شهناز خادمی زاده

هدف: شناسایی معیارهای ارزیابی کیفیت اطلاعات در سامانه های اطلاعاتی مستندساز فنی. روش شناسی: یافته ها را با تحلیل 15مقاله مرتبط از میان 58 مقاله منتشرشده بین سال های 1388-1398 در پایگاه های اطلاعاتی داخلی و خارجی شناسایی و با بهره گیری از روش مرور نظام مند کوکران به دست آوردیم. یافته ها: معیارهای ارزیابی کیفیت اطلاعات در سامانه های اطلاعاتی مستندات فنی را می توان به ابعاد سازمانی، فردی، اطلاعاتی، فناوری، و نظام مند طبقه بندی کرد. نتیجه گیری: دسته بندی معیارها به شرکت های دانش بنیان و طرح محور کمک می کند وضعیت جاری کیفیت اطلاعات مستندات شرکت خود و انطباق آن با حد مطلوب را ارزیابی کنند.

هدف: مطالعه نقش کتابخانه ها در زمان بحران ها (بحران ریزگرد) از اهمیت زیادی برخوردار است. این پژوهش با هدف مطالعه وضعیت کتابخانه های عمومی در مواجهه با ریزگردها انجام شده است. روش شناسی: پژوهش حاضر، توصیفی - پیمایشی از نوع کاربردی است. جامعه آماری تمامی کتابداران کتابخانه های عمومی (کردستان، کرمانشاه، ایلام، خوزستان) که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای و تصادفی ساده و استفاده از فرمول کوکران 190 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسش نامه محقق ساخته جمع آوری و با نرم افزار spss نسخه 24 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج آزمون t تک نمونه ای، نشان داد وضعیت آمادگی کتابخانه های مورد مطالعه، در مواجهه با پدیده ریزگردها در هر سه مرحله پیش از بحران، حین بحران و بعد بحران در سطح مطلوبی قرار ندارد. نتیجه گیری: با توجه به یافته ها، بحران ریزگردها در کتابخانه های عمومی، تاکنون مورد توجه قرار نگرفته است. در حالی که این پدیده می تواند بر سطح کارایی و عملکرد کتابخانه های عمومی تأثیر منفی داشته باشد. با توجه به نقش کتابخانه های عمومی به عنوان نهادی مردمی و اجتماعی، ضرورت دارد که کتابخانه ها به نقش خود که اطلاع رسانی و ارائه خدمات در تمامی حوزه ها به اجتماع است فعالیت هایی چشمگیری انجام دهند.

خواندن در جامعه شبکه ای قرن 21 دیگر به خواندن منابع چاپی محدود نمی شود. دامنه خواندن به منابع اینترنتی گسترش پیدا کرده که موجب تغییر فرهنگ، عادات و رفتار خواندن افراد شده است.در این راستا پژوهش حاضر، با هدف بررسی تأثیر استفاده از شبکه های اجتماعی بر عادت خواندن در میان دانش آموزان دوره دوم متوسطه شهر اهواز انجام شده است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نوع علی -مقایسه ای (پس رویدادی) محسوب می شود. جامعه آماری پژوهش حاضر تمامی دانش آموزان مدارس دخترانه و پسرانه مقطع متوسطه دوم شهر اهواز شامل 7113 نفراست. تعداد حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 364 نفر تعیین گردید که از این تعداد 260 پرسشنامه برگشت داده شد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه ای محقق ساخته بوده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار spss استفاده شده است. نتایج تحلیل داده ها نشان داد، بین دو گروه دانش آموزان وابسته و غیروابسته به شبکه های اجتماعی از نظر عادت خواندن کتب درسی تفاوت معنی داری به نفع گروه دانش آموزان غیروابسته وجود دارد . از پژوهش حاضر می توان نتیجه گرفت که وابستگی به شبکه های اجتماعی برای دانش آموزان دبیرستانی که شغل اصلی آنها مطالعه و خواندن است مفید نمی باشد و ممکن است به مرور چالش های بیشتری را در بحث خواندن برای آنها ایجاد کند.

هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی میزان برخورداری کارکنان دانشگاه شهید چمران اهواز از مهارت ها و توانمندی-های مدیریت دانش شخصی بر اساس مدل اوری و همکاران (2001) به منظور ارائه راهکارهایی برای بهبود عملکرد فردی و سازمانی مدیریت دانش در این دانشگاه است.روش: پژوهش حاضر پیمایشی از نوع توصیفی- تحلیلی و همچنین از روش کیفی و مصاحبه نیمه ساخت یافته با استفاده از روش تحلیل تفسیری اطلاعات استفاده شده است. ابزار پژوهش پرسشنامه پیش ساخته بر اساس مدل اوری و همکاران است. جامعه ی پژوهش شامل 404 نفر از کارکنان غیرهیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز در سال 97-1396 است که با مدارک (کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری) در 7 حوزه مختلف دانشگاه مشغول به کار هستند. حجم نمونه با توجه به جدول کرجسی- مورگان 196 نفر محاسبه شد و با روش تصادفی طبقه ای نسبت به هر حوزه انتخاب شدند که از 196 پرسشنامه ی تحویل داده شده 155 عدد عودت داده شد.یافته ها: تجزیه و تحلیل داده های کمی نشان داد که، میانگین مدیریت دانش شخصی برابر با 64/3 می باشد که با توجه به نمره گذاری طیف لیکرت در سطح مطلوب ارزیابی شده است اما با توجه به نتایج مصاحبه انجام شده، به نظر می رسد که کارکنان در مهارت های تجزیه و تحلیل اطلاعات و اشتراک دانش و اطلاعات و انتشار دانش و اطلاعات دچار سردرگمی می باشند و به خوبی قادر نیستند این مفاهیم را بیان کنند.

این پژوهش با هدف بررسی رابطه فرهنگ سازمانی و مدیریت دانش در کتابخانه های دانشگاه شهید چمران اهواز انجام شد. این پژوهش، کاربردی، و از نوع تحقیقات آمیخته همزمان است. در بخش کیفی این پژوهش از رویکرد پدیدارشناسی جیورجی تبعیت شده است. برای گردآوری اطلاعات کیفی از مصاحبه های اکتشافی نیمه ساختاریافته استفاده شده که به صورت رو در رو انجام شده است. نمونه آماری در این بخش به شیوه نمونه گیری هدفمند از نوع موارد خاص استفاده شده است و نمونه گیری تا اشباع نظری ادامه یافت و با 15 نفر از مدیران و کارکنان کتابخانه های دانشگاه شهید چمران اهواز مصاحبه انجام شده است. از یادداشت برداری و ضبط صوت نیز برای ثبت اطلاعات مبتنی بر پروتکل مصاحبه طراحی شده توسط محققان استفاده شده است. برای بررسی اعتبار سازه ابزار از روش سه سویه سازی داده ها استفاده شده است. اعتبار درونی بر پایه انتخاب نمونه ای هدفمند و براساس تشریح انبوه و غنی داده ها یا پرمایگی اطلاعات و طولانی کردن فرایند مصاحبه ها برای فهم عمیق موضوع، بررسی شده است. برای دقت و استحکام داده ها، مقبولیت، امکان انتقال و اعتماد داده ها، مورد بررسی قرار گرفت. داده های کیفی به روش استقرایی تجزیه و تحلیل شده است. بخش کمی این پژوهش، توصیفی همبستگی است. جامعه آماری شامل تمام مدیران و کارکنان کتابخانه های دانشگاه شهید چمران اهواز به تعداد 47 نفر است که به دلیل محدود بودن جامعه، همه این افراد به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. در این بخش اطلاعات مورد نیاز از طریق دو پرسشنامه استاندارد فرهنگ سازمانی (کامرون و کوئین، 1996) و پرسشنامه مدیریت دانش (لاوسون، 2003) جمع آوری شد. روایی ظاهری و محتوایی پرسشنامه ها توسط پنج نفر از استادان رشته علم و اطلاعات شناسی با سابقه بیش از پنج سال سنجیده و مناسب ارزیابی شده است. برای سنجش پایایی از آلفای کرونباخ استفاده شده که به ترتیب 92/0 برای پرسشنامه فرهنگ و 72/0 برای پرسشنامه مدیریت دانش به دست آمده است. با توجه به عادی بودن داده ها برای بررسی معنی داری رابطه ها از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد و داده ها با استفاده از نسخه 24 نرم افزار spss تجزیه و تحلیل شده است. یافته ها نشان داد فرهنگ حاکم بر کتابخانه ها فرهنگ سلسله مراتبی است؛ بین این نوع فرهنگ با مدیریت دانش رابطه معنا داری وجود ندارد؛ اما بین فرهنگ قبیله ای یا گروهی، فرهنگ بازاری و فرهنگ وضعیت سالار با مدیریت دانش رابطه معناداری هست. هم چنین، نتایج همبستگی نشان داد که فرهنگ سازمانی گروهی بیشترین همبستگی را با مدیریت دانش دارد. پیشنهاد می شود بستر لازم برای تغییر فرهنگ سلسله مراتبی حاکم بر کتابخانه های مورد مطالعه به فرهنگ گروهی ایجاد شود تا پیاده سازی مدیریت دانش در این کتابخانه ها با موفقیت بیشتری همراه باشد. بخش کمی این پژوهش از نوع تحقیقات توصیفی همبستگی می باشد. جامعه آماری شامل کلیه مدیران و کارکنان کتابخانه های دانشگاه شهید چمران اهواز به تعداد 47 نفر است که به دلیل محدود بودن جامعه همه این افراد به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. در این بخش اطلاعات مورد نیاز از طریق دو پرسشنامه استاندارد فرهنگ سازمانی (کامرون و کوئین ، 1996) و پرسشنامه مدیریت دانش (لاوسون ، 2003) جمع آوری گردید. روایی ظاهری و محتوایی پرسشنامه ها توسط 5 نفر از اساتید رشته علم و اطلاعات شناسی با سابقه بالای 5 سال سنجیده و مناسب ارزیابی شده است و برای سنجش پایایی از آلفای کرونباخ استفاده شده است که به ترتیب 92/0 برای پرسشنامه فرهنگ و 72/0 برای پرسشنامه مدیریت دانش به دست آمده است. با توجه به نرمال بودن داده ها، برای بررسی معنی داری رابطه ها از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد و داده ها با استفاده از نسخه 24 نرم افزار spss تجزیه و تحلیل شده است. یافته ها نشان داد فرهنگ حاکم بر کتابخانه ها فرهنگ سلسله مراتبی است، بین این نوع فرهنگ با مدیریت دانش رابطه معنا دار وجود ندارد، اما بین ( فرهنگ قبیله ای یا گروهی، فرهنگ بازاری و فرهنگ وضعیت سالار) با مدیریت دانش رابطه معنادار است. همچنین، نتایج همبستگی نشان داد که فرهنگ سازمانی گروهی بیشترین همبستگی را با مدیریت دانش دارد. پیشنهاد می شود بستر لازم برای تغییر فرهنگ سلسله مراتبی حاکم بر کتابخانه های مورد مطالعه به فرهنگ گروهی ایجاد شود تا پیاده سازی مدیریت دانش در این کتابخانه ها با موفقیت بیشتری همراه باشد.

هدف: ارزیابی عملکرد کتابداران کتابخانه مرکزی دانشگاه شهید چمران اهواز به روش 360 درجه.<br /> روش شناسی: این پیمایش از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت توصیفی - تحلیلی است. مدیر، کتابداران، همکاران، و کاربران کتابخانه مرکزی دانشگاه شهید چمران اهواز جامعه آماری پژوهش بودند. هر کتابدار توسط مدیر، خود کتابدار، همکاران، و 375 نفر از کاربران کتابخانه براساس پرسشنامه ارزیابی شدند و سپس دیدگاه های آنها با هم مقایسه شد.<br /> یافته ها: میانگین وضعیت عملکرد کتابداران در شاخص مهارت های «دانش و معلومات حرفه ای» (31/4)، «اخلاقی- ارزشی» (02/4)، «شخصیتی» (94/3)، «عملکردی» (87/3)، و «ارتباطی» (85/3) بالاتر از حد متوسط بوده و مطلوب ارزیابی شده است.<br /> نتیجه گیری: ارزیابی عملکرد کتابداران می تواند از عوامل اصلی پیشرفت کتابخانه ها باشد. بنابراین، ارزیابی کتابداران و شناخت آنها از خود به ارتقای کتابخانه می انجامد. ارزیابی کتابداران به روش 360 درجه یا ارزیابی گروهی می تواند روشی نوین برای ارزیابی کتابداران باشد.

هدف: دستنامه مارک ایران در ابتدا فقط شامل منابع چاپی تکنگاشتی و فاقد فرمت های خاص برای سایر منابع بود. بعد از آنکه این فرمـت برای سایر مـنابع کتابخانه ای گسترش یافت، پژوهشگر که در دوره مارک سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران شرکت داشت با مقایسه بین کاربرگه پیایندهای سازمان و فرمت ارائه شده در دستنامه یونیمارک متوجه کاستیهایی در برنامه رسا (که فرمت های مارک ایران را برای سایر منابع گسترش داده بود) شد. بنابراین، هدف خود از پژوهش خود را بررسی تطبیقی فرمت مارک ایران با دستنامه یونیمارک برای پیایندها و ارائه راه حل های پیشنهادی برای رفع نواقص موجود در کاربرگه سازمان قرار داد. روش: پژوهش حاضر به روش کتابخانه ای انجام شده است. جامعه پژوهش عبارت از فیلدها، نشانگرها و فیلدهای فرعی یونیمارک و مارک ایران است که تقسیم بندی و انواع آن ها، از دستنامه یونی مارک استخراج شد. 14 فیلد ویژه پیایندها نیز از متن دستنامه 2000 یونیمارک و روزآمدهای 4 و 5 دستنامه فوق استخراج و ترجمه شد. سپس فرمت پیشنهادی، با توجه به فیلدهای اختصاصی شناسایی شده به وسیله پژوهشگر و فیلدهای الزامی یونیمارک برای تمام منابع کتابخانه ای و فیلدهای عمومی، و در مطابقت با کاربرگه رسا (به منظور حصول اطمینان از اِعمال فیلدهای مورد نظر در کاربرگه سازمان) تهیه شد. این کاربرگه دارای 102 فیلد بود. یافته ها: یافته ها نشان داد که پنج فیلد (400 (فروست)، 411 (فروست های فرعی)، 225 (فروست)، 014 (شناسگر مقاله)، 073 (شماره بین المللی مقاله)) موجود در دستنامه یونیمارک در کاربرگه پیایندهای سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران وجود ندارد و میبایست به آن افزوده شود. همچنین یافته ها نشان داد که فیلدهای متعددی دچار تغییرات در عنوان، تعریف، چگونگی کاربرد و فیلدهای فرعی شده اند و فیلدهای متعدد دیگری به اشتباه ترجمه شده اند و میبایست اصلاح شوند. در نهایت کاربرگه ای پیشنهاد شده که از 102 فیلد آن، 14 فیلد، فیلدهای ویژه پیایندها، پنج فیلد، فیلدهای الزامی مارک، و 83 فیلد باقیمانده را فیلدهای عمومی تشکیل میدهند. اصالت/ ارزش: مجلات از مهم ترین منابع اطلاعاتی مورد نیاز محققان و مراجعان کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی است و کتابداران برای انتخاب، تهیه و آماده سازی آن ها و ارائه خدمات مناسب به وسیله آن ها تلاش زیادی مینمایند. ارزش اطلاعاتی مجلات به این دلیل است که معمولاً آخرین اخبار و نتایج پژوهش های علمی در این منابع منعکس می شوند. بنابراین ضروری است تا با سازماندهی درست و هماهنگ این منابع به اشاعه و دسترس پذیری آن ها همچون متون تکنگاشت چاپی توجه شود.