سهیلا پیروزفر

سهیلا پیروزفر

مدرک تحصیلی: دانشیار دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد
پست الکترونیکی: spirouzfar@um.ac.ir

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۴۶ مورد.
۲۱.

فرایند شکل گیری نظام عمل صالح از منظر قرآن و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲۳

کلید واژه ها: قرآن ولایت نظام عمل صالح

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن انسان و جامعه در قرآن انسان در قرآن
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن اخلاق و تربیت در قرآن
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی کلیات فلسفه‌ اخلاق
  5. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی انسان و جامعه در روایات انسان در روایات
  6. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی اخلاق و تربیت در روایات
تعداد بازدید : 442 تعداد دانلود : 717
این مقاله می کوشد تا با رویکردی نو با استفاده از روش توصیفی و تحلیل محتوا به بررسی چگونگی فرایند شکل گیری عمل صالح بپردازد. تا کنون پژوهش های گوناگونی درباره پیوندهای متقابل عمل صالح با مفاهیمی دیگر همچون ایمان، تقوی، قلب و... صورت گرفته است. اما این پژوهش بر آن است تا با گردآوری، ارزیابی و پردازش مجموعه این روابط متقابل، نظام و روند رخداد عمل صالح را بر پایه قرآن و روایات مبین پیدا نماید. به سخن دیگر، در این مقاله، فرایند بروز عمل صالح در گذر از ساختار روانی انسان جستجو می شود. نتایج این پژوهش نشانگر آن است که از دیدگاه قرآن و روایات، روند رخداد عمل صالح طی شش مرحله زیر و در گذر از اجزای گوناگون ساختار روانی انسان مؤمن رخ می دهد: 1. پیدایش حاجت (در صدر)، 2. طلب و دعا (در قلب)، 3. ظهور نیت (در قلب و نفوذ آن در صدر)، 4. علم (در فکر)، 5. اراده عمل (در عزم) و 6. بروز خارجی عمل صالح (در قوه). بر این مبنا، عمل صالح همان نور ایمان است که تحت ولایت الهی در گذر از اجزای ساختاری روان، ظهورهای مختلفی می یابد تا آنجا که به صورت عمل بیرونی در قوای حرکتی انسان در عالم مادی بروز می یابد و باعث صعود انسان به مراتب عالی می شود.
۲۲.

کاربرد «اعتبار» در تصحیح روایات کتاب الحجة کافی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رهیافت هایی در علوم قرآن و حدیث سال چهل و هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۹۷

کلید واژه ها: اعتبار کافی کتاب الحجه روایت معتبر روایت متابع

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات فقه الحدیث نقد الحدیث
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات فقه الحدیث حدیث شناسی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات موارد دیگر متون حدیث
تعداد بازدید : 945 تعداد دانلود : 530
معتبر بودن مجموعه روایات بخش امامت اصول کافی موسوم به کتاب الحجة که از مهم ترین منابع روایی شیعه در موضوع امامت به شمار می رود، در میان علمای متقدم امامی اجمالاً امری مسلم بوده است. علت این امر توجه ایشان به وثوق صدوری به عنوان مبنای پذیرش روایات و بهره گیری از قرائن خارجیِ صحت روایات بوده است. اما در نگاه متأخران که تکیه آن ها در ارزیابی روایات عمدتاً بر وثاقت راویان سند متمرکز شده، آمار روایات معتبر به حدود ۴۰ درصد کاهش یافته است. برخی نیز با سخت گیری شدید در دو حوزه سند و متن روایات، تنها ۱۰ درصد این روایات را صحیح و معتبر تلقی کرده اند. در این مقاله با جستجوی روایات همسان (متابع) برای احادیثِ ضعیف السند کتاب الحجة کافی از سایر مصادر روایی، نشان داده شده که تعداد ۹۰ روایت برابر با ۳۱/۱۳ درصد این روایات مطابق داوری های رجالی آیة الله خوئی دارای متابع معتبر است.
۲۳.

ارزیابی روایات تقسیمات چهارگانه قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و یکم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۷۹)

کلید واژه ها: مفصل مثانی تقسیم چهارگانه قرآن سبع طوال مئین

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی موارد دیگر قرآن و تفسیر در روایات
تعداد بازدید : 752 تعداد دانلود : 670
روایاتی منسوب به پیامبر اکرم (ص) در جوامع حدیثی شیعه و اهل سنت وجود دارد که در آن طبق فرمایش ایشان، قرآن کریم به چهار بخش به نام های «سبع طوال»، «مِئین»، «مثانی» و «مُفصل» تقسیم می شود که هر یک به ترتیب، عوض کتب پیامبران گذشته، تورات موسی، انجیل عیسی و زبور داوود به ایشان داده شده است. عمده این روایات یا از طریق ابن الاسقع از پیامبر (ص)، و یا از طریق سعد الاسکاف از امام محمدباقر (ع) از حضرت رسول نقل شده اند. کثرت نقل به همراه بی توجهی به صحت و سقم این دست روایات از سوی عالمان قرآن و حدیث و انتسابشان به نبی مکرم اسلام6، اهمیت بررسی این احادیث را از نظر میزان اعتبار دوچندان می کند. مقاله حاضر با تتبع موارد استناد این احادیث نشان داده که برخی از این استنادات بر خلاف مضمون روایات است و سند روایت کافی صحیح و روایات واثلةبن الاسقع دارای اضطراب در سند و متن بوده که در نهایت به علت مستفیض یا متواتر بودن روایات و هماهنگی دلالت آن با قرآن، حکم به صحت آنها داده شده است.
۲۴.

رمزگشایی حدیث آموزش قرآن در آخرت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۱۴

کلید واژه ها: قرائت قرآن آموزش قرآن در آخرت درجات بهشت تکامل اخروی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات فقه الحدیث حدیث شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی موارد دیگر قرآن و تفسیر در روایات
تعداد بازدید : 12 تعداد دانلود : 80
در برخی منابع حدیثی شیعه، احادیثی به چشم می خورد که براساس آن بهشت دارای درجاتی به تعداد آیه های قرآناست و به قاری قرآن گفته می شود: «بخوان و بالا برو.» حدیثی از امام موسی بن جعفرR نقل شده که: «... هر کدام از دوستان و شیعیان ما که از دنیا برود، اگر قرآن را به نیکی نداند، در قبر به او آموزش داده می شود...» به فرض صحت صدور این روایت و روایات مرتبط با درجات بهشت و ترفیع درجات قاری قرآن در قیامت، می توان گفت مسلمانان در قیامت به دو گروه تقسیم شده اند: افرادی که در دنیا قرآن را به خوبی یاد گرفته، خوانده و دستورات آن را به کار بسته اند؛ این گروه زمینه صعود در درجات بهشت را برای خود در دنیا فراهم کرده اند و گروهی از مسلمانان که تمام توانشان را در این زمینه صرف نموده، ولی به دلایلی ازجمله کوتاهی عمر، نبود امکانات، نداشتن استعداد کافی و... نتوانسته اند قرآن را فراگرفته و به دستورات آن عمل کنند، در قبر به آن ها آموزش داده می شود. براساس این روایت به خاطر محروم نشدن این گروه از درجات بالاتر در بهشت در عالم برزخ امکان تعلیم و آموزش برای این افراد فراهم است تا به معارف ناب قرآنی دست یابند، سپس به آن ها گفته می شود با خواندن قرآن به درجات بالاتر صعود کنند.
۲۵.

بررسی سندی و متنی روایات« تسخین الماء فی الشمس»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال سیزدهم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۴ (پیاپی ۳۲)

کلید واژه ها: وضو برص تسخین الماء

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات فقه الحدیث نقد الحدیث
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات فقه الحدیث حدیث شناسی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات موارد دیگر
تعداد بازدید : 517 تعداد دانلود : 470
۲۷.

بازخوانی تفسیر موضوعی آیت الله جوادی آملی

نویسنده:
منبع: حسنا سال هفتم بهار ۱۳۹۴ شماره ۲۴

کلید واژه ها: تفسیر موضوعی مبانی تفسیر مراحل تفسیر جوادی آملی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفسران و تأویل گران شیعی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات موارد دیگر کتاب شناسی تفسیر
تعداد بازدید : 633 تعداد دانلود : 460
تفسیر موضوعی باهدف کشف دیدگاه های قرآن در مسائل مختلف اعتقادی، اخلاقی، اجتماعی و ... به مثابه روشی نو در فن تفسیر به شمار می آید و اصطلاح جدیدی است که در قرن اخیر و در پرتو نهضت رجوع به قرآن کریم به بار نشسته است. هرچند در پیشینه تاریخی آن، به شکل های دیگری مطرح بوده است. آیت الله جوادی آملی ازجمله مفسرانی است که در این زمینه، تلاش علمی نموده و از آثار قلمی وبیانی ایشان مجموعه نفیس «تفسیر موضوعی قرآن کریم» تدوین و عرضه شده است. این نوشتار جهاد علمی این مفسر را در ابعاد مختلف روش تفسیر موضوعی محور تحقیق خود قرار داده تا ضمن معرفی این مجموعه وارائه مدلی برای رویکرد موضوعی به تفسیر آیات، گامی در جهت دستیابی به روش صحیح تفسیر موضوعی بردارد.
۲۸.

بررسی و تحلیل سیر معتزله پژوهی در قرن بیستم میلادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فلسفی - کلامی سال شانزدهم بهار ۱۳۹۴ شماره ۳ (پیاپی ۶۳)

کلید واژه ها: معتزله قاضی عبدالجبار نسخه های خطی الانتصار المغنی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام کلیات مکاتب کلامی امامیه
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی گروه های ویژه اسلام پژوهی، حوزه ها و مراکز اسلامی
تعداد بازدید : 878 تعداد دانلود : 998
کشف و انتشار نسخه های خطی معتزله و در رأس آن ها دو کتاب «الانتصار» و «المغنی» در اوایل قرن بیستم میلادی، باعث شد مذهب معتزله که از قرن ها پیش مورد بی توجهی قرارگرفته بود، بار دیگر کانون توجه محققان قرار گیرد و در این راستا تحقیقات بی شماری در جهت معرفی اندیشه های معتزله انجام شود. در این مقاله، سیر معتزله پژوهی در قرن بیستم در سه مرحله ی زمانی بررسی می شود؛ مرحله اول، نیمه ی نخست قرن بیستم یعنی زمان انتشار کتاب «الانتصار» و سایر تحقیقاتی است که در پی آن صورت گرفت. مرحله دوم، آغاز دهه ی 60 تا اواخر دهه ی 80 میلادی است که سرآغاز و نقطه ی عطف آن، کشف «المغنی» قاضی عبدالجبار در یمن است که به دنبال آن نسخه های خطی دیگری از عبدالجبار و سایر متقدمان معتزله منتشر شد و تحقیقات متعددی نیز ناظر بر آراء عبدالجبار نگاشته شد. مرحله ی سوم نیز دو دهه ی پایانی قرن بیستم با ویژگی افزایش گستره ی موضوعی تحقیقات است.
۲۹.

گفتمان اصلاحگرایی یا اعتزال معاصر رویکردی انتقادی به ادعای وجود مکتب نو معتزله(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آینه معرفت سال چهاردهم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۴۱ 83-108

کلید واژه ها: نومعتزله اصلاح گرایی احیای معتزله رویکرد انتقادی محمد عبده رساله التوحید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 899 تعداد دانلود : 123
گفتمان اصلاحگرایی مبتنی بر عقلانیت و مبارزه با اندیشههای تقلیدمحور حاکم بر جهان عرب توسط سیدجمالالدین و محمد عبده باعث شده که برخی، آنها را منتسب و متمایل به اندیشههای عقلگرای معتزله بدانند و در امتداد اندیشههای آنها نیز مکتب نومعتزله یا احیای مجدد اندیشههای اعتزالی را ببینند. در این مقاله، ابتدا با رویکردی انتقادی خاستگاه مطرحشده برای مکتب نومعتزله بررسیشده است. سپس نظرات مختلف در باره چگونگی ادامه یافتن مکتب نومعتزله پس از عبده تبیین میگردد و در نهایت شواهد و قرائنی از زندگانی عبده که فرضیه معتزله گرایی او را ایجاد میکند بررسی و معلوم میشود که هیچکدام از شواهد موجود، نمیتواند دلیل متقنی بر معتزله گرایی او باشد. لذا معرفی وی بهعنوان احیاکننده اندیشههای اعتزالی در دوران معاصر صحیح نیست.
۳۰.

راهکارهای تمیز مشترکات و توحید مختلفات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم قرآن و حدیث سال چهل و ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۹۳

کلید واژه ها: علم رجال تمیز مشترکات توحید مختلفات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 728 تعداد دانلود : 886
شناسایی سلسله راویان واقع در اسناد برای کشف صحت و سقم سند به منظور بهره گیری از حدیث ضروری است. از جمله مشکلاتی که در اسناد روایات به چشم می خورد، تکرار نام هایی است که قابل انطباق بر دو یا چند راوی است. از سویی دیگر برخی از راویان در اسناد روایات با عناوین و اسامی گوناگون یاد شده اند. عناوین متعددی که همگی حکایت از یک شخص دارد. بحث تمیز مشترکات و توحید مختلفات و یکسان سازی راویان متعدد در شناخت راوی و تحلیل و ارزیابی سند روایت توسط دانشمندان با شیوه های خاصی صورت می گیرد. رجالیان بخشی از تلاش های خود را به این موضوع اختصاص داده و راه هایی از جمله توجه به طبقه راوی، وجود عناوین به طور مستقل در کتاب های رجالی به خصوص رجال نجاشی؛ اختلاف در طریق و راوی کتاب بودن، وجود اختلاف در راوی و مروی عنه؛ آگاهی از کنیه ها، لقب ها و موقعیت جغرافیایی شهرها، توجه به تصحیف های احتمالی و... را از جمله راهکارهای تمیز مشترکات و توحید مختلفات دانسته اند.
۳۱.

بررسی تطبیقی رویکرد فریقین به قرآن با محوریت کتاب «فضل القرآن» کافی و «فضائل القرآن» صحیح بخاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲۰

کلید واژه ها: قرآن کافی صحیح بخاری فضل القرآن فضائل القرآن رویکردشناسی تطبیقی روایات فریقین

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفسران و تأویل گران شیعی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفسران و تأویل گران سنی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات موارد دیگر کتاب شناسی تفسیر
تعداد بازدید : 725 تعداد دانلود : 86
کافی و صحیح بخاری، دو جامع حدیثی برتر هر یک از فریقین است. این نوشتار، در پی تطبیق دو کتاب «فضل القرآن»کافی و «فضائل القرآن» صحیح بخاری با نگاه رویکردشناختی است. نویسنده، پس از «نمایه زنی روایات» هر دو کتاب، به «یک پارچه سازی نمایه ها» و «تعیین محورهای کلی» پرداخته و با استخراج «فراوانیِ هر یک از نمایه ها» به «درختواره موضوعی هر کتاب» رسیده است. «گزارش توصیفی هر کتاب» همراه با «تطبیق محورهای اصلی نمایه ها در دو کتاب» گام های بعدی محقق بوده است. در نهایت، ضمن تبیین مختصر «بایسته های تدوین کتابی حدیثی درباره قرآن کریم» به شاخص های چهارگانه: «فرستنده پیام، پیام، گیرنده پیام و مخاطب پیام» به عنوان محور کار اشاره شده است. پس از این، میزان تطبیق دو کتاب، با مدل پیشنهادی بیان شده است. تحقیق حاضر، تثبیت فرضیه نویسنده را مبنی بر اینکه «الکافی در مقابل صحیح بخاری، تصویری واقعی تر و دقیق تر از قرآن کریم ارائه کرده است»، نتیجه داده است.
۳۲.

بررسی حجیت حکم عقل از دیدگاه علامه طباطبائی با تکیه بر تفسیر المیزان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و سوم آذر ۱۳۹۳ شماره ۲۰۴

کلید واژه ها: عقل عملی علامه طباطبایی حسن و قبح المیزان حکم عقل

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفسران و تأویل گران شیعی
تعداد بازدید : 535 تعداد دانلود : 169
حجّیت حکم عقل از مسائل نسبتا پرچالش علم اصول بوده که دانشمندان اصولی را مقابل یکدیگر قرار داده است. این گروه ها به علت عدم پذیرش قاعده ملازمه احکام شرع با عقل و یا انکار حسن و قبح ذاتی، حکم عقل را زیرسؤال برده اند. به نظر می رسد علت چنین اختلافاتی عدم شناخت صحیح از حقیقت عقل انسان و اراده الهی در نظام تشریع باشد. در مقاله حاضر، دیدگاه های علّامه طباطبائی فیلسوف، مفسر و اصولی برجسته، در دو حوزه چیستی حجّیت عقل و فلسفه حجّیت حکم عقل، و جایگاه آن در ارزیابی سایر ادله جست وجو شده است. اشاعره، معتزله و مادیون دیدگاه های مختلفی را در این باره بیان کرده اند؛ اما علّامه با دقت تمام، نظام تشریع را طبق اراده الهی تابع عقلا می داند. به نظر او، قاعده ملازمه احکام شرع با عقل و حسن و قبح ذاتی امری است که با دقت در افعال خداوند و آیات قرآن ثابت می شود.
۳۳.

بررسی سندی و متنی حدیث «الناجی من الرجال قلیل و من النساء اقل و اقل»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱۱

کلید واژه ها: حدیث الناجی بررسی حدیث رستگاری زنان و مردان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات منابع و نسخ حدیثی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات فقه الحدیث نقد الحدیث
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات فقه الحدیث شرح الحدیث
تعداد بازدید : 307 تعداد دانلود : 905
در کنار همه آیاتی که قدرت یکسان زنان و مردان را در رسیدن به کمال و فضیلت ها مطرح می کنند، روایاتی وجود دارند که از نقص استعدادی زنان در رسیدن به کمال یا وجود ارزش های متفاوت مردانه و زنانه حکایت می کنند. از آنجا که مهم ترین کمال در اندیشه دینی، نزدیکی به خداوند و دست یافتن به ایمانی ناب، قرب الهی و رسیدن به رستگاری است، وجود متونی که توان زن را در رسیدن به حقیقت ایمان ناقص می دانند، بسیار مهم خواهدبود. یکی از احادیث در این موضوع، حدیثی از پیامبر اکرم است که در کافی، من لایحضر و بعضی دیگر از منابع معتبر شیعی بدین مضمون آمده است: «الناجی من الرجال قلیل و من النساء اقل و اقل». براساس این روایت، زنان از نظر دستیابی به سعادت ناتوان تر از مردان معرفی شده اند. این مقاله با تحلیلی سندی و متنی به ارزیابی این روایت پرداخته و اولاً نشان داده است که هیچ یک از طرق این حدیث، خالی از ضعف نیست. سپس متن حدیث نقد و تحلیل شده و با فرض صدور حدیث از سرچشمه علم نبوی، این روایت از نوع قضیه خارجیه خاص زمان صدور تلقی شده است که قابلیت تعمیم به عموم مردان و زنان را ندارد.
۳۴.

سازگاری تفسیر آیات با دو رویکرد مجموعی و تفکیکی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۲

کلید واژه ها: تفسیر قرآن استقلال معنایی سیاق تفسیر ساختاری و مجموعی تفکیکی و تجزیه ای تقطیع آیات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 375 تعداد دانلود : 196
انتخاب انواع روش های تفسیری بستگی به نوع نگاه مفسّر به قرآن دارد، مفسّر در نگرش ساختاری و مجموعی به قرآن، مدلول و معنای آیه را با ابزارهای گوناگون و از همه مهم تر با توجه به سیاق آیه واکاوی می کند، اما در نگرش تجزیه ای و تفکیکی، عنصر سیاق چندان اهمیتی ندارد، در این دیدگاه می توان آیات را تقطیع نمود و معنای استقلالی آن را مد نظر داشت. این تحقیق با باور به معناداری مستقل فرازهایی از آیات بدون توجه به سیاق و بافت معنایی، معتقد است با توجه به مبانی و قواعد تفسیری می توان معنای استقلالی فرازهای آیات را همسو با معنای سیاقی آن در نظر گرفت.
۳۵.

جایگاه روایت در تفسیر تسنیم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۱ شماره ۸

کلید واژه ها: روایات تفسیری جوادی آملی تفسیر تسنیم روش های نقد روایت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 89 تعداد دانلود : 785
تفسیر تسنیم از تفاسیر جامع معاصر با رویکردی همه سویه به قرآن کریم است که شخصیت اخلاقی و جامعیت علمی نگارندة آن، ضرورت توجه به این تفسیر منحصربه فرد را دو چندان کرده است. مفسّر، ارائة تفسیر قرآنی محض را وجهة همت خود دانسته است. با این حال، در این تفسیر، روایات به شکل وسیعی به کار گرفته شده اند. رویکردهای خاص مفسّر نسبت به روایات تفسیری و شیوه های نقد و تحلیل آن ها در دو حوزة نقل و نقد صدوری و محتوایی، موضوعی است که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است. آیت الله جوادی آملی، رجوع به سخنان معصومان را فقط برای تقیید یا تخصیص اطلاق یا عموم آن و نیز برای برطرف شدن ابهام در تطبیق ضروری دانسته است نه در اصل مفهوم یابی، زیرا قرآن خود مبین خویش است و بررسی سندی و تحلیل محتوای احادیث بر مبنای معیارهای فقه الحدیث، از نکاتی است که در روش شناسی جنبه های روایی این تفسیر قابل توجه است.
۳۶.

احادیث صعب مستعصب و چگونگی تعامل با آنها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال چهل و چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۰ شماره ۲

کلید واژه ها: غلو صعب مستصعب مؤمن ممتحن حمل حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 182 تعداد دانلود : 155
اخباری وجود دارند که قبول و فهم آنها، نه از طریق رعایت اصول عقلائیِ محاوره و نه برای همه، بلکه برای مخاطبانی با درجه ی معرفتی خاص ممکن می شود؛ این اخبار در زبان روایات، به «صعب مستصعب» وصف شده اند. و محدّثان شیعه در کتب خود این روایات را با اسناد و تعابیر مختلف ذکر کرده اند. فهم پاره ای از این روایات تنها برای سه گروه «فرشتگان مقرب»، «انبیاء مرسل» و «بندگانی که قلوبشان بر ایمان آزموده شده است»، ممکن شناخته شده و بخشی برای همین سه گروه نیز ممکن نیست. و این نفی و اثبات، به درجات متفاوت احادیث بازگشت دارد. مقاله حاضر کاوشی در متن این احادیث است. توجه به صدر و ذیل روایات این مجموعه ارتباط وثیق موضوع این روایات با اهل بیت (ع) و فضائل آنها را نشان می دهد. فضایل و کمالاتی که در وجود معصومان (ع) است و درک و اعتقاد به صحّت آن برای توده ی مردم مشکل است. نشر این روایات، منوط به اطمینان از قبول مخاطب است؛ لذا ائمه (ع) چنان که خود از برخی افراد تقیه می کرده اند، اصحاب را نیز به منتشر نکردن این اخبار فراخوانده اند. مواجهه با این نوع روایات راهکارهای ویژه ای دارد؛ مانند اینکه نباید آنها را انکار کرد. بلکه باید آن را به خدا و رسول و ائمه(ع) بازگرداند. گفتنی است که یکی از آسیب های نشر بی ضابطه ی این احادیث، اتهام راوی به غلو بوده است؛ اما راهکار عملی تشخیص احادیث صعب از روایات مجعول غالیان، به پژوهشی جداگانه نیازمند است.
۳۹.

راهکارهای مرحوم شوشتری در استفاده از منابع رجالی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال چهل و سوم پاییز و زمستان ۱۳۸۹ شماره ۲

کلید واژه ها: منابع رجالی قاموس الرجال محمدتقی شوشتری تنقیح المقال مامقانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 660 تعداد دانلود : 632
از مهم ترین و پرسابقه ترین دانش هایی که در حوزه ی مطالعات حدیثی مورد توجه بوده، دانش رجال است که بحث از حالات راویان را بر عهده دارد تا از صدور احادیث از معصوم (ع)، اطمینان حاصل گردد. محمدتقی شوشتری، دانشمند رجالی معاصر، در این علم، با نگاهی انتقادی، خوش درخشیده است؛ قاموس الرجال وی در واقع، تعلیقه و نقدی بر تنقیح المقال مامقانی است. شوشتری، به اشتباهاتی که از مرحوم مامقانی در استفاده و استناد به منابع و مصادر رجالی پیشین، سرزده و باعث برداشت های غلط شده، انتقاد کرده است؛ از جمله این که مامقانی، بدون توجه به برخی نکات، از همه ی منابع به یک شکل بهره برده است. در حالی که توجه به تفاوت های منابع پیشین، نقش مهمی در نحوه ی بهره گیری از هر کدام از آنها دارد. این مقاله، به اصول بهره گیری و شیوه های استفاده از منابع رجالی در کشف مذهب و حال راوی، راوی بودن فرد از معصوم و شیوه های تشخیص مشترکات و توحید مختلفات و اعتبار هر یک از این منابع پرداخته است.
۴۰.

عموم لفظ یا خصوص سبب؟(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال نوزدهم مرداد ۱۳۸۹ شماره ۱۵۲

کلید واژه ها: اسباب نزول قرآآن عموم لفظ . خصوص سبب

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات مفهوم شناسی اصطلاحات علوم قرآنی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن نزول
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی موارد دیگر قرآن و تفسیر در روایات
تعداد بازدید : 756 تعداد دانلود : 38
بسیاری از دانشمندان معتقدند روایات اسباب نزول موجب تخصیص آیه شریفه به همانمورد و سرایت نکردن مفهومی آن به سایر موارد نمیشود. قاعده «العبره بعموم اللفظلابخصوص السبب»، در بسیاری از کتاب های تفسیری، اصولی و علوم قرآنی به مناسبتبحث از اسباب نزول طرح شده است. این قاعده در استنباط احکام از قرآن کریم بسیارکارآمد است و در تفاسیر، هنگام بحث از مصادیق مختلف آیات مطرح میشود. البته ایناصل مخالفانی دارد و برخی نیز قائل به تفصیل شده اند؛ به این معنا که در مواردی وجودقراین محکمی موجب میشود که از لفظ عام آیه دست برداشت و به خصوصیت سببتوجه کرد. این مقاله با رویکرد تحلیلی و اسنادی به موضوع موردنظر میپردازد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان