تحلیل فضایی مخاطرات ژئومورفیک به منظور شناسایی پهنه های امن سکونتی (مطالعه موردی: مناطق شهری استان گیلان) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
مقدمه: مخاطرات ژئومورفیک، به طور مستمر و در طول تاریخ در نواحی مختلف کره زمین اتفاق افتاده اند. از آنجا که بشر تا به امروز قادر به جلوگیری از وقوع بسیاری از این مخاطرات نبوده، بهترین راهکار، دوری از این مخاطرات است. بسیاری از سکونتگاه های انسانی در موقعیت های خطرپذیر به لحاظ مخاطرات ژئومورفیک قرار گرفته اند که تهدیدی بالقوه برای آنها محسوب می شود. با شناسایی نواحی پرخطر و امن سکونتی، می توان به آمادگی لازم برای رویارویی با مخاطرات دست یافته و نیز در مکان یابی سکونتگاه ها و طرح های توسعه، نواحی امن سکونتی را برگزید. هدف: هدف این پژوهش، شناسایی پهنه های امن سکونتی در استان گیلان به روش تحلیل فضایی است. روش شناسی تحقیق: روش تحقیق ترکیبی (کمی و کیفی) بوده و برای جمع آوری داده و اطلاعات، ترکیبی از دو روش کتابخانه ای و میدانی به کار برده شده است. تحلیل داده ها و اطلاعات با استفاده از تکنیک های منطق فازی و ANP صورت گرفته است. قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، استان گیلان می باشد. یافته ها: یافته ها نشان دادند زمین لرزه سیل، زمین لغزش، فرسایش، فرونشست و روانگرایی به ترتیب، مهم ترین مخاطرات طبیعی محدوده مطالعه هستند. به لحاظ پراکنش فضایی نقاط امن سکونتی نیز بر مبنای آنچه از خروجی مدل فازی در نرم افزار GIS به دست آمد، 51.5 درصد از مساحت استان گیلان را سطوح ناامن و نسبتاً ناامن به لحاظ مخاطرات ژئومورفیک دربرگرفته است. از سوی دیگر پهنه های امن و نسبتاً امن، 4/23 درصد از سطح استان گیلان را شامل می شود و 1/25 درصد از مساحت استان را نیز پهنه با امنیت متوسط دربر می گیرد. نتایج: در مناطقی از استان که خطرپذیری بالاست، یعنی نواحی جنوبی (شامل شهرستان های رودبار، سیاهکل، رودسر، املش و لنگرود) و شمال غربی استان (آستارا و نواحی شمالی تالش)، به منظور به حداقل رساندن تلفات و هزینه های ناشی از مخاطرات، پیشنهاد می شود پایگاه مدیریت بحران منطقه ای ایجاد گردد. چرا که دامنه مخاطرات ژئومورفیک تابع مرزبندی شهرستانی نبوده و گستره وسیعی را شامل می شود. بنابراین، مقابله با این مخاطرات نیازمند تصمیم گیری و اقدامات یکپارچه و بین شهرستانی است.Spatial Analysis of Geomorphic Hazards in order to Identify Safe Residential Areas (Case Study: urban Areas of Gilan Province)
Introduction: Geomorphic hazards have continuously occurred throughout history in various regions of the Earth. Since humans have been unable to prevent many of these hazards to date, the best solution is to avoid them. Many human settlements are located in areas at risk of geomorphic hazards, posing a potential threat to them. By identifying high-risk and safe residential areas, it is possible to achieve the necessary preparedness to deal with hazards and also select safe residential areas in site selection and development plans.
Research Aim: The objective of this research is to identify safe residential zones in Gilan Province using spatial analysis.
Methodology: The research method is mixed (quantitative and qualitative), and a combination of library and field methods has been used to collect data and information. Data and information analysis was performed using fuzzy logic and ANP techniques.
Studied Areas: The geographical scope of this research is Gilan Province.
Results: The findings showed that earthquakes, floods, landslides, erosion, subsidence, and liquefaction are the most important natural hazards in the study area, respectively. In terms of the spatial distribution of safe residential points, based on the output of the fuzzy model in GIS software, 51.5% of the area of Gilan Province is covered by unsafe and relatively unsafe areas in terms of geomorphic hazards. On the other hand, safe and relatively safe zones cover 23.4% of the area of Gilan Province, and 25.1% of the area of the province is covered by zones with moderate safety.
Conclusion: In areas of the province with high risk, i.e. the southern regions (including the counties of Roodbar, Siahkal, Roodsar, Amlash and Langarud) and the northwestern parts of the province (Astara and northern Talysh), it is proposed to establish a regional crisis management base in order to minimize casualties and costs due to hazards. This is because the scope of geomorphic hazards is not subject to county boundaries and covers a wide area. Therefore, dealing with these hazards requires integrated and inter-county decision-making and action.
تبلیغات
