پیمان حسنی ابهریان

مقدمه: یافته های مطالعات بالینی، ژنتیکی و مدل حیوانی نشان داده اند که گیرنده های ((NMDA) N-methyl-D-aspartate) ممکن است نقش فعالی در بروز بسیاری از اختلالات اعصاب و روان داشته باشند و نقص درگیرنده های NMDA منجر به اختلال در تمرکز و بروز رفتار های تکانشگری می شود. سطح بیان پروتئین های NR1 و NR2 که از زیرواحد های اصلی گیرنده های NMDA می باشند در این مطالعه مورد سنجش قرار گرفت. روش کار: ابتدا آزمون K-SADS و تست هوش ریون گرفته شد، سپس آزمودنی ها در تعداد 70 نفر در دو گروه افراد مبتلا به بیش فعالی (50 نفر) با همسالان خود در گروه کنترل (20 نفر) وارد مطالعه شدند. تست IVA-2 انجام گرفت و از هر دو گروه، نمونه خونی گرفته و با استفاده از روش وسترن بلاتینگ، بیان زیرواحدهای NR1 و NR2 محاسبه گردید. یافته ها: نتایج نشان دادند، غلظت پروتئین های NR1 و NR2 در خون افراد دارای بیش فعالی به مقدار قابل توجه ای کمتر از همسالان خود در گروه کنترل می باشد. با توجه به نمرات بهره تمرکزی در تست IVA-2 که نشان دهنده کاهش بهره تمرکزی در افراد گروه آزمایش به نسبت گروه کنترل بود پس مشخص می کند که غلظت پایین تر زیرواحدهای NR1 و NR2 می تواند باعث کاهش بهره تمرکزی و نیز کاهش زیرواحدهای شناختی باشد. نتیجه گیری: این اختلاف معنا دار در نتایج این مطالعه، اثربخشی بیان زیرواحدهای NR1 و NR2 در گیرنده های NMDA و در نهایت سیستم گلوتاماترژیک را در اختلال نقص توجه و بیش فعالی، شدت آن و علائم شناختی مرتبط با آن، مشخص می کند که در نهایت می تواند منجر به تبیین مجدد مسیر دارویی و ایجاد پروتکل های درمان توان بخشی در این اختلال گردد.

مقدمه: تحریف های شناختی که به عنوان باورهای غیرمنطقی یا نادرست نیز شناخته می شوند، موجب تداوم اختلال قمار و احتمالا علت آن هستند. این مطالعه با هدف پیش بینی تأثیر تحریف های شناختی و شدت قمار بر ولع افراد مبتلا به اختلال قمار با نقش تعدیل کننده سابقه مصرف مواد صورت گرفته است. روش کار: در این مطالعه 337 نفر از ساکنین شهرهای تهران و زنجان طی سال های 1400 تا 1401 مورد بررسی قرار گرفتند. مقیاس های سنجش ولع قمار (GACS)، تحریف های شناختی قمار (GRCS) و شدت اختلال قمار (PGSI) جهت ارزیابی ها به کار رفته است. یافته ها: مدل یابی معادلات ساختاری نشان داد ضریب تبیین متغیر ولع 376/0 است. پنج فرضیه این مطالعه عبارت بود از: شناختی قمار بر میزان ولع قمار تأثیر دارد (0/622β=، 0/001P=)، سابقه مصرف مواد بر میزان ولع قمار تأثیر دارد (0/261β=، 0/182=P)، شدت قمار بر ولع قمار تأثیر دارد (0/004β=، 0/441=P)، سابقه مصرف مواد بر ارتباط میان شدت قمار و ولع قمار تأثیر تعدیل کننده دارد (0/031β=، 0/087=P) و سابقه مصرف مواد بر ارتباط میان تحریف های شناختی و ولع قمار تأثیر تعدیل کننده دارد (0/688β=، 0/355=P). شدت اختلال قمار و تحریف های شناختی قمار مستقیماً پیش بینی کننده ولع در افراد مبتلا به اختلال قمار هستند. در افرادی که سابقه مصرف مواد داشته اند، قدرت پیش بینی افزایش یافته و در محدوده متوسط رو به بالا قرار می گیرد. همچنین، سابقه استفاده از مواد به تنهایی یا همراه با تحریف های شناختی نمی تواند پیش بینی کننده ولع قمار باشد؛ اما تحریف های شناختی به همراه اختلال شدید قمار می توانند تجربه ولع شدیدتری را در قماربازان ایجاد کنند. نتیجه گیری: نتایج به دست آمده نشان داد سابقه مصرف مواد می تواند موجب شدت بیشتر ولع نسبت به قمار در افراد مبتلا به اختلال قمار شود.

مربیگری ADHD بر تعیین هدف آکادمیک، نظارت بر پیشرفت، تقسیم پروژه های بلندمدت با دنباله ای از تکالیف خاص و قابل مدیریت است. با اجماع در حال ظهورکه ADHD را به عنوان یک اختلال در عملکرد اجرایی می داند؛ در میان مداخلات به کار رفته درADHD، مربیگری ممکن است مناسب تر از مدل های درمانی سنتی باشد، و مطمئناً می تواند مکمل هرگونه مداخله ای باشد. مطالعه حاضر با هدف اثر بخشی مربیگری عملکردهای اجرایی بر بهبود نقص توجه پایدار و مهارت برنامه ریزی در بزرگسالان دچار اختلال بیش فعالی -نقص توجه صورت گرفته است. در این مطالعه ۱7 فرد بزرگسال مبتلا به اختلال بیش فعالی و نقص توجه به تشخیص روان پزشک و ارزیابی صورت گرفته با مقیاس نارسایی در کنش وری اجرایی بارکلی – نسخه بزرگسال به شیوه دسترس انتخاب و پس از بررسی معیارهای ورود، وارد این مطالعه شدند. برای افراد مشارکت کننده در این پژوهش 11جلسه یک ساعته مربیگری عملکردهای اجرایی، اجرا شد و مشارکت کنندگان پیش و پس از دریافت این مداخله با استفاده از مقیاس های برج لندن و عملکرد پیوسته دیداری شنیداری مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج به دست آمده نشانگر تفاوت معنادار (0/05p≤) در متغیرهای توجه دیداری و شنیداری، توجه دیداری و شنیداری پایدار و متغیر زمان انجام بوده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد، می توان مربیگری عملکردهای اجرایی را به عنوان یک روش مداخله به تنهایی و یا در ترکیب با سایر مداخلات برای بهبود اختلال توجه در افراد مبتلا بهADHD به کار برد.

کودکان دارای اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی در کارکردهای اجرایی همچون انواع توجه، بازداری پاسخ و سرعت پاسخ دهی با مشکلاتی مواجه هستند که به منظور بهبود آن به برنامه های آموزشی و درمانی نیاز دارند. از میان روش هایی که بدین منظور طراحی شده اند، توانبخشی شناختی روش نوینی است که اثربخشی آن در مطالعات مختلف بررسی شده است. هدف این مطالعه بررسی تاثیر توانبخشی شناختی مبتنی بر رایانه بر بهبود کارکردهای اجرایی دانش آموزان دارای اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی است. طرح پژوهش از نوع شبه آزمایشی با پیش آزمون - پس آزمون و گروه کنترل است. نمونه پژوهش شامل 30 دانش آموز دارای اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی بوده است که بصورت در دسترس و بر اساس ملاک های ورود از بین مراجعه کنندگان به مراکز درمانی انتخاب شدند . از این تعداد 15 نفر در گروه آزمایشی و 15 نفر در گروه کنترل قرار گرفتند. گروه آزمایشی به مدت 15جلسه آموزش و توانبخشی شناختی مبتنی بر رایانه دریافت نمودند. ابزارهای پژوهش عبارتند از: آزمون عملکرد پیوسته دیداری – شنیداری ( IV A ) ، آزمون هوش ماتریس های پیش رونده ریون برای کودکان 5 تا 9 سال ، پرسشنامه مقیاس رتبه بندی سوانسون ( SNAP-IV )، نرم افزار توانبخشی شناختی کاپیتان لاگ . داده های به دست آمده با روش تحلیل کوواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که توانبخشی شناختی به وسیله بازی رایانه ای موجب بهبودی کارکردهای اجرایی، متغیرهای بازداری پاسخ، توجه مداوم، توجه متمرکز و توجه انتخابی در کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی شده است. ولی در دو متغیر سرعت پاسخ دهی و توجه تقسیم شده، تاثیر قابل ملاحظه ای نداشته است.

باتوجه به نقش مهم استعاره های مفهومی در درک مفاهیم انتزاعی در دوران رشد، پژوهش حاضر با هدف طراحی و هنجاریابی آزمونی از استعاره های مفهومی بدن مند در زبان فارسی برای بررسی فرایند درک مفاهیم انتزاعی کودکان سالم 5 تا 7 ساله فارسی زبان انجام شد. در این پژوهش، ابتدا 171 استعاره مفهومی بدن مند رایج در زبان فارسی امروز مربوط به 4 اندام حسی حرکتی گوش، چشم، دست و پا از منابع و فرهنگ های فارسی امروز استخراج شد و درک مفاهیم انتزاعی به کمک استعاره های مفهومی در 30 کودک 5 تا 7 ساله سالم دارای رشد طبیعی بررسی شد. براساس نتایج 39 استعاره ای که بالای 30 درصد پاسخ درست داشتند انتخاب شدند. در مرحله بعد آزمونی متشکل از دو بخش دیداری و شنیداری براساس این 39 استعاره طراحی شد و درک مفاهیم انتزاعی در 200 کودک 5 تا 7 ساله فارسی زبان بررسی شد. براساس نمره میانگین به دست آمده در دو گروه سنی و باتوجه به روند رشد مفاهیم انتزاعی، کودکان 6 تا 7 ساله نسبت به کودکان 5 تا 6 ساله عملکرد بهتری در درک مفاهیم انتزاعی داشتند و تفاوت معناداری وجود داشت. همچنین، یافته های پژوهش نشان داد که کودکان در پاسخ به آزمون شنیداری در مقایسه با آزمون دیداری عملکرد بهتری داشتند، ولی در درک مفاهیم انتزاعی بین دختران و پسران تفاوت معناداری وجود نداشت. نتایج پژوهش حاضر را می توان در توان بخشی و درمان اختلالات مربوط به درک مفاهیم انتزاعی استفاده کرد.

هدف: هدف مطالعه حاضر مقایسه درمان ذهن آگاهی و بازتوانی شناختی بر ولع مصرف و بدتنظیمی هیجانی در مصرف کنندگان مواد شهر تهران بود. روش: این مطالعه یک طرح نیمه آزمایشی با پیش آزمون-پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش سوء مصرف کنندگان مواد مراجعه کننده به کلینیک های تخصصی درمان سوءمصرف مواد در شهر تهران بود. تعداد 47 نفر از میان این جامعه به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (گروه ذهن آگاهی=16 نفر و گروه بازتوانی شناختی=15 نفر) و یک گروه کنترل (16 نفر) به عنوان نمونه مطالعه گمارده شدند. یک گروه آزمایش 8 جلسه درمان ذهن آگاهی و گروه دیگر آزمایش 12 جلسه بازتوانی شناختی را دریافت کردند. گروه ها با مقیاس ولع مصرف و مقیاس دشواری در تنظیم عواطف مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده ها با استفاده از تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر مختلط تحلیل شدند. یافته ها: نتایج بیانگر آن بود که ذهن آگاهی و بازتوانی شناختی بدتنظیمی هیجانی و ولع مصرف را در دو گروه آزمایش به طور معنا داری کاهش دادند و ذهن آگاهی درکاهش ولع مصرف اثربخشی بالاتری داشت. نتیجه گیری: درمان مبتنی بر ذهن آگاهی و بازتوانی شناختی با کاهش وسوسه مصرف و دشواری در تنظیم هیجان می توانند مداخلات درمانی مناسبی جهت بهبودی افراد وابسته به مواد باشند.

زمینه: بیماری ایدز تا سال ۱۹۸۱ ناشناخته بود و در سال ۱۹۸۴ مشخص شد که ویروس اچ آی وی HIV عامل این بیماری است. مدل های متعددی از جمله رویکردهای اجتماع محور و برنامه های پیشگیری مثبت به منظور افزایش سازگاری با بیماری و بهره مندی از راهبردهای مقابله ای برای پیشگیری از ابتلا افراد دارای اچ آی وی HIV به ایدز AIDS تدوین شده است ولیکن هیچ کدام به موضوع تبعیت از درمان در این بیماران با استفاده از رویکردهای پیش گفت نپرداخته اند، اما این پژوهش درنظر دارد به بررسی روابط ساختاری مدل اجتماعی سازگاری و رویکرد پیشگیری مثبت با بررسی نقش میانجی گر راهبردهای مقابله ای برای بررسی تبعیت از درمان در افراد تحت پوشش باشگاه های مثبت سازمان بهزیستی بپردازد. هدف: این پژوهش با هدف تعیین رابطه علّی روش های اجتماع محور سازگاری برای پیشگیری مثبت بر اساس تبعیت درمانی با میانجی گری راهبردهای مقابله ای در بیماران مبتلا به اچ آی وی انجام شد. روش: پژوهش حاضر از نوع پژوهش های کاربردی و در چهارچوب طرح های همبستگی و معادلات ساختاری بود. جامعه آماری این مطالعه شامل تمامی بیماران مبتلا به ایدز در شهر تهران در سال 1398 بود که تعداد 250 نفر از آنان با نمونه گیری هدفمند از نوع در دسترس از بین بیماران مراجعه کننده به باشگاه های مثبت تحت نظارت سازمان بهزیستی به عنوان نمونه انتخاب شدند. به منظور جمع آوری داده ها از پرسشنامۀ سبک های مقابله ای (لازاروس و فولکمن، 1984)، پرسشنامۀ سازگاری روانی - اجتماعی با بیماری (دروگتیس و دروگتیس، 1990) و پرسشنامۀ تبعیت درمانی (سیدفاطمی، رفیعی، حاجی زاده و مدانلو، 1397) استفاده شد. ارزیابی مدل مفهومی با روش الگویابی معادلات ساختاری انجام شد و برای آزمودن روابط غیرمستقیم، روش بوت استراپ (با استفاده از نرم افزار AMOS-21 ) به کار رفت. یافته ها: مدل پیشنهادی پس از تصحیح، برازش قابل قبولی با داده ها دارد و همه مسیرهای مستقیم از لحاظ آماری معنادار بودند (0/05 < P ). همچنین، همه مسیرهای غیر مستقیم (رابطه روش های سازگاری برای پیشگیری مثبت و تبعیت درمانی از طریق راهبردهای مقابله ای) معنادار بود (0/05 < P ). مسیر غیر مستقیم، تبعیت درمانی بر سازگاری روانی - اجتماعی با میانجی گری راهبردهای مقابله ای در افراد مبتلا به اچ آی وی با توجه به روش برآورد بوت استرپ مورد تأیید واقع گردید. علاوه براین، نتایج نشان داد تبعیت درمانی (0/001 > P ) و راهبردهای مقابله ای (0/002 > P ) بر سازگاری روانی - اجتماعی افراد مبتلا به HIV اثر مستقیم دارد و تبعیت از درمان باعث سازگاری روانی - اجتماعی و به تبع آن بهره گیری از شیوه های مناسب و فعال مقابله با فشار روانی است و رفتار مقابله ای مسئله مدار را تسهیل می نماید. نتیجه گیری: بر اساس رویکرد اجتماع محور و روش های سازگاری انجام شده درباشگاه های مثبت سازمان بهزیستی، بیمارانی که راهبردهای کنارآمدن را با رویکرد پیشگیری مثبت دنبال کرده بودند، تبعیت از درمان آسات تری را تجربه کردند که احتمالا می تواند از تبدیل شدن اچ آی وی به ایدز در این بیماران پیشگیری نماید .

مقدمه: هدف پژوهش حاضر مقایسه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و توان بخشی شناختی حافظه فعال بر اضطراب و افسردگی در دختران مجرد 25 تا 35 سال بود. روش کار: روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری و با گروه گواه بود. جامعه آماری این پژوهش شامل تمام دختران مراجعه کننده به مراکز روان شناختی و مشاوره شهرستان سبزوار در سال 1398 بودند که از این مراجعان 45 نفر به صورت در دسترس انتخاب و با تصادفی سازی در 2 گروه آزمایش و 1 گروه گواه قرار گرفتند. شرکت کنندگان در پژوهش حاضر برای پیش آزمون_پس آزمون، پیگیری مورد ارزیابی قرار گرفتند و به پرسشنامه چهار سامانه ای اضطراب و پرسشنامه افسردگی بک پاسخ دادند. شرکت کنندگان دو گروه مداخله تحت 8 جلسه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و 10 جلسه توان بخشی شناختی حافظه فعال قرار گرفتند. یافته ها: نتایج به دست آمده در پژوهش حاضر نشان داد هر دو مداخله درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و توان بخشی شناختی حافظه فعال نسبت به گروه کنترل بر متغیر اضطراب (001/0=P) و متغیر افسردگی (001/0=P) اثر کاهنده داشته است. در مقایسه میان درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و توان بخشی شناختی حافظه فعال در تأثیر بر متغیر اضطراب مشاهده شد که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد اثربخشی بیشتری نسبت به توان بخشی شناختی حافظه فعال بر کاهش اضطراب دختران داشته است. نتیجه گیری: نتایج حاصل از پژوهش حاضر نشان داد هر دو مداخله درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و توان بخشی شناختی حافظه فعال بر کاهش اضطراب و افسردگی دختران مؤثر هستند و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد اثربخشی بیشتری نسبت به توان بخشی شناختی حافظه فعال بر کاهش اضطراب دختران داشته است.

مقدمه: استرس و اضطراب عملکرد شناختی تکالیف درگیر در حافظه فعال را تخریب کرده، اثرات کاهشی بر ظرفیت حافظه فعال داشته و از کارایی آن می کاهد. یکی از رویکردهای درمانی جدید که اثربخشی آن در کاهش استرس و اضطراب قابل بررسی است، توان بخشی شناختی و تلاش جهت ترمیم نقایص شناختی است. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان توان بخشی شناختی در کنترل استرس و اضطراب دانش آموزان دختر دوره دوم دبیرستان شهر تهران انجام شده است. روش کار: روش پژوهش نیمه تجربی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل و پیگیری بود. جامعه پژوهش متشکل از دانش آموزان دختر با نشانه های اضطراب و استرس که در مقطع دوره دوم دبیرستان شهر تهران در سال تحصیلی 1398-1397 مشغول به تحصیل بودند، بود. نمونه پژوهش شامل 30 دانش آموز دختر بود که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. گروه آزمایش توسط نرم افزار توان بخشی شناختی Captainchr('39')s Log در 8 جلسه 90 دقیقه ای به صورت فردی مورد مداخله قرار گرفتند، در صورتی که هیچ مداخله ای روی گروه کنترل انجام نگرفت. ابزار پژوهش پرسشنامه DASS-21 بود که دو گروه، در سه مرحله آن را تکمیل نمودند. داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس چند متغیری و به وسیله نرم افزار SPSS-22 تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که درمان توان بخشی شناختی حافظه فعال تأثیر معناداری در کاهش استرس و اضطراب دانش آموزان در مرحله پس آزمون و پیگیری دارد. نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش حاضر می توان نتیجه گرفت که درمان توان بخشی شناختی حافظه فعال در کاهش استرس و اضطراب دانش آموزان دختر مؤثر است، در نتیجه می توان جهت کاهش استرس و اضطراب آنها از این مداخله سود جست.

هدف تحقیق حاضر تعیین تاثیر تحریک جریان مستقیم فراجمجمه ای ( tDCS ) و توانبخشی شناختی حافظه کاری و ترکیب این دو روش بر سرعت پردازش و علایم نارساخوانی در کودکان نارساخوان دوزبانه است. روش؛ نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و گروه کنترل می باشد. جامعه پژوهش را کلیه کودکان دختر و پسر دوزبانه ۷ تا ۱۱ ساله شهرستان های تهران و کهریزک، تشکیل می دهند که از بین آنها به صورت در دسترس، با استفاده از آزمون هوش وکسلر و آزمون نارساخوانی نما، 40 دانش آموز مبتلا به نارساخوانی (بر اساس تشخیص مدرسه) انتخاب و به صورت تصادفی در 4 گروه: الف) تحت مداخله تحریک مغزی توسط tDCS ، ب) تحت توانبخشی رایانشی بوسیله بخش حافظه کاری نرم افزار ریهاکام، ج) تحت مداخله همزمان توانبخشی شناختی رایانشی و تحریک مغزی tDCS و د) گروه کنترل، قرار گرفتند. برای جمع آوری داده ها از آزمون نارساخوانی نما و آزمون سرعت پردازش SDMT در پیش آزمون و پس آزمون بر روی هر 4 گروه استفاده شد. نتایج تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چند متغیره در نرم افزار SPSS 22 نشان داد که مداخله ها توانسته اند موجب تغییر معنی داری در سرعت پردازش و کاهش علایم نارساخوانی شوند. همچنین نتایج آزمون تعقیبی بونفرونی نشان داد که به ترتیب روش ترکیبی و پس از آن روش تحریک مغزی، بیشترین اثربخشی را داشته اند، اما روش توان بخشی رایانشی بتنهایی تأثیری بر این دو متغیر نداشته است.

هدف از پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش پسخوراند عصبی بر کاهش میزان پرخاشگری کودکان دچار نقص توجه و بیش فعالی بود. روش پژوهش، شبه آزمایشی با پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری دوماهه بود. جامعه آماری، کودکان 12- 7 ساله پسر که از مراجعه کننده به مرکز جامع اعصاب و روان درمانگران بهجو که 80 نفر در سال تحصیلی 94 –1393بود. از میان آنها تعداد 40 نفر که دچار نقص توجه و بیش فعالی بودند به شیوه نمونه گیری هدفمند به طور تصادفی در دو گروه گواه و آزمایش جای گرفتند. اختلال نقص توجه و بیش فعالی با استفاده از فهرست بازبینی مصاحبه بالینی بر اساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی،ویرایش پنجم،2013.، مصاحبه تشخیصی با روانپزشک و آزمون اختلاط دیداری شنیداری استنفورد و ترنر 1995 و آزمون پرخاشگری کودکان شهیم 1385 تشخیص داده شد . آموزش پسخوراند عصبی با هدف کاهش تتا به بتا با سرکوب تتا و افزایش بتا و ریتم حسی-حرکتی در طی ده هفته 30 جلسه هرهفته سه جلسه اجرا شد. کودکان هر دو گروه در مرحله پیش و پس آزمون وپیگیری دوماهه مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته های حاصل از تحلیل کواریانس تک متغیری و تحلیل کواریانس چند متغیری و آزمون تکرار سنجش نشان داد که درمان پسخوراند عصبی سبب بهبود معناداری در پرخاشگری کلامی، جسمانی و رابطه ایی می شود. در مجموع نتایج نشان داد که درمان آموزشی پسخوراند عصبی بر پایه انعطاف پذیری عصبی می تواند منجر به بهبود پرخاشگری در کودکان دچار نقص توجه و بیش فعالی شود.

هدف: مقایسه توانایی شناسایی واج آغازین، به عنوان بخشی از مهارت آگاهی از واج در کلمه ها و ناکلمه ها (کلمه های بی معنا) و اثر بعضی متغیرها (شیوه تولید و واک-داری یا بی واکی واج هدف و موقعیت واج) بر این مهارت در کودکان پنج تا شش ساله فارسی زبان. روش: در این مطالعه که از نوع توصیفی- تحلیلی بود، 100 کودک طبیعی(50 دختر و 50 پسر) پنج تا شش ساله فارسی زبان مهدکودک های شهر تهران مقایسه شدند. ابزار پ ژوهش 24 کلمه و 24 ناکلمه بود که تمامی آنها در موقعیت آغازین کلمه یا ناکلمه بودند. پایایی و روایی تکالیف با استفاده از روش های شاخص روایی محتوایی، تکرارپذیری نسبی و خطای معیار اندازه گیری بررسی شد. برای مقایسه توانایی کودکان در شناسایی واج آغازین کلمه ها و ناکلمه ها و بررسی سایر متغیرها از روش آماری t گروه های وابسته استفاده شد و دخترها و پسرها با آزمون t در نمونه های مستقل مقایسه شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که تکالیف طراحی شده از پایایی و روایی خوبی برخوردار است. در هر دو گروه پسر و دختر توانایی شناسایی واج آغازین کلمه بیشتر از ناکلمه (05/0p<) و شناسایی واج های سایشی، بی واک و آغازکننده هجای اول آسان تر بود (05/0p<). دو گروه دختر و پسر در هیچ کدام از تکالیف تفاوت معناداری نشان ندادند (78/0p=). نتیجه گیری: توانایی شناسایی واج در کودکان سنین پیش از دبستان متاثر از متغیرهای مختلفی است. شناسایی واج آغازین کلمه های معنادار راحت تر از ناکلمه ها بود. امتیاز دختران در تکالیف طراحی شده کمی بیشتر از پسران بود، ولی این تفاوت از نظر آماری معنادار نبود. تکالیف طراحی شده معیار مناسبی برای ارزیابی شناسایی واج آغازین در کودکان طبیعی است.

هدف: ولع مصرف، هسته اصلی مصرف مواد است و مت آمفتامین شیشه، یک ماده محرک رایج در ایران است که در مواجهه با نشانه های مصرف، ولع شدیدی ایجاد می کند. هدف اصلی این مطالعه، طراحی و ساخت ابزار سنجش ولع مصرف القاشده کلامی، در سوءمصرف کنندگان مت آمفتامین است. روش: در این مطالعه، ابتدا 15 سوءمصرف کننده، واژه هایی را که خواندن یا شنیدن آنها در ایشان ولع مصرف ایجاد می کرد، مشخص کردند. در مرحله بعد، این واژه ها که 133 عدد و در هفت طبقه مواد، وسایل مرتبط، ابزار، مکان ها، عملکردها، خلقیات، عواطف و اشخاص دسته بندی شده بودند، همراه با 16 کلمه خنثی، در قالب یک پرسشنامه لیکرتی پنج درجه ای، در اختیار 30 آزمودنی که به صورت تصادفی و بر اساس معیار تشخیصی DSM-IV-TR برای وابستگی به مت آمفتامین، از کلینیک مرکز ملی مطالعات اعتیاد ایران انتخاب شده بودند، قرار داده شدند. ابتدا اطلاعات جمعیت-شناختی و نیم رخ مصرف مت آمفتامین آزمودنی ها بر اساس مقیاس شدت اعتیاد- فرم لایت جمع آوری و سپس قدرت القاکنندگی این واژه ها ارزیابی شد. پس از آن، داده ها به وسیله نرم افزار آماری SPSS-16، با استفاده از شاخص های توصیفی آنالیز آماری شد. یافته ها: واژه های شیشه، مواد و جنس، پول، لوله شیشه ای و کیف پول، پایپ، فندک و زرورق، محل تهیه مواد، خانه مجردی و اتاق مصرف، دیدن دوستان، بحث خانوادگی، تحریک جنسی، وسوسه، عصبانیت و افسردگی و در نهایت هم مصرف، فروشنده شیشه و همبازی، بیشترین اثر القایی ولع مصرف را نشان دادند. به این ترتیب، فهرست واژه گان طراحی شد. سپس به منظور ارزیابی انحراف توجه و سنجش ولع مصرف، 24 واژه مؤثر، در چهار گروه شش واژه ای و دو گروه خنثی، برای استفاده در آزمون استروپ اعتیاد و نیز برنامه کامپیوتری سنجش انحراف توجه معرفی شد. نتیجه گیری: ابزارهای بومی سنجش ولع مصرف، می توانند علاوه بر ایجاد امکان پژوهش در این حوزه، در طراحی و اجرای مداخلات روان شناختی پیشگیری از عود به کار روند. در این مطالعه، مجموعه ای از این واژگان و توانمندی آنها معرفی و تحلیل شد.