روانشناسی شناختی

روانشناسی شناختی

روانشناسی شناختی دوره نهم تابستان 1400 شماره 2 (پیاپی 28) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

اثربخشی توان بخشی شناختی بر بهبود حافظه کاری نوجوانان با آسیب مغزی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توان بخشی شناختی حافظه کاری آسیب مغزی نوجوان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۴ تعداد دانلود : ۲۸۲
هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی اثربخشی توان بخشی شناختی بر بهبود حافظه کاری نوجوانان با آسیب مغزی بود. روش این پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون _ پس آزمون با گروه کنترل و پیگیری بود. جهت اجرای این پژوهش 20 نفر از نوجوانان 18-9 سال دچار آسیب مغزی تروماتیک مراجعه کننده به مراکز درمانی در شهرک صدف شهریار (کلینیک پارندمهر) به صورت در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه 10 نفره آزمایش و کنترل جایگزین شدند. برای اندازه گیری حافظه کاری از خرده آزمون فراخنای ارقام مقیاس وکسلر4 (سنجش شنیداری حافظه کاری) و آزمون بنتون (سنجش دیداری- فضایی حافظه کاری) استفاده گردید. گروه آزمایش تحت مداخله توان بخشی شناختی(12 جلسه 45 دقیقه ای) قرار گرفتند. جهت تحلیل داده ها از روش آماری تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر استفاده شد. یافته ها نشان داد که بین دو گروه آزمایش و کنترل در پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری عملکرد حافظه ی کاری تفاوت معنادار وجود دارد. نتایج تفاوت معناداری بین میانگین نمرات حافظه کاری (سنجش شنیداری و سنجش دیداری- فضایی) گروه آزمایش و گروه کنترل در پس آزمون نشان داد. به علاوه معنادار نبودن تفاوت بین نمره های پس آزمون و پیگیری در گروه آزمایش حاکی از ماندگاری تأثیر توان بخشی شناختی بر عملکرد حافظه کاری نوجوانان مبتلابه آسیب مغزی بود. بنابراین توان بخشی شناختی اثر معناداری بر بهبود عملکرد حافظه کاری بیماران مبتلابه آسیب مغزی دارد و می توان از آن به عنوان روش مؤثر و مفید برای بهبود عملکرد حافظه کاری نوجوانان مبتلابه آسیب مغزی سود جست.
۲.

تأثیر توانمندسازی شناختی رایانه ای بر کارکردهای توجهی، تمرکز و تلاشمندی شناختی در سالمندان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کارکردهای توجهی تلاشمندی شناختی توانمندسازی شناختی رایانه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۵ تعداد دانلود : ۲۳۴
هدف اصلی پژوهش حاضر تعیین تأثیر توانمندسازی شناختی رایانه ای بر کارکردهای توجهی، تمرکز و تلاشمندی شناختی در سالمندان بود. روش این مطالعه از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. شرکت کنندگان، 30 نفر از سالمندان بودند که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به طور تصادفی در گروه آزمایش و کنترل جایدهی شدند(هر گروه شامل 15 نفر). ابزار پژوهش شامل نرم افزار شناختی Captain's Log و آزمون d2 بود. تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل کواریانس انجام شد. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کواریانس نشان داد که بین میانگین نمره های پیش آزمون و پس آزمون گروه آزمایش و کنترل تفاوت معنی داری وجود داشت(001/0> p ). نتایج این مطالعه نشان می دهد که توانمندسازی شناختی رایانه ای می تواند به عنوان یک روش اثربخش برای بهبود توجه، تمرکز و تلاشمندی شناختی در افراد مسن، مورد استفاده قرار گیرد.
۳.

تاثیر توانبخشی شناختی مبتنی بر رایانه بر بهبود کارکردهای اجرایی دانش آموزان دارای اختلال نارسایی توجه/ بیش-فعالی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کارکردهای اجرایی اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی توانبخشی شناختی مبتنی بر رایانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۷ تعداد دانلود : ۲۴۳
کودکان دارای اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی در کارکردهای اجرایی همچون انواع توجه، بازداری پاسخ و سرعت پاسخ دهی با مشکلاتی مواجه هستند که به منظور بهبود آن به برنامه های آموزشی و درمانی نیاز دارند. از میان روش هایی که بدین منظور طراحی شده اند، توانبخشی شناختی روش نوینی است که اثربخشی آن در مطالعات مختلف بررسی شده است. هدف این مطالعه بررسی تاثیر توانبخشی شناختی مبتنی بر رایانه بر بهبود کارکردهای اجرایی دانش آموزان دارای اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی است. طرح پژوهش از نوع شبه آزمایشی با پیش آزمون - پس آزمون و گروه کنترل است. نمونه پژوهش شامل 30 دانش آموز دارای اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی بوده است که بصورت در دسترس و بر اساس ملاک های ورود از بین مراجعه کنندگان به مراکز درمانی انتخاب شدند . از این تعداد 15 نفر در گروه آزمایشی و 15 نفر در گروه کنترل قرار گرفتند. گروه آزمایشی به مدت 15جلسه آموزش و توانبخشی شناختی مبتنی بر رایانه دریافت نمودند. ابزارهای پژوهش عبارتند از: آزمون عملکرد پیوسته دیداری – شنیداری ( IV A ) ، آزمون هوش ماتریس های پیش رونده ریون برای کودکان 5 تا 9 سال ، پرسشنامه مقیاس رتبه بندی سوانسون ( SNAP-IV )، نرم افزار توانبخشی شناختی کاپیتان لاگ . داده های به دست آمده با روش تحلیل کوواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که توانبخشی شناختی به وسیله بازی رایانه ای موجب بهبودی کارکردهای اجرایی، متغیرهای بازداری پاسخ، توجه مداوم، توجه متمرکز و توجه انتخابی در کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی شده است. ولی در دو متغیر سرعت پاسخ دهی و توجه تقسیم شده، تاثیر قابل ملاحظه ای نداشته است.
۴.

اثربخشی آموزش حافظه کاری بر کارکردهای اجرایی بزرگسالان مبتلا به اختلال بیش فعالی/ نقص توجه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اختلال بیش فعالی/نقص توجه کارکردهای اجرایی حافظه کاری توجه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۳ تعداد دانلود : ۲۰۰
اثر درمان های دارویی برای بزرگسالان با اختلال بیش فعالی توام با نقص توجه (ADHD) موفقیت آمیز بوده است . با این حال، در مواردی دارو درمانی نقص در کارکردهای اجرایی را بهبود نمی بخشید. مطالعه حاضر اثر برنامه آموزش حافظه کاری بر برخی جنبه های کارکردهای اجرایی در بزرگسالان با ADHD را مورد بررسی قرار داده است. شانزده نفر بزرگسال مبتلا به ADHD و 16 نفر بزرگسال سالم وارد مطالعه شدند. مبتلایان به ADHD به مدت 16 جلسه تمرینات مربوط به حافظه کاری را دریافت کردند و حافظه کاری و توجه همه آزمودنی ها قبل و بعد از مداخله مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که آموزش حافظه کاری منجر به بهبود معنی دار جنبه های مختلف توجه شامل تمرکز و توجه پیوسته و نیز ظرفیت حافظه کاری می شود. براساس این یافته ها برنامه آموزش حافظه کاری می تواند عملکرد حافظه کاری را بهبود دهد و نیز ظرفیتی را برای تسهیل کارکرد توجه در بزرگسالان ADHD فراهم سازد.
۵.

محور افقی و عمودی خط ذهنی زمان در گویشوران زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: خط ذهنی زمان محور افقی و عمودی نگاشت فضا بر زمان استعاره مفهومی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۹ تعداد دانلود : ۱۴۱
در این پژوهش جهت افقی و عمودی بودن خط زمان در ذهن گویشوران زبان فارسی از منظر استعارهای مفهومی لیکاف و جانسون مورد بررسی قرار می گیرد. خط ذهنی زمان به عنوان یک مفهوم انتزاعی با توجه به تجارب شناختی و ذهن بدنمند ما ممکن است به صورت استعاری تحت تاثیر مفاهیم عینی فضا در ذهن مفهوم سازی شود. در این تحقیق از یک نوع آزمایش تجربی به صورت مرتب سازی مکعب های رنگی زمان در ابعاد و جهات احتمالی مختلف در مفاهیم روزهای هفته شامل شنبه، یکشنبه، و دوشنبه؛ سه وعده اصلی شامل صبحانه، ناهار و شام؛ و مفهوم زمان شامل گذشته، حال و آینده استفاده شده است. تعداد 45 کارمند زن و مرد با محدوه سنی 27 تا 45 سال از دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین المللی خرمشهر-خلیج فارس در این آزمون شرکت نمودند. درصد و میانگین بسامد وقوع مرتب سازی مکعب های رنگی در سه مفهوم زمان نشان داد که به ترتیب محورهای افقی جانبی راست به چپ برگرفته از جهت نوشتاری زبان فارسی با 45.6 درصد به عنوان اولین؛ محور افقی سهمی عقب به جلو برگرفته از جهت راه رفتن، استعاره های زبانی، و جهت نگاه با 25.7 درصد به عنوان دومین؛ و محور افقی جانبی چپ به راست برگرفته از جهت نوشتاری اعداد و ریاضیات با 14.6 درصد به عنوان سومین منابع اقتباسی مفاهیم انتزاعی زمان در زبان فارسی قلمداد می گردند. نتایج نشان می دهد که در ذهن فارسی زبانان تجربه شناختی جهت نوشتاری زبان بر اثر تکرار و تجربه حسی حرکتی همچنان به عنوان غالب ترین الگو بازنمایی دارد و بعد از این الگو جهت راه رفتن و نگاه که جهتی رو به جلو دارد به میران قابل ملاحظه ای بر بازنمایی جهت خط ذهنی زمان تاثیر دارد.
۶.

بررسی تأثیر القای خلق مثبت، منفی و اضطراب بر ادراک زمان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ادراک زمان القای خلق مثبت القای خلق منفی اضطراب تولید زمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۹ تعداد دانلود : ۱۶۷
ادراک زمان یکی از کارکردهای مهم شناختی مغز است و به تجربه ذهنی زمان، توسط یک فرد اشاره دارد. این توانایی نه تنها بر تمام فعالیت های انسان تأثیرمی گذارد، بلکه از حالات خلقی و هیجانی ما تأثیر می پذیرد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و با روش نیمه آزمایشی و طرح آن پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود که با استفاده از نمونه گیری در دسترس، ۴۰ نفر مرد و زن (۲۰ مرد و ۲۰ زن) در مقاطع تحصیلی لیسانس و فوق لیسانس به شیوه همتاسازی شده از نظر جنسیت و تحصیلات در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. بر روی همه ی آزمودنی ها، قبل و بعد از اعمال متغیر مستقل، تکیف تولید زمان ۳۰ ثانیه و ۶۰ ثانیه توسط کرونومتر اجرا شد. گروه آزمایش تحت تأثیر سه مرحله القای خلق مثبت، منفی و القای اضطراب قرار گرفت و گروه کنترل بدون مداخله (در حالت خنثی) مورد سنجش قرار گرفت . نتایج تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر در تکلیف تولید زمان نشان داد که افراد تحت تأثیر القای خلق مثبت و اضطراب دچار بیش برآورد زمان می شوند که بیش برآورد در حالت خلق مثبت بیش تر از حالت اضطراب است، همچنین تحت تأثیر القای خلق منفی زمان را کندتر ادراک می کنند. بر اساس نتایج به دست آمده از این پژوهش، می توان گفت که افراد در تجربه خلق مثبت و اضطراب زمان را سریع تر و در تجربه خلق منفی زمان را کندتر از آنچه که در واقعیت می گذرد ادراک می کنند. با توجه به نتایج به دست آمده می توان گفت که تجربه زمان تحت تأثیر حالات خلقی و هیجانی به خصوص در بازه های کوتاه زمانی بر اساس اهمیت شان در قضاوت، تصمیم گیری و واکنش ما نسبت به محیط بسیار با اهمیت است، چرا که بیش برآورد یا کم برآورد کردن زمان تحت تأثیر عوامل مختلف می تواند یکی از مهم ترین دلایل عدم پاسخ دهی یا واکنش به موقع و مناسب نسبت به محرک ها و مخاطرات محیطی باشد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۳۷