روش شناسی تکوینی: نگاهی تحولی به پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی اسلامی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
در حوزهٔ شناخت علمی چگونگی دستیابی به واقعیت و شیوهٔ دسترسی به یافته ها گاه اهمیت بیشتری از خود یافته ها دارد، چراکه اعتبار و سودمندی یافته ها وابسته به روش هایی است که محققان در فرآیند تحقیق به کار می گیرند. روش شناسی تکوینی نگاهی هدفمند به پژوهش است که با مبنا قراردهی فلسفهٔ اسلامی به صورت عام و حکمت متعالیه صدرایی به صورت خاص کوشش دارد واقعیت (گذشته/حال/ آینده) را مورد شناسایی قرار دهد. این روش شناسی مبتنی بر فرانظریه تکوینی است که با قبول مبانی اساسی حکمت صدرایی (اصالت وجود، تشکیک وجود و حرکت جوهری) منطقی را پیشنهاد می دهد تا راهنمای پژوهشگران برای ورود به علوم تجربی انسانی- اجتماعی در بستر اندیشه اسلامی باشد. روش این پژوهش هستاریابی تکوینی از نوع هستارانگاری توصیفی- استنتاجی است که در آن پژوهشگر با تشریح مؤلفه های فرانظریه تکوینی و روش شناسی مفروض در این فرانظریه تلاش نموده است، دستگاهی شناختاری با عنوان دستگاه «مختصات کروی تکوینی» را پیشنهاد دهد. این دستگاه فضایی توپولوژیک را فراهم می آورد که مختصات رویدادهای مشاهده شده که با عنوان هستار از آن یاد می شود، قابل بازنمایی کمی، کیفی، مکان مندی، زمان مندی، اثرگذاری، اثرپذیری و دیگر مختصاتی که امکان شناخت رویدادهای درون فردی و بیرون فردی و تبادل فرد و کرانمندی های او یا آنچه او را احاطه کرده است را فراهم می آورد. در این مقاله ابتدا با معرفی رویکرد تکوینی، فرانظریه تکوینی و دستگاه مختصات کروی تکوینی به روش های پژوهش در این رویکرد اشاره خواهد شد و با استنتاج ویژگی های روش شناسی تکوینی، تلویحات این روش شناسی برای علوم انسانی و اجتماعی در بستر اندیشه های اسلامی موردبحث قرار می گیرد. حسب نظر مؤلف این نگارش، روش شناسی تکوینی رهیافتی قابل توجه در مواجهه با پرسش دشوار چیستی روش شناسی و چگونگی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی اسلامی است.Formative Methodology: A Transformative Approach at Research in Islamic Humanities and Social Sciences
In the realm of scientific cognition, the manner of achieving reality and the method of accessing findings sometimes holds greater importance than the findings themselves, as the credibility and usefulness of findings depend on the methods employed by researchers in the research process. Formative methodology is a purposeful approach to research that seeks to identify reality (past/present/future) with a foundation in Islamic philosophy in general and Sadraean transcendent wisdom in particular. This methodology is based on the meta-theory of formation, which proposes a logic by accepting the fundamental principles of Sadraean wisdom (originality of existence, the gradation of existence, and substantial motion), in order to guide researchers in entering the human-social empirical sciences within the framework of Islamic thought. The method of this research is formative entity-recognition of the descriptive-inferential type, in which the researcher attempts to propose a cognitive device called the "Formative spherical coordinates system" by elucidating the components of Formative meta-theory and the methodology presumed in this meta-theory. This device provides a topological space that allows for the representation of observed event coordinates known as, Entity, in quantitative, qualitative, spatial, temporal, influential, affected, and other coordinates that facilitate the identification of intrapersonal and interpersonal events and the individual's transaction or what surrounds them. In this article, firstly, by introducing the Formative approach, Formative meta-theory, and the Formative spherical coordinates system, the research methods in this approach will be mentioned, and with the inference of the characteristics of Formative methodology, the implications of this methodology for the humanities and social sciences within the framework of Islamic thought will be discussed. According to the author of this writing, Formative methodology is a notable approach to dealing with the challenging questions of the nature of methodology and how research is conducted in Islamic humanities and social sciences.
تبلیغات
