی بالاترین امتیاز برخورداری از جاذبه ها با استفاده از تابعZonal Statistics در ArcGIS به ترتیب شهرستان سبزوار، مشهد و نیشابور اختصاص داشت. این طبقه بندی در نهایت براساس وسعت هر یک از شهرستان ها استاندارد و جایگاه واقعی شهرستانها بدست آمد و شهرستانهای بینالود و مشهد بالاترین امتیاز برخورداری از جاذبه ها را براساس مدل به خود اختصاص دادند. علاوه بر این دسته بندی یک منطقه بندی از استان با بهره گیری از تابع Region Group و براساس مجموع ارزش جاذبه ها در پنج پهنه جهت تدوین استراتژی و برنامه های متناسب با آن انجام گرفت.

دولت های بسیاری در سرتاسر جهان نسبت به توسعه و گسترش صنعت گردشگری پزشکی به عنوان یک صنعت استراتژیک ملی و یکی از اشکال تجارت خدمات سلامت مشتاق و در این راستا برنامه ریزی می کنند. با توجه به قابلیت های ایران در این صنعت، پژوهش حاضر باهدف تدوین و اولویت بندی راهبردهای توسعه گردشگری پزشکی منطقه دو سلامت با رویکرد یکپارچه سازی خدمات و در راستای گسترش دهکده های سلامت است. در مرحله اول داده ها با روش تحلیلی - اسنادی (رویکرد تحلیل محتوا)، سپس مصاحبه و پرسشنامه با تعدادی از خبرگان کلیدی بدست آمده و جهت تجزیه وتحلیل آن از نرم افزار - MAXQDA - 18 استفاده شد. در مرحله دوم، داده های بدست آمده از گام قبلی جهت ارزیابی وضعیت موجود منطقه موردمطالعه با استفاده از تکنیک SWOT ، موردبررسی قرار گرفت، سپس با ترکیب دو تکنیک SWOT و DEMATEL فازی در راستای هدف تحقیق انواع راهبردها مشخص و با استفاده از تکنیک AHp اولویت بندی شدند. جامعه آماری مرحله ارزیابی و اولویت بندی شامل 20 نف ر از خبرگان گردش گری سلامت منطقه آذربایجان بوده است. یافته های حاص ل از تلفی ق تکنیک های تصمیم گیری چندمعیاره با مدل SWOT ، نشان داد که در خصوص اولویت بندی استراتژی ها، به ترتیب اس تراتژی ته اجمی( SO ) استراتژی بازنگری ( WO ) در اولویت اول و دوم و استراتژی های تدافعی ( WT ) و تنوع ( ST ) در اولویت های بع دی ق رار گرفتند.

بهبود کیفیت زندگی و رضایتمندی شهروندان از محیط مسکونی شان از اهداف مهم مدیریت شهری است. یکی از سیاست های مسکن در ایران، مسکن سازمانی است، مسکن سازمانی در سطح ملی در زمین های دولتی ایجاد شده است. پس از گذشت سال ها از اجرای آن، ضرورت بررسی نتایج حاصل از این تجربه به لحاظ میزان موفقیت و رضایتمندی در ایجاد کیفیت زندگی احساس می شود. هدف این مقاله ارزیابی میزان رضایتمندی از مسکن های سازمانی و بررسی کیفیت محیط مسکونی آنها با توجه به شاخص های موثر در مسکن پایدار )زیست محیطی، دسترسی، زیرساختی – کالبدی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی( در شهر اصفهان است، حال آن که رضایتمندی، مفهومی چند بعدی دارد و از شاخص های مختلفی شکل می گیرد. این تحقیق از نوع کاربردی و با ماهیت توصیفی – تحلیلی و پیمایشی است. در جمع آوری داده ها و اطلاعات از روش های اسنادی و میدانی و ابزار پرسش نامه استفاده شده است. جامعه آماری، افراد ساکن در مسکن های سازمانی کوی بهار و کوی اساتید شهر اصفهان می باشد. حجم نمونه به روش کوکران، 333 نفر و تعداد 30 نفر کارشناسان و 30 نفر مدیران تعیین شده اند. در این پژوهش از نرم افزار SPSS و روش آزمون خی دو، تحلیل عاملی و تکنیک SWOT استفاده شده اند. بر اساس آزمون خی 2 مقدار sig در بعد کالبدی کمتر از 2620 بوده که بیانگر معناداری فرضیه می باشد بدین معنا که در سه پرسش نامه از بخش کالبدی در تمامی گویه ها رضایت دارند. بر اساس آزمون تحلیل عاملی وضعیت شاخص های شش گانه از نظر ساکنان خانه های سازمانی رضایتبخش است. یافته های حاصل از مدل SWOT 1 به عنوان اولویت نخست و راهبرد تهاجمی با مجموع ضرایب / نشان داد که راهبرد های بازنگری با مجموع ضرایب 77 1/30 در اولویت ثانوی رضایتمندی مسکن قرار می گیرند.

مقدمه: برنامه ریزی و ساماندهی بلایا و مخاطرات ناشی از حوادث انسانی و طبیعی در مدیریت بحران کاربری های شهری اهمیت ویژه ای دارد. از سوی دیگر، در بین کاربری های شهری، بخش آموزش از حساسیت بیشتری برخوردارست. دانش آموزان و کارکنان مدارس و مراکز آموزشی به عنوان اصلی ترین سرمایه های انسانی یک منطقه یا کشور مسلماً باید در برنامه های مدیریت بحران و تخلیه اضطراری جمعیت در اولویت اول امدادرسانی باشند. روش: روش مطالعه در این پژوهش، اسنادی و تحلیلی- پیمایشی است. داده های پژوهش به دو بخش بنیادین و مدیریتی تقسیم شده و در یک دوره زمانی پنج ماهه با مطالعه کل جامعه تحقیق (142 مدرسه ناحیه دو آموزشی اصفهان) جمع آوری شدند که پس از طبقه بندی، محاسبه و ترسیم نمودار در نرم افزار SPSS با استفاده از مدل های کاربردی مانند فرمول سطح بندی تحلیل و نتایج ارائه شد. نقشه ها در محیط نرم افزار ArcGIS ترسیم شده اند. یافته ها: مدارس ناحیه دو آموزشی اصفهان در بخش شاخص های بنیادین دارای وضعیت مناسبی نبوده و آسیب پذیری آنها در بحران های احتمالی زیاد است؛ به عبارت دیگر، در این مراکز فقط وضعیت توزیع جمعیت و سیستم گرمایشی مناسب بوده و سایر معیارهای بنیادی وضعیت مطلوب ندارند. در بخش شاخص های مدیریتی، صرفاً 33 مدرسه تا حدودی استانداردهای مدیریتی دارند و 109 مدرسه باقیمانده، فاقد هر گونه استاندارد می باشند. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاکی از این است که میزان تاب آوری مدارس ناحیه دو آموزشی اصفهان از لحاظ ساختارهای بنیادین و پایه ای ضعیف است از سوی دیگر، مراکز مذکور استانداردهای مدیریتی کافی نداشته و از این رو آسیب پذیری بالایی دارند. در نهایت، وضعیت مدارس مورد مطالعه در حوادث احتمالی با درنظرگرفتن جمیع معیارها (شاخص های بنیادین و مدیریتی) نامناسب، آسیب پذیر و بحرانی است

هجوم جمعیت مهاجر به شهرهای بزرگ و لزوم پاسخگویی به نیازهای جمعیت شهرنشین منجر به گسترش شهر به سمت پیرامون آن و تهدید حریم و محدوده شهر شده که نتیجه آن از بین رفتن اکوسیستم طبیعی اطراف شهرها است. این در حالی است که زمینهای زیادی در درون شهرها از روند توسعه باز مانده و موجب ناکارآمدی نواحی مرکزی شهرها شده اند. هدف پژوهش تبیین ظرفیتهای توسعه میان افزای و ارائه الگوی بهینه توسعه فیزیکی با استفاده از GIS می باشد. روش تحقیق از نوع کاربردی و توصیفی- تحلیلی است و برای گردآوری داده ها و اطلاعات از روشهای کتابخانه ای و مشاهدات میدانی و اسنادی استفاده شده است. که مسائل و کمبود کاربریهای به طور جداگانه برپایه ارزیابی کمی وکیفی بررسی شد و با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS به تجزیه و تحلیل کاربریها پرداخته شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که پتانسیل های در محدوده پر شهر، 4106 هکتار می باشد که شامل کاربریهای حمل و نقل و انبارداری، مخروبه و متروکه، پادگان، ترمینال ها، صنایع، بافتهای یک طبقه و تخریبی می باشد. که از این مقدار 288 هکتار با قطعات یک طبقه اشتراک و همپوشانی دارد که کسر می گردد، بنابراین 3818 هکتار (معادل کل مساحت منطقه 9 شهر شیراز – وسیع ترین منطقه شهری شیراز) به عنوان پتانسیل توسعه در بافت پر شهری وجود دارد که بایستی برای توسعه آتی شهر از آنها استفاده کرد.

جاذبه ها و قابلیت های گردشگری، خصوصاً جاذبه های محیط طبیعی و اکوتوریستی از سرمایه های منحصر به فرد هر کشور و منطقه ای به شمار می روند که شناسایی، طبقه بندی و برنامه ریزی برای آن، جهت توسعه گردشگری و در نهایت توسعه منطقه دارای اهمیت بالایی می باشد. در این پژوهش با روشهای علمی و با استفاده از مدل های AHP, Swot و با کمک نرم افزار SPSS به شناسایی و اولویت بندی توان های محیطی شهر یاسوج در جهت برنامه ریزی توسعه گردشگری شهری پرداخته شده است. نتیجه پژوهش حاضر نشان می دهد شهر یاسوج می تواند سالیانه پذیرای جمع کثیری از گردشگران داخلی و خارجی باشد که این امر باعث اشتغال زایی و افزایش درآمد مردم و در نهایت باعث توسعه گردشگری می شود. با توجه به نتایج، وجود چشم انداز های زیبا و منحصر به فرد از جمله پارک های طبیعی و جنگلی در نواحی روستایی اطراف و در کنار رودخانه ها مانند پارک جنگلی یاسوج، تنگ مهریان، تنگ گنجه ای و غیره به عنوان نقاط قوت جهت برنامه ریزی توسعه توریسم شهر یاسوج، رتبه اول را به خود اختصاص داده است. نامناسب بودن و عدم کفایت تسهیلات بهداشتی نیز به عنوان نقطه ضعف، مهم ترین عامل در نظر گرفته شد. هم چنین کارشناسان، تخریب محیط زیست را مهمترین عامل تهدید جهت برنامه ریزی توریسم در منطقه، به حساب آوردند. افزایش توجه دولت به سرمایه گذاری در بخش گردشگری یاسوج نیز به عنوان فرصت جهت برنامه ریزی توسعه توریسم شهر یاسوج، رتبه اول را به خود اختصاص داده است. نتایج حاصل از AHP نشان داد معیار فاصله از مسیر ارتباطی اولویت اول و معیار ارتفاع اولویت آخر را در برنامه ریزی توریسم به خود اختصاص می دهد.    

ماهیت جغرافیایی ایران طوری است که همیشه مورد تهدید مخاطرات طبیعی قرار می گیرد. حوادث و بلایای طبیعی از مهم ترین دغدغه ها و نگرانی های زندگی بشر است. واحد های اداری به عنوان یکی از عناصر مهم شهری می تواند در مواقع بحرانی نقش مهمی در شهرها ایفا نمایند. از جمله به عنوان مدیریت، سازماندهی امور نجات، انبار داری، اسکان و پناهگاه های آسیب دیدگان از آن ها استفاده شود. پژوهش حاضر با توجه به اهمیت دانش مدیریت بحران و تأکید آن بر ساختمان های اداری در خصوص سنجش میزان آسیب پذیری این ساختمان ها در مواقع بحرانی تدوین شده است. در این پژوهش ساختمان های اداری شهر اصفهان شامل: مخابرات، آتش نشانی، اداره برق، شهرداری، آموزش و پرورش، شرکت گاز و ... مورد بررسی قرار گرفته اند. تاکنون در شهر اصفهان مطالعه ای در خصوص ارزیابی وضعیت ساختمان های اداری صورت نگرفته است و از یافته های پژوهش می توان برای ساماندهی و بهسازی ساختمان های اداری شهر اصفهان بهره جست. روش این پژوهش توصیفی، تحلیلی و پیمایشی است، ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته است که بر اساس ادبیات، پیشینه و اهداف تحقیق تنظیم شده است. در تحلیل داده ها از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی AHP برای رتبه بندی ادارات استفاده شده است. از نرم افزار GIS نیز برای ترسیم نقشه ها بهره گرفته شده است. نتایج نشان می دهد که 7.9 درصد ادارات آسیب پذیری بسیار کم، 80.3 درصد آسیب پذیری کم، 10.1 درصد آسیب پذیری متوسط، 1.1 درصد آسیب پذیری زیاد و 6. درصد آسیب پذیری بسیار زیاد است. از میان ادارات مورد بررسی کمیته امداد و مدیریت شهرستان کم ترین آسیب پذیری و ساختمان قدیم شهرداری منطقه 3 بیشترین آسیب پذیری را دارا هستند.

مطالعات آمایش سرزمین در ایران سابقه ای بیش از هفت دهه برنامه ریزی را تجربه کرده است، ولی در رویکردی کلی هیچگاه به مرحلة اجرا گذاشته نشده و اراده ای جدی برای عملیاتی شدن آن تاکنون مشاهده نشده است. بنابراین، این پژوهش با توجه به اجرایی نشدن اکثر طرح های آمایشی استانی، با هدف شناسایی عوامل مؤثر در اجرایی شدن طرح های آمایش استانی (در استان تهران) انجام گرفته است. نوع پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و توسعه ای، و از نظر روش بررسی، توصیفی و تحلیلی با تکنیک دلفی بوده است. جمع آوری اطلاعات با ابزار پرسشنامه انجام گرفت. تحلیل داده ها در این پژوهش با روش تأثیرات متقابل، و محاسبات پیچیدة ماتریس تأثیرات متقاطع با نرم افزار میک مک انجام گرفت. نتایج این پژوهش نشان داد، عوامل مؤثر در رویکرد اجرای طرح آمایشی استان تهران شامل توجه به قطبیت سیاسی منطقه، قطب رشد بودن شهر تهران در این استان، و قرارگیری در کریدورهای شرق به غرب و شمال به جنوب، و لزوم تعامل استان با مناطق همجوار است. در نهایت، راهکارهای مناسب برای رفع موانع موجود و اجرای برنامه ریزی آمایشی در استان تهران پیشنهاد شد.

امروزه شهرها به مکان تمرکز فقر تبدیل شده اند. بر همین اساس هدف پژوهش حاضر، ارزیابی فقر شهری در شهر جدید هشتگرد جهت برنامه ریزی بهتر برای ساماندهی، توانمندسازی و افزایش کیفیت زندگی و مکانی آن است. پژوهش حاضر از نوع کاربری و به روش توصیفی تحلیلی است. نتایج تحقیق نشان می دهد که در شهر جدید هشتگرد 1732 بلوک معادل 9/85 درصد از طبقه خیلی فقیر و تعداد 141 بلوک معادل 7 درصد در زمره طبقه فقیر هستند. افزون بر این، طبقه متوسط متشکل از 112 بلوک معادل 6/5 درصد می باشد و همچنین تعداد 25 بلوک معادل 2/1 درصد طبقه مرفه و 6 بلوک معادل 3/0 درصد طبقه خیلی مرفه قرار دارند. پایگاه اقتصادی اجتماعی اکثریت جمعیت شهر جدید هشتگرد در زمره اقشار فقیر و تهیدست قرار دارند. چنانچه اقشار «خیلی فقیر (85 درصد) و فقیر (7 درصد)» مجموعاً 92 درصد این شهر را تشکیل می دهند و طبقه متوسط زوال یافته یا عملاً نابود شده است (5 درصد). طبقه مرفه و خیلی مرفه نیز 5/1 درصد شهر جدید هشتگرد را شامل شده اند. همین طور بین فقر و محدوده های مسکن اقشار کم درآمد رابطه مستقیمی وجود دارد چنانکه به ترتیب فقر در فازهای 7، 4، 3، 2 و 1 شهر جدید هشتگرد بیشترین فراوانی و تمرکز جغرافیایی را دارد.

مناطق شهری بسیاری به وسیله مخاطرات مرکب مورد تهدید قرار می گیرند که منجر به ایجاد آسیب های جدی به انسان ها ، ساختمان ها و زیر ساخت ها می گردد. این مسأله متأثر از تحولات مرتبط مانند شهرنشینی، ساخت و سازها در مناطق با آسیب پذیری بالا می باشد. مهمترین هدف در این مطالعه، توسعه رویکردی شاخص محور می باشد که بستری را برای ارزیابی آسیب پذیری در خصوص مخاطرات مرکب (حریق در پی زلزله )فراهم می نماید. مدل شاخص محور ارائه شده، بر اساس انتخاب مشخصات رتبه هایی می باشد که شاخص های آسیب پذیری کالبدی و انسانی را در محدوده مورد مطالعه مطرح می نماید. کاربرد مدل   PTVA [1] ، در محدوده ای از شهر شیراز می باشد. تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده بر اساس نوع و هدف مطالعه با توجه به روش های آماری و مبتنی بر مشخصات ارزیابی ریسک کمی با استفاده از نرم افزارهای   HAZUS & GIS و تجزیه و تحلیل آسیب پذیری معیار محور ( RVI [2] ) می باشد، یافته ها در برآورد سطوح آسیب پذیری کالبدی و انسانی(تلفات) نهایی حاکی از این می باشد که 69 ساختمان با مساحتی برابر 47523.64متر مربع از محدوده مورد مطالعه دارای سطح ریسک گسترده و کامل می باشند. [1]- Papathoma Tsunami Vulnerability Assessment [2]- Relative Vulnerability Index (RVI)

توجه به رویکرد اجرایی آمایش سرزمین در کشور با رویکرد همه سونگر در چارچوب توسعه فضایی در سال های اخیر سبب شده که در برنامه های توسعه چهارم به بعد، جهت هماهنگی در امور عمرانی و توسعه ای بین استانی از دیدگاه آمایش سرزمین، ایجاد نهادهای هماهنگ کننده و تعیین وظایف آن ها در سطح فرااستانی مورد نظر قرار گیرد . با این مصوبه تکلیف و جایگاه مطالعات آمایشی استان های کشور در کلان مناطق مشخص شده و اقدامات منطقه ای پس از انجام مطالعات آمایش استان ها و توجه به رویکرد اجرایی آن ها محقق خواهد شد . براساس منطقه بندی آمایشی مصوب هیأت وزیران در سال 1389، جایگاه استان قم در منطقه البرز جنوبی و در کنار استان های تهران، البرز، قزوین، زنجان، مرکزی و سمنان قرارگرفته است. استان قم با توجه به موقعیت جغرافیایی خود در مجاورت استان تهران به عنوان یکی از پر تراکم ترین استان کشور از یکسو و قرار گرفتن در شمال استان اصفهان، از سوی دیگر می تواند هدف مناسبی برای زمینه سازی هماهنگی های بین استانی کلان منطقه البرز جنوبی یعنی مکانی برای جذب سرمایه گذاری های متمایل به این مناطق به ویژه تهران باشد. برای نیل به این مقصود عوامل مؤثر در رویکرد اجرایی برنامه ریزی فضایی استان قم به عنوان مطالعه موردی مورد بررسی قرار گرفت تا پرسش هایی که برای محقق مطرح شده پاسخ داده شود. در این مقاله با به کارگیری تکنیک دلفی برای گردآوری داده ها، با روش توصیفی – تحلیلی و از طریق تحلیل ماتریس تأثیرات متقاطع باکمک نرم افزار میک مک، عوامل کلیدی و اثرگذار در رویکرد اجرای طرح آمایشی استان قم مشخص شد. مهم ترین عوامل شناسایی شده عبارتند از: مرکزیت مذهبی – سیاسی قم، همجواری با پایتخت و نیز وجود مناطق کویری که ظرفیت بالایی جهت تبدیل شدن به عوامل کلیدی را داراست، همچنین پارامترها و متغیرهای مؤثری چون نقش تعاملات بین استانی، وجودمنطقه ویژه اقتصادی سلفچگان و جایگاه استان درکریدور ارتباطی شرق به غرب کشور نیزبه کمک فنون یادشده شناسایی شدند که با توجه به میزان تأثیرگذاری آن ها بر اجرایی شدن برنامه ریزی فضایی در استان قم، راه کارهای مناسب برای رویکرد  اجرایی برنامه ریزی فضایی استان قم پیشنهاد شد.